لريک

لریک
لیک Lik
لریک
د لریک انځور د لریک انځور
کورډېناټونه: ۳۸°۴۶′۳۱″شمال ۴۸°۲۴′۵۵″ختیځ
جوړېدو نېټه	1916
اداري وېش
هېواد	آذربايجان
سيمه	لريک ايالت
پراخوالی
لوړوالی	۱٬۰۹۶ ميټره (۳٬۵۹۶ فوټ)
نفوس شمېرنه (2009)
• ټولټال	۷۳۰۱
وروستي مالومات
وخت زون	AZT (ه.ن.و+4)
• د اوړي وخت	AZT (ت.ع.م +5)
سيمه ييز د زنګ کوډ	+۹۹۴ ۱۵۷

لیریک (په لاتین کې: Lerik ، په تالشي کې: Lik) د آذربایجان جمهوریت په سویل ختیځ کې او د ایران پولې ته نږدې د لیریک ايالت په تالیش کې یو ښار دی.

جغرافيه

دا غر د البرز غرونو لړۍ د شمال لوېدیز غرونو د تالاش غرونو په منځ کې موقعیت لري. دا ښار د استارا سړک په شمال کې د اردبیل او هیران د پاسه پروت دی او د نمین ښار له لوړو څخه لیدل کېدی شي. دا ښار له شمال څخه د یردیملي ښار ته، له ختیځ څخه د لنکران ښار ته او له سویل او لوېدیځ څخه د ایران پولې ته رسیږي. دا ښار له لنکران څخه ۵۶ کیلومتره لیرې دی. د دغو دوو ښارونو تر منځ سړک غرنۍ او تر ډېره ځنګلونه دي. دا ښار د لیریک ايالت اداري مرکز دی.

خلک

د دې ښار نفوس د 1989 کال د سرشمېرنې له مخې 5,824 او د 2009 د سرشمېرنې له مخې 7,301 تنه و. د لیریک ډېری خلک تالش دي، مګر د اذربایجان جمهوریت حکومت دوی اذربایجانان ګڼي .

د لیریک نفوس په 1939 کې ( د اذربایجان د شوروي سوسیالیستي جمهوریت له تاسیس څخه نږدې لس کاله وروسته):

خلک	شمېر	سلنه
تالش وګړي	۹۹۶	۶۸. ۷٪
ازري	۳۰۳	20. ۹٪
روسان	۱۰۷	7. 4
ارمانیايان	11	0. ۸٪
نور	۳۲	2. 2%
ټول	۱۴۴۹	100%

2009 کال سرشمېرنه:

خلک	شمېر	سلنه
ازري	72228	۹۶. ۹۲٪
تالش	۲۲۸۱	3. ۰۶٪
روسان	11	0. ۰۱٪
نور	2	0. ٪۰۰

ژبه

د تالش وګړو اصلي ژبه تالشي ده او دوی په ازري ترکي کې هم مهارت لري. ځینې یې له روسي ژبې سره بلد دي. د لیریک د خلکو د تالشي تلفظ د اردبیل ولایت د انباران ولسوالۍ خلکو ته ډېر ورته دی.

دین

د لیریک ډېری وګړي مسلمان او شیعه دي. یو شمېر سني هم هلته اوسیږي.

تاریخ

لیریک د اذربایجان جمهوریت یو له پخوانیو ښارونو او مېشت ځایونو څخه ګڼل کيږي. دلته د پخوانیو خلکو انځورونه او رسامۍ شتون لري چې په غارونو کې ژوند کوي. نن ورځ، د برونزو- نیولیتیکي ارقام موندل شوي دي.

دې ښار ته نږدې یو له لرغونو او په زړه پورې ځایونو څخه د بذیر غار دی . په نولسمه پیړۍ کې د جاک ډی مورګان لخوا په دې غار کې د نیپالیټیک انسانانو پاتې شوني وموندل شول. تر هغه وروسته پوهاند اسدالله جعفروف په همدې سیمه کې د پاولیتیک دور یوه لرغونې هستوګنه وموندله.

لیریک د تالاش د ځمکې یوه برخه وه او د زنده جان ولسوالۍ مرکز و. د میش ښار له هغه وخت راهیسې د تالش خانې برخه وه چې د ګلستان په تړون کې د ایران له خاورې جلا شوې وه. له دې تړون وروسته په شمالي تالاش کې ګڼ لاریونونه او نښتې وشوې چې تر یوه حده یې کار وکړ او عباس میرزا او د هغه پوځیانو د تالش، اذربایجان او اران له ځايي خلکو سره یو ځای د روسیې پوځ شاتګ ته اړ کړ . خو له څه مودې وروسته د روسیې پوځ په چټکۍ سره ټولې سیمې له ایران څخه ونیولې او د لیریک شاوخوا د غرونو یوه برخه چې د تالش په شمال کې او د هیران دره او د استارا ښار په شمال کې وو، د ایران څخه جلا شوې. د ترکمانچې تړون د لیریک ښار د شوروي د دورې تر پایه پورې د زنده د ولسوالۍ مرکز و او له ۱۹۳۰ کال راهیسې د دې سیمې نوم په لیریک بدل شو. د 1939 په سرشمیرنه کې، د لیریک نږدې ټول خلک د تالش په توګه ثبت شوي.

هوا

لیریک معتدل اقلیم او غرونه لري. په لیریک کې منی اکثرا باراني او ځینې وختونه واوره وي. د جنورۍ په میاشت کې منځنۍ تودوخه د 1 او 4- درجو سانتي ګراد او په جولای کې د 12 او 22 درجو سیلسیس ترمنځ وي. اوسط کلنی اورښت د 300 څخه تر 800 ملي میترو پورې دی او د اذربایجان جمهوریت یو له ډېرو باران ورېدونکو ځایونو څخه شمېرل کیږي.

د لریک د موسم مالومات
مياشت	جنوري	فروري	مارچ	اپريل	می	جون	جولای	اگست	ستمبر	اکتوبر	نومبر	دسمبر	کال
د زياته تودوخه (منځالی) °C (°F)	4.1 (39.4)	4.2 (39.6)	7.1 (44.8)	14.3 (57.7)	18.8 (65.8)	23.3 (73.9)	26.0 (78.8)	30.5 (86.9)	20.9 (69.6)	18.1 (64.6)	10.7 (51.3)	6.5 (43.7)	15.38 (59.68)
کمه ريکارډ شوې تودوخه (منځالی) °C (°F)	−4.1 (24.6)	−3.8 (25.2)	−1.4 (29.5)	3.8 (38.8)	8.2 (46.8)	11.8 (53.2)	14.2 (57.6)	9.6 (49.3)	10.4 (50.7)	5.2 (41.4)	2.2 (36)	−1.5 (29.3)	4.55 (40.2)
پرخه mm (inches)	24 (0.94)	33 (1.3)	40 (1.57)	43 (1.69)	44 (1.73)	24 (0.94)	18 (0.71)	25 (0.98)	44 (1.73)	62 (2.44)	39 (1.54)	33 (1.3)	429 (16.87)
Source: Climate-Data.org

طبیعت

د ژویند په نوم د ځنګلي ژوند پټنځای لیریک ته نږدې د نباتاتو او حیواناتو ساتلو لپاره رامینځته شوی. د دې سرپناه جوړول ۴۰. دا 3 هکتاره ده او د اذربایجان جمهوریت د علومو ملي اکاډمۍ په دې کې د نباتاتو د څیړنې مرکز تاسیس او فعال کړی دی. دا سرپناه د حیواناتو او ډولونو لکه لیوه، ږیره، ګیدړ، وحشي پیشوګانو، خنزیرانو او نورو حیواناتو او نباتاتو او ونو لکه بلوط، هانټون، بیچ، اخروټ او انجیل د استوګنې ځای دی.

د لیریک بوټي په عمده توګه د غرنیو او نادرو ونو او غرونو ځنګلونو څخه جوړ شوي دي، په ځنګلونو کې، بلوط، هاوان، مونګ، اخروټ او انارو وده کوي.

ګالری

په لیریک ښار کې د حیدر علییف مرکز

اړوندې پوښتنې

• د اذربایجان جمهوریت د ښارونو لیست
• هڅه
• شمالي هڅې
• تالاش-مغان جمهوریت
• لنکران

سرچینې

• Lerik در سرور تحت شبکه نام‌های جغرافیایی
• World Gazetteer: Azerbaijan – World-Gazetteer.com