شارل دي ګول

شارل دي ګول (فرانسیسی: Charles de Gaulle)  د شخص معلومات زیږون نوم (فرانسیسی: Charles André Joseph Marie de Gaulle)  پيدايښت ۲۲ نومبر ۱۸۹۰ مړینه 9 نومبر 1970 (80 کاله)  تابعیت فرانسه  واک عملي ژوند دنده پوځي افسر  مورنۍ ژبه فرانسوي  کاروونکي ژبه(ي) فرانسوي  د کړنې څانګه سياست  مؤثر شارل موراس  پوځي خدمت برخه ازاده فرانسه  مقام بريد جنرال  جګړه/جګړې لومړنۍ نړېواله جګړه د الجزاير جګړه دويمه نړېواله جګړه د فرانسې جګړه  لاسلیک ويبپاڼه مخ پر IMDB باندې    شارل اندري جوزف مري دي ګول (د ۱۸۹۰ کاب د نومبر له ۲۲ – د ۱۹۷۰ کال د نومبر تر ۹) د فرانسوي پوځ افسر او سیاستوال و چې د دوهمي نړیوالې جګړ په اوږدو کې یې د نازي جرمني پر وړاندې د فرانسې د آزادۍ رهبري کوله او د ۱۹۴۴ کال تر ۱۹۴۶ کال پورې یې د فرانسوي جمهوریت د موقت حکومت مشري وکړه ترڅو ولسواکي بېرته ورغوي. نوموړی په ۱۹۵۸ کال کې، د تقاعد له دورې بهر شو او د ولسمشر ریني کاټي له خوا رئیس الوزا (لومړی وزیر) وټاکل شو. هغه د فرانسې اساسي قانون له سره ترتیب کړ او د ټولپوښتنې له تصویب وروسته یې د پنځم جمهوریت بنسټ کېښود. له دې کال وروسته نوموړي د فرانسې ولسمشر وټاکل شو، چې د دې چوکۍ لپاره په ۱۹۶۵ کال کې بیا وټاکل شو او تر ۱۹۶۹ کال تر خپلې استعفا پورې پاتې شو. نوموړي په لیل کې نړۍ ته سترګې پرانیستې او په ۱۹۱۲ کال کې له سینټ سیر نه فارغ شو. هغه د لومړۍ نړیوالې جګړې مډال درلودونکی افسر و چې څو ځله ټپي شوی و او په وروستیو کې په ویرډون کې زنداني شوی و. د دوو نړیوالو جګړو تر منځ په موده، هغه د ګرځنده زغره والو قطعاتو ملاتړ وکړ. نوموړي د ۱۹۴۰ کال د مې په میاشت کې د جرمني د یرغل په ترڅ کې د یوې زغره والې قطعې مشري کوله چې د یرغلګرو په وړاندې یې ځوابي بریدونه وکړل. ورسته د جګړې د وزارت مرستیال وټاکل شو. نوموړي د جرمني سره د خپل حکومت د جګړې د متارکې له منلو انکار وکړ او انګلستان ته وتښتید او د جون د ۱۸ نېټې په خپل  غوښتنلیک کې يې په فرانسویانو ټینګار وکړ چې د نیواک په وړاندې مقاومت وکړي او جګړې ته دوام ورکړي. هغه د آزادو فرانسوي ځواکونو مشري وکړه او وروسته یې د محوري ځواکونو په وړاندې د فرانسې د آزادۍ د ملي کمیټې مشري وکړه. نوموړي له متحده ایالاتو سره د سړو اړیکو ترڅنګ، په ټولیز ډول د وینسټن چرچل ملاتړ درلود او د آزادې فرانسې د بې پوښتنې مشر په توګه راڅرګند شو. هغه د ۱۹۴۴ کال د جون په میاشت کې د فرانسې د جمهوریت د موقت حکومت مشر شو، چې د فرانسې له آزادۍ وروسته یو لنډمهاله حکومت و. دي ګول د ۱۹۴۴ کال په پیل کې، لارښوونکی اقتصادي سیاست معرفي کړ، چې په هغه کې پانګوالي اقتصادي نظام د دولت تر پراخ کنټرول لاندې راغئ، چې د ۳۰ کلونو بې سارې ودې لامل شو او د دېرشو پرتمینو کلونو په نوم یادېږي. نوموړی چې په نوي څلورم جمهوریت کې د کوچنیو ګوندونو د بېرته راتګ له امله نا هیلی و، د ۱۹۴۶ کال په پیل کې یې استعفا ورکړه خو د فرانسې د خلکو د خوځښت د بنسټ ایښودونکي په توګه له سیاسي اړخه فعال پاتې شو. هغه د ۱۹۵۰ کلونو په لومړیو کې تقاعد شو او دجګړې خپل خاطرات یې ولیکل، چې په چټکۍ سره د عصري فرانسوي ادبیاتو یوه برخه شول. کله چې د الجزایر جګړې بې ثباته څلورم جمهوریت مات کړ، د ۱۹۵۸ کال د مې د میاشتې د ناورین په اوږدو کې ملي شورا هغه بیرته واک ته راوغوښت. نوموړي د یو ځاواکمن ولسمشر په توګه د پنځم جمهوریت بنسټ کېښود، او هغه د دې چوکۍ لپاره وټاکل شو. نوموړي د جګړې د پای په درشل کې فرانسه متحده وساته، چې د پیډس نویر غړو (په الجزایر کې زیږیدلی فرانسوی نسبه) او پوځ د قهر لامل شو؛ چې دواړو له دې وړاندې د استعماري واکمنۍ د ساتلو لپاره، واک ته د نوموړي د بېرته راتګ څخه ملاتړ کړی و. هغه الجزایر ته خپلواکي ورکړه او د نورو فرانسوي مستعمېرو پر وړاندې یې په کراره ګامونه پورته کړل. دي ګول د سړې جګړې په اوږدو کې خپل "د عظمت سیاست" تعقیب کړ او په دې اند و چې فرانسه د یو لوی ځواک په توګه باید د خپل ملي امنیت او سوکالۍ لپاره په نورو هېوادونو لکه متحده ایالاتو تکیه ونه کړي. نوموړي د دې موخې لپاره، د "ملي خپلواکۍ" سیاست تعقیب کړ چې د ناټو تړون د واحدې نظامي قوماندې څخه د وتلو او د اټومي وسلو د پراختیا د خپلواک پروګرام د پیل لامل شو چې فرانسه یې څلورم اټومي ځواک کړ. نوموړي د فرانسې – جرمن دوستانه اړیکې بېرته ورغولي ترڅو د انګلیس-امریکا او شوري بلاکونو تر منځ د ۱۹۶۳ کال د جنورۍ په ۲۲ د ایلیسی تړون د لاسلیک له لارې د اروپا متقابل انډول منځ ته راوړي.   خو هغه د د لوي اتحادیې په توګه د اروپا د پراختیا سره مخالفت درلود او غوره یې ګڼله چې اروپا د خپلواکو هېوادونو په توګه پاتې شي. دي ګول په څرګند ډول په ویتنام کې د متحده ایالاتو په لاسوهنه او د امریکایې ډال په "لوی امتیاز" نیوکه وکړه. په وروستیو کلونو کې د هغه "ژوندی د وي آزاد کوېبک" شعار او د اروپا په اقتصادي ټولنې کې د بریتانیا د ګډون دوه ځله ویتو په شمالي امریکا او اروپا کې د نوموړي په اړه پراخ بحثونه را منځ ته کړل. که څه هم په ۱۹۶۵ کال کې بیا ولسمشروټاکل شو، هغه د ۱۹۶۸ کال د مې په میاشت کې د زده کوونکو او کارګرانو له پراخو لاریونونو سره مخ شو، خو د پوځ ملاتړ یې له ځان سره درلود او په ملي شورا کې یې په لوی اکثریت ټاکنې وګټلې. په ۱۹۶۹ کال کې دي ګول د ټولپوښتنې له لاسه ورکولو وروسته چې په هغه کې یې د واک د ډېر غیرمرکزي کېدو وړاندیز وکړ، استعفا ورکړه. یو کال وروسته په کولمبی-لیس-ډوکس-ایګلیسیس کې په خپل استوګنځي کې نوموړي له نړۍ سترګې پټې کړې او د ولسمشرۍ د خاطراتو لیکل یې نیمګړي پاتې شول. د فرانسې ډېری سیاسي ګوندونه او شخصیتونه د ګولیست میراث ادعا کوي؛ په فرانسه کې زیاتره کوڅې او یادګارونه د هغه له مړینې وروسته د هغه یاد ته وقف شول. د ژوند لومړي کلونه ماشومتوب او نسب شارل انډری جوزف مړي دي ګول د ۱۸۹۰ کال نومبر په ۲۲ نېټه د لیل نورپه ناحیه کې نړۍ ته پښه کېښوده او د پنځو ماشومانو له ډلې دریم و. هغه په یوه مذهبي کاتولیک او دودیزه کورنۍ کې لوی شو. د هغه پلار، هینري دي ګول، په جیسوټ کالج کې د تاریخ او ادبیاتو استاد و او وروسته یې یې خپل ښوونځی بنسټ کېښود.   هنري دي ګول د نورماندي او برګنډي څخه د پارلماني اشرافو د یوې اوږدې کرښې له کورنۍ څخه و. ویل کېږي چې نوم یې په اصل کې هالنډي دی، او ښایي شي د وان دیر وال ("د سنګر، دفاعي دیوال څخه") اخیستل شوی وي. مور یې، جین (د زيږون نوم یې مایلوت)، د لیل د شتمنو متشبثینو له کورنۍ څخه وه. نوموړې فرانسوي، آیرلنډي، سکاټلنډي او جرمني نسب درلود.     پلار یې د خپلو ماشومانو تر منځ د ډوډۍ خوړلو په وختونو کې تاریخي او فلسفي بحثونه هڅول او د هغه د هڅونو پر مټ، دي ګول د له کوچینوالي له فرانسوي تاریخ سره آشنا شو. د خپلې مور د کیسې په اورېدو یې چې نوموړې په ماشومتوب کې د ۱۸۷۰ کال د سیډان په ښار کې د فرانسوي تسلیمېدو پرمهال څه ډول ژړل، د نظامي ستراتیژۍ سره ژوره لېوالتیا ومونده. نوموړی د خپل تره له خوا هم اغیزمن شوی و، چې هغه هم شارل دي ګول نومېده او یو تاریخ پوه او د سلتیک کلتور لېوال و چې کتابونه او مقالې یې لیکلې او د یو ملت په بڼه د ویلزي، سکاټلندي، آیرلینډي او بریتون وګړو د یووالي ملاتړی و. نیکه یې جولین فیلیپ هم یو تاریخ پوه و او  انا یې جوزفین-ماري شعرونه لیکل چې د دي ګول عیسوي عقیده یې تر اغېز لاندې راوستلې وه.   سرچینې