مارتین بوبر

مارتین بوبر
	مارتین بوبر
د شخص معلومات
پيدايښت	;
مړینه	;
تابعیت	اتريش هنګري ; د وايمار جمهوريت ; اسرائيل
عملي ژوند
تعلیمی اسناد	د فلسفې ډاکتر
کار/مسلک
کاروونکي ژبه(ي)
د کړنې څانګه	انټولوژي ; يهوديت ; فلسفه ; ادبيات ; ژباړه
مؤثر	امانوېل کانت ; سورن کی یرکګارډ ; فرېدرېک وېلهېلم نېتشي
تحریک	لوېديځه فلسفه
جايزې
	ايراسموس جايزه (۱۹۶۳)
لاسليک
	مارتین بوبر
ويبپاڼه
ويبپاڼه	د تاييدولو سرچينه
	مخ پر IMDB باندې
	سمول

مارتین بوبر (په عبري: מרטין בובר؛ په یدش: מארטין בובער؛ د ۱۸۷۸ کال د فبروري ۸ – د ۱۹۶۵ کال د جون ۱۳) یو اتریشي یهودی او اسرائیلی فیلسوف ؤ چې د خپلې خبرو اترو فلسفې په خاطر ډېر مشهور ؤ، د هستي پالنې یا اګزیستنسیالیزیم (existentialism) یوه بڼه ده چې د زه – تاسو (I–Thou) اړیکې او زه – هغه (I–It ) اړیکې ترمنځ په توپیر تمرکز کوي. بوبر چې په ویانا کې زیږېدلی، د مراعات کوونکو یهودانو له کورنۍ څخه دی، خو یهودي دود سره یې پرېکون وکړ ترڅو په فلسفه کې د سیکولر زده کړو تعقیب کړي. په ۱۹۰۲ کال کې د صهیونیسټ غورځنګ مرکزي ارګان د اونیزې ډای ولټ (Die Welt) سمونګر شو، که څه هم وروسته یې په صهیونیزم کې له سازماني کار څخه لاس واخیست. بوبر په ۱۹۲۳ کال کې د هستي په اړه خپله مشهوره مقاله Ich und Du (چې وروسته په انګلیسي کې I and Thou وژباړل شوه) ولیکه او په ۱۹۲۵ کال کې یې آلماني ژبې ته د عبري انجیل ژباړل پیل کړل چې د عبري ژبې نمونې منعکس کوي. ^[۷]^[۸]

هغه لس ځله د ادبیاتو نوبل جایزې لپاره او اوه ځله د سولې نوبل جایزې لپاره نوماند شو. ^[۹]

ژوندلیک [سمول]

مارتین (عبري نوم: מָרְדֳּכַי) بوبر په ویانا کې په یوه ارتودوکس یهودي کورنۍ کې زیږېدلی. بوبر د شپاړسمې پېړۍ د رابي میر کاتزینیلنبوګن چې پادوا ښار د ماهارام (מהר"ם) په نوم پېژندل کېد، مستقیم اولاد ؤ، ماهارام د "زموږ ښوونکي، رابي، رابي میر" لپاره عبري لنډیز دی. کارل مارکس یې یو بل د پام وړ خپلوان دی. د هغه د مور او پلار له جلا کېدو وروسته کله چې دی درې کلن ؤ، په لیمبرګ ( د اوکراین اوسنی لووف) کې د خپل نیکه له لوري لوی شو. نیکه يې سلیمان بوبر د میدراش (Midrash) او رابينیک ادبیاتو پوه ؤ. بوبر په ۱۸۹۲ کال کې په لیمبرګ کې د خپل پلار کور ته راستون شو. ^[۱۰]

سره له دې چې بوبر د کاتزینیلنبوګین د اولادې په توګه د داود لړۍ سره فرضي تړاو درلود، یوه شخصي دیني کړکېچ د دې لامل شو چې د یهودیت دین دودونو سره پرېکون وکړي. هغه د ایمانوئل کانټ، سورین کیرکګورډ، او د فریدریش نیچه د لیکلنو په لوستلو پیل وکړ. په ځانګړې ډول دوو وروستیو کسانو وهڅاوه ترڅو په فلسفه کې زده کړو ته دوام ورکړي. بوبر په ۱۸۹۶ کال کې ویانا ته د زده کړې لپاره لاړ (فلسفه، د هنر تاریخ، آلماني مطالعات، ژبپېژندنه). ^[۱۱]

نوموړس په ۱۹۸۸ کال کې د صهیونیسټ غورځنګ سره یوځای شو او په غونډو او سازماني کارونو کې یې ګډون کاوه. بوبر کله چې زوریخ کې د زده کړې کولې، په ۱۸۹۹ کال کې د خپلې راتلونکې مېرمن، پاولا وینکلر سره چې "د باواریا د بزګرې کورنۍ څخه یوه تکړه کاتولیک لیکواله" وه، آشنا شو. پاولا په ۱۹۰۱ کال کې کاتولیک کلیسا پرېښوده او په ۱۹۰۷ کال کې یهودیت ته واوښته. ^[۱۲]^[۱۳]

بوبر په پیل کې د آلمان لپاره د "نړیوال تاریخي ماموریت" په توګه او همدارنګه د یهودي روڼ آندو لپاره ترڅو نږدې ختیځ متمدن کړي، د لویې جګړې (Great War) څخه ملاتړ وکړ او یې لمانځله. یو شمېر څېړونکي په دې باور دي، چې کله هغه د لومړۍ نړیوالې جګړې پرمهال او وروسته په ویانا کې ؤ، د جکوب ال. مورینو د لیکنو په ځانګړي ډول د "مقابله" اصطلاح د کارونې تر اغېزې لاندې راغی. ^[۱۴]^[۱۵]^[۱۶]

بوبر په ۱۹۳۰ کال کې په فرانکفورت ام مېن پوهنتون کې افتخاري استاد شو، خو په ۱۹۳۳ کال کې د اډولف هټلر واک ته د رسېدو سمدستي وروسته په احتجاج کې د خپلې استادۍ څخه ګوښه شو. بیا یې د یهودي لویانو د تعلیم ر لپاره مرکزي دفتر جوړ کړ، چې په زیاتېدونکې توګه مهم بنسټ شو ځکه چې د آلمان حکومت له عمومي تعلیم څخه یهودیان منع کړل. بوبر په ۱۹۳۸ کال کې آلمان پرېښود او د برېتانیې تر قیمومت لاندې د فلسطین په بیت المقدس کې مېشت شو، په عبري پوهنتون کې استاد شو او د انسان پېژندنه او لومړنۍ ټولنپوهنه کې یې ویناوې کړې. په ۱۹۴۸ کال کې د اسرائیل هېواد له رامنځته کېدو وروسته، بوبر ډېر مشهور اسرائیلی فیلسوف شو.

بوبر او پاولا دوه ماشومان درلودل: یو زوی، رافایل بوبر او یوه لور، ایوا شټراوس-شټایبیتس. دوی د خپلو لمسیانو، باربرا ګولډشمیټ (۱۹۲۱ – ۲۰۱۳) او جوډیت بوبر اغاسي (۱۹۲۴ – ۲۰۱۸ ) په لویولو کې مرسته وکړه، چې د مارګریټ بوبر نیومن سره د دوی د زوی رافایل د واده په پایله کې زیږېدلی وې. د بوبر مېرمن، پاولا وینکلر په ۱۹۵۸ کال په وینس کې مړه شوه او دی د ۱۹۶۵ کال د جون په ۱۳ بیت المقدس ته نږدې په تلبیه سیمه کې په خپل کور کې مړ شو.

بوبر سابه خوړونکی ؤ.^[۱۷]

مهم موضوعات [سمول]

د بوبر د لیکلو هڅوونکې، ځینې وختونه شاعرانه طریقه د هغه په آثارو کې مهم موضوعات مشخص کړل: د حسیدي او چینایي کیسو بیا بیانول، د انجیل تفسیر او میټافزیکي خبرې اترې. بوبر چې یو کلتوري صهیونیسټ ؤ، د آلمان او اسرائیلو په یهودي او تعلیمي ټولنو کې فعال ؤ. هغه په فلسطین کې د دوه ملته حل لارې همدا راز د اسرائیل یهودي هېواد له رامنځته وروسته د اسرائیل او عربي هېوادونو د سیمه ییز فدراسیون کلک ملاتړی ؤ. د هغه نفوذ په ټول انسانیت، په ځانګړې توګه په ټولنیزه ارواپوهنه، ټولنیزه فلسفه او په دینۍ هستي پالنې په برخو کې وغځېد. ^[۱۸]^[۱۹]

د صهیونزم په وړاندې د بوبر چلند د هغه د "عبري انسان پالنې" لید ته ودې ورکولو تمایل سره تړلی ؤ. د لارنس جې. سلبرشټاین په وینا، د "عبري انسان پالنې" اصطلاح د دې لپاره جوړه شوې چې "د [بوبر] د ملتپالنې بڼه د صهیونیسټ رسمي غورځنګ څخه جلا کړي" او دا په ګوته کړي چې "د اسرائیل ستونزه څنګه د انسانانو د نړیوالې ستونزې یوه جلا بڼه وه. لذا د یو جلا ملت په توګه د اسرائیل دنده عموماً د انسانیت له دندې سره په قطعي توګه تړلې وه". ^[۲۰]^[۲۱]

سرچينې[سمول]

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ پیوستون : 118516477 — د نشر نېټه: ۹ اپرېل ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
↑ پیوستون : 118516477 — د نشر نېټه: ۱۱ ډيسمبر ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
↑ پیوستون : 118516477 — د نشر نېټه: ۳۰ ډيسمبر ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
↑ NL CR AUT ID: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn19990009521 — د نشر نېټه: ۱ مارچ ۲۰۲۲
↑ NL CR AUT ID: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn19990009521 — د نشر نېټه: ۷ نومبر ۲۰۲۲
↑ https://www.kb.nl/themas/boekkunst-en-geillustreerde-boeken/de-blauwe-schuit-en-hn-werkman-1941-1944/de-blauwe-schuit-chassidische-legenden-1 — د نشر نېټه: ۳ مې ۲۰۲۰
↑ "Island of Freedom - Martin Buber". Roberthsarkissian.com. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Buber, Martin (1970). I and Thou. US: Charles Scribner's Sons. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0684717258. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ "Nomination Database". Nobelprize.org. د لاسرسي‌نېټه ۲۴ جنوري ۲۰۱۷. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Rosenstein, Neil (1990), The Unbroken Chain: Biographical Sketches and Genealogy of Illustrious Jewish Families from the 15th–20th Century, 1, 2 (الطبعة revised), New York: CIS, د کتاب نړيواله کره شمېره 0-9610578-4-X الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Wood, Robert E (1 December 1969). Martin Buber's Ontology: An Analysis of I and Thou. Northwestern University Press. د کتاب پاڼې 5. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-8101-0650-5. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ The Pity of It All: A History of Jews in Germany 1743–1933. p. 238. (2002) ISBN 0-8050-5964-4
↑ "The Existential Primer". Tameri. د اصلي آرشيف څخه پر December 26, 2018 باندې. د لاسرسي‌نېټه August 28, 2011. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Elon, Amos. (2002). The Pity of It All: A History of Jews in Germany, 1743–1933. New York: Metropolitan Books. Henry Holt and Company. pp. 318–319. ISBN 0-8050-5964-4.
↑ "Jacob Levy Moreno's encounter term: a part of a social drama" (PDF). Psykodramainstitutt.no. د کتاب پاڼي 9–10. د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۱۰ مارچ ۲۰۱۷ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۰۹ اگسټ ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ "Moreno's Influence on Martin Buber's Dialogical Philosophy". Blatner.com. د لاسرسي‌نېټه ۰۹ اگسټ ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Rosen, Steven. (1987). Food for the Spirit: Vegetarianism and the World Religions. Bala Books. p. 45. ISBN 9780896470224
↑ Buber 1996، م. 34.
↑ Buber 1996، م. 92.
↑ Schaeder, Grete (1973). The Hebrew humanism of Martin Buber. Detroit: Wayne State University Press. د کتاب پاڼې 11. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-8143-1483-X. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Silberstein, Laurence J (1989). Martin Buber's Social and Religious Thought: Alienation and the quest for meaning. New York: New York University Press. د کتاب پاڼې 100. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-8147-7886-0. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[abc9457dcf728dd069b8ed5b2e1a86035cf2b679-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ پیوستون : 118516477 — د نشر نېټه: ۹ اپرېل ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License

[332d162d365fc309135025684aa893bfe39caf21-2] پیوستون : 118516477 — د نشر نېټه: ۱۱ ډيسمبر ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License

[503c8b8879ebe3e0e1614b921627708c0b8228ca-3] پیوستون : 118516477 — د نشر نېټه: ۳۰ ډيسمبر ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License

[796d09dc10994df2ebf55a1d018f131e9bf4c85c-4] NL CR AUT ID: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn19990009521 — د نشر نېټه: ۱ مارچ ۲۰۲۲

[d57b99ddf55215b8aa675911531d473bd1d637c7-5] NL CR AUT ID: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn19990009521 — د نشر نېټه: ۷ نومبر ۲۰۲۲

[08c404e0bc04f5a21619444dc3d590959911c86d-6] ttps://www.kb.nl/themas/boekkunst-en-geillustreerde-boeken/de-blauwe-schuit-en-hn-werkman-1941-1944/de-blauwe-schuit-chassidische-legenden-1 — د نشر نېټه: ۳ مې ۲۰۲۰

[7] "Island of Freedom - Martin Buber". Roberthsarkissian.com. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[:0-8] Buber, Martin (1970). I and Thou. US: Charles Scribner's Sons. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0684717258. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[9] "Nomination Database". Nobelprize.org. د لاسرسي‌نېټه ۲۴ جنوري ۲۰۱۷. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[unbroken-10] Rosenstein, Neil (1990), The Unbroken Chain: Biographical Sketches and Genealogy of Illustrious Jewish Families from the 15th–20th Century, 1, 2 (الطبعة revised), New York: CIS, د کتاب نړيواله کره شمېره 0-9610578-4-X الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[Wood1969-11] Wood, Robert E (1 December 1969). Martin Buber's Ontology: An Analysis of I and Thou. Northwestern University Press. د کتاب پاڼې 5. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-8101-0650-5. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[12] The Pity of It All: A History of Jews in Germany 1743–1933. p. 238. (2002) ISBN 0-8050-5964-4

[13] "The Existential Primer". Tameri. د اصلي آرشيف څخه پر December 26, 2018 باندې. د لاسرسي‌نېټه August 28, 2011. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[14] Elon, Amos. (2002). The Pity of It All: A History of Jews in Germany, 1743–1933. New York: Metropolitan Books. Henry Holt and Company. pp. 318–319. ISBN 0-8050-5964-4.

[15] "Jacob Levy Moreno's encounter term: a part of a social drama" (PDF). Psykodramainstitutt.no. د کتاب پاڼي 9–10. د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۱۰ مارچ ۲۰۱۷ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۰۹ اگسټ ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[16] "Moreno's Influence on Martin Buber's Dialogical Philosophy". Blatner.com. د لاسرسي‌نېټه ۰۹ اگسټ ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[17] Rosen, Steven. (1987). Food for the Spirit: Vegetarianism and the World Religions. Bala Books. p. 45. ISBN 9780896470224

[FOOTNOTEBuber199634-18] Buber 1996، م. 34.

[FOOTNOTEBuber199692-19] Buber 1996، م. 92.

[20] Schaeder, Grete (1973). The Hebrew humanism of Martin Buber. Detroit: Wayne State University Press. د کتاب پاڼې 11. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-8143-1483-X. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[21] Silberstein, Laurence J (1989). Martin Buber's Social and Religious Thought: Alienation and the quest for meaning. New York: New York University Press. د کتاب پاڼې 100. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-8147-7886-0. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]