عثماني ترکي ژبه

عثماني تورکي ژبه
لسان عثمانى lisân-ı Osmânî
ژبې کورنۍ	تورکي ژبې عامه ترکي ژبې د اوغز ژبې عثماني تورکي ژبه
ليکدود	د عثماني تورکي ژبې الفبا
رسمي حالت
رسمي ژبه په	[[ د مصر د خادیو سلطنت عثماني ټولواکمني د سوېل لوېديځ قفقاز حکومت د لوېدیځې ترکيې لنډمهاله حکومت د ملي یوالي حکومت لویه جرګه د کریټ حکومت]]
د ژبې کوډونه
آی اېس او ۲–۶۳۹	ota
آی اېس او ۳–۶۳۹	ota

عثماني ترکي ژبه یا عثماني ژبه (په عثماني ترکي کې: لسان عثماني، په استانبولي ترکي کې: Osmanlıca) د عثماني امپراتورۍ یوه عامه او واکمنه ژبه وه. دا ژبه د عربي او فارسي پورونو لوی شمېر لري او د عربي الفبا سره لیکل شوې. د عثماني امپراتورۍ د واکمنۍ پر مهال (۱۶ پېړۍ) په ترکي ادب کې د بهرنیو کلمو شمېر د اصلي ترکي کلمو په پرتله ډېر و، په ځینو لیکنو کې د فارسي او عربي کلمو اندازه ۸۸٪ ته رسېدلې وه.

په نهایت کې، عثماني ترکي د ټیټې طبقې او د ټولنې د کم لوستو او کلیوالو برخو له ژبې څخه چې په ترکي ژبه خبرې کوي په لویه کچه ځان لرې کړ. تر دې حده چې عثماني ترکي د ټولنې د دې ډلې لپاره د نه پوهېدو وړ، مبهم او ګونګ وو. ورناکولر ترکي، چې د نننۍ عصري ترکي بنسټ دی، خورا لږې بهرنۍ کلمې لري.

د ليک بېلګه

یو نقاشي چې په عثماني ترکي کې متن لري

د "وحدتنامې" د کتاب یو شعر چې اسحاق خاجی لیکلي دي  :

 

کينډۍ:پایان شعرد عثماني شهرلي د کتاب یو شعر چې د معلم ناجي لخوا لیکل شوی دی  :

ای کامن ابروسن دوامداره، زما ګرانه ربه

زه غمجن یم، زه غمجن یم، زه غمجن یم، زه غمجن یم

د لغتونو پرتله کول

په ترکي ژبه کې د بدلو کلمو لست په سلګونو کلمو ته رسېږي، چې ځینې یې په لاندې جدول کې لیست شوي دي:

پرتوانداز نور پیشانی		یوق عجب دینسه یوسف ثانی
جان و دل داده حسننه نسوان		عشق و سوزی ایله زلیخاسان
سایه‌آسا فتادهٔ راهی		ذره‌دن چوق ایدی هواخواهی

پښتو	فارسي	عثماني	ترکي
واجب	واجب	واجب واجب	لازمي
ستونزمن	دشوار	ستونزه	مشکل
ښار	شهر	ښار ښار	kent/şehir
تور	سياه	siyah	کاره

ګرامر

په عثماني ترکي کې د رومي په اړه یو شعر

حالتونه

• اداري حالت او نامعلومه رایه (غیر فعال اعتراض): Ø، پرته له ضمیمه .

بېلګه: "ګول" ګول = درياچه، درياچه ای

"سوپ" çorba = سوپ

"Gece" gece = شپب

tavşan getirmiş = هغه یو خرس راوړی.

• مخفف : لايق "ng/ng" دا ضمیمه په لایق کې اضافه شوه. د هغو کلمو لپاره چې د کنسوننټ سره پای ته رسیږي، "አ" کارول کیده (د مثال په توګه: کټبګ) او د هغو کلمو لپاره چې په حرف سره پای ته رسیږي، "አ" کارول کیده (د مثال په توګه: Paşanን).

Paşanın kitabı = د پاشا کتاب

"کتابک جلدی" kitabin cildi =جلدِ کتاب

• د پوهې غږ (د پوهې څيز): د علم په څيز کې "y" ضعيف اضافه شو.

بېلګه: tavşanı getürmiş = او خرګوش را اورد ( هغې يو سوی راوړه ).

د عصري ترکيې په خلاف، په عثماني رسم الخط کې د u او ü سرونه نه توپیر شوي.

• حالت مکاني د ځای کیسه (اندری): د "دی" لایحه د/-دا-

بېلګه:

"مکتبده" mektebde = په ښوونځي کې

"قفصده" kafesde = په پنجره کې

"باشده" başda = په پیل کې

"شهرده" şehirde = په ښار کې

• د بای قضيه: ضعيف "ايل"

فعلونه

تېر زمانه په لاندې ډول ده:

سړی	واحد	ټول
1	-اريم	- iriz
2	- irsiŋ	- irsiŋiz
3	-ir	- irler

اړوندې پوښتنې

• د عثماني ترکي الفبا

سرچینې

Wikipedia contributors, "Ottoman Turkish language," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ottoman_Turkish_language&oldid=195828076 (accessed March 6, 2008).