د اورتاتاګاي جګړه(۱۹۲۵-۱۹۲۶)

ټوليز مالومات
عمومي مالومات	جګړه
پېښې نېټه	۲۷ نومبر ۱۹۲۵ (۱۹۲۵)
مرګ ژوبله	۱۲
ځای	اورتا تاګای
پيل موده	۲۷ نومبر ۱۹۲۵
پای	۱۹۲۶
ګډونوال	شوروي اتحاد ; د افغانستان امارت ; باسماچي خوځښت

د اورتاتاګاي جګړه د ۱۹۲۰ لسیزي په نیمایي کي د شوروي اتحاد او د افغانستان د امارت تر منځ د اورتا تاګاي د ټاپو د کنټرول پر سر رامنځ ته سوه. یاده ټاپو چي د امو سیند پر غاړه د افغان خاوري اړوند سیمه ګڼل کیږي، له ۱۹۰۰ کال راهیسي ورباندي روسانو هر وخت خېټه اچول.^[۱] ^[۱]

په ۱۹۲۰ کال کي وروسته له هغه کله چي په روسیه کي کورنئ انقلاب پیل سو، افغان ځواکونه وتوانېدل ترڅو په همدغه کال پرته له کوم مخالفته ټاپو بیرته ونیسي. د یادوني وړ ده چي افغان ځواکونو تر دې مخکي په ۱۹۱۳ کي هم یاده ټاپو نیولې وه، خو د روسانو د جبر له امله یې بیرته پرېښوده. ^[۱] د افغانستان له لوري تر نیولو وروسته د ۱۹۲۵ کال د نوامبر په ۲۷ مه د باسماچي یاغیانو لخوا د شوروي پر خاوره د پرله پسې یرغلونو له امله دغه ټاپو د یوې اډې په توګه کارول کېده، ^[۲] څو چي ^[۱] د نومبر په ۲۷ مه ۳۴۰ تنه شوروي سرتیري ټاپو ته ورسیدل، او د جزیرې د ګارنیزیون سره په نښته کي د دواړو خواوو څخه ۱۲ کسان قتل او ۵ افغانان ژوندي ونیول سوه. افغان ځواکونه په دې جګړه کي وتوانېدل ترڅو د ډسمبر په لومړۍ نیټه شورويان وځپي او له ټاپو څخه تیښتي ته یې اړ ایستل. ^[۱] د دسمبر په ۱۸ د افغانستان لومړي وزیر د شورویانو د برید له امله د احتجاج یو لیک خپور کړ چي څلور مهمي غوښتني یې پکښي وړاندي کړې: ^[۱]

شورویان باید نور له دغه ټاپو لاس واخلي.
جنګي بندیان باید بیرته خوشي کړل سي.
افغانانو ته دې د یادي جګړې تاوان ورکړل سي.
شورویان باید رسمي بخښنه وغواړي.

د ډسمبر په ۱۹مه نېټه وروسته له هغه چي شورویانو دغه لیک ته ځواب ورنه کړ، افغان حکومت شمال ته د سرتیرو په استولو پیل وکړ. ^[۱] د شوروي مشرتابه د وېرولو او فشار لپاره لویدیځو مطبوعاتو په دې جګړه کي زیاته دلچسپي ښکاره کړه او د افغان حکومت ملاتړ یې وکړ. ^[۱] شوروي مشرتابه ددې پیښي د خطرناکه پایلو له امله سمدستي پریکړه وکړه ترڅو یو ګډ کمیسیون جوړ او اجازه ورکړي چي د افغانستان په ګټه پریکړه ترسره کاندي. د ۱۹۲۶ کال د فبرورۍ په ۲۸ مه شورويانو د یو لړ مراسمو په ترڅ کي دغه ټاپو په رسمي ډول افغانستان ته وسپارل. افغان حکومت د شوروي اتحاد سره د خبرو په پایله کي موافقه وکړه چي د بسماچي غورځنګ د بریدونو مخه به نیسي ودروي، ^[۲] او د شوروي حکومت د ۱۹۲۶ کال د اګسټ په ۱۵ نیټه په رسمي توګه اورتاتاګای د افغان دولت د یوې برخي په توګه په رسمیت وپېژندل. ^[۱]

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ^۱٫۳ ^۱٫۴ ^۱٫۵ ^۱٫۶ ^۱٫۷ ^۱٫۸ . 1999-09-01. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help) Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ . 1990. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help)

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ^۱٫۳ ^۱٫۴ ^۱٫۵ ^۱٫۶ ^۱٫۷ ^۱٫۸ . 1999-09-01. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help) Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content

[ritter1990-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ . 1990. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Missing or empty |title= (help)

[۱]

[۲]