جان لویس

جان لېويس

John Lewis (انګليسي)

اړوند

زېږون‌ځای	Troy (en)
ښاروندتوب	د امریکا متحده ایالات
زېږون نېټه	۲۱ فبروري ۱۹۴۰
د مړينې نېټه	۱۷ جولای ۲۰۲۰
د مړينې لامل	طبیعی لاملونه
د مړينې ځای	Atlanta (en)
د مړينې لامل	pancreatic cancer (en)
د ښخولو ځای	South-View Cemetery (en)
زدکړنځی	American Baptist College (en) — Fisk University (en) — Pike County Schools (en)
ژبې	انګليسي ژبه
ګوند	ديموکراتيک ګوند
دنده	سياستوال — chairperson (en) — د بشري حقونو فعال

عامه معلومات

عمومي معلومات	انسان
قومي ډلې	افریقايي امریکایان
دین	Baptists (en)

جوړښت

جایزې

لړۍ...  Glyph Comics Award for Best Writer (en) (۲۰۱۷)  Inkpot Award (en) (۲۰۱۷)  Walter Dean Myers Award (en) (۲۰۱۷)  National Book Award for Young People's Literature (en) (۲۰۱۶)  Presidential Medal of Freedom (en) (۲۰۱۱)  Spingarn Medal (en) (۲۰۰۲)  Profile in Courage Award (en) (۲۰۰۱)  Wallenberg Medal (en) (۱۹۹۹)  Anisfield-Wolf Book Awards (en) (۱۹۹۹)  Eleanor Roosevelt Award for Human Rights (en) (۱۹۹۸)  Lillian Smith Book Award (en) (۱۹۹۸)  Michael L. Printz Award (en)  Library of Congress Living Legend (en)  Four Freedoms Award – Freedom of Speech (en)  Sibert Medal (en)

نور معلومات

وېب‌پاڼه	johnlewis.house.gov (انګليسي ژبه)

جان رابرټ لویس (زوکړه: د ۱۹۴۰ زکال د فبروري ۲۱ مه – مړینه: د ۲۰۲۰ زکال د جولای ۱۷مه نېټه) امریکايي سیاستوال او د مدني حقونو فعال و چې له ۱۹۸۷ زکال څخه یې په ۲۰۲۰ زکال کې د خپلې مړینې تر مهاله د جورجیا له پنځمې ټاکنیزې حوزې څخه د متحده ایالاتو په کانګرس کې استازولي وکړه. نوموړي د ۱۹۶۰ زکال پر مهال د نشوېل په اعتراضاتو کې ونډه لرله، د آزادۍ د مسافرینو د ډلې غړی و، له ۱۹۶۳ زکال څخه تر ۱۹۶۶ زکال پورې د زده کړیالانو د عدم تشدد د همغږې کوونکې کمېټې مشر و او همدارنګه د هغو ډلو له شپږو لویو مشرانو څخه و چې د ۱۹۶۳ زکال پر مهال یې په واشګټن کې لاریونونه ترتیب کړل. لویس په متحده ایالاتو کې قانوني نژادي توپیر ته د پای ټکي اېښودو په موخه د مدني حقونو په خوځښت کې پام وړ رولونه ولوبول او د ۱۹۶۵ زکال پر مهال یې مونټګامري ته درې سلما اعتراضي لاریونونه ترسره کړل چې له اډمونډ پیټوس پله څخه هاخوا بیا د لاریون کوونکو پر وړاندې هغه چلن وشو چې د خونړۍ یکشنبې په نوم شهرت لري؛ دغه مهال دولتي ځواکونو او پولیسو په لویس او نورو لاریون کوونکو باندې برید وکړ.

د دیموکرات ګوند د غړي په توګه لوئیس د لومړي ځل لپاره په ۱۹۸۶ زکال کې د متحده ایالاتو د استازو جرګې ته لار ومونده او بیا یې د ۱۷ دورو لپاره دلته خدمت وکړ. هغه ټاکنیزه حوزه چې ده یې استازولي کوله د اتلانتا ډېرۍ برخې په کې شاملېدلې. د هغه د خدمت مخینې ته په پام نوموړی د جورجیا د استازو د پلاوي مشر وټاکل شو. لویس په دغه جرګه کې د دیموکرات ګوند یو له مشرانو څخه و چې له ۱۹۹۱ زکال څخه یې په دغه جرګه کې د دیموکرات ګوند د نظم ساتنې د مرستیال او له ۲۰۰۳ زکال څخه وروسته یې د مخکښ نظم ساتونکي په توګه خدمت وکړ. هغه ګڼ شمېر افتخاري علمي درجې او جوایز ترلاسه کړي چې په دغو کې د ۲۰۱۱ زکال پر مهال د آزادۍ ولسمشریز مډال هم شاملېږي.

ناروغي او مړینه

لویس د ۲۰۱۹ زکال د ډسمبر په ۲۹مه نېټه اعلان وکړ چې د ده د تریخي سرطان په څلورمه درجه کې تشخیص شوی دی. همدا و چې د خپلې درملنې په موخه په واشنګټن ډي سي کې پاتې شو. دغه مهال لویس څرګنده کړه: «زه په نږدې ټول خپل ژوند کې د آزادۍ، مساواتو او اساسي بشري حقونو لپاره په مبارزه بوخت وم. خو هېڅکله له داسې مبارزې سره نه وم مخ شوی چې اوس ورسره مخ یم».

لویس د ۲۰۲۰ زکال د جولای په ۱۷مه نېټه د اتیا کلونو په عمر په اتلانتا کې ومړ؛ په هماغه ورځ او هماغه ښار کې چې د مدني حقونو په برخه کې د هغه فعال همکار سي. ټي ویوان هم ومړ. لویس د بشري حقونو د شپږو لویو مخکښانو «Big Six» له ډلې وروستی ژوندی کس و.

د هغه د مړینې له امله ولسمشر ډونالډ ټرامپ امر ورکړ چې د دغه هېواد بیرغ نیمه ځوړند شي. ورته مهال له نړیوالې ټولنې څخه د سویډن د لومړي وزیر سټیفن لوفن، د فرانسې د ولسمشر امانوئل ماکرون او د ایرلنډ د ولسمشر مایکل ډي. هېنګز په ګډون ګڼ شمېر کسانو د خواخوږۍ پیغامونه ولېږل.

ویاړونه

لویس په ۱۹۹۹ زکال کې د مشیګان له پوهنتون څخه د بشري او مدني حقونو څخه دفاع ته د خپلې تل پاتې ژمنتیا له امله د والنبرګ مډال ترلاسه کړ. همدغه کال نوموړي د بیان د آزادۍ په برخه کې د بیان د آزادۍ څلور جایزې هم ترلاسه کړې.

په ۲۰۰۱ زکال کې د جان اف کنېډې د ولسمشریز کتابتون او موزیم بنسټ نوموړي ته د مدني حقونو په برخه کې د خپل شجاعت، رهبرۍ او فوق العاده ژمنتیا له امله د زړورتیا جایزه ورکړه. دغه جایزه د یو کس د ټول ژوندانه لاسته راوړنو ته اړوندېږي او تر اوسه پورې جان لویس او ویلیام وېنټر (۲۰۰۸ زکال) ته ورکړل شوې. راتلونکی کال نوموړي د رنګین پوستانو د ملي پراختیايي ټولنې څخه سپینګارن مډال ترلاسه کړ.

د ۲۰۰۴ زکال پر مهال لویس د امریکايي لاسته راوړنو له اکاډمۍ څخه د سروزرو د پلېټ جایزه ترلاسه کړه چې د دغې اکاډمۍ د جوایزو د شورا د غړي جیمز ارل جونز له خوا ورته وسپارل شوه.

نوموړي په ۲۰۰۶ زکال کې د یو ټاکل شوي او یا هم ګمارل شوي چارواکۍ لپاره د غوره خدمتونو د ترسره کولو له امله د متحده ایالاتو د سناتور جان هاینز جایزه ترلاسه کړه چې هر کال د عامه خدمتونو په برخه کې د جفرسون جوایزو د بنسټ له خوا ورکول کېږي. د ۲۰۰۷ زکال په سپټمبر میاشت کې یې بیا د کانزاس پوهنتون د سیاسي علومو له رابرټ جې. ډول انستیتیوت څخه د ډول د رهبرۍ جایزه هم ترلاسه کړه.

لوئیس د واشنګټن له لاریون څخه ژوندی پاتې شوی یوازنی ویناوال و چې د بارک اوباما د لوړې په مراسمو کې یې ګډون وکړ. اوباما د هغه لپاره یو یادګاري انځور لاسلیک کړ او پر هغو یې ولیکل، «ستا له امله، جان. بارک اوباما».

په ۲۰۱۰ زکال کې لویس د لینډون بینز جانسون د بنسټ له خوا د آزادۍ او عدالت په برخه کې د لینډون بینز جانسون لومړنۍ جایزه ترلاسه کړه؛ راتلونکی کال بیا ولسمشر بارک اوباما د آزادۍ ولسمشریز مډال هم ورکړ.

په ۲۰۱۶ زکال کې اعلان وشو چې په راتلونکې کې جوړېدونکې د متحده ایالاتو د سمندري پوځ نفت وړونکې بېړۍ به د جان لویس په نوم ونوموي. ورته مهال لویس او همدارنګه د سلما په لاریون کې د هغه بل همکار فریدریک ریزي د کانګرس د سرو زرو هغه مډالونه ومنل چې د سلما لاریون کوونکو ته ځانګړي شوي وو. همدغه کال نوموړي د قوانینو له ملي مرکز څخه د آزادۍ مډال هم ترلاسه کړ. دغه جایزه له ملالې یوسفزۍ څخه رانیولې تر څوارلسم دالایي لاما، ولمسشر جورج بوش او ولسمشر بېل کلینټون پورې نورو لوړپوړو او راتلونکې پالونکو نړیوالو مخکښانو ته ورکړل شوې. د دغې جایزې د ترلاسه کولو مهال د متحده ایالاتو په اساسي قانون کې د ۱۴م تعدیل له ۱۵۰مې کالیزې سره برابر و.

لویس د ډېری بنسټونو پیلنی ویناوال پاتې شوی چې په دغو کې د ۲۰۱۴ زکال پر مهال د تجسمي هنرونو په ښوونځي، د ۲۰۱۶ زکال پر مهال په بېټس کالج (د مېن په لویستون کې) او سنت لوئیس کې د واشنګټن په پوهنتون، د ۲۰۱۷ زکال پر مهال په بارډ کالج او بانک سټریټ کالج او همدارنګه د ۲۰۱۸ زکال پر مهال په هاروارډ پوهنتون کې ویناوې شاملېږي.

د ۲۰۱۸ زکال د جولای په ۳۰مه نېټه د اتلانتا ښاري شورا رایه ورکړه چې د اتلانتا د آزادۍ پارک نوم د جان لویس د آزادۍ پارک ته واړوي. د ۲۰۲۰ زکال د نومبر په ۵مه نېټه د نشویل او ډیویډسون ښارګوټي ښاري شورا بیا رایه ورکړه چې د نشویل ټنسي د پنځم سړک ډېره برخه د جان لویس د لارې په نوم ونوموي.

د ۲۰۲۰ زکال د جون په ۲۳مه نېټه د فېرفکس ښارګوټي د دولتي ښوونځیو پلاوي پرېکړه وکړه چې د رابرټ لي د عالي لیسې نوم به د جان آر. لویس عالي لیسې ته واړوي؛ دغه ښوونځی ویرجینیا په سپرېنګفیلډ کې موقعیت لري.

د ۲۰۲۰ زکال په جولای میاشت کې د لویس مړینه لامل وګرځېده څو له تاریخي پلوه د پیټوس مهم پل د هغه په نوم ونومول شوي، هغه وړاندیز چې کلونه وړاندې مطرح شوی و. له مړینې وروسته یې د فیرفکس د دولتي ښوونځیو پلاوي هم د ویرجینیا په سپرېنګفیلډ کې د رابرټ اي. لي عالي لیسې نوم د جان آر. لویس عالي لیسې ته بدل کړ.

بل پلو د هغه له مړینې وروسته د ټروی پوهنتون هم څرګنده کړه چې د دغه پوهنتون اصلي ودانۍ به د جان لویس په نوم ونوموي. دغه ودانۍ چې د یاد پوهنتون په کمپلکس کې تر ټولو لرغونې ودانۍ ده له دې وړاندې د بیب ګریوز په نوم نومول شوې وه چې د الاباما پخوانی والي او همدارنګه د کوکلاکس کلن سازمان یو له لوړ پوړو افسرانو څخه و.

د ۲۰۲۱ زکال د فبروري په ۲۱مه نېټه د متحده ایالاتو ولسمشر جوبایډن د لویس د زوکړې کالیزه په ټویټر کې د یو پوسټ په کولو یاده کړه او له ټولو امریکایانو څخه یې وغوښتل «د ټولو لپاره د عدالت او مساواتو په برخه کې د هغه ماموریت مخته یوسي». ده په خپل دغه ټویټري پیغام کې زیاته کړې وه، «په داسې حال کې چې زما خوږ ملګری اوس زموږ ترمنځ نشته، خو د هغه ژوند او میراث زموږ لپاره تل پاتې اخلاقي لیدلوری وړاندی کړی چې کوم لوري ته لاړ شو. ګوندې موږ هم د ټولو لپاره د عدالت او مساواتو په برخه کې د هغه رسالت ته دوام ورکړو».