د آمو سيند
امو سیند د منځنۍ آسیا یو له ترټولو اوږدو سیندونو څخه دی، چي له تاریخي پلوه د لویدیځې نړۍ او په ځانګړې توګه یوناني او رومي دورې څخه د اکسوس په نوم پیژندل کېدی، او عربان ورته جیحون وایي. یاد سیند د وخش او پنج سیندونو څخه سرچینه اخلي، او له همدې ځایه د شمال لویدیځ په لور بهیږي.[۱]
| عمومي مالومات | |
|---|---|
| اداري سیمه | |
| هېواد |
| اوږدوالۍ |
۲٬۶۲۰ كيلومتر  |
|---|
| کورډينېشن |
|---|
امو سیند په خپل پورته مسیر کي د افغانستان د شمالي پولو یوه برخه جوړوي چي له تاجکستان، ازبکستان او ترکمنستان سره نښتي دي. ورپسې دا سیند د ترکمنستان له ختیځي صحرا څخه په تېرېدو سره پخپل لاندي مسیر کي د ازبکستان د شمال ختیځ او ترکمنستان د سویل لویدیځ ترمنځ پوله جوړوي.
امو سیند 879 مایله (1,415 کیلومتره) اوږدوالی لري خو که یې سرچینې هم ورسره وشمېرل سي نو اوږدوالی یې 1,578 مایله (2,540 کیلومتره) ته رسیږي. په تېرو وختونو کي دا سیند د آرال تر جهیل پوري ځان رساوه، خو د 20مي او 21مي پېړۍ په اوږدو کي د کرني لپاره ددې سیند د اوبو استعمال دغه جریان راکم کړ، او اوس د پخوا په څېر یاد جهیل ته نه رسيږي.
د امو سیند لومړنی نسبتا هر اړخېزه نقشه په 1734 کال کي جوړه سوې وه، خو په دې سیمه کي سیسټماتیکه څېړنه د 19مي پېړۍ په پای کې پیل سوه او د 1920مو کلونو په پای کي د سیند یوه ټولیزه نقشه په تاشکند کي خپره سوه.
د افغانستان حوزه
آمو سيند د پامير له غرونو سرچينه اخلي او شاوخوا 227800 کيلومتره مربع سيمه تر پوښښ لاندي راولي. په دې حوزه کي مېشت نفوس او په کرنيز سکتور کي يې د ونډې له پلوه د افغانستان له پنځو سترو اوبيزو حوزو شمېرل کېږي. یادي حوزې په افغانستان کې د اوبو د ټولو حوزو 14 سلنه سيمه نیولې ده. همدا راز د افغانستان 14 سلنه نفوس تر دې حوزې لاندي راځي او په هېواد کې د ټولې کرنيزې ځمکې 23 سلنه يې له همدې حوزې خړوبېږي. د امو سیند حوزې د اوبو کلنۍ کچه 22 مليارده متره مکعبه تخمين سوې ده.[۳]
سرچینې
- ↑ https://www.britannica.com/place/Amu-Darya
- ↑ ويل شوي په: Geographic Names Server. خپرېدو نېټه: ۱۱ جون ۲۰۱۸. ځايي مالوماتو پېژند: -2575214.
- ↑ https://dailies.gov.af/%D8%AF-%D8%A2%D9%85%D9%88-%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%AD%D9%88%D8%B2%DB%90-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%88-%D9%87%DB%90%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D8%AA%D9%87-%DB%8C%DB%90-%DA%AB%D9%BC/