Jump to content

ځمکې ته نږدې جسم

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

یو ځمکې ته نږدې جسم (په انګلیسي: near-Earth object  چې مخفف یې (NEO) دی) د شمسي نظام هر هغه کوچینی جسم دی چې مدار یې نوموړی ځمکې ته رانږدې کوي. دا منل شوې ده چې، د شمسي نظام یو جسم په هغه صورت کې یو ځمکې ته نږدې جسم یا NEO  بلل کېږي چې لمر (حضیض) ته یې  تر ټولو نږدې تقرب له ۱.۳ نجومي واحدونو (AU) څخه لږ وي. که چېرې د یو NEO مدار د ځمکې له مدار څخه تېرېږي او یاد جسم له ۱۴۰ مترو (۴۶۰ فټو) څخه لوی وي، نو یاد جسم په بالقوه ډول خطرناک یو جسم (PHO) ګڼل کېږي. تر ټولو ډېر پېژندل شوي بالقوه خطرناک اجسام (PHOs) او ځمکې ته نږدې اجسام (NEOs) کوچینۍ سیارې دي، اما یوه کوچینۍ برخه یې لکۍ لرونکي ستوري دي.[۱][۲]

له ۲۹۰۰۰ څخه زیاتې پېژندل شوې ځمکې ته نږدې کوچینۍ سیارې (NEAs) او له ۱۰۰ څخه زیات لنډ مهالي لکۍ لرونکي ستوري (NECs) شتون لري. د لمر په مدار څرخېدونکې یو شمېر شهابي تیږې دومره لویې وې چې له ځمکې سره له لګېدو مخکې په فضا کې د ترصد وړ وې. دا اوسمهال په پراخه توګه منل شوې ده چې په پخوا وختونو کې یو شمېر ټکرونو د ځمکې جیولوژيکي او بیولوژیکي تاریخ ته په بڼه ورکولو کې مهم رول لرلی دی. هغه کوچینۍ سیارې چې قطر یې تر ۲۰ مترو (۶۶ فټو) پوری دی خپل سیمه ییز چاپېریال او د انسانانو جمیعتونو ته د پام وړ زیان رسولی شي. هغه کوچینۍ سیارې چې جسامت یې نسبتاً لوی دی اتموسفیر ته د ځمکې تر سطحې پورې نفوذ کوي، چې له لویې وچې سره په ټکر کولو سره د اور غورځوونکو خولې رامنځته کوي یا له سمندرونو سره د ټکر په صورت کې سونامي ګانې رامنځته کوي. له ځمکې سره د نږدې اجسامو سره لېوالتیا له ۱۹۸۰یمې زېږدیزې لسیزې څخه را په دې خوا د نوموړو اجسامو د بالقوه ممکنه خطر په اړه د د لوړې کچې پوهاوي له کبله زیاته شوې ده. د کوچینیو سیارو د خطر له منځه وړل په اصولو کې د انحراف په واسطه د امکان وړ دي، او د نوموړي خطر د راکمولو په اړه څېړنې روانې دي.[۳][۴][۵]

دوه مقیاسونه، د تورینو ساده مقیاس (Torino scale) او د پالېرمو یو څه پېچلی مقیاس (Palermo scale) د یوه پېژندل شوي ځمکې ته نږدې جسم له لوري د وړاندې کېدونکي خطر میزان په ځمکه باندې د هغه جسم د ضربې د احتمال پر بنسټ او دا چې د نوموړې ضربې ناوړه پایلې به څه وي، سنجوي. ځینې ځمکې ته نږدې اجسامو د هغوی له کشف نه وروسته د تورینو یا پالېرمو د مقیاس مثبت میزانونه لرلي دي.

له ۱۹۸۸ز کال راهیسې، متحده ایالات، اروپایي اتحادیه، او نور هېوادونه فضایي ګارډ په نامه هلو ځلو سره ځمکې ته د نږدې اجسامو سکن تر سره کوي. ناسا ته د لږ تر لږه ۱ کیلومتر (۳۳۰۰ فټه) قطر لرونکو ځمکې ته نږدې لږ تر لږه ٪۹۰ هغو اجسامو کوم چې د نړیوال ناورین د پېښولو لپاره کافي دي، د فهرست د برابرولو په اړه د امریکا د کانګرس ابتدایي حکم تر ۲۰۱۱ز کال پورې د عمل جامه واغوسته. په وروستیو کلونو کې، د دغې سروې هڅې د هغو کوچینیو اجسامو په شاملولو سره کوم چې په لویه پیمانه تخریب وړتیا لري اما تخریب یې په نړیواله کچه نه دی، پراخې کړای شوې. [۶][۷][۸]

ځمکې ته نږدې اجسام ټیټه سطحي جاذبه لري، او زیاتره یې د ځمکې په څېر مدارونه لري کوم چې هغوی د فضایي سفینو پر وړاندې اسانه هدفونه ګرځوي. د ۲۰۱۹ز کال تر جنوري پورې له پنځو ځمکې ته نږدې لکۍ لرونکو ستورو او پنځو ځمکې ته نږدې کوچینیو سیارو څخه د فضایي سفینو په واسطه لیدنه شوې ده. ځمکې ته د نږدې یوه جسم یوه کوچینۍ نمونه په ۲۰۱۰ز کال کې ځمکې ته راوړل شوې ده، او دې ته د ورته ماموریتونو تر سره کېدنه جریان لري. د کوچینیو سیارو د استخراج لپاره د لومړنیو پلانونو مسودې د خصوصي تاسیس شویو شرکتونو له خوا د روباټونو د کارولو په واسطه یا ان د فضایي کان کیندونکو په توګه د خصوصي تجارتي فضا نوردانو د استولو له لارې ترتیب شوې دي.[۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]

تعریفونه

[سمول]

ځمکې ته نږدې اجسام د ټاکلي قرارداد له مخې په تخنیکي ډول د شمسي نظام له ټولو هغو اجرامو څخه عبارت دي چې د لمر چاپېره مدارونه لري  او د ۰.۹۸۳ او ۱.۳ نجومي واحدونو (AU؛ له لمر څخه د ځمکې د فاصلې) په اندازه له لمر څخه لرې دي. ځمکې ته نږدې اجسام ځکه اوسمهال په حتمي ډول ځمکې ته نږدې نه دي، اما په بالقوه ډول ځمکې ته نسبتاً نږدې تقرب کولی شي. دغه اصطلاح همداراز ځینې وختونه له ډېر انعطاف سره کارول کېږي، د بېلګې په توګه، د هغو اجسامو لپاره چې د ځمکې چاپېره په مدار کې دي یا د  شبه-سپوږمکیو لپاره چې له ځمکې سره د مدار یوه ډېره پېچلې اړیکه لري کارول کېږي.[۲۰][۲۱][۲۲]

کله چې ځمکې ته یو نږدې جسم کشفېږي، د شمسي نظام د ټولو نورو کوچینیو اجرامو په څېر د هغه موقعیت او روښنایي د ستورپوهنې د نړیوالې اتحادیې ((IAU's)) د کوچینیو سیارو مرکز ((MPC) ته د فهرست لیکنې لپاره استول کېږي. د کوچینیو سیارو مرکز د ځمکې ته نږدې تایید شویو او بالقوه اجسامو لپاره جلا جدولونه لري. د ځینو ځمکې ته نږدې اجسامو مدارونه له ځمکې سره تقاطع کوي، چې یاد اجسام له همدې کبله د ټکر خطر رامنځته کوي. په هغه صورت کې چې د نوموړو اجرامو اټکلي قطر له ۱۴۰ مترو څخه زیات وي نو دغه اجرام په بالقوه توګه خطرناک اجرام ګڼل کېږي. د کوچینیو سیارو مرکز د بالقوه خطرناکو اجسامو په منځ کې د کوچینیو سیارو لپاره جلا جدول لري چې د بالقوه خطرناکو کوچینیو سیارو (PHAs) د جدول په نامه بلل کېږي. ځمکې ته نږدې اجسام همدازاز د ملي هوایي او فضایي ادارې (NASA) د جټ چلونې د لابراتوار (JPL) له لوري: ځمکې ته د نږدې اجسامو د مطالعاتو مرکز (CNEOS) او د شمسي نظام د ډینامیک ګروپ له خوا جدول بندي شوي دي.[۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷]

په بالقوه ډول خطرناکې کوچینۍ سیارې ځمکې ته د هغوی د خطرناک تقرب له وړتیا سره او د هغو ناوړه پایلو سره په تړاو، چې ښایي د ضربې د وقوع په صورت کې یې ولري، تعریفېږي. هغه اجرام چې د ځمکې له مدار سره د تقاطع د ۰.۰۵ نجومي واحدونو یا حد اقلې فاصلې (MOID) او ۲۲.۰ مطلقه یا له هغه څخه د لا روښانه مقدار (د لویې اندازې یو تخمیني شاخص) دواړو لرونکي دي د بالقوه خطرناکو کوچینیو سیارو په توګه په نظر کې نیول کېږي. هغه اجرام چې یا ځمکې ته له ۰.۰۵ نجومي واحدونو (۷۵۰۰۰۰۰ کیلومترو؛ ۴۶۰۰۰۰۰ مایلو) څخه نږدې (یعنې د ځمکې له مدار سره یې تر ټولو لږې فاصلې)  تقرب نشي کولي یا له H = 22.0 څخه لږ نورانیت لري (له فرضي ٪۱۴ آلبِدو  یا نورانیت سره   شاوخوا ۱۴۰ متره (۴۶۰ فټه) قطر لري، د بالقوه خطرناکو کوچینیو سیارو په توګه په نظر کې نه نیول کېږي. د ناسا د ځمکې ته نږدې اجسامو کتلاک د کوچینیو سیارو او لکۍ لرونکو ستورو د تقرب پر فاصلې مشتمل دی ( چې د قمري فاصلو په توګه بیان شوې ده).[۲۸][۲۹]

ځمکې ته د نږدې اجسامو په اړه د انسانانو د پوهې تاریخچه

[سمول]

ځمکې ته نږدې تر تولو لومړني مشاهده شوي اجسام لکۍ لرونکي ستوري وو. د نوموړو اجسامو اسماني ماهیت له هغې وروسته وپېژندل او تایید شو چې په ۱۵۷۷ز کال کې ټایکو براهه هڅه وکړه تر څو د یوه لکۍ لرونکي ستوري فاصله د هغه د منظر د اختلاف (parallax ) له لارې اندازه ګیري کړي او تر ټولو ټیټه محدوده چې نوموړي په لاس راوړه د ځمکې له قطر څخه په کافي اندازه لوړه وه. د ځینو لکۍ لرونکو ستورو تناوب د لومړي ځل لپاره په ۱۷۰۵ز کال کې، کله چې اډمونډ هالي د راستنېدونکي جسم په اړه چې د هالي د لکۍ لرونکي ستوري په نامه پېژندل کېږي، خپل د مدار اړوند محاسبات خپاره کړه، تشخیص کړای شو. د ۱۷۵۸-۱۷۵۹ کلونو تر منځ د هالي د لکۍ لرونکي ستورو راګرځېدنه د لکۍ لرونکي ستوري لومړنی ظهور و چې په اړه یې وړاندوینه وشوه. داسې ویل کېږي چې د۱۷۷۹ز کال د لېکسېل لکۍ لرونکی ستوری ځمکې ته نږدې تر ټولو لومړنی کشف شوی جسم و.[۳۰][۳۱][۳۲]

لومړنۍ کوچینۍ سیاره چې ۱۸۹۸ز کال کې کشف شوه 433 Eros وه. نوموړې کوچینۍ سیاره د څو پراخو مشاهداتي ماموریتونو سره تړلې وه، په ځانګړې توګه په دې دلیل چې د نوموړې سیارې د مدار اندازه ګیرۍ د هغه وخت د ځمکې او لمر تر منځ د نیمګړې پېژندل شوې فاصلې په دقیق ډول اندازه ګیرۍ یې ممکنه کړه.[۳۳][۳۴]

په ۱۹۳۷ز کال کې، د69230  هېرمېس په نامه کوچینۍ سیاره هغه وخت کشف شوه چې کله له ځمکې سره د سپوږمۍ په دوه چنده فاصله کې له ځمکې څخه تېرېده. هېرمېس یو تهدید وبلل شوه ځکه نوموړې له کشفېدو وروسته ورکه شوه. نو ځکه یې مدار او له ځمکې سره د هغې د ټکر بالقوه احتمال په دقیق ډول معلوم نشو. هېرمېس یوازې په ۲۰۰۳ز کال کې یو ځل بیا کشف شوه، او اوسمهال یې په اړه څېړنې ښیي چې لږ تر لږه د راتلونکې سلیزې لپاره تهدید نه ده.[۳۵][۳۶]

د ۱۹۶۸ز کال د جون په ۱۴مه نېټه د ۱.۴ کیلومتره قطر لرونکې کوچینۍ سیاره ۱۵۶۶ ایکاروس له ځمکې څخه د ۰.۰۴۲ نجومي واحدونو (۶۳۰۰۰۰۰ کیلو مترو) یا د سپوږمۍ په ۱۶ چنده فاصلې سره تېره شوه.[۳۷][۳۸][۳۹]

سرچينې

[سمول]
  1. ↑ "NEO Basics. NEO Groups". NASA/JPL CNEOS. نه اخيستل شوی 2017-11-09.
  2. ↑ Clark R. Chapman (May 2004). "The hazard of near-Earth asteroid impacts on earth". Earth and Planetary Science Letters. 222 (1): 1–15. Bibcode:2004E&PSL.222....1C. doi:10.1016/j.epsl.2004.03.004.
  3. ↑ Richard Monastersky (March 1, 1997). "The Call of Catastrophes". Science News Online. Archived from the original on 2004-03-13. نه اخيستل شوی 2017-11-09.
  4. ↑ Rumpf שפרה לאור מנאל לאורה מנאלת ביום רביעי גם אני יאסה את זה, Clemens M.; Lewis, Hugh G.; Atkinson, Peter M. (2017-04-19). "Asteroid impact effects and their immediate hazards for human populations". Geophysical Research Letters (په انګليسي). 44 (8): 3433–3440. arXiv:1703.07592. Bibcode:2017GeoRL..44.3433R. doi:10.1002/2017gl073191. ISSN 0094-8276. S2CID 34867206.
  5. ↑ Fernández Carril, Luis (May 14, 2012). "The evolution of near Earth objects risk perception". The Space Review. Archived from the original on 2017-06-29. نه اخيستل شوی 2017-11-15.
  6. ↑ "NASA on the Prowl for Near-Earth Objects". NASA/JPL. May 26, 2004. Archived from the original on 2021-10-01. نه اخيستل شوی 2018-03-06. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
  7. ↑ "Public Law 109–155–DEC.30, 2005" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2017-12-01. نه اخيستل شوی 2017-11-09.
  8. ↑ Graham Templeton (January 12, 2016). "NASA is opening a new office for planetary defense". ExtremeTech. Archived from the original on July 6, 2017. نه اخيستل شوی 2017-11-10.
  9. ↑ Dan Vergano (February 2, 2007). "Near-Earth asteroids could be 'steppingstones to Mars'". USA Today. Archived from the original on 2012-04-17. نه اخيستل شوی 2017-11-18.
  10. ↑ Portree, David S. (March 23, 2013). "Earth-Approaching Asteroids as Targets for Exploration (1978)". Wired. Archived from the original on 2014-01-12. نه اخيستل شوی 2017-11-09. People in the early 21st century have been encouraged to see asteroids as the interplanetary equivalent of sea monsters. We often hear talk of “killer asteroids,” when in fact there exists no conclusive evidence that any asteroid has killed anyone in all of human history. … In the 1970s, asteroids had yet to gain their present fearsome reputation … most astronomers and planetary scientists who made a career of studying asteroids rightfully saw them as sources of fascination, not of worry.
  11. ↑ Report of the Task Force on potentially hazardous Near Earth Objects (PDF). London: British National Space Centre. September 2000. نه اخيستل شوی 2018-03-13.
  12. ↑ Beatty, Kelly (4 نومبر 2010). "Mr. Hartley's Amazing Comet". Sky & Telescope. Archived from the original on November 7, 2010. نه اخيستل شوی 2018-03-19.
  13. ↑ Aron, Jacob (September 30, 2016). "Rosetta lands on 67P in grand finale to two year comet mission". New Scientist. نه اخيستل شوی 2018-03-19.
  14. ↑ Donald Savage & Michael Buckley (January 31, 2001). "NEAR Mission Completes Main Task, Now Will Go Where No Spacecraft Has Gone Before". Press Releases. NASA. Archived from the original on 2016-06-17. نه اخيستل شوی 2017-11-09.
  15. ↑ Don Yeomans (August 11, 2005). "Hayabusa's Contributions Toward Understanding the Earth's Neighborhood". NASA/JPL Near Earth Object Program. Archived from the original on 2005-09-05. نه اخيستل شوی 2017-11-07.
  16. ↑ Emily Lakdawalla (December 14, 2012). "Chang'e 2 imaging of Toutatis". Blog. The Planetary Society. Archived from the original on 2017-07-07. نه اخيستل شوی 2017-11-10.
  17. ↑ Stephen Clark (December 3, 2014). "Hayabusa 2 launches on audacious asteroid adventure". Spaceflight Now. Archived from the original on 2016-07-22. نه اخيستل شوی 2017-11-14.
  18. ↑ Wall, Mike (September 9, 2016). "'Exactly Perfect'! NASA Hails Asteroid Sample-Return Mission's Launch". Space.com. Archived from the original on 2017-10-26. نه اخيستل شوی 2017-11-14.
  19. ↑ Dorminey, Bruce. "Does Commercial Asteroid Mining Still Have A Future?". Forbes (په انګليسي). نه اخيستل شوی 2021-10-11.
  20. ↑ Morbidelli, Alessandro; Bottke, William F. Jr.; Froeschlé, Christiane; Michel, Patrick (January 2002). W. F. Bottke Jr.; A. Cellino; P. Paolicchi; R. P. Binzel (eds.). "Origin and Evolution of Near-Earth Objects" (PDF). Asteroids III: 409–422. Bibcode:2002aste.book..409M. doi:10.2307/j.ctv1v7zdn4.33. Archived (PDF) from the original on 2017-08-09. نه اخيستل شوی 2017-11-09.
  21. ↑ Waszczak, Adam; Prince, Thomas A.; Laher, Russ; Masci, Frank; Bue, Brian; Rebbapragada, Umaa; Barlow, Tom; Jason Surace; Helou, George (2017). "Small Near-Earth Asteroids in the Palomar Transient Factory Survey: A Real-Time Streak-detection System". Publications of the Astronomical Society of the Pacific (په انګليسي). 129 (973): 034402. arXiv:1609.08018. Bibcode:2017PASP..129c4402W. doi:10.1088/1538-3873/129/973/034402. ISSN 1538-3873. S2CID 43606524.
  22. ↑ "Earth's New Buddy is Asteroid, Not Space Junk". 16 October 2017.
  23. ↑ "The NEO Confirmation Page". IAU/MPC. نه اخيستل شوی 2017-11-09.
  24. ↑ Marsden, B. G.; Williams, G. V. (1998). "The NEO Confirmation Page". Planetary and Space Science. 46 (2): 299. Bibcode:1998P&SS...46..299M. doi:10.1016/S0032-0633(96)00153-5.
  25. ↑ "Discovery Statistics. Introduction". NASA/JPL CNEOS. January 5, 2018. Archived from the original on 2018-02-06. نه اخيستل شوی 2018-02-08.
  26. ↑ "List Of The Potentially Hazardous Asteroids (PHAs)". IAU/MPC. نه اخيستل شوی 2018-01-19.
  27. ↑ Clark R. Chapman (May 2004). "The hazard of near-Earth asteroid impacts on earth". Earth and Planetary Science Letters. 222 (1): 1–15. Bibcode:2004E&PSL.222....1C. doi:10.1016/j.epsl.2004.03.004.
  28. ↑ کينډۍ:Citation-attribution
  29. ↑ "NEO Basics. NEO Groups". NASA/JPL CNEOS. نه اخيستل شوی 2017-11-09.
  30. ↑ Ye, Quan-Zhi; Wiegert, Paul A.; Hui, Man-To (2018-03-21). "Finding Long Lost Lexell's Comet: The Fate of the First Discovered Near-Earth Object". The Astronomical Journal. 155 (4): 163. arXiv:1802.08904. Bibcode:2018AJ....155..163Y. doi:10.3847/1538-3881/aab1f6. ISSN 1538-3881. S2CID 118895688.
  31. ↑ Stoyan, Ronald (2015). Atlas of Great Comets. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 101–103. ISBN 978-1-107-09349-2. Archived from the original on 2018-03-01.
  32. ↑ Halley, Edmund (1705). A synopsis of the astronomy of comets. London: John Senex. Archived from the original on 2017-12-01.
  33. ↑ Scholl, Hans; Schmadel, Lutz D. (2002). "Discovery Circumstances of the First Near-Earth Asteroid (433) Eros". Acta Historica Astronomiae. 15: 210–220. Bibcode:2002AcHA...15..210S.
  34. ↑ "Eros comes on stage, finally a useful asteroid". Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory. نه اخيستل شوی 2017-11-14.
  35. ↑ "Radar observations of long-lost asteroid 1937 UB (Hermes)". Cornell University, Arecibo Observatory. Archived from the original on 2017-05-24. نه اخيستل شوی 2017-11-14.
  36. ↑ Brian G. Marsden (March 29, 1998). "How the Asteroid Story Hit: An Astronomer Reveals How a Discovery Spun Out of Control". Boston Globe. Archived from the original on June 17, 2012. نه اخيستل شوی 2017-11-14.
  37. ↑ "1566 Icarus (1949 MA). Close-Approach Data". NASA/JPL. June 13, 2017. Archived from the original on 2018-03-01. نه اخيستل شوی 2017-11-10.
  38. ↑ Pettengill, G. H.; Shapiro, I. I.; Ash, M. E.; Ingalls, R. P.; Rainville, L. P.; Smith, W. B.; et al. (May 1969). "Radar observations of Icarus". Icarus. 10 (3): 432–435. Bibcode:1969Icar...10..432P. doi:10.1016/0019-1035(69)90101-8. ISSN 0019-1035.
  39. ↑ Goldstein, R. M. (November 1968). "Radar Observations of Icarus". Science. 162 (3856): 903–904(SciHomepage). Bibcode:1968Sci...162..903G. doi:10.1126/science.162.3856.903. PMID 17769079. S2CID 129644095.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=ځمکې_ته_نږدې_جسم&oldid=336425" نه اخيستل شوی