عثماني ترکي ژبه

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
عثماني تورکي ژبه
Lua error in Module:Lang at line 988: attempt to call field 'is_Latin' (a nil value). [lisân-ı Osmânî] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help)
د عثماني تورکي ژبې الفبا
رسمي حالت
رسمي ژبه په
[[

د مصر د خادیو سلطنت عثماني ټولواکمني د سوېل لوېديځ قفقاز حکومت د لوېدیځې ترکيې لنډمهاله حکومت د ملي یوالي حکومت لویه جرګه

د کریټ حکومت]]
د ژبې کوډونه
آيسو ۶۳۹-۲ota
آيسو ۶۳۹-۳ota

عثماني ترکي ژبه یا عثماني ژبه (په عثماني ترکي کې: لسان عثماني، په استانبولي ترکي کې: Osmanlıca) د عثماني امپراتورۍ یوه عامه او واکمنه ژبه وه. دا ژبه د عربي او فارسي پورونو لوی شمېر لري او د عربي الفبا سره لیکل شوې. د عثماني امپراتورۍ د واکمنۍ پر مهال (۱۶ پېړۍ) په ترکي ادب کې د بهرنیو کلمو شمېر د اصلي ترکي کلمو په پرتله ډېر و، [۱] په ځینو لیکنو کې د فارسي او عربي کلمو اندازه ۸۸٪ ته رسېدلې وه. [۲]

په نهایت کې، عثماني ترکي د ټیټې طبقې او د ټولنې د کم لوستو او کلیوالو برخو له ژبې څخه چې په ترکي ژبه خبرې کوي په لویه کچه ځان لرې کړ. تر دې حده چې عثماني ترکي د ټولنې د دې ډلې لپاره د نه پوهېدو وړ، مبهم او ګونګ وو. ورناکولر ترکي، چې د نننۍ عصري ترکي بنسټ دی، خورا لږې بهرنۍ کلمې لري. [۳]

د ليک بېلګه[سمول]

یو نقاشي چې په عثماني ترکي کې متن لري

د "وحدتنامې" د کتاب یو شعر چې اسحاق خاجی لیکلي دي [۴] :  

کينډۍ:پایان شعرد عثماني شهرلي د کتاب یو شعر چې د معلم ناجي لخوا لیکل شوی دی [۵] :

ای کامن ابروسن دوامداره، زما ګرانه ربه

زه غمجن یم، زه غمجن یم، زه غمجن یم، زه غمجن یم

د لغتونو پرتله کول[سمول]

په ترکي ژبه کې د بدلو کلمو لست په سلګونو کلمو ته رسېږي، چې ځینې یې په لاندې جدول کې لیست شوي دي:

پرتوانداز نور پیشانی یوق عجب دینسه یوسف ثانی
جان و دل داده حسننه نسوان عشق و سوزی ایله زلیخاسان
سایه‌آسا فتادهٔ راهی ذره‌دن چوق ایدی هواخواهی
پښتو فارسي عثماني ترکي
واجب واجب واجب واجب لازمي
ستونزمن دشوار ستونزه مشکل
ښار شهر ښار ښار kent/şehir
تور سياه siyah کاره

ګرامر[سمول]

په عثماني ترکي کې د رومي په اړه یو شعر

حالتونه[سمول]

  • اداري حالت او نامعلومه رایه (غیر فعال اعتراض): Ø، پرته له ضمیمه .

بېلګه: "ګول" ګول = درياچه، درياچه ای

"سوپ" çorba = سوپ

"Gece" gece = شپب

tavşan getirmiş = هغه یو خرس راوړی.

  • مخفف : لايق "ng/ng" دا ضمیمه په لایق کې اضافه شوه. د هغو کلمو لپاره چې د کنسوننټ سره پای ته رسیږي، "አ" کارول کیده (د مثال په توګه: کټبګ) او د هغو کلمو لپاره چې په حرف سره پای ته رسیږي، "አ" کارول کیده (د مثال په توګه: Paşanን).

Paşanın kitabı = د پاشا کتاب

"کتابک جلدی" kitabin cildi =جلدِ کتاب

  • د پوهې غږ (د پوهې څيز): د علم په څيز کې "y" ضعيف اضافه شو.

بېلګه: tavşanı getürmiş = او خرګوش را اورد ( هغې يو سوی راوړه ).

د عصري ترکيې په خلاف، په عثماني رسم الخط کې د u او ü سرونه نه توپیر شوي.

  • حالت مکاني د ځای کیسه (اندری): د "دی" لایحه د/-دا-

بېلګه:

"مکتبده" mektebde = په ښوونځي کې

"قفصده" kafesde = په پنجره کې

"باشده" başda = په پیل کې

"شهرده" şehirde = په ښار کې

  • د بای قضيه: ضعيف "ايل"

فعلونه[سمول]

تېر زمانه په لاندې ډول ده:

سړی واحد ټول
1 -اريم - iriz
2 - irsiŋ - irsiŋiz
3 -ir - irler

اړوندې پوښتنې[سمول]

  • د عثماني ترکي الفبا

سرچینې[سمول]

Wikipedia contributors, "Ottoman Turkish language," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ottoman_Turkish_language&oldid=195828076 (accessed March 6, 2008).

  1. کينډۍ:یادکرد کتاب
  2. Bertold Spuler. Persian Historiography & Geography Pustaka Nasional Pte Ltd ISBN 9971774887 page 69
  3. کينډۍ:یادکرد کتاب
  4. احمد افندی المشهور بإسحق خواجه، وحدتنامه، درسعادت (استانبول): ناشر: حافظ رفیع، ۱۳۰۲ ه‍.ق، ص۹۶
  5. معلم ناجی، عثمانلی شاعرلری، نشر مرتبیه (استانبول)، ناشر:آ.آصادوریان،‌ ۱۳۰۷هـ.ق، ص ۱۵