د چېکيان سرچينه کتل

{{د توکميزې ډلې مالوماتبکس
|group=د چېک قوم<br />''Češi''
|image=[[Image:Charles IV-John Ocko votive picture-fragment.jpg|75px|کارل ۴]][[Image:Jan Hus 140x190.jpg|75px|یان هوس]][[Image:Johan amos comenius 1592-1671 140x190.jpg|75px|یان آموس کمنسکي]]<br />[[Image:PalackyLitho 140x190.jpg|75px|František Palacký]][[Image:Jan Evangelista Purkyne 2 (cropped).jpg|75px|Jan Evangelista Purkyně]][[Image:Jan Vilímek - Jan Žižka z Trocnova.jpg|75px|يان ژيژکا]]<br />[[Image:Antonin Dvorak 140x190.jpg|75px|Antonín Dvořák]][[Image:Tomáš Garrigue Masaryk 1925.PNG|75px|TGM]][[Image:Václav Havel foto HPrykiel DD nr 38(105) 22-24 II 1991.jpg|75px|واتسلاف هاول]]
|caption = Clockwise from upper left: [[کارل ۴]], [[یان هوس]], [[یان آموس کمېنسکي ]], [[František Palacký]], [[Jan Evangelista Purkyně]], [[يان ژيژکا ]], [[Antonín Dvořák]], [[Tomáš Garrigue Masaryk]] and [[واتسلاف هاول]]
|poptime= د ۱۱-۱۲ ميليونه په شاوخوا کې
|popplace= {{CZE}} 6,732,104<ref>[http://notes2.czso.cz/cz/sldb2011/cd_sldb2011_11_12/index_html_files/PVCR062.pdf Obyvatelstvo podle národnosti podle krajů]</ref>
|region1= {{USA}}
|pop1= 1,462,000 <ref>{{Cite web |url=http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-qr_name=ACS_2004_EST_G00_DP2&-ds_name=ACS_2004_EST_G00_&-_lang=en&-_sse=on |title=2004 survey |access-date=2012-01-02 |تاريخ الأرشيف=2020-02-11 |مسار الأرشيف=https://archive.today/20200211183222/http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-qr_name=ACS_2004_EST_G00_DP2&-ds_name=ACS_2004_EST_G00_&-_lang=en&-_sse=on |url-status=dead |خونديځ نېټه=2020-02-11 |خونديځ تړی=https://archive.today/20200211183222/http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-qr_name=ACS_2004_EST_G00_DP2&-ds_name=ACS_2004_EST_G00_&-_lang=en&-_sse=on |خونديځ-تړی=https://archive.today/20200211183222/http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-qr_name=ACS_2004_EST_G00_DP2&-ds_name=ACS_2004_EST_G00_&-_lang=en&-_sse=on |archive-url=https://archive.today/20200211183222/http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-qr_name=ACS_2004_EST_G00_DP2&-ds_name=ACS_2004_EST_G00_&-_lang=en&-_sse=on }}</ref><br/> (including [[German Bohemia]]ns)<br/>
|region2= {{CAN}}
|pop2= 98,090 (2006)<ref>{{cite web
| title = Statistics Canada
| url = http://www12.statcan.ca/english/census06/data/highlights/ethnic/SelectGeo.cfm?Lang=E&Geo=PR&Table=2
| access-date = 2012-01-02
| تاريخ الأرشيف = 2009-03-26
| مسار الأرشيف = https://web.archive.org/web/20090326031525/http://www12.statcan.ca/english/census06/data/highlights/ethnic/SelectGeo.cfm?Lang=E&Geo=PR&Table=2
| url-status = dead
| خونديځ نېټه = 2009-03-26
| خونديځ تړی = https://web.archive.org/web/20090326031525/http://www12.statcan.ca/english/census06/data/highlights/ethnic/SelectGeo.cfm?Lang=E&Geo=PR&Table=2
| خونديځ-تړی = https://web.archive.org/web/20090326031525/http://www12.statcan.ca/english/census06/data/highlights/ethnic/SelectGeo.cfm?Lang=E&Geo=PR&Table=2
| archive-url = https://web.archive.org/web/20090326031525/http://www12.statcan.ca/english/census06/data/highlights/ethnic/SelectGeo.cfm?Lang=E&Geo=PR&Table=2
}}</ref><br/>
|region3= {{ITA}}
|pop3= 80,000-90,000<br/>
|region4= {{GBR}}
|pop4= 30,000–90,000<br/>
|region5= {{GER}}
|pop5= 20,000–50,000<br/>
|region6= {{SVK}}
|pop6= 46,000<br/>
|region7= {{ARG}}
|pop7= 38,000<br/>
|region8= {{AUS}}
|pop8= 21,196<ref>{{Cite web |عنوان=2006 census Data : View by Location<!-- Bot generated title --> |نښلېدنه=http://www.censusdata.abs.gov.au/ |تاريخ الوصول=2012-01-02 |تاريخ الأرشيف=2008-07-09 |مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20080709051122/http://www.censusdata.abs.gov.au/ |url-status=dead |سرليک=آرشیف کاپي |لاسرسي نېټه=2023-12-28 |خونديځ نېټه=2008-07-09 |خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20080709051122/http://www.censusdata.abs.gov.au/ }}</ref><br/>
|region9= {{AUT}}
|pop9= 20,000<br/>
|region10= {{CHE}}
|pop10= 20,000<br/>
|region11= {{UKR}}
|pop11= 11,000<br/>
|region12= {{FRA}}
|pop12= 10,731 (1990)<br/>
|region13= {{HRV}}
|pop13= 10,510 (2001)<br/>
|region14= {{ISR}}
|pop14= 8,000<br/>
|region15= {{SWE}}
|pop15= 7,175 (2001)<br/>
|region16= {{IRL}}
|pop16= 5,278<ref>[http://www.cso.ie/statistics/placebirthagegroup.htm CSO - Statistics: Persons usually resident and present in the State on Census Night, classified by place of birth and age group<!-- Bot generated title -->]</ref><br/>
|region17= {{ESP}}
|pop17= 5,622 (2006)<br/>
|region18= {{RUS}}
|pop18= 5,000–6,000<br/>
|region19= {{BRA}}
|pop19= 450,000<ref>{{cite web
| last = Moschella
| first = Alexandre
| publisher = Editora Globo
| title = Edição 214, Um atalho para a Europa
| url = http://epoca.globo.com/edic/214/soci1a.htm
| accessdate = 2008-01-31 }}</ref><br/>
|region20= {{NLD}}
|pop20= 3,500<br/>
|region21= {{ROU}}
|pop21= 3,339 (2002)<br/>
|region22= {{POL}}
|pop22= 3,000<br/>
|region23= {{ZAF}}
|pop23= 2,300<br/>
|region24= {{SRB}}
|pop24= 2,211 (2002)<br/>
|region25= {{MEX}}
|pop25= 2,000<br/>
|region26= {{BIH}}
|pop26= 600–1,000<ref>{{Cite web |url=http://www.bosna.unas.cz/bosnacesko.html |title=آرشیف کاپي |access-date=2012-01-02 |تاريخ الأرشيف=2007-10-14 |مسار الأرشيف=https://web.archive.org/web/20071014123343/http://bosna.unas.cz/bosnacesko.html |url-status=dead |خونديځ نېټه=2007-10-14 |خونديځ تړی=https://web.archive.org/web/20071014123343/http://bosna.unas.cz/bosnacesko.html |خونديځ-تړی=https://web.archive.org/web/20071014123343/http://bosna.unas.cz/bosnacesko.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20071014123343/http://bosna.unas.cz/bosnacesko.html }}</ref><br/>
|region27= {{BGR}}
|pop27= 436<br/>
|langs=[[چیکی ژبه]]
|rels=[[بي مذهب]] 59%, رومن کاتوليک 26.8%, پروتېستانت 2.1%, [[Czech and Slovak Orthodox Church|چېک اورتودوکس]] (27,000) نور 3.3%, ناڅرگند 8.8%<ref>''[http://www.czso.cz/eng/edicniplan.nsf/t/3E0041D4D1/$File/4032060119.pdf 1-19 Population by denomination and sex: as measured by 1921, 1930, 1950, 1991 and 2001 censuses] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070809142930/http://www.czso.cz/eng/edicniplan.nsf/t/3E0041D4D1/$File/4032060119.pdf |date=2007-08-09 }}'' ([[PDF]]), ''[http://www.czso.cz/eng/edicniplan.nsf/p/4032-06 Czech Demographic Handbook 2006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070819201126/http://www.czso.cz/eng/edicniplan.nsf/p/4032-06 |date=2007-08-19 }}''.</ref>
|related= نور [[سلاويان]], په ځانگړې ډول نور [[لوېديځ سلاويان]]<ref>[http://www.britannica.com/ebc/article-9378866?query=slavs&ct= Slav (people)] — Britannica Online Encyclopedia <!-- current link http://www.britannica.com/EBchecked/topic/548156/Slav --></ref>
<br><small>[[سلاويانو]] ته تر ډېره اړوند کيږي</small><ref>
{{cite web
|url=http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=292-16
|title=Ethnologue - Slavic languages
|publisher=www.ethnologue.com
|accessdate=2011-03-16
|last=
|first=
}}
</ref>
}}
'''چېکيان''' ([[چیکی ژبه|په چېکی ژبې]] کې:'''Češi''') یو د لویدیځی سلاوی قوم دی چې په ځانگړی ډول په مرکزی [[اروپا]] کې ژوند کوی. دغه قوم په [[چیکی ژبه|چیکی ژبې]] خبری کوی او ۱۲ میلیونه تنه لری. چېکیان په ځانگړی ډول مسیحیان دي.
==تاریخ==
د تاریخ پوهانو په نظر چېکیان د لوېدېځ د سلاوی قبایلو څخه دی چې په پنځمه پېړۍ کی د [[آسیا]] څخه منځنی [[اروپا]] ته  راغللې.  په لسه پېړۍ کی د پښيميسل حکمرانان چېکی قبایل توحید کړ او د موراوا تر نیولو وروسته یی په مرکزی اروپا کی قوی دولت جوړ کړ. په ۱۳ پېړۍ کې د [[پښيميسل اوتاکار ۱]] د حکومت په وخت کې د چېک حکمراني د چېک په پاچایی تبدیل شو. په دی وخت کی د چېک د پاچایی لوېدېځی سیمې د آلمانیانو لخوا هم آبادې شوې. د دی په سبب تقریپا ۱۰،۰۰۰ چېکیان آلمانی ټبره دي.  د پښيميسل اوتاکار ۲ د حکومت په وخت کی د چېک پاچایی اوج ته ورسېده. [[پښيميسل اوتاکار ۲]] د چېک امپراطوری پراخه کړه او په مرکزي اروپا کې یی قوی او لوی دولت جوړ کړ. په ۱۴ پېړۍ کې چېک پاچایی د لوکسنبورگ د حکمرانانو په لاس کې وه. د هغو حکمرانانو څخه پاچا [[کارل ۴]] تر ټولو مشهور حکمران وو. د پاچا [[کارل ۴]] د حکومت په وخت کی د [[پراگ]] پایتخت ثقافتی تعلیمی او سیاسی مهم مرکز وو. د ۱۶ پېړۍ څخه تر ۱۹۱۸ کال پورې د چېک پاچایی د هابسبورگ د حکمرانانو په لاس کې وو. د هابسبورگ حکمرانان پر چېکیانو باندی  ډېر ظلمونه کول او په دی وخت کې آلمانی ژبه رسمی ژبه وه. د هابسبورگ حکمرانان کاتولیکیان ول او غوښتل چی د چېک په پاچایی کی د کاتولیک دین پراخه وکړي. په ۱۷ پېړۍ کې په اروپا کې د کاتولیکی حکمرانانو او د پروتستان د حکمرانانو په منځ کې  مذهبی جگړې پېل شول. په ۱۶۲۰ کال کی د چېک په پاچایی کې د پروتستان اشرافان د هابسبورگ د حکمرانانو پر ضد قیام وکړ. مگر د بیلا هورا په جگړې کی ( په پښتو کې: د سپین غر جگړه) د پروتستانو اردو ماته وخورله. تر جگړې وروسته د چېک اشرافان ووژل شول او نورو دینی عالمان مجبور شول چی د چېک د پاچایی څخه تېښته وکړي. په ۱۹ پېړۍ کی د چیکی ژبی ترقی بیا پېل شوه.
په ۱۹۱۸ کال کی د چکوسلواکیا جمهوریت تاسیس شو او [[توماش گاریگ ماساریک]] د چکوسلواکیا لمړني ولسمشر شو. دغه هېواد تر څو کلو وروسته صنعتی او بدایی هېواد شو. په ۱۹۳۸ کال کې د چکوسلواکیا د لوېدېځ برخې چې د آلمانیانو لخوا آبادې شوې د چکوسلواکیا څخه بیل شوې او د [[آلمان]] سره یوځای شوې. په ۱۹۳۹ کال کې [[سلواکيا|سلواکیا]] خپلواکی علان کړه او چېک د [[آلمان]] د پوځ لخوا ونیول شو. په ۱۹۴۵ کال کې د نړۍ تر دویمې جگړې وروسته د چکوسلواک جمهوریت بیا جوړ شو. په ۱۹۴۸ کال کی چکوسلواکیا سوسیالیستی هېواد شو. په دی وخت کی تقریبًا ۳۰،۰۰۰ چېکیان مجبور شول د چکوسلواکیا څخه نورو غربي هېوادو ته کډه وکړي.

==References==
{{Reflist|2}}

[[وېشنيزه:سلاوی قومونه]]
[[وېشنيزه:د چېک خلک]]