څمڅلکی ډوله خوځندکې

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
Odonata
څمڅلکی
مملکه ژوی
شاخه بند پښه لرونکی ژوي
طبقه خوځندکې
څېرمه طبقه وزر لرونکی خوځندکې
طايفه څمڅلکی

څمڅلکی ډوله خوځندکې (علمي نوم: Odonata) د وزر لرونکو خوځنکو څخه یوه طایفه (ډله) ده چې په دريو څېرمو طایفو تقسیمېږي. د دي ژوي تر اوسه پورې ۵۰۰۰ ډوله ژوي پېژندل شوي دي چې په ځانگړي ډول په گرمو سیمو کې ژوند کوي. څمڅلکی ډوله خوځندکې غوښه خورونکي ژوي دي.

تاريخ[سمول]

لمړني رښتياني څمڅلکی ۱۶۰ - ۲۰۰ میلیونه کاله مخکې په نړۍ کې ژوند کړي ول چې د لویو لرغونيو څمڅلکو (Protodonata) څخه رامنځ ته شوي ول. د هغو لرغونيو څمڅلکو څخه Moraviptera reticulata تر ټولو مشهور دي چې ۲۹۸ میلیونه کاله کېږي په نړۍ کې یې ژوند کاوه. د وزرونو پلنوالي یی ۷۰ سانتيمتره وو او د لرغونیو الوتونکو خوځندکو څخه تر ټولو لوي حشره وه. د دي خوځندکو فوسیلونه په چېک جمهوريت او امریکا کې کشف شول. آنیسوزیگوپتېرا د هغو حشرو څخه دي چې د مېزوزوييک د وخت څخه راهيسي په ختيځي آسیا کې ژوند کوي.

توصيف[سمول]

څمڅلکی وزر لرونکي، ښه الوتونکي او غوښه خورونکي خوځندکه ده چې اوږدي، نری بدن او عالي سترگې لري. څمڅکي درې ژوندي مرحلې (هگی، جينجي او څمڅلکي) لري. اوږدوالي یې ۲۰ - ۱۳۰ میلیمتره وي او وزن یې ۲۰ - ۱۲۰۰ میلیگرامه دي. څمڅلکي رنگي ژوي دي. د دي حشرې ښځينه او نارينه معمولا توپير لرونكي رنگونه لري. څمڅلکی لوي سر او مرکبې سترگې لري. هر سترگه د ډېرو کوچنيو سترگو څخه جوړه شوي ده. د وزرونو پلنوالي یې ۱۹ - ۲۰۰ میليمتره دي. وزرونه یې رنگي، بې رنگي یا روښاني دي.