ناميبيا

  

ناميبيا
ناميبيا بیرغ	ناميبيا نښان
شعار
ملي ترانه:
ځمکه او استوګنه
کوارډينېټ	23°سويل 17°ختيځ / -23; 17
ټيټه سيمه	اتلانتيک سمندر (0 متر )
پراخوالی	825615 کیلومتره مربع
پلازمېنه	ویندهوک
رسمي ژبې	انګرېزي ژبه
مشرتابه
بنسټ اېښودنه او واکمنۍ
خپلواکۍ نېټه	۱۹۹۰
د عمر محدودیتونه
د واده عمر	21 کلن
بې کارۍ کچه	19 سلنه (۲۰۱۴)
نور مالومات
پیسې	د نامیبیا ډالر د سویلي افریقا رند
بېړنۍ ټليفون شمېره	۱۱۲
تګلوری	کيڼ
رسمي وېبپاڼه	د تاييدولو سرچينه
هېواد کوډ	NA
د زنګ وهنې نړیوال کوډ	+264

نیمیبیا چې په رسمي توګه د نامیبیا ولسمشریزه ده د افریقا په سویل ختیځ کې پروت یو هیواد دی. پلازمینه یې ویندهوک رسمی ژبه انګلیسي او مساحت یې ۴۱۸'۸۲۵ کیلومتره مربع دی. نامیبیا ۰۷۷'۱۱۳'۲ میلیونه وګړي د پیسو واحد یې د نامیبیا ډالر (NAD) دی او په ۲۱ د مارچ ۱۹۹۰م کال له سویلي افریقا نه خپلواکی ترلاسه کړی.

نامیبیا، په رسمي ډول د نامیبیا جمهوریت، په جنوبي افریقا کې یو هېواد دی. لوېدیځه پوله یې د اتلانتیک سمندر دی. دا هېواد له شمالي لوري له زامبیا او انګولا سره، له ختیځ لوري له بوتسوانا او له سويل او ختیځ لوري له سوېلي افریقا سره ځمکنۍ پولې لري. که څه هم دا هېواد له زمبابوې سره پوله نه لري، تر ۲۰۰ مترو (۶۶۰ فوټو) لږ د زمبیزي سیند د بوټسوانان ښي غاړه دواړه هېوادونه جلا کوي. نامیبیا د ۱۹۹۰ ز کال د مارچ په ۲۱ نېټه د نامیبیا د خپلواکۍ له جګړې وروسته له جنوبي افریقا څخه خپلواکي ترلاسه کړه. پلازمینه او ترټولو لوی ښار یې ویندهوک دی. نامیبیا د ملګرو ملتونو، د سوېلي افریقا د پراختیایي ټولنې (SADC)، د افریقایي ټولنې او د مشترک المنافع هېوادونو غړی دی.

افریقا په سوېلي صحرا کې تر ټولو وچ هېواد، نامیبیا له تاریخ پخوا زمانو راهیسې د سان، دامارا او ناما خلکو له لوري تر استوګنې لاندې وه. د ۱۴مې پېړۍ په شاوخوا کې، د بنټو وګړو کډوال د بنټو پراختیا د یوې برخې په توګه دې هېواد ته راغلل. له هغه وخته را په دې خوا، د بنټو ډلې، چې تر ټولو لوی یې اوامبو دی، د دې هېواد برلاسی نفوس ګڼل کېږي. د نولسمې پېړۍ له وروستیو راهیسې، دوی د دې هېواد اکثریت جوړوي.

په ۱۸۷۸ ز کال کې، د کیپ د غوره هیلې (د کیپ مستعمره)، بیا بریتانوي مستعمرې، د والس خلیجګي بندر او د پینګوین د ټاپوګانو ساحل ضمیمه کړل؛ چې په په ۱۹۱۰ ز کال کې د سوېلي افریقا د نوې ټولنې بشپړې برخې شوې. په ۱۸۸۴ کال کې، د آلمان سترواکۍ د دې خاورې په زیاتره برخه حاکمیت رامنځ ته کړ، چې د آلمان د سوېل لویدیځ افریقا په نوم مستعمره یې را منځ ته کړه.  دې مستعمرې کرنه او زیربنا پراخه کړه. د ۱۹۰۴ز کال او ۱۹۰۸ز کلونو ترمنځ، دې مستعمېرې د هیرو او ناما خلکو په وړاندې د نسل وژنې مرتکب شوه. د جرمني واکمني په ۱۹۱۵ ز کال کې د جنوبي افریقا د ځواکونو پر مټ په ماتې سره پای ته ورسېده. په ۱۹۲۰ ز کال کې، د لومړۍ نړیوالې جګړې له پای وروسته، د ملتونو ټولنې سوېلي افریقا ته مستعمېرې د اختیار دنده وسپارله. د حاکم ځواک په توګه، سوېلي افریقا، د نژادي بېلوالي او مقرراتو په ګډون، خپل قوانین پلي کړل. له ۱۹۴۸ ز کال راهیسې، چې ملي ګوند واک ته وټاکل شو، په دې قوانینو کې د سوېلي افریقا د اپارتایډ پلي کول شامل وو چې هغه وخت د سوېل لوېدیځې په نوم یاده شوه.  

د شلمې پېړۍ په وروستیو کې، کې د بومي افریقایي سیاسي فعالینو له لوري، چې د خپلواکۍ په لټه کې وو، د سیاسي نمایندګۍ لپاره پاڅونونه او غوښتنې د دې لامل شوې چې ملګري ملتونه په ۱۹۶۶ ز کال کې د سیمې مستقیم مسؤلیت په غاړه واخلي، خو په حقیقت کې د سوېلي افریقا حاکمیت موجود و. په ۱۹۷۳ زکال کې، ملګرو ملتونو د سوېل لوېدیځې افریقا د خلکو سازمان (SWAPO) د نامیبیا د خلکو د رسمي استازي په توګه په رسمیت وپېژنده. دا ګوند د اوامبو وګړو تر واک لاندې دی، چې په سیمه کې لوی اکثریت دي. د پرله پسې چریکي جګړې وروسته، سوېلي افریقا په ۱۹۸۵ ز کال کې په نامیبیا کې موقته اداره جوړه کړه. نامیبیا په ۱۹۹۰ ز کال کې له جنوبي افریقا څخه بشپړه خپلواکي ترلاسه کړه. خو والس خلیج او پینګوین ټاپوګان تر ۱۹۹۴ ز کال پورې د جنوبي افریقا تر کنټرول لاندې پاتې شوې.

نامیبیا ۲.۵۵ میلیونه وګړي لري او یو باثباته څو ګوندي پارلماني ډیموکرتیک نظام دی. کرنه، ګرځندوی او د کانونو صنعت – لکه د الماسو، یورانیم، سرو زرو، سپینو زرو او عمومي فلزاتو د کانونو په ګډون – د دې هېواد اقتصاد بنسټ جوړوي، په داسې حال کې چې د تولید سکتور نسبتاً کوچنی دی. د نمیب لویه دښته چې دې هېواد له هغه نوم اخیستی د دې لامل شوې ده چې نامیبیا په ټولیز ډول په نړۍ کې یو له خورا لږ نفوس لرونکي هېوادونو څخه وي.

ایداري وېش

نامیبیا هیواد په ۱۴ ولایتونو او ۱۲۱ ولسوالیو ویشل شوی.

نقشه	#	ولایت	مرکز	نفوس	مساحت (ک.م.)	د وګړو وېش (نفر په ک.م.)
کينډۍ:د نامیبیا نښلونکې نقشه
	۱	زامبزی	کاتیما مولیلو	۹۰٬۵۹۶	۱۴٬۷۸۵	۶٫۱
	۲	ارونګو	سواکوپموند	۱۵۰٬۸۰۹	۶۳٬۵۳۹	۲٫۴
	۳	هارداپ	مارین‌تال	۷۹٬۵۰۷	۱۰۹٬۷۸۱	۰٫۷
	۴	ایل‌کاراس	کیتمانس‌هوپ	۷۷٬۴۲۱	۱۶۱٬۵۱۴	۰٫۵
	۵	کاوانګو	روندو	۲۲۳٬۳۵۲	۴۸٬۷۴۲	۴٫۶
	۶	خوماس	ویندهوک	۳۴۲٬۱۴۱	۳۶٬۹۶۴	۹٫۲
	۷	کوننه	اپوو	۸۶٬۸۵۶	۱۱۵٬۲۶۰	۰٫۸
	۸	اهانګ‌ونا	اینهانا	۲۴۵٬۴۴۶	۱۰٬۷۰۶	۲۲
	۹	اماهکه	ګوبابیس	۷۱٬۲۳۳	۸۴٬۹۸۱	۰٫۸
	۱۰	اموساتی	اوتاپی	۲۴۳٬۱۶۶	۲۶٬۵۵۱	۹٫۱
	۱۱	اوشانا	اشاکاتی	۱۷۶٬۶۷۴	۸٬۶۴۷	۲۰
	۱۲	اشیکوتو	اموتهیا	۱۸۱٬۹۷۳	۳۸٬۶۸۵	۴٫۷
	۱۳	اتجوزوندجوپا	اتجیوارونګو	۱۴۳٬۹۰۳	۱۰۵٬۴۶۰	۱٫۴