عثماني تورکي ژبه

ټوليز مالومات
عمومي مالومات	ورکې شوې ژبې ; تاريخي ژبه
ځانګړې وېشنيزه	تورکي ژبه
ليکدود	عثماني تورکي الفبا ; عربي ليکدود
د ژبې کوډ	ota
هېواد	لړۍ... عثماني سترواکي; {{د هېواد مالومات Government of the Grand National Assembly (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg \|بيرغ/پوښ \|name=Government of the Grand National Assembly (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg \|variant=10px \|size= }}; {{د هېواد مالومات Khedivate of Egypt (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg \|بيرغ/پوښ \|name=Khedivate of Egypt (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg \|variant=10px \|size= }}; {{د هېواد مالومات Provisional National Government of the Southwestern Caucasus (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg \|بيرغ/پوښ \|name=Provisional National Government of the Southwestern Caucasus (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg \|variant=10px \|size= }}; {{د هېواد مالومات Provisional Government of Western Thrace (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg \|بيرغ/پوښ \|name=Provisional Government of Western Thrace (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg \|variant=10px \|size= }}; {{د هېواد مالومات Hatay State (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg \|بيرغ/پوښ \|name=Hatay State (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg \|variant=10px \|size= }}
پيل موده	۲۹ جولای ۱۲۹۹
پای	۲۹ اکتوبر ۱۹۲۳

عثماني ترکي ژبه یا عثماني ژبه (په عثماني ترکي کې: لسان عثماني، په استانبولي ترکي کې: Osmanlıca) د عثماني امپراتورۍ یوه عامه او واکمنه ژبه وه. دا ژبه د عربي او فارسي پورونو لوی شمېر لري پاړسي ژه او د عربي الفبا سره لیکل شوې. د عثماني امپراتورۍ د واکمنۍ پر مهال (۱۶ پېړۍ) په ترکي ادب کې د بهرنیو کلمو شمېر د اصلي ترکي کلمو په پرتله ډېر و، ^[۳] په ځینو لیکنو کې د فارسي او عربي کلمو اندازه ۸۸٪ ته رسېدلې وه. ^[۴]

په نهایت کې، عثماني ترکي د ټیټې طبقې او د ټولنې د کم لوستو او کلیوالو برخو له ژبې څخه چې په ترکي ژبه خبرې کوي په لویه کچه ځان لرې کړ. تر دې حده چې عثماني ترکي د ټولنې د دې ډلې لپاره د نه پوهېدو وړ، مبهم او ګونګ وو. ورناکولر ترکي، چې د نننۍ عصري ترکي بنسټ دی، خورا لږې بهرنۍ کلمې لري. ^[۵]

د ليک بېلګه

د "وحدتنامې" د کتاب یو شعر چې اسحاق خاجی لیکلي دي ^[۶] :

پرتوانداز نور پیشانی		یوق عجب دینسه یوسف ثانی
جان و دل داده حسننه نسوان		عشق و سوزی ایله زلیخاسان
سایه‌آسا فتادهٔ راهی		ذره‌دن چوق ایدی هواخواهی

د عثماني شهرلي د کتاب یو شعر چې د معلم ناجي لخوا لیکل شوی دی ^[۷] :

ای کمان ابروسنه پیوسته قربان اولدیغم

زلف شوریده‌ک غمندندر پریشان اولدیغم

د لغتونو پرتله کول

په ترکي ژبه کې د بدلو کلمو لست په سلګونو کلمو ته رسېږي، چې ځینې یې په لاندې جدول کې لیست شوي دي:

پښتو	پارسي	عثماني	تورکي
واجب	واجب	واجب واجب	لازمي
ستونزمن	دشوار	ستونزه	مشکل
ښار	شهر	ښار ښار	kent/şehir
تور	سياه	siyah	کاره

ګرامر

حالتونه

اداري حالت او نامعلومه رایه (غیر فعال اعتراض): Ø، پرته له ضمیمه .

بېلګه: "ګول" ګول = درياچه، درياچه ای

"سوپ" çorba = سوپ

"Gece" gece = شپب

tavşan getirmiş = هغه یو خرس راوړی.

مخفف : لايق "ng/ng" دا ضمیمه په لایق کې اضافه شوه. د هغو کلمو لپاره چې د کنسوننټ سره پای ته رسیږي، "አ" کارول کیده (د مثال په توګه: کټبګ) او د هغو کلمو لپاره چې په حرف سره پای ته رسیږي، "አ" کارول کیده (د مثال په توګه: Paşanን).

Paşanın kitabı = د پاشا کتاب

"کتابک جلدی" kitabin cildi =جلدِ کتاب

د پوهې غږ (د پوهې څيز): د علم په څيز کې "y" ضعيف اضافه شو.

بېلګه: tavşanı getürmiş = او خرګوش را اورد ( هغې يو سوی راوړه ).

د عصري ترکيې په خلاف، په عثماني رسم الخط کې د u او ü سرونه نه توپیر شوي.

حالت مکاني د ځای کیسه (اندری): د "دی" لایحه د/-دا-

بېلګه:

"مکتبده" mektebde = په ښوونځي کې

"قفصده" kafesde = په پنجره کې

"باشده" başda = په پیل کې

"شهرده" şehirde = په ښار کې

د بای قضيه: ضعيف "ايل"

فعلونه

تېر زمانه په لاندې ډول ده:

سړی	واحد	ټول
1	-اريم	- iriz
2	- irsiŋ	- irsiŋiz
3	-ir	- irler

اړوندې پوښتنې

د عثماني ترکي الفبا

سرچینې

Wikipedia contributors, "Ottoman Turkish language," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ottoman_Turkish_language&oldid=195828076 (accessed March 6, 2008).

↑ سرچينې تړی: https://iso639-3.sil.org/code/ota.
↑ ذکر کېدنه: Glottolog. Publisher: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
↑ "Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics, Volume 4". {{cite web}}: External link in |تړ= (help); Missing or empty |url= (help)
↑ Bertold Spuler. Persian Historiography & Geography Pustaka Nasional Pte Ltd ISBN 9971774887 page 69
↑ "Glenny, Misha (2001). The Balkans — Nationalism, War, and the Great Powers, 1804–1999. Penguin. page 99". {{cite web}}: Missing or empty |url= (help)
↑ احمد افندی المشهور بإسحق خواجه، وحدتنامه، درسعادت (استانبول): ناشر: حافظ رفیع، ۱۳۰۲ ه‍.ق، ص۹۶
↑ معلم ناجی، عثمانلی شاعرلری، نشر مرتبیه (استانبول)، ناشر:آ.آصادوریان،‌ ۱۳۰۷هـ.ق، ص ۱۵

[4a1439d74b55bcb541b52cc9756847f91547ff9d-1] سرچينې تړی: https://iso639-3.sil.org/code/ota.

[45043d4380eeeaa5fb41b88fb7f723da1c62676e-2] ذکر کېدنه: Glottolog. Publisher: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

[3] "Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics, Volume 4". {{cite web}}: External link in |تړ= (help); Missing or empty |url= (help)

[4] Bertold Spuler. Persian Historiography & Geography Pustaka Nasional Pte Ltd ISBN 9971774887 page 69

[5] "Glenny, Misha (2001). The Balkans — Nationalism, War, and the Great Powers, 1804–1999. Penguin. page 99". {{cite web}}: Missing or empty |url= (help)

[6] احمد افندی المشهور بإسحق خواجه، وحدتنامه، درسعادت (استانبول): ناشر: حافظ رفیع، ۱۳۰۲ ه‍.ق، ص۹۶

[7] معلم ناجی، عثمانلی شاعرلری، نشر مرتبیه (استانبول)، ناشر:آ.آصادوریان،‌ ۱۳۰۷هـ.ق، ص ۱۵

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]