زباني تورات
د ربینیک یهودیت له مخې، زباني تورات یا زباني قانون ( عبراني:תורה שבעל פה) (تلفظ: توره شبعل په، ژباړه: تورات چې ویل کیږي) هغه قوانینو، احکامو، او قانوني او شرعي تفسیرونو ته اشاره کوي چې په پنځو موسايي کتابونو کې لیکل شوي تورات (عبراني: טורה שב קטב) تلفظ : توره شب کتب ژباړه: تورات چې لیکل شوی دی) شتون نلري، ځکه چې دا د سینا په غره کې موسی ته د څښتن له خوا په شفاهي توګه ورکړل شوی و. د یهودي دود له مخې، تورات له نسل څخه نسل ته پرته له کوم خنډ څخه لېږدول شوی، دا په هیڅ ځای کې نه دی لیکل شوی. مګر په 70 مېلادي کال کې د دویم معبد له وېجاړولو وروسته، کله چې پخپله د یهودي تمدن شتون له ګواښ سره مخ شو، دا شفاهي تورات باید لیکل وليکل شو. [۱]
د تورات تر ټولو لویه مجموعه مشنا ده، چې د 200-220 عیسوی تر منځ د ربي یهودا ها نسیا له خوا تالیف شوې، او دویمه ټولګه ګومارا ده، چې د مشنا بحثونه او تفسیرونه لري. د دې دواړو ټولګه د تلمود په نوم یادیږي. په حقیقت کې د تلمود دوه نسخې شتون لري: لومړی یې په بیت المقدس کې د 300-350 CE په مینځ کې لیکل شوی ، دوهم په بابل کې لیکل شوی او د 450-500 CE ترمینځ خپور شوی. زباني تورات چې د خدای له خوا موسی عليه السلام ته د سینا په غره کې ورکړل شوی، د ارتودوکس یهودیت اصلي عقیده ده او باید باور ولري. په هرصورت، د یهودیت ټولې فرقې په دې اړه موافق نه دي، صدوقیان او کراییان زباني تورات د واک په توګه نه مني او یوازې لیکل شوي تورات په کلکه تعقیبوي.
نور وګوره
[سمول]
- یهودیت
- ربینیک یهودیت