مايسيني

مايسيني

Μυκῆναι (يوناني)

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	organized archaeological site (en) پخوانی ښار polis (en)
رسمي ژبه	Mycenaean Greek (en)
وګړنوم	micènic
ځای	Mykines (en)
اداري سیمه	Argos-Mykines Municipality (en)
هېواد	يونان

تاريخي اثار

د تاريخي‌ اثارو ډلبندي	listed archaeological site in Greece (en)
د یونيسکو نړیوال میراث
د ميراث ډول	د یونیسکو د نړیوال میراث ځای برخه (د Archaeological Sites of Mycenae and Tiryns (en) برخه)
د ميراثېدو کال	۱۹۹۹
د پېژندنې شمیره	941-001

کچه او لوړوالی

د ځای کچه	۰٫۳۲ كيلومتر مربع

نور اړين مالومات

برخه د	list of Aegean place names in the Mortuary Temple of Amenhotep III (en) — Archaeological Sites of Mycenae and Tiryns (en)

نور مالومات

د لیدونکو کلنی شمېر	۳۴۲٬۸۵۴ (۲۰۱۶) ۳۹۸٬۷۱۸ (۲۰۱۷) ۴۱۲٬۳۹۷ (۲۰۱۷) ۴۹۵٬۹۹۳ (۲۰۱۸)
کورډي‌نېشن	۳۷°۴۳′۵۱″شمال ۲۲°۴۵′۲۲″ختیځ

مايسيني د يونان په شمال ختيځ د «پيلوپونيس» په «ارګوليس» کې د «ميکاينس» سره نږدې يو لرغونی ځای دی. له ايتنز څخه شا اوخوا 120 کيلو متره (75 ميله) سويل لوېديځ؛ د «ارګوس» څخه يوولس کيلو متره (7 ميله) شمال؛ او د «کورنت» څخه اته څلوېښت کيلو متره (30 ميله) سويل ته موقعيت لري. دا سیمه د «سارونک» خليج څخه د هېواد داخل لور ته نولس کيلو متره (12 ميله) واټن کې پرته ده، او د سمندر له سطحې څخه نهه سوه فوټه (274 متره) لوړه په يوه غونډې موقعيت لري.

په دويمه مخزېږديزه زريزه کې، مايسيني د یوناني مدنيت يو له سترو مرکزونو څخه و، يو پوځي سنګر و، چې د سويلي يونان، کريټ، سيکليډيز په ډېره برخه او د سويل ختيځې اناتوليا پر يو څه برخو يې واکمني درلوده. له شا اوخوا 1600 مخزېږديز څخه تر شا اوخوا 1100 مخزېږديز پورې د يوناني تاريخ پړاو «مايسينيايي» پړاو بلل کېږي چې مايسيني ته اشاره کوي. په 1350مخزېږديز کې د خپل عروج پر مهال، دې کلا او ښکته ښارګوټي يې د 30000 وګړو نفوس درلود او مساحت يې دوه دېرش هيکتاره (79 جريبه) و.

په عصري ادبياتو کې د مايسيني لومړۍ سمه پېژندګلو په 1700ز کال کې د يوې سروې پر مهال وشوه، چې د «وينزي» انجنير «فرانسسکو وينډيک» له خوا د فرانسسکو ګريماني په استازيتوب تر سره شوې وه، چې د موريا د پاچايۍ «پروويډيټور» والي و. «وينډيک» د مايسيني د خرابو د پېژندلو لپاره د «پوزانيس» د «لاين ګيټ» تفصيلات کارولي و.

په 1999ز کال کې، د مايسيني لرغونې سيمه د يونسکو د نړيوال ميراث په فهرست کې اضافه شوه، ورسره نږدې د «ټيرينز» سيمه هم په دې فهرست کې شامله شوه، ځکه چې دا سيمه د مايسينيايي مدنيت د مرکز، د غوره معمارۍ او د لرغونې يوناني مدنيت د پرمختګ د شاهد په توګه له تاریخي اهميت څخه برخمنه ده.

د «لاين ګيټ»، د «ايټريس» خزانه او د «ټيرينز» ديوالونه په مايسيني او ټيرينز کې موندل شوي د پام وړ تعميراتي بېلګې دي. د دې موندنو جوړښتونه او ترتيب د هغه مهال د انساني تخليقي وړتياوو بېلګې وړاندې کوي. يوناني ودانيز هنر او ښاري طرحې په مايسيني مدنيت څرګند اغېز کړی دی. مايسيني او ټيرينز، چې د يوناني مدنيت د ابتدايي پړاونو د عروج په توګه بلل کېږي، د مايسينيايي مدنيت پر مهال د سياسي، ټولنيز او اقتصادي پرمختګ بې سارې شاهدي ورکوي. په هنر، د معمارۍ فن او ټيکنالوژۍ کې د مايسينيايي مدنيت لاسته راوړنې، چې په اروپايي کلتورونو يې هم اغېز درلود، په دواړو سیمو کې د ليدلو وړ دي.

دا سيمې له «هوموريکي» حماسو سره پياوړی تړاو لري. د يوناني ژبې ابتدايي بېلګې په مايسيني او «ټيرن» کې هم ليدل کېږي، چې په B خطي تختو خوندي شوي دي.

د مايسيني او ټيرنز سيمو د ويجاړېدو او پاتې شونو ته د رسېدلي نور زيان او خرابۍ د نورو ډولونو د مخنيوي او خوندي کولو په موخه يو سخت قانوني چوکاټ جوړ شوی. د کلتور او لوبو يوناني وزارت له دې دواړو لرغونو سيمو څخه څارنه کوي. د مايسيني او ټيرن د سيمو د معيار او وضعيت د خوندي ساتلو لپاره، په منظم ډول او د يوې طريقې تر مخې د لرغونپوهنې مطالعې تر سره کېږي.

د يونان د لرغونو اثارو 3028/2002 شمېره قانون، چې په عموم کې د لرغونو اثارو او کلتوري ميراث د خوندي کولو په اړه دی، د دې سيمو د ساتنې او خوندي کولو مديريت په غاړه لري. د 1964ز کال 2160 شمېره وزارتي حکم خپله، پر دې سیمو سربېره د مايسيني حدود وټاکل او د هغې ساتنه يې وکړه. د خوندي کولو دا وزارتي حکم «اکروپوليس» او د هغې په شا اوخوا کې نورو سيمو ته هم پوښښ ورکوي. د 1956ز کال 102098/4753 شمېره وزارتي حکم او د 1991ز کال 12613/696 شمېره حکم دواړه د «ټيرينز» لرغونې سيمې ته خونديتوب ورکوي.

د نوم رېښې

باور دا دی چې د مايسيني نوم يوناني ټکی نه دی، بلکې له يوناني ژبې څخه مخکې د يو شمېر نومونو څخه یو دی، چې په يوناني ژبه خبرې کونکو ته په ميراث پاتې شوی. د یوې افسانې تر مخې دا نوم د یوناني ټکي mykēs سره تړاو لري (چې د "مرخړۍ" معنا لري). له همدې امله، «پوزانيز» دا نوم افسانوي بنسټګر «پرسيوس» ته منسوب کړی، چې ويل کېږي هغه دا نوم د خپلې تورې د تيکي د څوکې (mykēs) په نوم اېښی و، يا يې د يوې مرخړۍ له کبله اېښي و چې په دې سيمه کې يې را ايستلې وه. «هومر» دا نوم د «مايسين» حورې سره تړلی و، چې د سمندر د خدای د «ارګوس» د «اناچوس» لور ده (اوډيسي 2.120).

په ايلياد کې د دې ښار نوم د Mykḗnē (Μυκήνη) بڼه ليکل شوی دی. وروستۍ بڼه يې چې د Mykē̂nai (Μυκῆναι) په ډول وه، په اټيک-لونيکي کې د يو پېژندل شوي اواز د بدلون پايله ده، چې د ā غږ يو شمېر بېلګې په ē غږ بدلوي.

تاریخ

نوی ډبرين پړاو

مايسيني چې يوه «اکروپوليس» [لوړ کلی يا لوړ ښار] سيمه ده، د سمندر له سطحې 900 فوټه (274 متره) لوړه په يوه غونډۍ جوړه شوې وه، چې د «ارګوليس» له خليج څخه شا اوخوا نولس کيلو متره (12 ميله) د هېواد په داخل کې موقعيت لري. دا سيمه د «ارګيو» د اوارې سيمې شمال ختيځ څنډه کې موقعيت لري، په اسانۍ سره په ټولې سیمې پورته وه، او په بېلګه ييز ډول د ځواک د مرکز جوړېدو لپاره په ښه موقعيت کې ودانه شوې وه، په ځانګړي ډول په داسې حال کې چې دا سيمه د «کورنت» د خاکنا په لور په غزېدلو ټولو اسانو لارو واکمنه وه. پر خپل پياوړي دفاعي او ستراتيژيک موقعيت سربېره، ښې کرنيزې ځمکې او د اوبو د رسولو ښه سيستم يې درلود. په دې سیمه کې د نوي ډبرين عصر د ابادۍ يو څه کمې نښې هم شته، په داسې حال کې چې دا سيمه د ابتدايي نوي ډبرين عصر (شا اوخوا 5000 څخه تر 4000 مخزيږديز پورې) څخه د هليډيچ لومړيو پېړيو ( شا او خوا 2000 -  شا اوخوا 1550 مخزيږديز) او هليډيچ منځنيو پېړيو (شا اوخوا 2000 – شا او خوا 1550 مخزېږديز) تر پړاونو پورې په پرله پسې ډول اشغال شوی وه. د ابتدايي نوي ډبرين عصر په رنګينو لوښو کې د کلالۍ ابتدايي شواهد هم شته، چې تر اوسه موندل شوي دي.

ابتدايي او منځنی برونز عصر

د هيلاډيچ د منځنيو پېړيو په مټ په وګړو کې د پام وړ زياتوالی راغلی و. د نورو سيمو په څېر، د کرت يو غالب نفوذ د شا اوخوا 1600 مخزېږديز راهيسې خپور شوی و، د دې لومړی ثبوت عمودي قبرونه دي، چې په 1876ز کال کې د «هاينريش شليمن» له خوا کشف شول. د شليمين عمومي قبرونه د Circle A په نوم پېژندل کېږي، چې د Circle B له قبرونو څخه توپير لري، کوم چې په وروستيو تاریخونو کې وموندل شول، په داسې حال کې چې د Circle B قبرونه له هغې مخکيني دي چې تاریخ يې له شا اوخوا 1650 مخزيږديز څخه تر شا اوخوا 1550 مخزيږديز کال پورې رسېږي، او ټول په MHIII کې دي. د Circle A تاریخ شپاړسمې مخزيږديزې پېړۍ ته رسېږي، په کوم کې چې له منځنيو پېړيو څخه تر وروستيو هلاډيکي پېړيو IA پورې موده هم شامله ده (LHIA؛ شا او خوا 1550 – شا اوخوا 1500 مخزېږديز). د Circle A په پرتله د Circle B مواد کم غني دي.

په ټول ابتدايي هيلاډيک عصر کې د خپرو خاورينو لوښو مواد په 1877ز کال کې د «پانيوجوټيس سټاماټکيس» له خوا د Circle A د عمودي قبر په کمه ژورتيا کې موندل شوي وو. د هليډيچ لومړيو پېړيو او هليډيچ  منځنيو پېړيو د عصر نور مواد د دې سيمې د ديوالونو او فرشونو لاندې، د «ايکروپوليس» په څوکه، او د لرغونې هدېرې په سیمه کې د «لاين ګيټ» څخه دباندې موندل شوي وو. د «ايکروپوليس» په سويل لوېديځ کې، د «کلکاني» غونډۍ په څوکه، د خوږو اوبو له څاګانو سره نږدې د هليډيچ ابتدايي پېړيو - هليډيچ  منځنيو پېړيو يو کلی موندل شوی و. په کندو يا کفن ته ورته ډبرينو قبرونو کې ابتدايي تدفين د «اکروپوليس» په لوېديځ پيچومې کې په MHII (شا اوخوا 1800 مخزيږديز) کې موندل کېږي، له کوم څخه چې لږ تر لږه تر یو بريده ابتدايي دفاعي ديوال راتاو و.