حاجي پیاده جومات
د حاجي پیاده جومات یا Noh Gonbad Mosque " (د نهو ګنبدو جومات") د افغانستان په شمالي ولایت بلخ کي یوه تاریخي ودانۍ ده. داسې انګیرل کیږي چي دا په افغانستان کۍ ترټولو پخوانۍ اسلامي ودانۍ ده، چي د نهمي پیړۍ یا ممکن د اتمي پیړۍ په وروستیو پورې اړه ولري. [۱]
تاریخ
[سمول]د پیاده جومات جوړښت په دودیز ډول نهمه پیړۍ ته منسوب سوی دی، کوم چي د سامرا د عباسي طرز سره ورته والی لري. [۲] [۱] د لرغونپوه چاهریار عادل لخوا یوه تازه څیړنه په ډاګه کوي چي یاد جومات دمخه په 794 کي جوړ سوی وو. دغه څېړنه د تاریخي سرچینو د لوستلو، د رادیو کاربن تاریخ څخه ترلاسه سوي اټکلونو او د آرائشی طرز د بیا تحلیل په اساس سوې ده. د دې فرضیې له مخي جومات د خراسان د وخت د برمکید والي فضل بن یحیی په امر چي د عباسي خلیفه هارون الرشید لخوا ټاکل سوی وو، جوړ سوی دی. [۱] د عادل په وینا دغه جومات د نوبهار په نوم د بودایانو د یوې لویي مذهبي ودانۍ په څنډه کې جوړ سوی وو، او بیا د برمکي کورنۍ تر څارني لاندي وو. [۱]
حاجی پیاده جومات د وخت په تیریدو سره د زلزلې له امله سخت زیانمن سوی دی. [۳]
په 2009 کي د جومات دساحي ساتنه د آغاخان د ټرسټ بنسټ په نوښت او په کابل کي د امریکا د سفارت لخوا پیل سوه. ددې کار لومړی پړاو په ۲۰۱۱ کال کي بشپړ سو، او د پروژې د یوې برخي په توګه د باران، باد او نورو طبیعي پیښو څخه د ودانۍ د ساتني لپاره یو لوی لنډمهاله فلزي چت جوړ سو.
تفصیل
[سمول]
حاجي پیاده ودانۍ ۲۰ په ۲۰ متره کي اندازه لري. [۲] [۳] بهر دیوالونه یې د خټو خښتو جوړ سوي دي.