په ټایلند کې بشري حقونه

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

ټایلند د لومړیو هیوادونو څخه و چې د ملګرو ملتونو د 1948 د بشري حقونو نړیواله اعلامیه یې لاسلیک کړه او په ټایلند کې د بشري حقونو ساتنې ته ژمن ښکارېده. په عمل کې، واقعیت دا دی چې ځواکمن کولی شي د معافیت په درلودلو سره د بشري حقونو څخه سرغړونه وکړي.  له 1977 څخه تر 1988 پورې، د بخښنې نړیوال سازمان راپور ورکړ چې "... په ټایلینډ کې د 1،436 خپلوسری توقیف، 58 جبري ورکېدل، 148 شکنجه او 345 له قانون لوړې وژنې وې. د بخښنې نړیوال سازمان (AI) د بخښنې نړیوال راپور 2017/18؛ د نړۍ د بشري حقونو وضعیت، څرګندوي چې په منځمهاله کې ډیر بدلون نه دی راغلی. د 2019 HRW راپور د بخښنې نړیوال سازمان عمومي کتنې ته پراختیا ورکوي ځکه چې دا په ځانګړي ډول د ټایلنډ قضیې باندې تمرکز کوي.[۱][۲][۳][۴][۵][۶]

لکه څنګه چې د لومړي وزیر پریوت چان او چا نوی ټاکل شوی حکومت د 2019 په نیمه کې واک په غاړه اخیست ، د ټایلنډ د بشري حقونو ریکارډ د HRW له قوله بدلون نه ده کړی.[۷]

د اساسي قانون ضمانتونه[سمول]

د 2006 کال د سپتمبر د میاشتي په نظامي کودتا سره د 1997 کال اساسي قانون ملغی شو. نظامي رژیم یو موقت اساسي قانون وضع کړ چې د 2007 کال تر قانون چې یو کال وروسته د ټولپوښتنې له لارې تصویب شو، نافذ ؤ. د 2007 کال اساسی قانون قانون تر یوې اندازې د نظامي رژیم له خوا لغوه شو چې د 2014 کال د مې په میاشت کې واک ته ورسید او موقت اساسي قانون د هغه ځای ونیو څو چې په 2016 کال کې نوی اساسي قانون تصویب شو.    

د 1997 اساسي قانون کې ډیری نوي حقوق معرفي شوي وو. په هغه کې د وړیا زده کړې حق، د دودیزو ټولنو حقونه، او د کودتا او د قدرت لاس ته راوړلو نورو غیر قانوني لارو پر وړاندې د سوله ییز اعتراض حق، د ماشومانو، لویانو، معلولینو حقونه، او د جنسیت مساوات شامل وو. د معلوماتو ازادي، د عامې روغتیا او تعلیم حق، او د مصرف کوونکي حقونه هم پیژندل شوي وو. د 1932 د قانون په پرتله چې یوازې نه حقونه پکې وو، په دې قانون کې په مجموعي توګه 40 حقونه پېژندل شوي وو.[۸]

اوسني (2016) اساسي قانون، چې د نظامي جنتا (NCPO)  لخوا ټاکل شوي ارګان لخوا ترتیب شوی، په 4 مه برخه کې وایي: "د خلکو عزت، حقوق، ازادي او د خلکو مساوات باید خوندي شي". دا د 2007 کال اساسي قانون څخه بدل شوی نه دی. د 26 څخه 63 برخې پورې په پراخه کچه یو لړ مشخص حقوق لکه جرمي عدالت، تعلیم، د تبعیض منع، مذهب او د بیان ازادي ځای پر ځای شوي دي.[۹][۱۰]

د 2007 کال اساسي قانون ډېری هغه حقوق چې د 1997 کال د خلکو په اساسي قانون کې په ښکاره توګه پېژندل شوي وو، بېرته را ژوندې کړل. په هغه اساسي قانون کې د بیان ازادي، د مطبوعاتو ازادي، سوله ییزه غونډې، ټولنې، دین، او په هېواد کې د ننه او بهر کې د خوځښت حقوق مطرح شوي وو. له دې سره، د 2017 کال اساسي قانو د سالم چاپېریال حق هم منځ ته راوړ. [۱۱]

سرغړونې[سمول]

د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزارت او نورو په ډیری برخو کې اندیښنې ښودلې دي:[۱۲][۱۳]

پر فعالانو بریدونه[سمول]

له 2018 راهیسې، په ټایلند کې په سیاسي فعالانو 11 فزیکي بریدونه شوي. د برید په اړه د پولیسو څېړنو هېڅ پرمختګ نه دی ښودلی.[۱۴]

د رژیم په انتقاد کوونکی ایکاچای هانګ کانګورن په 2017 کال کې اووه ځله برید شوی. بریدونو د هغه ملکیت او هغه په خپله په نښه کړی دی. وروستی برید د می په 2019 کې ترسره شو، کله چې هغه د محکمې ودانۍ مخې ته د څلورو بریدګرو لخوا ووهل شو. چارواکي د بریدونو په مخنیوي کې بې واکه ښکاري. یو مجرم په 2018 کې ونیول شو، جریمه یې ورکړه، او خوشې شو.[۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]

د جون په 28، 2019 کې، د جنتا ضد فعال سیراویت "جا نیو" سیریتوات د څلور بریدګرو لخوا د بنکاک په بېروبار سړک کې د بیسبال توپ په ډنډو په واسطه تر برید لاندې ونیول شو. د جون په میاشت په لمړیو کې، سیراویت کله چې له یوې سیاسي غونډې څخه کور ته روان و د پنځو کسانو لخوا برید وشو. د وروستي برید په قضیه کې، د لومړي وزیر مرستیال په سیاسي بریدونو د حکومت چوپتیا ماته کړه او پولیسو ته یې امر وکړ چې د برید کونکو د موندلو لپاره ګړندي عمل وکړي.[۲۰]

جبري ورکېدل[سمول]

د ټایلنډ د بخښنې سازمان په وینا، لږترلږه د بشري حقونو 59 مدافعین له 1998 راهیسې د جبري ورکیدو قرباني شوي. د بنکاک پوسټ د شمېرو له مخې له 1980 راهیسې 80 تنه تایید شوي او احتمالاً وژل شوي. په 2018 کال کې د بشري حقونو د مرکز لپاره د ټایلنډي وکیلانو لخوا ترتیب شوی راپور ښیې چې لږترلږه86  سیاسي کډوال د کودتا اړوند دلایلو له مخې د 2014 کال کودتا وروسته هېواد پریښود. د لومړي وزیر پریوت چان اوچا حکومت د شکنجې او جبري ورکیدو په اړه په دوامداره توګه انکارکوي.  [۲۱][۲۲][۲۳]  

په ټوله آسیا کې د بشري حقونو مدافعین ویره لري چې د سویل ختیځ آسیا هیوادونه، تایلند، ویتنام، مالیزیا، کمبودیا او لاوس په ګډه موافقه کړې چې د سیاسي فعالینو د نیولو لپاره به همکاري وکړي چې له خپلو پولو تښتیدلي کسان پرته له مرګ او شنکنجې د عواقبو په نظر کې نیولو سره بېرته خپلو هیوادونو ته لیږي. د بنکاک پوسټ یادونه کړې چې ورکیدل وروسته له هغه پیل شوي چې د ټایلنډي او لاوس حکومتونو د دسمبر په 2017 کې موافقه وکړه چې د "امنیتي ګواښونو" تر نامه لاندې هغه کسان په تعقیب کې همکاري کوي چې امنیتي ګواښ ښکاره شي.[۲۴][۲۵]

د هغو کسانو په مینځ کې چې ورک شوي:

  • سومچای نیلاپایجیت، د بشري حقونو وکیل چې مخکې سویل کې د تای-مالایی مسلمانانو د حقونو اتل ؤ. هغه په 2004 کې د تاکسین شیناواترا د ادارې پرمهال وتښتول شو او ووژل شو. د هغه جسد هېڅکله نه دی موندل شوی او نه هم چا ته سزا ورکړل شوې. [۲۶][۲۷]
  • پورلاجي "بېلي" راکچونګچاروین، د کارین توکمیز فعال چې  جسد پاتې شوني یې وروسته وموندل شول.   [۲۶]
  • دین خاملای، کلیوال فعال [۲۸][۲۹]
  • د 2016 کال د جون په 22 مه، په لاوس کې د پاچاهۍ ضد یو مخالف، ایتیپول سکپان، یو 28-کلن د دیموکراسۍ پلوه خپرونکی چې د دي جې ژونو په نوم و، د نامعلوم بریدګرو لخوا وتښتول شو او ځنګلونو ته یوړل شو. هغه بیا هېڅکله ونه لیدل شو.  [۳۰][۳۱]
  • وتیپونګ کاچاماکول، چې د کو ټي (Ko Tee) په نوم هم پیژندل کیږي، د سره کمیس فعال ؤ، د 2017 په جولای کې ورک شو. [۳۲][۳۳][۳۴]
  • سوراچای ډانواټانانوسورن، چې د سراچای سای ډان په نوم هم پیژندل کیږي، یو بنسټ پاله د سور کمیس او د پاچاهۍ انتقاد کوونکی، د دوه همکارانو سره یوځای، چټان "فو چانا" بونفاوال او کریډیټ "کاسالونګ" لویلرت. د سراچای کورنۍ، د هغه له ورکیدو یو کال وروسته، لاهم د ټایلنډي محکمو لخوا د قرضه اسنادو د450,000  بهات دفیس په ورکولو مسئول دي. تر 2019 پورې، د ټایلنډ پولیس لاهم سورچای "ورک شوی سړی" ګڼي. دوی د قضیې په پرمختګ کې پاتې راغلي او د ټایلینډ حکومت "... داسې برېښي چې دا قضیه یې له پامه غورځولې ده."   [۳۵][۳۶][۳۷][۳۸]
  • سیام تیراوټ، چوچیپ چیواسوت، او کریتسانا تاپتای، د تایلنډ د پاچاهۍ ضد درې فعالین، د 2019 می په 8 نېټه هغه مهال ورک شول چې فکر کیږي دوی له ویتنام څخه ټایلینډ ته سپارل شوي وو او غوښتل یې چې د جعلي اندونیزیایی پاسپورټونو سره هیواد ته د ننوتلو هڅه وکړي. دا دری واړه په ټایلینډ کې د پاچاهۍ سپکاوي او د جون 2014 می کودتا وروسته جنتا استحضار ته د نه حاضرېدو له امله ترڅار لاندې وو. د دوی په ورکېدو سره د بشري حقونو لپاره د ټایلند اتحاد "د خبرداري خبر" په عاجله توګه خپور کړ. د دوی له ورکېدو راهیسې د 2020 می 8مه یو کال پوره کېږي چې تراوسه د درې واړو هېڅ نښه نه ده معلومه شوې.    [۳۹][۴۰][۴۱][۴۲]
  • اود سایوونګم، د لاوس کډوال او د لاوتین حکومت انتقاد کوونکی، د2019 د اګست په 26 په بنکاک کې له کوره ورک شو او له هغه راهیسې نه دی لیدل شوی.
  • وانچالارم ساتساکیت، یو جلاوطنی چې د 2014 کودتا وروسته یې هېواد پرېښود، لومړی لاوس او بیا کمبودیا ته لاړ. هغه د جون 4 په 2020 کې په نم پنه کې د څو تنو لخوا د ورځې په رڼا کې وتښتول شو. د کمبودیا چارواکو په پیل کې د قضیې له څېړلو ډډه وکړه او دې ته یې "جعلي خبرونه" وویل. کمبودیان د جون په 9 مه پېښیمانه شول، ویې ویل چې دوی به څېړنې وکړي په داسې حال کې چې هر ډول مسؤلیت یې رد کړ. دې قضیې د وانچیلارم په استازیتوب ډیری ډلې په خوځښت رواستلې. [۴۳][۴۴][۴۵] 

د بشري مرستو لپاره د ټایلنډ د حقوقي مرستې د ډلې په وینا، لږترلږه 88 ټایلنډیان له هېواد څخه وتلي چې د 2014 کال د می په میاشت کې د نظامي تسلط وروسته یې بهرکې پناه غوښتې.ده. د دوی ترمنځ د Thai band Fai Yen غړي هم شته. میوزیک د دوی جرم دی، ځکه چې د دوی ځینې سندرې پاچاهي ته سپکاوی کوي چې په ټایلنډ کې یو جدي جرم بلل کېږي. دا ډله چې نوم یې د 'سوړ اور' په نوم دی، په ټولنیزو رسنیو کې اعلان وکړ چې دوی د خپل ژوند په اړه وېره لري. وروسته له هغې چې "ډیری باوري سرچینو موږ ته وویل چې د ټایلنډ پوځ په موږ پسې راځي او موږ به ووژني." د 2019 په اګست کې د فای یین ډلې غړي فرانسې ته کډوال قبول شول څو د کډوالۍ جواز ترلاسه کړي. ټول هغه څوک چې د 2018 په وروستیو او د 2019 په پیل کې ورک شوي د ټایلنډي چارواکو له خوا د پاچاهۍ ضد فعالیت په تور تورن شوي. [۴۶][۴۷][۴۸][۴۹]

سرچينې او ياداښتونه[سمول]

  1. ↑ "Human Rights: UDHR: Universal Declaration of Human Rights". Concordian International School. د لاسرسي‌نېټه ۲۴ نومبر ۲۰۱۸. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  2. ↑ (په 22 January 2015 باندې). Thailand's Culture of Impunity. The Diplomat.
  3. ↑ (په 3 October 2016 باندې). Culture of impunity and the Thai ruling class: Interview with Puangthong Pawakapan. Prachatai English.
  4. ↑ (په 2018-11-23 باندې). Getting Away with It. (Book review) Bangkok Post.
  5. ↑ Amnesty International Report 2017/18; The State of the World's Human Rights (PDF). London: Amnesty International. 2018. د کتاب نړيواله کره شمېره 9780862104993. د لاسرسي‌نېټه ۲۴ نومبر ۲۰۱۸. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  6. ↑ To Speak Out is Dangerous; Criminalization of Peaceful Expression in Thailand (PDF). New York: Human Rights Watch. October 2019. د کتاب نړيواله کره شمېره 9781623137724. د لاسرسي‌نېټه ۲۶ اکتوبر ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  7. ↑ (په 25 July 2019 باندې). Thailand fails to address rights abuse: HRW. ASEAN Economist.
  8. ↑ Thanet Aphornsuvan, The Search for Order: Constitutions and Human Rights in Thai Political History Archived February 26, 2008, at the Wayback Machine., 2001 Symposium: Constitutions and Human Rights in a Global Age: An Asia Pacific perspective
  9. ↑ "Draft Constitution of the Kingdom of Thailand 2016 Unofficial English Translation" (PDF). Office of the United Nations Resident Coordinator in Thailand (. United Nations. June 2016. د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۱۶ اگسټ ۲۰۱۶ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۹ سپټمبر ۲۰۱۶. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  10. ↑ "Archived copy". د اصلي آرشيف څخه پر May 15, 2012 باندې. د لاسرسي‌نېټه January 23, 2013. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)صيانة CS1: الأرشيف كعنوان (link) 2007 Constitution (unofficial translation)
  11. ↑ "Prosperous and green in the Anthropocene: The human right to a healthy environment in Southeast Asia". The Raoul Wallenberg Institute of Human Rights and Humanitarian Law (په انګلیسي ژبه کي). د لاسرسي‌نېټه ۲۲ اپرېل ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  12. ↑ "Country Reports on Human Rights Practices for 2015: Thailand". US State Department. د لاسرسي‌نېټه ۰۷ جون ۲۰۲۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  13. ↑ de Leon, Syme (2019). "Defending in Numbers; Resistance in the Face of Oppression 2017–2018" (PDF). Asian Forum for Human Rights and Development (FORUM-ASIA). د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۲۵ جولای ۲۰۱۹ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۰۱ جون ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  14. ↑ (په 29 June 2019 باندې). Speech justifying violence against activists must stop. (Opinion) Prachatai English.
  15. ↑ (په 1 July 2019 باندې). Apathy fuelling renewed culture of violence. (Opinion) Bangkok Post.
  16. ↑ (په 19 May 2019 باندې). Failing to heed history. (Opinion) Bangkok Post.
  17. ↑ (په 2019-05-13 باندې). ANTI-JUNTA ACTIVIST EKACHAI ASSAULTED AT COURT. Khaosod English.
  18. ↑ (په 2019-05-12 باندې). When Ekachai is attacked again and again in silence. Pratchatai English.
  19. ↑ (په 2019-04-04 باندې). An activist punchbag. (Opinion) Bangkok Post.
  20. ↑ (په 1 July 2019 باندې). Fallout from Ja New attack hurts govt. (Opinion) Bangkok Post.
  21. ↑ (په 2018-12-05 باندې). Bill on torture to go before NLA. The Nation.
  22. ↑ (په 17 February 2020 باندې). Post-Coup Overview on Exiles: 'at least' 6 disappeared, 2 dead, almost a hundred in flight. Prachatai English.
  23. ↑ . Horror of the disappeared. (Opinion) Bangkok Post.
  24. ↑ (په 10 September 2019 باندې). Southeast Asian Nations Grab Each Other's Dissidents. Asia Sentinel.
  25. ↑ (په 21 December 2019 باندې). Don'f forget 'disappeared'. (Opinion) Bangkok Post.
  26. ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ (په 5 September 2019 باندې). OPINION: THAILAND'S BURNT DRUM KILLINGS, THEN AND NOW. (Opinion) Khaosod English.
  27. ↑ (په 19 January 2016 باندې). Angkhana Neelapaijit's decade-long fight for justice. BK.
  28. ↑ (په 2017-05-17 باندې). Den Khamlae – The disappearing face of a land rights movement. The Issan Record.
  29. ↑ (په 2016-04-22 باندې). Activist goes missing amid land dispute. Bangkok Post.
  30. ↑ (په 2019-01-30 باندې). What do Thailand and Saudi Arabia have in common?. (Opinion) Washington Post.
  31. ↑ (په 6 August 2019 باندې). The Perils of Opposing the Thai Government. Asia Sentinel.
  32. ↑ "Laos/Thailand: Investigate Abduction of Exiled Red Shirt Activist". Human Rights Watch. 2017-08-01. د لاسرسي‌نېټه ۳۰ ډيسمبر ۲۰۱۸. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  33. ↑ (په 2019-01-30 باندې). What do Thailand and Saudi Arabia have in common?. (Opinion) Washington Post.
  34. ↑ (په 6 August 2019 باندې). The Perils of Opposing the Thai Government. Asia Sentinel.
  35. ↑ (په 2018-12-24 باندې). Wife Fears Anti-Monarchist Forced to Disappear in Laos. Khaosod English.
  36. ↑ (په 2019-01-30 باندې). What do Thailand and Saudi Arabia have in common?. (Opinion) Washington Post.
  37. ↑ (په 31 January 2019 باندې). It's time we listened to the plight of Thai dissidents abroad. (Opinion) Al Jazeera.
  38. ↑ (په 29 November 2019 باندې). COURT CHARGES MISSING ACTIVIST'S FAMILY 450,000 BAHT IN BAIL. Khaosod English.
  39. ↑ (په 2019-05-14 باندې). FAMILY HOPES MISSING REPUBLICAN IS STILL ALIVE. Khaosod English.
  40. ↑ (په 2019-05-13 باندې). Thailand: Disappeared activists forced home from Vietnam. Al Jazeera.
  41. ↑ "Alert Statement: Deportation of 3 Prominent Thai Dissidents from Vietnam" (Video). Thai Alliance for Human Rights. 2019-05-10. د لاسرسي‌نېټه ۱۵ مې ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  42. ↑ (په 16 May 2020 باندې). 1 year on, disappeared activist Siam Theerawut's whereabouts remain unclear. Prachatai English.
  43. ↑ (په 6 June 2020 باندې). Cambodia won't probe activist 'abduction'. Bangkok Post.
  44. ↑ (په 10 June 2020 باندې). Cambodia to probe activist 'abduction'. Bangkok Post.
  45. ↑ (په 9 June 2020 باندې). 'Disappearance' sees whispers turn to outrage. (Opinion)
  46. ↑ (په 28 May 2019 باندې). Arrests, killings strike fear in Thailand's dissidents: 'The hunting has been accelerated'. Los Angeles Times.
  47. ↑ (په 3 August 2019 باندې). 'FAIYEN' ANTI-MONARCHY MUSICIANS SEEK ASYLUM IN PARIS. Khaosod English.
  48. ↑ (په 6 August 2019 باندې). Thai Dissident Musicians Celebrate Getting French Haven. Voice of America (VOA).
  49. ↑ (په 31 May 2019 باندې). Thai musicians in exile for their songs fear for their lives. Merced Sun-Star.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=په_ټایلند_کې_بشري_حقونه&oldid=315673" نه اخيستل شوی