تایوان

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
(له د چين جمهوريت نه مخ گرځېدلی)
تایوان
بە چینی: 中華民國
برخه دختيځه اسيا
بنسټ ايښودنه۱ی جنوري ۱۹۱۲
Religion or worldviewبوديزم، Taoism، Chinese folk religion
Archives atHong Kong Baptist University Library Special Collections & Archives
AnthemNational Anthem of the Republic of China
Cultureculture of Taiwan
Mottoبې ارزښته
لووچهآسيا
هېوادتایوان
پلازمینهتایپي
Located in time zoneنړيوال همغږی وخت +08:00، Asia/Taipei، Taiwan time
Located in/on physical featureختيځه اسيا، Taiwan
Territory claimed byچين د خلکو جمهوريت
کوارډينېټي موقعيت۲۴°۰′۰″N ۱۲۱°۰′۰″E
Coordinates of easternmost point۲۵°۲۹′۶″N ۱۲۲°۶′۲۳″E
ترټولو لوړه څوکهYushan Main Peak
Basic form of governmentsemi-presidential system، ولسواکي، constitutional republic
Office held by head of statePresident of the Republic of China
هېوادمشرTsai Ing-wen
Office held by head of governmentPremier of the Republic of China
د حکومت مشرChen Chien-jen
Executive bodyExecutive Yuan
Legislative bodyLegislative Yuan
Highest judicial authoritySupreme Court of the Republic of China، Supreme Administrative Court، Justice of the Judicial Yuan
Central bankCentral Bank of the Republic of China
د وگړو شمېر۲۳٬۵۹۳٬۷۹۴
CurrencyNew Taiwan dollar
Shares border withجاپان، پېليپين، چين د خلکو جمهوريت
Driving sideښي لورۍ
Electrical plug typeNEMA 1-15، NEMA 5-15
واک ورپاته کيدنه لهد چين جمهوريت (۱۹۴۹-۱۹۱۲ز کلونه)، Taiwan under Japanese rule
Language usedStandard Taiwanese Mandarin
Significant eventXinhai Revolution، د چین کورنۍ جګړه، دويمه نړېواله جګړه، 228 Incident، White Terror
Studied inTaiwan studies
سيمه۳۶٬۱۹۳ کیلومتره مربع
رسمي وېبځیhttps://www.gov.tw، https://www.taiwan.gov.tw/
Described at URLhttp://68k.news/index.php?section=nation&loc=TW
HashtagTaiwan، 台灣
Top-level Internet domain.tw
Flagflag of the Republic of China
Coat of armsBlue Sky with a White Sun
Topographic mapAtlas of Taiwan
Geography of topicgeography of Taiwan
Railway traffic sideکيڼ
Economy of topicد تايوان اقتصاد
Demographics of topicDemographics of Taiwan
Mobile country code466
Country calling code+886
Trunk prefix0
Emergency phone number119، 110
GS1 country code471
Maritime identification digits416
Map

ټایوان په رسمي ډول د چین جمهوریت (ROC) په ختیځهاسیا کې یو هېواد دی چې په شمال لوېدیځ کې له چین (PRC)، شمال ختیځ ته له جاپان او په سویل کې له فیلیپین سره سمندري پولې لري. د ټایوان اصلي ټاپو چې پخوا د فورموسا په نوم پېژندل کېده، ۳۵۸۰۸ مربع کیلومتره  مساحت لري. پلازمېنه یې ټایپي ده، چې د نوې ټایپي او کیلونګ سره یوځای د ټایوان تر ټولو لوی ښارګوټی جوړوي. نور لوی ښارونه یې کاهسینګ، تایچونګ، تای نان او تاو یوان نومېږي. د ۲۳.۴۵ میلیوننو اوسېدونکو په لرلو سره تایوان په نړۍ کې له ډېر نفوس لرونکو هېوادونو نه شمېرل کېږې.[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴]

نوم

د ټایوان ټاپو لپاره بېلابېل نومونه کارول شوي چې هر یو د یوې ځانګړې تاریخي دورې په لړ کې د څېړونکو یا واکمنانو نه اخیستل شوي. د فورموسا نوم په تاريخي ډول۱۵۴۲ز کال پورې اړه لري او هغه مهال د یاد ټاپو لپاره وکارول شو،  کله چې پرتګالي سیلانیانو یو ناڅرګنده ټاپو ولید، نو په نقشه کې یې د ښکلا ټاپو (Beautiful Island) په توګه یاده کړ.[۱۵][۱۶][۱۷]

د ۱۷مې پېړۍ په لومړیو کې د هالنډ ختیځ هند شرکت په فورټ زیلانډیا کې د "ټایوان" په نوم ساحلي شګو کې سوداګریزه پوسته جوړه کړه، چې د "ټایوان" عصري کلیمه هم له همدې نوم نه اخیستل شوې ده.[۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸]

جمهوریت

د چین جمهوریت پوځ د ملي انقلابي پوځ نه سرچينه اخلې چې د سن یات سین له خوا په ۱۹۲۵ز کال کې په ګوانګ دونګ کې د چین د بیا یوځای کولو په موخه رامنځته شو. کله چې د خلکو د آزادۍ پوځ د چين کورنۍ جګړه وګټله، د ملي انقلابي پوځ ډېره برخه د حکومت ترڅنګ ټايوان ته ولاړه. ټایوان او متحده ایالاتو په ۱۹۵۴ز کال کې د چین-امریکا متقابل دفاعي تړون لاسلیک کړ او د متحده ایالاتو د ټایوان دفاعي قومانده یې تاسیس کړه، چې له مخې یې په ټایوان کې شاوخوا ۳۰۰۰۰ امریکایي سرتیري تر هغه پورې ځای پر ځای شول چې ،متحده ایالاتو په ۱۹۷۹ز کال کې له چین سره ډیپلوماتیکې اړیکې ټینګې کړې.[۲۹]

نن ورځ ټايوان يو ستر او د ټکنالوژيۍ له پلوه پرمختللی پوځ لري. ټایوان دغه پوځ د چين د ولسي جمهوريت د بېلتون ضد قانون په پلمه د خلکو د آزادۍ پوځ له خوا د پرله پسې ګواښونو د دفاع په توګه کاروي. له ۱۹۴۹ز کال نه تر ۱۹۷۰ز کاله پورې د ټایوان د اردو لومړنۍ ماموریت "د چین اصلي خاوره بېرته نیول" د ملي ویاړ پروژې له لارې وه، خو یاد ماموریت بریالی نه شو، ځکه چې د چین ولسې جمهوریت (PRC) نسبي ځواک په پراخه کچه ډېر شوی و، د ټایوان اردو له دودیزې اردو نه هوایی ځواک او سمندري ځواکونو ته بدله شوه.[۳۰][۳۱][۳۲][۳۳]

اقتصاد

د شلمې پېړۍ په وروستۍ نيمايي کې د ټايوان چټک صنعتي کېدل او چټکه وده د "ټايوان معجزه" بلل شوې ده. ټایوان د هانګ کانګ، سویلي کوریا او سینګاپور تر څنګ د "څلورو اسیایي پړانګانو" نه دی. د دویمې نړیوالې جګړې نه مخکې او د جاپان واکمنۍ، په عامه او خصوصي سکټورونو کې بدلونونه راوستل، په ځانګړې توګه د عامه کارونو په برخه کې، چې د ټاپو په زیاتره برخه کې یې چټکې اړیکې او د ترانسپورت اسانتیاوې رامنځته کړې. جاپانیانو هم عامه زده کړو ته وده ورکړه او د ټایوان د ټولو اوسیدونکو لپاره یې اجباري کړه. په ۱۹۴۵ز کال کې جاپان سره د جګړې په پایله کې په چین او ټایوان کې د انفلاسیون زیاتوالی په چټکۍ سره د پرمختګ په حال کې و چې د خلاصولو لپاره یې ملتپال حکومت د اسعارو نوې سیمه رامنځ ته کړه، د نرخ ثبات پروګرام یې پیل کړ، چې دا ډول هڅو دغه چټک انفلاسیون د پام وړ ورو کړ.

متحده ایالاتو د مرستې یو پروګرام پیل کړ، چې په پایله کې یې په ۱۹۵۲ز کال کې په بشپړ ډول د نرخونو ثبات رامنځته کړ. اقتصادي پرمختګ د امریکا د اقتصادي مرستو او پروګرامونو، لکه: د کلیو د بیارغونې ګډ کمیسیون له خوا په لاره اچول شوي و، چې د کرنیز سکټور د ودې لپاره یې مناسب بستر رامنځته کړ. کرنیز تولیدات له ۱۹۵۲ز کال نه تر ۱۹۵۹ز کال پورې په کلنۍ کچه په اوسط ډول څلور سلنه زیاتوالی وموند، چې د نفوسو د ودې په پرتله، ۳.۶ سلنه ډېر و. نن ورځ ټايوان يو متحرک، سرمايه داراو صادراتي اقتصاد لري چې په تدريجي ډول په پانګونې او بهرنۍ سوداګرۍ کې د دولت ونډه کمه شوې ده. د دې رجحان په پام کې نیولو سره، ځینې لوی دولتي بانکونه او صنعتي شرکتونه خصوصي کېږي. په تیرو درېیو لسیزو کې په  ناخالصه کورنيو تولیداتو (GDP) کې  په منځني ډول شاوخوا اته سلنه زیاتوالی راغلی دی، چې د تایوان پولي واحد یا کرنسي نوی ټایواني ډالر دی.[۳۴][۳۵][۳۶][۳۷][۳۸]

د ټایوان د مالیې وزارت په وینا په ۲۰۱۰ز کال کې د ټایوان ټوله سوداګري ۵۲۶.۰۴ میلیارد ډالرو ته رسېدلې چې لېږد او رالېږد دواړه یې د ریکارډ تر کچې پورې رسېدلي و، چې په ترتیب سره لېږد یې ۲۷۴.۶۴ میلیارد امریکایي ډالر او رالېږد یې ۲۵۱.۴ میلیارد امریکایي ډالر وو.[۳۹][۴۰][۴۱]

کلتور

د ټایوان کلتور د مختلفو کلتورونو یو ترکیب دی چې په کې ډېری دودیز د چینایي کلتور عناصر، پخواني کلتورونه، د جاپاني کلتوري نفوذ، دودیز کنفیوشیسټ عقیدې او په ډېره کچه لوېدیځ ارزښتونه شامل دي.

د نظامي حکومت پر مهال چې د چین جمهوریت په رسمي ډول د کمونیزم پر ضد و، کومینتانګ  ټایوان کې دودیز چینايي کلتور ته وده ورکړه ترڅو وښيي چې، د چین جمهوریت د چینایي کلتور ریښتیني ارتودوکس استازیتوب کوي او له همدې امله "حقیقي او مشروع چین" له کمونیست چین سره مخالف دی.[۴۲][۴۳]

دا د دې لامل شوی چې چینایي کلتور (په ځانګړې توګه نرم کلتور) د اصلي چین په پرتله په ټایوان کې ښه ساتل کېږي. د دې ساتنې یوه بېلګه د چینایي دودیزو توکو پرله پسې کارول دي. د کنفیوشیزم نفوذ د تایوان د خلکو په چلند کې موندل کېدای شي، چې د دوی د دوستۍ او شرافت لپاره پېژندل کېږي.[۴۴][۴۵][۴۶]

زده کړې

د ټایوان د لوړو زده کړو سیسټم د جاپان له خوا د استعمار په دوره کې رامنځته شو، خو وروسته کله چې په ۱۹۴۵ز کال کې د چین جمهوریت واکمن شو، دا سیسټم په سملاسي توګه د چین په څېر د ورته سیسټم له خوا بدل شو، چې د چین او امریکا د تعلیمي سیسټم ګډې ځانګړتیاوې یې لرلې.[۴۷]

ټایوان په ادب، ریاضیاتو او ساینسي علومو کې یو له مخکښو هېوادونو نه شمېرل کېږې. په ۲۰۱۵ز کال کې د ټایوان زده کوونکو د ریاضي او ساینسي علومو په برخه کې د نړۍ تر ټولو غوره ځای ترلاسه کړ. د نړیوالو زده کوونکو ارزونې پروګرام (PISA) ازموینه کې ټایوان په منځني ډول د ۵۱۹ نمرو په اخیستلو سره په ټوله نړۍ کې اووم ځای خپل کړ. د ټایوان ښوونیز سیسټم د مختلفو دلایلو، لک:ه د ازموینو پایلې، اقتصادي پرمختګ،  په اقتصادي وده کې د زده کړو لوی رول، ترټولو لوړ تعلیم لرونکی کاري ځواک له امله ستایل شوی،. ټایوان د پوهنتونو نو د زده کوونکو د جذب لوړې کچې له امله هم غوره مقام لري، چیرې چې د پوهنتون منلو کچه په ۱۹۸۰  ز لسیزې کې شاوخوا ۲۰ سلنه وه، خو وروسته دا سلنه په ۲۰۰۸ز کال کې ۹۵ سلنې ته لوړه شوې.[۴۸][۴۹][۵۰][۵۱][۵۲][۵۳][۵۴][۵۵][۵۶][۵۷][۵۸]

له بلې خوا په زده کوونکو باندې ډېر فشار راوستل، چې د دوی د خلاقیت مخنیوی کوي او له پوهنتونونو نه د زیات شمېر زده کوونکو فارغول او د بېکارۍ  لوړه کچه هغه څه دي چې له امله یې په ښوونیز سیسټم نیوکه کېږې.[۵۹][۶۰][۶۱][۶۲]

لکه څنګه چې د ټایوان اقتصاد په لویه کچه د ساینس او ​​​​ټکنالوژۍ پر بنسټ ولاړ دی، د کار بازار د هغو خلکو لپاره غوښتنه لري چې په یوه ځانګړې څانګه کې یې لوړې زده کړې کړې وي، په ځانګړې توګه د ساینس او ​​​​انجینیري پورې اړوند چې د کار موندلو په وخت کې سره سیالي کوي. [۶۳][۶۴]

سرچینې

  1. Fell, Dafydd (2018). Government and Politics in Taiwan. London: Routledge. د کتاب پاڼې 305. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1317285069. Moreover, its status as a vibrant democratic state has earned it huge international sympathy and a generally positive image. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  2. Campbell, Matthew (7 January 2020). "China's Next Crisis Brews in Taiwan's Upcoming Election". Bloomberg Businessweek. العدد 4642. د کتاب پاڼي 34–39. ISSN 0007-7135. د لاسرسي‌نېټه ۲۴ سپټمبر ۲۰۲۰. Much has changed in Taiwan since Chiang's day, but this liminal quality has never really gone away. By almost any functional standard, it's a sovereign country الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  3. (په 10 June 2021 باندې). Japan's PM refers to Taiwan as country, draws fire from China. Kyodo News.
  4. (په 2 August 2021 باندې). After Being Silent For Decades, Japan Now Speaks Up About Taiwan — And Angers China. npr.
  5. World Bank Country and Lending Groups Archived 11 January 2018 at the Wayback Machine., World Bank. Retrieved 10 July 2018.
  6. "IMF Advanced Economies List. World Economic Outlook, April 2016, p. 148" (PDF). د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۲۱ اپرېل ۲۰۱۶ باندې. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  7. "Freedom in the World 2019". freedomhouse.org. 3 January 2019. د لاسرسي‌نېټه ۲۲ فبروري ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  8. (په 9 November 2021 باندې). The World Is Fed Up With China's Belligerence. The Atlantic.
  9. (په 27 November 2021 باندې). What is behind the China-Taiwan dispute?. 9News. Nine Entertainment Company
  10. (په 16 September 2019 باندې). Solomon Islands Ends Diplomatic Ties with Taiwan, Stands by China.
  11. "Kiribati cuts ties with Taiwan in diplomatic switch to China days after Solomon Islands pivot". Australian Broadcasting Corporation. 20 September 2019. د لاسرسي‌نېټه ۲۰ سپټمبر ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  12. Fell, Dafydd (2006). Party Politics in Taiwan. Routledge. د کتاب پاڼې 85. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-134-24021-0. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  13. Achen, Christopher H.; Wang, T. Y. (2017). "The Taiwan Voter: An Introduction". In Achen, Christopher H.; Wang, T. Y. (المحررون). The Taiwan Voter. University of Michigan Press. د کتاب پاڼي 1–25. doi:10.3998/mpub.9375036. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-472-07353-5. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة) pp. 1–2.
  14. Yao, Grace; Cheng, Yen-Pi; Cheng, Chiao-Pi (5 November 2008). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "The Quality of Life in Taiwan"]. Social Indicators Research 92 (2): 377–404. doi:10.1007/s11205-008-9353-1. "a second place ranking in the 2000 Economist's world healthcare ranking". 
  15. "Chapter 3: History" (PDF). The Republic of China Yearbook 2011. Government Information Office, Republic of China (Taiwan). 2011. د کتاب پاڼې 46. د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۱۴ مې ۲۰۱۲ باندې. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  16. "Ilha Formosa: the Emergence of Taiwan on the World Scene in the 17th Century". npm.gov.tw. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  17. see for example:
  18. Mair, V. H. (2003). "How to Forget Your Mother Tongue and Remember Your National Language". The true derivation of the name "Taiwan" is actually from the ethnonym of a tribe in the southwest part of the island in the area around Ping'an. As early as 1636, a Dutch missionary referred to this group as Taiouwang. From the name of the tribe, the Portuguese called the area around Ping'an as Tayowan, Taiyowan, Tyovon, Teijoan, Toyouan, and so forth. Indeed, already in his ship's log of 1622, the Dutchman Cornelis Reijersen referred to the area as Teijoan and Taiyowan. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  19. 蔡玉仙; et al., المحررون (2007). 府城文史 (په چينايي ژبه کي). Tainan City Government. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-986-00-9434-3. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  20. Shih Shou-chien, المحرر (2003). 福爾摩沙 : 十七世紀的臺灣、荷蘭與東亞 [Ilha Formosa: the Emergence of Taiwan on the World Scene in the 17th Century] (په چينايي ژبه کي). Taipei: National Palace Museum. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-957-562-441-5. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  21. Kato, Mitsutaka (2007) [1940]. 昨日府城 明星台南: 發現日治下的老臺南 (په چينايي ژبه کي). تُرجم بواسطة 黃秉珩. 臺南市文化資產保護協會. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-957-28079-9-6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  22. Wilkinson, Endymion (2000), Chinese History: A Manual, Cambridge: Harvard University Asia Center, د کتاب پاڼې 132, د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-674-00249-4 الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  23. "Office of President of the Republic of China (Taiwan)". د لاسرسي‌نېټه ۱۵ جولای ۲۰۱۵. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  24. "Government Portal of the Republic of China (Taiwan)". د لاسرسي‌نېټه ۱۶ جون ۲۰۲۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  25. (په 18 January 2020 باندې). President Tsai interviewed by BBC. Office of the President of the Republic of China (Taiwan).
  26. (په 18 May 2009 باندې). Taiwan hopes WHO assembly will help boost its profile. Reuters.
  27. "White Paper--The One-China Principle and the Taiwan Issue". Embassy of the PRC in the Kingdom of Norway. The Taiwan Affairs Office and The Information Office of the State Council. 21 February 2000. د لاسرسي‌نېټه ۲۷ نومبر ۲۰۲۱. As we have already said, Taiwan is an inalienable part of Chinese territory and, after replacing the government of the Republic of China in 1949, the government of the PRC has become the sole legal government of China, enjoying and exercising sovereignty over the whole of China, including Taiwan. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  28. Oosterhoff, J.L. (1985). "Zeelandia, a Dutch colonial city on Formosa (1624–1662)". In Ross, Robert; Telkamp, Gerard J. (المحررون). Colonial Cities: Essays on Urbanism in a Colonial Context. Springer. د کتاب پاڼي 51–62. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-90-247-2635-6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  29. Shortall, Dominick; Johnson, Jesse (28 October 2020). "Once unimaginable, some now debating return of U.S. forces to Taiwan". The Japan Times (په انګلیسي ژبه کي). د لاسرسي‌نېټه ۰۶ جنوري ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  30. Fravel, M. Taylor (2002). "Towards Civilian Supremacy: Civil-Military Relations in Taiwans's Democratization". Armed Forces & Society 29 (1): 57–84. doi:10.1177/0095327X0202900104. https://pdfs.semanticscholar.org/510e/42aa20fb53c1a69b45b48b0b55b34117b361.pdf. 
  31. (په 26 April 2001 باندې). Committed to Taiwan.
  32. Swaine او Mulvenon 2001، ص. 65: "[...]the ROC military functioned until very recently as an instrument of KMT rule [...] the bulk of the officer corps is still composed of mainlanders, many of whom allegedly continue to support the values and outlook of more conservative KMT and New Party members. This is viewed as especially the case among the senior officers of the ROC Army. Hence, many DPP leaders insist that the first step to building a more secure Taiwan is to bring the military more fully under civilian control, to remove the dominant influence of conservative KMT elements, and to reduce what is regarded as an excessive emphasis on the maintenance of inappropriate ground force capabilities, as opposed to more appropriate air and naval capabilities."
  33. "2004 National Defense Report" (PDF). ROC Ministry of National Defense. 2004. د لاسرسي‌نېټه ۲۷ نومبر ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  34. "Gold Shipped to Taiwan in 1949 Helped Stabilize ROC on Taiwan". Kuomintang News Network. 6 April 2011. د اصلي آرشيف څخه پر ۲۷ سپټمبر ۲۰۱۱ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۱۴ جون ۲۰۱۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة) Translated from 王銘義 (په 5 April 2011 باندې). {{{title}}}.
  35. Roy, Denny (2003). Taiwan: A Political History. Ithaca, NY: Cornell University Press. د کتاب پاڼي 76, 77. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-8014-8805-4. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  36. Shih, Da-Nien Liu and Hui-Tzu (4 December 2013). "The Transformation of Taiwan's Status Within the Production and Supply Chain in Asia". Brookings (په انګلیسي ژبه کي). د لاسرسي‌نېټه ۰۶ جنوري ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  37. Makinen & Woodward 1989: "It was the fiscal regime change on Taiwan, as in the European episodes, that finally brought price stability. It was the aid policy that brought the budget to near balance, and when the aid programme reached its full proportions in 1952, prices stabilized."
  38. Ralph Clough, "Taiwan under Nationalist Rule, 1949–1982," in Roderick MacFarquar et al., ed., Cambridge History of China, Vol 15, The People's Republic Pt 2 (Cambridge: Cambridge University Press, 1991), p. 837
  39. (په 10 January 2011 باندې). Taiwan's 2010 trade hits record high.
  40. "US-Taiwan FTA would have limited impact". bilaterals.org. د اصلي آرشيف څخه پر ۱۰ مې ۲۰۰۶ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۸ مې ۲۰۰۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  41. (په 4 February 2004 باندې). Taiwan business in China supports opposition.
  42. 陳鐵健、黃鐵炫 (1992). 《蔣介石與中國文化》 (په چينايي ژبه کي). Hong Kong: 中華書局. د کتاب پاڼې 122. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)صيانة CS1: يستخدم وسيط المؤلفون (link) صيانة CS1: لغة غير مدعومة (link)
  43. "5 Reasons Why Chinese Tourists Are So Rude". مؤرشف من الأصل في ۰۸ مارچ ۲۰۲۱. د لاسرسي‌نېټه ۰۴ جون ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  44. . Archived copy.
  45. Yip 2004, pp. 230–248; Makeham 2005, pp. 2–8; Chang 2005, p. 224
  46. Hsiau 2005, pp. 125–129; Winckler 1994, pp. 23–41
  47. Postiglione, Gerard A.; Grace C. L. Mak (1997). Asian higher education. Greenwood Publishing Group. د کتاب پاڼي 346–348. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-313-28901-9. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  48. Prudence Chou, Chuing (2014). "A matter of trust: shadow education in Taiwan". OpenEdition. http://journals.openedition.org/ries/3800. 
  49. "PISA – Results in Focus" (PDF). OECD. د کتاب پاڼې 5. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  50. "Chinese Taipei Student performance (PISA 2015)". OECD. د لاسرسي‌نېټه ۱۹ اگسټ ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  51. Kiersz, Andy (16 December 2016). The latest ranking of top countries in math, reading, and science is out – and the US didn't crack the top 10. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  52. "TIMSS Math 2003" (PDF). الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  53. Chou, Chuing (12 November 2014). "Education in Taiwan: Taiwan's Colleges and Universities". الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  54. Wiese, Elizabeth (7 May 2015). "Taiwan's problem? Too many college graduates, too few machinists". USA Today. د لاسرسي‌نېټه ۱۹ اگسټ ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  55. Hsueh, Chia-Ming (5 August 2018). "Higher Education Crisis in Taiwan". Inside Higher Ed. د لاسرسي‌نېټه ۱۹ اگسټ ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  56. Sechiyama, Kaku (2013). Patriarchy in East Asia: A Comparative Sociology of Gender. Brill Publishers. د کتاب پاڼې 254. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-9004230606. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  57. "TIMSS Science 2003" (PDF). الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  58. "Fears over over-education in Taiwan". The Australian. 3 September 2012. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  59. Lee, Pearl (13 April 2015). University degrees: Mindset shift needed. The Straits Times. د اصلي آرشيف څخه پر ۱۸ جنوري ۲۰۱۷ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۱۵ جنوري ۲۰۱۷. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  60. "Fears over over-education in Taiwan". The Australian. 3 September 2012. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  61. "Taiwan's higher education enrolment starts a downward slide". ICEF Monitor. 16 August 2016. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  62. (په 23 September 2013 باندې). The draw of blue collar jobs in Taiwan. BBC News.
  63. Sechiyama, Kaku (2013). Patriarchy in East Asia: A Comparative Sociology of Gender. Brill Publishers. د کتاب پاڼې 254. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-9004230606. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  64. Taiwan Country: Strategic Information and Developments. International Business Publications. 2012. د کتاب پاڼې 25. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1438775708. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)