خان روشان خان

خان روشان خان
خان روشان خان
د شخص مالومات
پيدايښت	۳۱ اکتوبر ۱۹۱۴
مړینه	19 نومبر 1988 (73–74 کاله)  فلوريډا
عملي ژوند
کار/مسلک
کاروونکي ژبه	پښتو
ځانګړې کړنې	اسلام

خان روشان خان یوسفزی (۱۹۱۴ نومبر – ۱۹۸۸ د نومبر ۱۹مه) یو تاریخ لیکونکی، د ښوونې او روزنې یو کارپوه او د پاکستان یو پښتون لیکونکی و. نوموړی زیاتره په صوابۍ کې د مسلم لیګ ګوند د ریاست او د پښتنو د تاریخ په اړه د ګڼو کتابونو د لیکلو له امله پېژندل شوی کس و.

ژوندلیک

خان روشان خان په ۱۹۱۴ ز کې د صوابۍ په نوان کلي کې نړۍ ته راغی او د ۱۹۸۸ ز کال د نومبر په ۱۹مه یې ساه ورکړه. هغه د محمد زمان خان زوی و. خان د پښتنو د تاریخ په اړه ګڼ شمېر کتابونه ولیکل. نوموړی د پښتو په معاصرو ادبیاتو کې یو کلیدي شخصیت ګڼل کېږي. روشان خان د خدایي خدمتګارانو د خوځښت یو فعال غړی و. نوموړی د پاکستان په خوځښت کې یو له زیارکښو کسانو او د صوابۍ په سیمه کې د مسلم لیک مشر و. په صوابۍ کې د روشان پوره په نوم یوه سیمه چې د هغه په نوم سره نومول شوې هلته د نوموړې زیارت هم جوړ شوی دی.

مسلک

خان خپلې لومړنۍ زده کړې د چارسدې د عثمانزي په اسلامي ښوونځي کې تر سره کړي. وروسته هغه ونه شو کړای چې خپلې زده کړې د هغه وخت د بریتانوي هند د خرابې اوضاع له امله سر ته ورسوي. همدې ګډوډ حالت د هغه پام تاریخ ته را واړاوه. نوموړي د پښتنو د تاریخ په اړه کتابونه ولیکل. په دغو کتابونو کې تذکره، پټانو کې تاریخ او این کی اصلیت (تذکره، د پښتنو تاریخ او اصلیت) شامل ده، چې د پښتنو قبایلو د نژادونو او اصلیت په اړه معلومات ورکوي. سربېره پر دې، نوموړي همداشان د یوسفزی قوم کی سرګذشت (د یوسفزي قوم سرګذشت) ولیکه چې د پښتنو د بېلابېلو قومونو په اړه جزئیات ورکوي. خان همداشان د افغانو کی نسلی تاریخ (د افغانانو د نسلونو تاریخ) ولیکه چې د افغانانو (پښتنو) اصلیت له بني اسراییل څخه ګني (د همدې نظریې له مخې، پښتانه د بني اسراییلو له نسل څخه دي). ځینو نورو کتابونو کې یې د سواټ ملکه، د قوم بابا شیخ ملي (رح) هم شامل دي. د هغه تر ټولو مهم اثر تواریخ حافظ رحمت خانی دی چې پکې د پښتنو د مهمو مشرانو او رهبرانو په اړه جزئیات او ژوندلیکونه راغلي دي له هغې جملې حافظ رحمت خان، حافظ الپوري (عبدالصمد) د شنګله اوسېدونکی، احمدشاه ابدالي، سردار محمد خان، دوست محمد خان او ځینې نور شامل دي. نوموړي همداشان له سترواکیو سره د پښتنو د مهمو پیښو او جګړو او همداشان د ځینو قبیلو په اړه رڼا اچولې ده. سربېره پر دې، په دغه کتاب کې د پښتنو د ټولو قبایلو کورنۍ شجرې بیان شوي دي. همداشان نوموړي د پښتنو د شلماني په نوم د یوې قبیلې په اړه لنډ تاریخ لیکلی دی.

د روشان خان له خوا لیکل شوي کتابونه

• تواریخ حافظ رحمت خاني، درېیم چاپ، ۱۹۷۷، د پیښور پښتو اکاډمي، د پیښور پوهنتون.
• تذکره (پتانو کی تاریخ اور این کی اصلیت)، لومړی چاپ، ۱۹۸۰، کراچي، د روشان خان د زد کړې خیریه بنسټ.
• افغانو کی نسلی تاریخ، لومړی چاپ، ۱۹۸۱، کراچۍ، روشان خان او کمپنۍ.
• یوسف‌زی قوم کی سرگذشت، لومړی چاپ، ۱۹۸۶، کراچۍ، روشان خان او کمپنۍ.
• ملکه سوات، لومړی چاپ، ۱۹۸۳، روشان خان، د نوان کلی، صوابۍ، پاکستان.
• د قوم بابا شیخ ملي (رح)، لومړی چاپ، ۱۹۸۵، روشان خان او کمپنۍ، پول چوک، کراچۍ، پاکستان.

د سواټ ملکه

د سواټ ملکه په نوم کتاب کې د ملک شاه منصور یوسفزي له لورې بې بې مبارکه یوسفزۍ سره د مغولو د پاچا بابر د واده داستان راغلی دی. دا کتاب همداشان ځینې پیښې په تیره بیا کله چې یوسفزي سواټ ته راغلل، بیانوي. د سواټ د پاچا سلطان ویس او یوسفزي پښتنو تر منځ جګړې او د پاچا ژوندلیک هم پکې راغلی دی. دا کتاب په اصل کې د ملک احمد د خور او د سواټ د پاچا سلطان ویس د مېرمن، شهیده بې بې د ژوند او شهادت په اړه لیکل شوی دی. نوموړې له سلطان ویس سره تر واده وروسته د سواټ د ملکې په نوم یادیده.