سومالیا

تړنې سمول
د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
بيرغ نښان
Area controlled by Somalia shown in dark green; claimed but uncontrolled سومالیلانډ⁠ (a self-declared, د سومالیا اقتصاد) shown in light green. n.b. , zones of control are approximate at this time.
Area controlled by Somalia shown in dark green; claimed but uncontrolled سومالیلانډ⁠ (a self-declared, د سومالیا اقتصاد) shown in light green. n.b. , zones of control are approximate at this time.
نخشه
موقعيت Area controlled by Somalia shown in dark green; claimed but uncontrolled سومالیلانډ⁠ (a self-declared, د سومالیا اقتصاد) shown in light green. n.b. , zones of control are approximate at this time.
حکومت
 -  ولسمشر‌ محمد عبدالله محمد
 -  لومړی وزیر محمد حسین روبل
Legislature فدرال پارلمان
جوړښت
 -  د افریقایي هیوادونو نوملړ ۲٬۵۰۰ مخکې له میلاده 
 -  پروتو-سومالیا formation ۱٬۲۰۰ مخکې له میلاده 
 -  د ماکروبیانو ټولواکمنۍ ۲۴۷ مخکې له میلاده 
 -  سومالیا ښار-ولایتونه لوړۍ ۱م پیړۍ 
 -  د موګادیشو سلطنت نهمه ۹م پیړۍ 
 -  د ګیلیدي سلطنت اوولسمه ۱۷م پیړۍ 
 -  د اجوران سلطنت آتلسمه ۱۸م پیړۍ 
 -  د هوبیو سلطنت نوڼسمه ۱۹م پیړۍ 
 -  بریتانوی سومالیلانډ ۱۸۸۴ 
ارتوالی
 -  ټولټال ۶۳۷٬۶۵۷ کيلومتر2 (۴۳ام)
۲۴۶٬۲۰۰ sq mi 
د وګړو شمېر
 -  ۲۰۲۰ estimate ۱۵,۸۹۳,۲۱۹[۱] ([[List of countries by population|]])
 -  ګڼه ګونه ۱۹.۳۱[۲]/km2 ([[List of countries by population density|]])
۴۱٫۷۳/sq mi
نا خالص داخلي تولید (PPP) ۲۰۱۹ اټکل
 -  ټولټال امریکایي ډالر ۱۳.۳۲۴ بیلیونه (N/A)
 -  پر کس امریکایي ډالر۸۸۸[۳] (N/A)
GDP (nominal) ۲۰۱۹ اټکل
 -  ټولټال امریکایي ډالر۵.۲۱۸ بیلیونه[۳] ([[List of countries by GDP (nominal)|]])
 -  پر کس امریکایي ډالر۳۴۸[۳] ([[List of countries by GDP (nominal) per capita|]])
بشري پرمختيا (۲۰۱۷) ۰٫۳۵۱ 
د وخت سيمه (UTC+۳)
د نېټې بڼه dd/mm/yyyy
د موټر چلولو لوری ښوی
د انټرنټ مخکښ شپول .so
پيل ګڼ +۲۵۲

سومالیا په انګلیسي Somalia) په رسمي توګه، د سومالیا دموکراتیک جمهوریت ياديږي د افريقا په ښکر کې پروت يو هيواد دی. پلازمینه یې موګادیشو او رسمي ژبي یې سومالیایي او عربي ژبه دي، یاد هیواد ۶۶۱'۶۳۷ کیلومتره مساحت او ۶۶۶'۵۵۸'۹ میلیونه وګړي لري. په ۲۶ د جون او ۱ د جنوری ۱۹۶۰م کال سومالیا له بریتانیا پخواني یوګسلاویا او له ایټالیا نه خپله خپلواکی ترلاسه کړه. د یاد هیواد د پیسو واحد د سومالیا شیلینګ (SOS) دی او ولسمشر یې محمد عبدالله محمد دی.

سومالیا په رسمي ډول د سومالیا فېدرال جمهوریت (جمهوریادا فېدرالکا سومالیا؛ په عربي ژبه: جمهورية الصومال الفيدرالية) د افریقا په ښاخ کې پروت هېواد دی. دا هېواد په لویدیځ کې له اېتوپیا، له شمال لویدیځ څخه له جیبوتي، له شمال څخه له عدن خلیج، له شرق څخه د هند سمندر او له سویل لویدیځ څخه له کینیا سره پوله لري. سومالیا د افریقا په اصلي خاوره کې تر ټولو اوږده ساحلي کرښه لري. دا خاوره تر ډېره له لوړو سطحو، بېدیاوو او ارتفاعاتو څخه جوړه ده. د ټول کال په بهیر کې ګرم شرایط له دوره‌ یي موسمي بادونو او نامنظمو وورښتونه سره په یاده خاوره حاکم دي. د سومالیا نفوس نږدې ۱۵ میلیونه اټکل شوی، چې له دوه میلیون څخه زیات یې په پلازمېنه او تر ټولو لوی ښار موګادېشو کې ژوند کوي چې له فرهنګي پلوه د افریقا تر ټولو سره ورته/ هیموجنېز هېواد دی. نږدې ۸۵ سلنه اوسېدونکي یې له سومالیایي نژاد څخه دي، چې له تاریخي پلوه د هېواد په شمال کې مېشت وو. قومي اقلیتونه په پراخ ډول په سویل کې متمرکز دي. د سومالیا رسمي ژبې سوماليایي او عربي دي. د دې هېواد ډېری اوسېدونکي مسلمانان او تر ډېره سوني مذهبه دي.[۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲]

سومالیا په لرغونې دوره کې یو مهم سوداګریز مرکز و، دا د پونت د لرغونې خاورې له تر ټولو ممکنو افسانوي ځایونو څخه ده. د منځنیو پېړیو په بهیر کې د سومالیا څو ځواکمنو امپراتوریو پر سیمه ییزو سوداګریو واک درلود چې له ډلې يې د اجوران، د ادال سلطنت او د ګلدي سلطنت یادولی شو.[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]

د نولسمې پېړۍ په وروستیو کې د سومالیا سلطنتونه لکه اسحاق سلطنت او مجیرتین سلطنت د بریتانیا، ایټالیا او ایتوپیا له خوا مستعمره شول. اروپایي استعمارګرانو قبیله یي سیمې په دوه مستعمرو کې سره یوځای کړې چې د ایټالیایي سومالیا او بریتانوي سومالیا تحت الحمایې وې. په دې ترڅ کې په کور دننه دروېشان د محمد عبدالله حسن په مشرۍ له حبشې، ایټالیایي سومالیا او بریتانوي سومالیا سره د دوو لسیزو لپاره په مخامخ جګړه کې ښکېل شول او په پای کې يې په ۱۹۲۰ ز کال کې د سومالیا په کمپاین کې ماته وخوړه. ایتالیا د سیمې د شمال ختیځو، مرکزي او سویلي برخو بشپړ کنترول د مجریتین او هوبیو د سلطنتونو پر وړاندې د سلطانانو ضد کمپاین تر بشپړولو وروسته ترلاسه کړ. دا دواړه سیمې په ۱۹۶۰ ز کال کې سره متحدې شوې، تر څو د یو ملکي حکومت په چوکاټ کې د سومالیا خپلواک جمهوریت رامنځته کړي.[۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴]

په ۱۹۶۹ ز کال کې د انقلاب عالي شورا واک ترلاسه کړ او د سومالیا دیموکراتیک جمهوریت یې رامنځته کړ او په ظالمانه ډول یې هڅه وکړه، تر څو د سومالي لنډ د خپلواکۍ غوښتنې جګړه په شمال کې وځپي. په دوام یې ۲۲ کاله وروسته په ۱۹۹۱ کال کې د سومالیا د کورنۍ جګړې له پیل سره  SRC (انقلابي عالي شورا) سقوط شوه او سومالي لنډ ډېر ژر خپله خپلواکي اعلام کړه. لا هم د سومالیا په  شمال لویدیځه برخه کې سومالي لنډ خپل کنترول لري چې له ۲۷ سلنه څخه زیاته خاوره یې په کې شاملېږي. له دغې دورې راهیسې ګڼ شمېر سیمې د سومالیا دودیزو او مذهبي قوانینو ته وروګرځېدې د ۲۰۰۰ز لسیزې په لومړیو کې یو شمېر لنډمهاله فېدرالي ادارې رامنځته شوې. په ۲۰۰۰ ز کال کې ملي انتقالي دولت (TNG) رامنځته شو, ورپسې په ۲۰۰۴ ز کال کې انتقالي فېدرالي دولت (TFG) رامنځته شو چې د سومالیا وسله وال پوځ یې بیا په پښو ودراوه.[۲۵][۲۶][۲۷]

 TFG (فېدرال انتقالي دولت) د متحده ایالاتو په ملاتړ له ایتوپیایي لاس وهنې سره د نویو رامنځته شویو اسلامي محکمو له اتحادیې (ICU) څخه د هېواد د ښکېلو سویلي زونونو د ډېرو سیمو کنترول پر غاړه واخیست. وروسته ICU د الشباب په څېر په سخت دریځو ډلو ووېشل شو چې له TFG او AMISOM متحدانو سره یې یو ځای د سیمې د کنترول لپاره جګړه کوله.

یاغیانو د ۲۰۱۲ ز کال په منځنۍ برخه کې ډېری هغه سیمې له لاسه ورکړې چې ولکه کړې یې وې. له دې سره سره یاغیان لاهم د سومالیا د مرکزي او سویلي برخو ډېر کنترول په لاس کې لري او د حکومت تر کنترول لاندې سیمو کې پراخ نفوذ لري او د جلېب ښار د یاغیانو د پلازمېنې په توګه عمل کوي. نوی لنډمهالی اساسي قانون د ۲۰۱۲ ز کال په اګست کې تصویب شو چې د یو فېدارسیون په توګه د سومالیا اصلاحات/ سمونې په کې شاملې وې. د سومالیا فېدرال دولت په هم هغه میاشت کې رامنځته شو او په موګادیشو کې د بیا رغونې دوره پیل شوه. سومالیا په یو غیر رسمي اقتصاد کې پاتې شوه چې تر ډېره په مالدارۍ، له سومالیا څخه کارکوونکو پر تعرفو او ټېلي کمونيکېشن (له لرې لارې اړیکې) تکیه و. یاد هېواد د ملګرو ملتونو، عربي ژبو، افریقایي اتحادیې، د غیرمتحدو غورځنګ او د اسلامي همکاریو د سازمان غړی دی.[۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵][۳۶][۳۷][۳۸][۳۹][۴۰][۴۱][۴۲]

تاریخچه

له تاریخ څخه مخکې

سومالیا په احتمالي ډول یو له هغو هېوادونو څخه و چې د خپل موقعیت له امله د لومړنیو انسانانو له خوا د مېشتېدو وړ شو. هغه ښکاریان چې وروسته له افریقا څخه بهر کډوال شول په احتمالي ډول له خپل مهاجرت څخه مخکې دلته مېشت شوي دي. په دې سیمه کې له ډبرمهال راهیسې د ډویېن او هارجیسان کلتورونه دلته سپړېدلي. د افریقا په ښاخ کې د سومالیا له هدیرو څخه د دودونو او کلتورونو د خښولو شواهد تر لاسه شوي چې لرغونتوب یې له میلاد څخه مخکې څلورمې زریزې ته ورګرځي. په شمال کې د جللو په سایټ کې ډبریز تجهیزات هم په ۱۹۰۹ ز کال کې د مهمو مصنوعي توکو په توګه مشخص شوي چې په پلیولیتیک دوره کې د ختیځ او لویدیځ تر منځ د لرغون پېژندنې نړیوال‌توب ښیي.[۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷][۴۸][۴۹][۵۰][۵۱]

د ژبپوهانو په وینا:  د افریقايي ژبو لومړنی نفوس په نیلیوتیک دوره کې سیمې ته رسېدلی او ورپسې د دې کورنۍ وړاندیز شوی اورهایمات («اصلي ټاټوبی») د نيل په دره یا نږدې ختيځ کې سیمې ته د ننه شوي. [۵۲][۵۳]

د سومالیا په شمال لویدیځ کې د هارجیسا په څنډه کې د [1]لاس جیل (Laas Geel) ټولګه نږدې ۵۰۰۰ کاله لرغونتوب لري او د ډبریز هنر لرونکې ده چې وحشي حیوانات او سینګار شوې غواګانې انځوروي. د نقاشۍ نورې نښې د دامبالین سیمې په شمال کې له غارونو څخه تر لاسه شوې چې پر اس سپور د یو ښکارکوونکي لومړنۍ نقاشي ده. د کاڼو/ډبرو د هنر تاریخ له میلاد څخه مخکې له ۱۰۰۰ څخه تر ۳۰۰۰ کال ته ورګرځي. پر دې سربېره د سومالیا د کارېنهېګان په شمال کې د لاس‌خوري او اېل‌ایو ښار تر منځ د غار بېلابېلې نقاشۍ له حقیقي حیواناتو څخه نیولې تر افسانوي شته دي. هره نقاشي په‌خپل پای کې یوه لیکنه لري چې په ټوله کې یې لرغونتوب ۲۵۰۰ کاله اټکل کېږي.  [۵۴][۵۵][۵۶][۵۷][۵۸]

ایداري وېش

د سومالیا هیواد په ټوله کې په ۱۸ ایداري سیمو ویشل شوی دی. تڼۍ

  1. آودال
  2. باکول
  3. بنادیر
  4. سومالیا ,باري
  5. باي، سومالیا
  6. ګالګودوود
  7. جدو
  8. هیرران
  9. جوبادا ذکسه
  10. جوبادا هووز
  11. ماداګ
  12. ناګال
  13. ساناګ
  14. شابیل لاها ذکسه
  15. شابیل لاها هووز
  16. سوول
  17. تاګدهییر
  18. وکوویا ګالبید

تاریخ

اقتصاد

کلتور

جغرافیه

  1. ↑ کينډۍ:United Nations. "World Population Prospects 2019"
  2. ↑ UNFPA Somali Population Survey 2014. Somalia.unfpa.org (6 April 2014). Retrieved 6 October 2016.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ "World Economic Outlook Database, October 2019". IMF.org. د پیسو نړیوال صندق. د لاسرسي‌نېټه ۱۶ نومبر ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  4. ↑ The Federal Republic of Somalia is the country's name per Article 1 of the Provisional Constitution Archived 24 January 2013 at the Wayback Machine.,
  5. ↑ "Somalia". Britannica. د لاسرسي‌نېټه ۱۱ جنوري ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  6. ↑ "Coastline". The World Factbook. Central Intelligence Agency. د اصلي آرشيف څخه پر ۱۶ جولای ۲۰۱۷ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۰۳ اگسټ ۲۰۱۳. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  7. ↑ (په 14 May 2009 باندې). Somalia – Climate. countrystudies.us
  8. ↑ Ismail, AA (2010). Somali state failure: Players, incentives and institutions. What is more puzzling is how this could happen in a country like Somalia, the most homogeneous country in Africa both ethnically, religiously, culturally, and linguistically الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  9. ↑ Woldemichael, B (1993). Decentralisation amidst poverty and disunity: The Sudan, 1969–1983. Somalia, the only homogeneous country in Africa – all its people being ethnic Somalis speaking the same language and professing the same religion الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  10. ↑ Abdullahi 2001, pp. 8–11.
  11. ↑ "Middle East Policy Council – Muslim Populations Worldwide". Mepc.org. 1 December 2005. د اصلي آرشيف څخه پر ۱۴ ډيسمبر ۲۰۰۶ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۷ جون ۲۰۱۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  12. ↑ Abdullahi 2001, p. 1.
  13. ↑ John Kenrick 1855) Phoenicia, B. Fellowes, p. 199.
  14. ↑ Casson, Lionel (1984). Ancient Trade and Society. Mich. د کتاب پاڼې 235. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-8143-1740-5. د لاسرسي‌نېټه ۲۵ مې ۲۰۱۵. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  15. ↑ Charnan Simon (1990). Explorers of the Ancient World. Childrens Press. د کتاب پاڼې 26. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-516-03053-1. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  16. ↑ Christine El Mahdy (2005) Egypt : 3000 Years of Civilization Brought to Life, Raincoast Books, p. 297, کينډۍ:ISBN.
  17. ↑ Stefan Goodwin (2006) Africa's Legacies of Urbanization: Unfolding Saga of a Continent, Lexington Books, p. 48, کينډۍ:ISBN.
  18. ↑ Encyclopædia Britannica, inc, Encyclopædia Britannica, Volume 1, (Encyclopædia Britannica: 2005), p.163
  19. ↑ Laitin 1977, p. 8
  20. ↑ Abdisalam M. Issa-Salwe (1996). The Collapse of the Somali State: The Impact of the Colonial Legacy. London: Haan Associates. د کتاب پاڼي 34–35. د کتاب نړيواله کره شمېره 1-874209-91-X. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  21. ↑ Diiwaanka gabayadii, 1856–1921, Maxamad Cabdulle Xasan · 1999, PAGE 219
  22. ↑ Kevin Shillington (2005) Encyclopedia of African history, CRC Press, p. 1406, کينډۍ:ISBN.
  23. ↑ Samatar 1982, pp. 131, 135.
  24. ↑ The Illustrated Library of The World and Its Peoples: Africa, North and East, Greystone Press: 1967, p. 338.
  25. ↑ Kapteijns, Lidwien (18 December 2012). Clan Cleansing in Somalia: The Ruinous Legacy of 1991. University of Pennsylvania Press. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-8122-0758-3. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  26. ↑ Jeffrey Gettleman (په 23 June 2011 باندې). Harvard-Educated Technocrat Chosen as Somalia Premier.
  27. ↑ https://www.cfr.org/backgrounder/Somaliland_Parade. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة); مفقود أو فارغ |title= (مساعدة)
  28. ↑ Muddassar Ahmed (په 8 August 2012 باندې). Somalia rising after two decades of civil war and unrest. Al Arabiya
  29. ↑ "Al-Shabab". Council on Foreign Relations (په انګلیسي ژبه کي). د لاسرسي‌نېټه ۱۳ فبروري ۲۰۲۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  30. ↑ (په 2020-10-26 باندې). Somalia conflict: Al-Shabab 'collects more revenue than government'. BBC News.
  31. ↑ "Kenyan troops seize al-Shabaab base in Somalia". www.aa.com.tr. د لاسرسي‌نېټه ۱۳ فبروري ۲۰۲۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  32. ↑ "Somalia: Somali Leaders Adopt Draft Constitution". ANP/AFP. د لاسرسي‌نېټه ۲۳ جون ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  33. ↑ (په 1 August 2012 باندې). Somali leaders back new constitution. BBC News.
  34. ↑ . Somalia's newly-endorsed constitution widely hailed.
  35. ↑ (په 21 August 2012 باندې). Somalia: UN Envoy Says Inauguration of New Parliament in Somalia 'Historic Moment'.
  36. ↑ Dinfin Mulupi (21 June 2012). "Mogadishu: East Africa's newest business destination?". د لاسرسي‌نېټه ۲۶ جون ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  37. ↑ "Central Bank of Somalia – Economy and Finance". Somalbanca.org. د اصلي آرشيف څخه پر ۲۴ جنوري ۲۰۰۹ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۳۰ ډيسمبر ۲۰۱۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  38. ↑ "Member States". United Nations. د لاسرسي‌نېټه ۲۷ اگسټ ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  39. ↑ "Member States". League of Arab States (په اراگونېسي ژبه کي). د لاسرسي‌نېټه ۲۷ اگسټ ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  40. ↑ "Member State Profiles". African Union. د لاسرسي‌نېټه ۲۷ اگسټ ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  41. ↑ "Non-Aligned Movement (NAM) | What is the Non-Aligned Movement?". Nuclear Threat Initiative. د لاسرسي‌نېټه ۲۷ اگسټ ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  42. ↑ "Member States". Organisation of Islamic Cooperation. د لاسرسي‌نېټه ۲۷ اگسټ ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  43. ↑ Phillipson, D. W. (2005-05-05). African Archaeology (په انګلیسي ژبه کي). Cambridge University Press. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-521-54002-5. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  44. ↑ Peter Robertshaw (1990). A History of African Archaeology. J. Currey. د کتاب پاڼې 105. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-435-08041-9. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  45. ↑ Gutherz, Xavier; Diaz, Amélie; Ménard, Clément; Bon, François; Douze, Katja; Léa, Vanessa; Lesur, Joséphine; Sordoillet, Dominique (Sep 2014). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "The Hargeisan revisited: Lithic industries from shelter 7 of Laas Geel, Somaliland and the transition between the Middle and Late Stone Age in the Horn of Africa"] (in en). Quaternary International 343: 69–84. doi:10.1016/j.quaint.2014.04.038. Bibcode: 2014QuInt.343...69G. 
  46. ↑ Clark, J. D. (2013-03-21). The Prehistoric Cultures of the Horn of Africa: An Analysis of the Stone Age Cultural and Climatic Succession in the Somalilands and Eastern Parts of Abyssinia (په انګلیسي ژبه کي). Cambridge University Press. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-107-63536-4. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  47. ↑ Phillipson, D. W. (2005-05-05). African Archaeology (په انګلیسي ژبه کي). Cambridge University Press. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-521-54002-5. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  48. ↑ Delson, Eric; Tattersall, Ian; Couvering, John Van; Brooks, Alison S. (2004-11-23). Encyclopedia of Human Evolution and Prehistory: Second Edition (په انګلیسي ژبه کي). Routledge. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-135-58228-9. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  49. ↑ Petraglia, Michael D.; Rose, Jeffrey I. (2009-11-27). The Evolution of Human Populations in Arabia: Paleoenvironments, Prehistory and Genetics (په انګلیسي ژبه کي). Springer Science & Business Media. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-90-481-2719-1. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  50. ↑ Brandt, S. A. (1988). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Early Holocene Mortuary Practices and Hunter-Gatherer Adaptations in Southern Somalia"]. World Archaeology 20 (1): 40–56. doi:10.1080/00438243.1988.9980055. PMID 16470993. 
  51. ↑ H. W. Seton-Karr (1909). "Prehistoric Implements From Somaliland". Man 9 (106): 182–183. doi:10.2307/2840281. https://archive.org/stream/mananth9a10royauoft/mananth9a10royauoft_djvu.txt. Retrieved 30 January 2011. 
  52. ↑ Zarins, Juris (1990), "Early Pastoral Nomadism and the Settlement of Lower Mesopotamia", (Bulletin of the American Schools of Oriental Research)
  53. ↑ Diamond, J; Bellwood, P (2003). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Farmers and Their Languages: The First Expansions"]. Science 300 (5619): 597–603. doi:10.1126/science.1078208. PMID 12714734. Bibcode: 2003Sci...300..597D. 
  54. ↑ (په 24 April 2011 باندې). Grotto galleries show early Somali life.
  55. ↑ Mire, Sada (2008). "The Discovery of Dhambalin Rock Art Site, Somaliland". African Archaeological Review 25 (3–4): 153–168. doi:10.1007/s10437-008-9032-2. http://www.mbali.info/doc494.htm. Retrieved 22 June 2013. 
  56. ↑ (په 17 September 2010 باندې). UK archaeologist finds cave paintings at 100 new African sites.
  57. ↑ Hodd, Michael (1994). East African Handbook. Trade & Travel Publications. د کتاب پاڼې 640. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-8442-8983-3. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  58. ↑ Ali, Ismail Mohamed (1970). Somalia Today: General Information. Ministry of Information and National Guidance, Somali Democratic Republic. د کتاب پاڼې 295. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=سومالیا&oldid=280421" نه اخيستل شوی