له جینیټيکي پلوه اصلاح شوي خواړه

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

له جینیټیکي پلوه اصلاح شوي خواړه له ارګانېزمونو یا موجوداتو څخه هغو تولید شويو خوړو ته ویل کېږي چې د جینیټیک انجنیرۍ د مېتودونو په مرسته یې په ډي.اېن.اې کې بدلونونه رامنځته شوي وي. د جینیټیک انجنیرۍ تخنیکونه د انتخابي روزنې او بدلوونکې روزنې یا اصلاح په څېر د پخوانیو مېتودونو په پرتله د نویو ځانګړنو د رامنځته کولو او پر ځانګړنو د لا ډېر کنترول شونتیا برابروي.[۱]

په شلمه پېړۍ کې د ډي.اېن.اې کشف او د جنیټیک ټکنالوژۍ پرمختګ د ټرانسجینیک ټکنالوژۍ په پراختیا کې مهم رول ادا کړ. په ۱۹۸۸ کال کې له جینیټیکي پلوه اصلاح شوي میکروبي انزایمونه د لومړي ځل لپاره د خوړو په تولید کې د کارولو لپاره تایید شول. په ۱۹۹۰یمه لسیزه کې بیاترکیب شوې یا له نویو ارثي خواصو څخه جوړه پنیرمایه په څو هېوادونو کې کارول کېده. له جنیټیکي پلوه د اصلاح شویو خوړو سوداګریز پلور په ۱۹۹۴ کال کې هغه مهال پیل شو چې مونسانټو شرکت د لومړي ځل لپاره د «فلېور ساور» په نامه رومي بانجان بازار ته وړاندې کړل. د خوراکي توکو ډېری اصلاحات د کروندګرو د ډېرې تقاضا له امله پر سوداګریزو محصولاتو متمرکز وو چې سویابین، جوار، کانولا دانه او پنبه یې د بېلګې په توګه یادولی شو. له جینیټيکي پلوه اصلاح شوي محصولات د پتوجینونو او واښه وژونکو پر وړاندې د مقاومت او د مغذي موادو د مشخصاتو د لا ښه کولو لپاره اصلاح شوي دي. په ۲۰۰۰ کال کې د طلایي وریژو له تولید سره د هغو موادو غذايي ارزښت لا ډېر لوړ شو چې له جنیټیکي پلوه اصلاح شوي وو. له جینیټيکي پلوه اصلاح شوي حیوانات هم رامنځته شوي دي، خو تر ۲۰۱۵ کال را وروسته په مارکېټ یا بازار کې موجود نه وو. تر ۲۰۱۵ کال وروسته «اکي‌اډوانټېج سالمون کب» یوازنی اصلاح شوی حیوان و چې د سوداګریز تولید، خرڅلاو او استفادې لپاره د خوړو او درملو د ادارې له‌خوا تایید شوی و. دا له جینیټیکي پلوه لومړنی اصلاح شوی حیوان دی چې د انسان د مصرف لپاره تایید شوی دی.[۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹]

له جنیټيکي پلوه د اصلاح شویو خوړو کارول ځینې احتمالي خطرونه هم لري چې پر انسانانو او چاپېریالي ککړتیا د اصلاح شویو جینونو منفي اغېز یې د بېلګې په توګه یادولی شو. دغه اندېښنې د اصلاح شویو یا ټرانسجینیکو غذايي محصولاتو په اړه د خلکو د بېلابېلو لیدلورو لامل شوې دي. په دې اړه علمي اجماع موجوده ده چې له اصلاح شویو محصولاتو څخه ترلاسه شوي خواړه د معمولو خوړو په پرتله د انسان روغتیا ته لوی خطر نه پېښوي، خو ټول اصلاح شوي خواړه باید تر وړاندې کولو مخکې وازمویل شي. له دې سره سره، عام وګړي ښايي د ساینس‌پوهانو په پرتله د اصلاح شویو خوړو پر خوندیتوب کم باور ولري. د اصلاح شویو خوړو قانوني او نظارتي حالت په هر هېواد کې بېلابېل دی؛ ځینې هېوادونه یې منع کوي یا محدودوي او نور بیا د هغو مقرراتو له مخې اجازه ورکوي چې د جغرافیایي، مذهبي، ټولنیزو او نورو فکتورونو له مخې توپیر لري.[۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶]

تعریف[سمول]

له جینیټیکي پلوه اصلاح شوي خواړه له ارګانېزمونو یا موجوداتو څخه هغو تولید شويو خوړو ته ویل کېږي چې د دودیزو مېتودونو پر خلاف یې د جینیټیک انجنیرۍ د مېتودونو په مرسته په ډي.اېن.اې کې بدلونونه رامنځته شوي وي. د متحدو ایالتونو د کرنې وزارت او د خوړو او درملو اداره د جینیټیکي انجنیرۍ اصطلاح د جنیټيکي اصلاح د اصطلاح په پرتله ډېره دقیقه بولي؛ د متحدو ایالتونو د کرنې وزارت د جنیټیکي اصلاح په تعریف کې "جنیټیکي انجنیري یا نور دودیز مېتودونه" شاملوي.[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰]

د روغتیا نړیوال سازمان وايي، "هغه خواړه چې له ټرانسجینیک یا اصلاح شویو ارګانېزمونو څخه تولیدېږي یا یې په تولید کې دغه ډول ارګانېزمونه کارول کېږي، اصلاح شوي یا ټرانسجینیک خواړه بلل کېږي".[۲۱][۲۲]

تاریخچه[سمول]

د انسان له‌خوا د خوړو جینیټيکي اصلاح هغه مهال پیل شوه چې تر میلاد مخکې د ۱۰۵۰۰ او ۱۰۱۰۰ کلونو تر منځ د انتخابي روزنې له لارې نباتات او حیوانات اهلي شول. د انتخابي روزنې پروسه چې د ښو ځانګړنو (او ښو جینونو) لرونکي ارګانېزمونه په کې د راتلونکي نسل د تولید لپاره کارول کېږي او هغه ارګانېزمونه نه روزل کېږي چې دا ځانګړنې نه لري. دا د جنیټیکي اصلاح د اوسني مفهوم لرغوني څرکونه دي. د ۱۹۰۰مې لسیزې په لومړیو کلونو کې د ډي.اېن.اې کشف او د ۱۹۷۰یمې لسیزې په اوږدو کې د جینیټیکي تخنیکونو له بېلابېلو پرمختګونو سره دا ممکنه شوه چې په مستقیم ډول په خوړو کې ډي.اېن.اې او جینونه بدل شي.[۲۳][۲۴][۲۵]

له جینیټيکي پلوه اصلاح شوي میکروبي انزایمونه د خوراکي توکو په تولید کې له جنیټيکي پلوه د اصلاح شویو ارګانېزمونو لومړنۍ استفاده وه چې په ۱۹۸۸ کال کې د متحدو ایالتونو د خوړو او درملو ادارې تایید کړه. د ۱۹۹۰یمې لسیزې په لومړیو کې اصلاح شوی «کیموزین» په څو هېوادونو کې د استفادې لپاره تایید شو. پنیر معمولاً د هغې پېچلې انزایمي تومنې یا پنیرمایې په کارولو سره جوړېده چې د غواګانو د معدې له پوښ څخه استخراجېده. ساینس پوهانو د کیموزین د تولید لپاره باکتریا بدله کړه او دغې باکتریا د شیدو د پرنډ کولو یا کلکولو وړتیا هم لرله.[۲۶][۲۷]

له جینيټيکي پلوه اصلاح شوي لومړني خواړه د فلېور ساور رومي بانجان وو چې په ۱۹۹۴ کال کې په بازار کې د توزېع لپاره تایید شول. دغه رومي بانجان «مونسانټو» شرکت جوړ کړي وو او په داسې ډول اصلاح شوي وو چې د حساسیت ضد جین په کې پیوند شوی و، دغه جین یې د پخېدو مخه نیوله او د رومیانو عمر یې اوږداوه. چین لومړنی هېواد و چې په ۱۹۹۳ کال کې یې د ویروس ضد تمباکو را وایستل او یو ټرانسجینیک کرنیز محصول یې سوداګریز کړ. په ۱۹۹۵ کال کې د «باسیلوس تورنجینسیس» په نامه کچالو د کرنې لپاره تایید شول، دا لومړنی کرنیز تولید و چې په متحدو ایالتونو کې ومنل شو. نور هغه جینیټیکي اصلاح شوي محصولات چې په ۱۹۹۵ کال کې یې د بازار موندنې اجازه ترلاسه کړه، د اصلاح شویو غوړیو د ترکیب لرونکې کانولا، باسیلوس تورنجینسیس جوار، د وښو-ضد بروموکسینیل پر وړاندې مقاومه پنبه، باسیلوس تورنجینسیس پنبه، د ګلیفوسیټ پر وړاندې مقاوم سویابین، د ویروس پر وړاندې مقاوم کدو او یو بل ډول وروسته پخېدونکي رومي بانجان وو.[۲۸][۲۹][۳۰]

په ۲۰۰۰ کال کې د طلايي وریژو په جوړېدو سره ساینس پوهانو د لومړي ځل لپاره غذايي مواد له جینیټيکي پلوه اصلاح کړل تر څو د غذايي موادو ارزښت زیات کړي.[۳۱]

تر ۲۰۱۰ کال پورې ۲۹ هېوادونو بایوټکنالوژيک سوداګریز محصولات وکرل او ۳۱ نورو هېوادونو بیا د اصلاح شویو محصولاتو واردولو ته اجازه ورکړه. متحد ایالتونه په ۲۰۱۱ کال کې د اصلاح شویو خوړو په تولید کې تر ټولو مخکښ هېواد و چې د ۲۵ اصلاح شویو خوړو د محصولاتو نظارتي تایید یې ترلاسه کړی و. په ۲۰۱۵ کې په متحدو ایالتونو کې ۹۲ سلنه جوار، ۹۴ سلنه سویابین او ۹۴ سلنه پنبه په جنیټيکي ډول اصلاح شوي ډولونه وو چې تولید شوي وو.[۳۲][۳۳][۳۴]

پروسه[سمول]

له جنیټيکي پلوه د اصلاح شویو خوړو تولید یوه څو پړاویزه پروسه ده. لومړی ګام دا دی چې د بل ارګانېزم هغه ګټور جین وپېژني چې غواړي اضافه شي. جين له حجرې څخه اخیستل کېږي یا په مصنوعي ډول سنتېز کېږي او بیا له نورو جینیټیکي عناصرو سره یوځای کېږي. بیا جنيټيکي عناصر موخن جینوم ته داخلېږي. ډي.اېن.اې عموماً د مایکرو انجېکشن په مرسته حیواني حجرو ته داخلېږي او دا هغه ځای دی چې ډې.اېن.اې په کې د حجرو د اټومي پوښ له لارې په مستقیم ډول هستې ته داخلېدای شي. په نباتاتو کې ډي.اېن.اې ډېری وخت د ترکیبي اګروباکتریوم، بیولېسټيک یا الکټروپورېشن په کارولو سره داخلېږي. دا چې یوازې یوه حجره له جینيټيکي موادو سره بدلېږي، ارګانېزم باید له هغې حجرې څخه بیا تولید شي. په نباتاتو کې دغه کار د نسج د کرنې له لارې ترسره کېږي. په حیواناتو کې باید ډاډ ترلاسه شي چې داخله شوې ډي.اېن.اې د جنین په اساسي حجرو کې موجوده ده.[۳۵][۳۶][۳۷][۳۸][۳۹][۴۰][۴۱][۴۲][۴۳][۴۴]

فرعي محصولات[سمول]

نباتي غوړي[سمول]

په متحدو ایالتونو کې تر ټولو ډېر کارول شوي نباتي غوړي د اصلاح شویو خوړو له محصولاتو یعنې کانولا، جوارو، پنبې او سویابین څخه تولیدېږي. نباتي غوړي په مستقیم ډول د پخلي د غوړیو، شورټېنګ غوړيو او مارګرین په توګه پر مصرفوونکو پلورل کېږي او په چمتو شویو خوړو کې کارول کېږي. په نباتي غوړیو کې د اصلي محصولاتو د پروټین یا ډي.اېن.اې لږه اندازه موجوده ده. نباتي غوړي له ټرای ګلیسرایډونو څخه جوړ شوي چې له بوټو یا تخمونو څخه استخراجېږي او بیا تصفیه کېږي او ښايي د هایدروجنېشن له لارې پروسېس شي تر څو مایع غوړي پر جامدو بدل شي. د تصفیه کولو پروسه ټول یا کابو ټول غیر ټرای ګلیسریډ اجزا لرې کوي.[۴۵][۴۶][۴۷][۴۸][۴۹][۵۰][۵۱][۵۲][۵۳]

نورې استفادې[سمول]

د حیواناتو خواړه[سمول]

کورني حیوانات او چرګان د څارويو په هغو خوړو وده کوي چې ډېری يې د اصلاح شویو خوړو د محصولاتو په ګډون د پروسېس د محصولاتو له پاتې شونو څخه جوړ شوي دي. مثلاً د کانولا تخم نږدې ۴۳ سلنه غوړي لري. هغه څه چې د غوړو تر استخراج وروسته پاتې کېږي، هغه خواړه دي چې د څارویو پر یو وخت خوړو بدلېږي چې د کانولا پروټین لري. د سویابین ډېری برخه د غوړیو او د حیواناتو د خوړو لپاره کرل کېږي. د لوړ پروټین لرونکې سویا خواړه د څارویو د خوړو او د سپي د خوړو لپاره دي. د متحدو ایالتونو ۹۸ سلنه سویابین د څارویو د خوړو لپاره دي. په ۲۰۱۱ کال کې د متحدو ایالتونو د جوارو ۴۹ سلنه حاصلات د څارویو د خوړو لپاره کارول کېدل. له هغو مېتودونو سره سره چې ورځ تر بلې حساس کېږي، ازمېښتونه لا هم نه دي توانېدلې چې د څارویو په غوښه، شیدو یا هګیو کې هغه توپیر مشخص کړي چې د دوی د تغذیې په ډول پورې اړه لري. دا ناشونې ده چې ووایو ایا یوه څاروي ته یوازې د غوښې، لبنیاتو یا هګیو د محصولاتو په کتلو سره اصلاح شوې سویا ورکړل شوې او که نه. د څارویو په تغذیه کې د اصلاح شویو خوړو د ارګانېزومونود  موجودیت تصدیقولو یوازنۍ لاره دا ده چې په خپله د خوړو اصل تحلیل شي.[۵۴][۵۵][۵۶][۵۷][۵۸]

هغه انزايمونه چې له جینیټيکي پلوه د اصلاح شویو مايکرو ارګانېزمونو له‌خوا توليد شوي دي، د حيواناتو په خوړو کې مدغم شوي دي تر څو د غذايي موادو موجودیت او په ټوليز ډول هضم ته وده ورکړي. دا انزایمونه د څارویو د کولمو مایکروبیوم ته هم ګټه رسولی شي او په خوړو کې موجود د تغذیې ضد عوامل هایدروليز کولی شي.[۵۹][۶۰]

ګټې[سمول]

له جینیټيکي پلوه اصلاح شوي خواړه معمولاً د ځینو مطلوبو ځانګړنو د لرلو لپاره جوړېږي چې په سخت چاپېریال کې د ژوندي پاتې کېدو لپاره ځینې ځانګړې ګټې، د ښې تغذیې وده، معالجوي موادو ته لاسرسی او د افت وژونکو او واښه وژونکو پر وړاندې د مقاومت جینونه یې د بېلګې په توګه یادولی شو. دا ځانګړنې د ځینو مشخصو لارو په مرسته د انسانانو او چاپېریال لپاره ګټورې بلل کېدای شي.

روغتیا او خوندیتوب[سمول]

په دې اړه علمي اجماع موجوده ده چې له اصلاح شویو محصولاتو څخه ترلاسه شوي خواړه د معمولو خوړو په پرتله د انسان روغتیا ته لوی خطر نه پېښوي، خو ټول اصلاح شوي خواړه باید تر وړاندې کولو مخکې وازمویل شي. له دې سره سره، عام وګړي ښايي د ساینس‌پوهانو په پرتله د اصلاح شویو خوړو پر خوندیتوب کم باور ولري. د اصلاح شویو خوړو قانوني او نظارتي حالت په هر هېواد کې بېلابېل دی؛ ځینې هېوادونه یې منع کوي یا محدودوي او نور بیا د مقرراتو د بېلابېلو درجو له مخې اجازه ورکوي.

د دا ډول خوړو مخالفین ادعا کوي چې د اوږدې مودې لپاره روغتیا ته پېښېدونکي خطرونه په سم ډول نه دي ارزول شوي او د اضافي ازمېښتونو، لېبل کولو یا له بازار څخه یې د لرې کولو وړاندیز کوي.[۶۱][۶۲][۶۳][۶۴][۶۵][۶۶][۶۷][۶۸]

ازمویښت[سمول]

د اصلاح شویو خوړو قانوني او نظارتي حالت په هر هېواد کې بېلابېل دی؛ ځینې هېوادونه یې منع کوي یا محدودوي او نور بیا د مقرراتو د بېلابېلو درجو له مخې اجازه ورکوي. ځینې هېوادونه لکه متحد ایالتونه، کاناډا، لبنان او مصر داسې معادله کاروي تر څو معلومه کړي چې ایا لا ډېرو ازمېښتونو ته اړتیا شته که نه، په داسې حال کې چې د اروپایي اتحادیې، برازیل او چین په څېر ډېری هېوادونه یوازې په موردي ډول د جنيټيکي اصلاح شویو ارګانېزمونو کښت ته اجازه ورکوي. په متحدو ایالتونو کې د خوړو او درملو ادارې ومونده چې له جنیټيکي پلوه اصلاح شوي ارګانېزمونه عموماً خوندي دي، نو که چېرې په جینيټيکي ډول د اصلاح شویو ارګانېزومونو محصول له غیر اصلاح شوي محصول سره معادل وي، اضافي ازمېښتونو ته اړتیا نه‌شته. که نوي مواد وموندل شي، د احتمالي زهرجن‌‌توب، حساسیت، انسانانو ته د جين د احتمالي لېږد یا نورو ارګانېزمونو ته د جینیټيکي انتقال په اړه د اندېښنو د رفع کولو لپاره نورو ازمېښتونو ته اړتیا لیدل کېدای شي.[۶۹][۷۰][۷۱]

مقررات[سمول]

له جینيټيکي پلوه د اصلاح شویو ارګانېزمونو د پراختیا په اړه د حکومت مقررات د هېوادونو تر منځ په پراخه کچه توپیر لري. ځینې مشخص توپیرونه په متحدو ایالتونو کې د جینيټيکي اصلاح شویو ارګانېزمونو مقررات د اروپایی اتحادیې له مقرراتو څخه بېلوي. مقررات هم محصول ته په کتو سره بېلابېل دي. مثلاً هغه محصول چې د خوراکي استفادې لپاره نه وي، په عمومي ډول یې د هغو مقاماتو له‌خوا بیاکتنه نه کېږي چې د خوړو د خوندیتوب مسؤولیت لري. د اروپا او اروپايي اتحادیې مقررات د نړۍ د بل هر ځای په پرتله خورا محدود دي: په ۲۰۱۳ کال کې یوازې د جوارو یو ډول او د کچالو یو ډول ومنل شو او د اروپايي اتحادیې اتو غړو هېوادونو ان دا اجازه هم ورنه کړه.[۷۲][۷۳]

د متحدو ایالتونو مقررات[سمول]

په متحدو ایالتونو کې درې دولتي سازمانونه جینيټيکي اصلاح شوي ارګانېزمونه تنظیموي. د خوړو او درملو اداره د احتمالي الرجینونو لپاره د ارګانېزمونو کیمیاوي جوړښت ګوري. د متحدو ایالتونو د کرنې وزارت د ساحوي ازمېښتونو او په جینیټيکي توګه د اصلاح شویو تخمونو د وېش څارنه کوي. د متحدو ایالتونو د چاپېریال ساتنې اداره د افت وژونکو پر استفاده د څارنې مسؤولیت لري. د متحدو ایالتونو د کرنې د وزارت په څېر د متحدو ایالتونو د چاپېریال ساتنې اداره هم د ساحوي ازمېښتونو او هغو محصولاتو د وېش څارنه کوي چې له افت وژونکو سره اړوند دي تر څو د چاپېریال خوندیتوب ډاډمن کړي. په ۲۰۱۵ کال کې د اوباما ادارې اعلان وکړ چې له جینيټيکي پلوه د اصلاح شویو محصولاتو د څارنې بڼه به اپډېټ یا نوې کړي.[۷۴][۷۵]


Translator Name: Amin Keshaie

Translated Words: 1802

Translation Date: September 15, 2022

Source link: https://en.wikipedia.org/wiki/Genetically_modified_food

  1. ↑ GM Science Review First Report Archived October 16, 2013, at the Wayback Machine., Prepared by the UK GM Science Review panel (July 2003). Chairman Professor Sir David King, Chief Scientific Advisor to the UK Government, P 9
  2. ↑ Jackson, DA; Symons, RH; Berg, P (1 October 1972). "Biochemical Method for Inserting New Genetic Information into DNA of Simian Virus 40: Circular SV40 DNA Molecules Containing Lambda Phage Genes and the Galactose Operon of Escherichia coli". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 69 (10): 2904–09. Bibcode:1972PNAS...69.2904J. doi:10.1073/pnas.69.10.2904. PMC 389671. PMID 4342968. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  3. ↑ (په 24 March 1990 باندې). FDA Approves 1st Genetically Engineered Product for Food.
  4. ↑ James, Clive (1996). "Global Review of the Field Testing and Commercialization of Transgenic Plants: 1986 to 1995" (PDF). The International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications. د لاسرسي‌نېټه ۱۷ جولای ۲۰۱۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  5. ↑ Weasel, Lisa H. 2009. Food Fray. Amacom Publishing
  6. ↑ Ye, Xudong; Al-Babili, Salim; Klöti, Andreas; Zhang, Jing; Lucca, Paola; Beyer, Peter; Potrykus, Ingo (2000-01-14). "Engineering the Provitamin A (β-Carotene) Biosynthetic Pathway into (Carotenoid-Free) Rice Endosperm". Science. 287 (5451): 303–05. Bibcode:2000Sci...287..303Y. doi:10.1126/science.287.5451.303. PMID 10634784. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  7. ↑ "Consumer Q&A". FDA. 2009-03-06. د لاسرسي‌نېټه ۲۹ ډيسمبر ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  8. ↑ Staff (December 26, 2012). "Draft Environmental Assessment and Preliminary Finding of No Significant Impact Concerning a Genetically Engineered Atlantic Salmon" (PDF). Federal Register. د لاسرسي‌نېټه January 2, 2013. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  9. ↑ "Press Announcements - FDA takes several actions involving genetically engineered plants and animals for food". www.fda.gov. Office of the Commissioner of the U.S. Food and Drug Administration. د لاسرسي‌نېټه ۰۳ ډيسمبر ۲۰۱۵. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  10. ↑ Bawa, A. S.; Anilakumar, K. R. (2012-12-19). "Genetically modified foods: safety, risks and public concerns—a review". Journal of Food Science and Technology. 50 (6): 1035–1046. doi:10.1007/s13197-012-0899-1. ISSN 0022-1155. PMC 3791249. PMID 24426015. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  11. ↑ Healey, Justin. Organic and genetically modified food. OCLC 946314501. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-925339-11-6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  12. ↑ Mahgoub, Sala E. O. (2018). Testing and analysis of GMO-containing foods and feed. OCLC 1100467822. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-315-17859-2. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  13. ↑ Dizon, Francis; Costa, Sarah; Rock, Cheryl; Harris, Amanda; Husk, Cierra; Mei, Jenny (2015-12-28). "Genetically Modified (GM) Foods and Ethical Eating". Journal of Food Science. 81 (2): R287–R291. doi:10.1111/1750-3841.13191. ISSN 0022-1147. PMID 26709962. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  14. ↑ Huang, Kunlun (2017). Safety Assessment of Genetically Modified Foods. doi:10.1007/978-981-10-3488-6. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-981-10-3487-9. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  15. ↑ Kramkowska, Marta (2013). Benefits and risks associated with genetically modified food products. OCLC 922412861. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  16. ↑ Spreng, S; Viret, J (2005-03-18). "Plasmid maintenance systems suitable for GMO-based bacterial vaccines". Vaccine. 23 (17–18): 2060–2065. doi:10.1016/j.vaccine.2005.01.009. ISSN 0264-410X. PMID 15755571. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  17. ↑ World Health Organization. "Frequently asked questions on genetically modified foods". د لاسرسي‌نېټه ۲۹ مارچ ۲۰۱۶. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  18. ↑ "Genetically engineered foods". University of Maryland Medical Center. د اصلي آرشيف څخه پر ۱۴ فبروري ۲۰۱۶ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۱۴ فبروري ۲۰۱۶. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  19. ↑ "Glossary of Agricultural Biotechnology Terms". United States Department of Agriculture. 27 February 2013. د لاسرسي‌نېټه ۲۹ سپټمبر ۲۰۱۵. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  20. ↑ "Questions & Answers on Food from Genetically Engineered Plants". US Food and Drug Administration. 22 Jun 2015. د اصلي آرشيف څخه پر June 23, 2015 باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۹ سپټمبر ۲۰۱۵. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  21. ↑ "Organisms obtained by mutagenesis are GMOs and are, in principle, subject to the obligations laid down by the GMO Directive" (PDF). curia.europa.eu. د لاسرسي‌نېټه ۰۵ جنوري ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  22. ↑ World Health Organization. "Frequently asked questions on genetically modified foods". د لاسرسي‌نېټه ۲۹ مارچ ۲۰۱۶. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  23. ↑ Daniel Zohary; Maria Hopf; Ehud Weiss (2012). [[[:کينډۍ:Google books]] Domestication of Plants in the Old World: The Origin and Spread of Plants in the Old World] تحقق من قيمة |url= (مساعدة). Oxford University Press. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  24. ↑ Clive Root (2007). [[[:کينډۍ:Google books]] Domestication] تحقق من قيمة |url= (مساعدة). Greenwood Publishing Groups. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  25. ↑ Jackson, DA; Symons, RH; Berg, P (1 October 1972). "Biochemical Method for Inserting New Genetic Information into DNA of Simian Virus 40: Circular SV40 DNA Molecules Containing Lambda Phage Genes and the Galactose Operon of Escherichia coli". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 69 (10): 2904–09. Bibcode:1972PNAS...69.2904J. doi:10.1073/pnas.69.10.2904. PMC 389671. PMID 4342968. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  26. ↑ Campbell-Platt, Geoffrey (26 August 2011). Food Science and Technology. Ames, Iowa: John Wiley & Sons. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-4443-5782-0. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  27. ↑ Staff, National Centre for Biotechnology Education (2006). "Chymosin". د اصلي آرشيف څخه پر May 22, 2016 باندې. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  28. ↑ Bruening, G.; Lyons, J. M. (2000). "The case of the FLAVR SAVR tomato". California Agriculture. 54 (4): 6–7. doi:10.3733/ca.v054n04p6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  29. ↑ James, Clive (2010). "Global Review of the Field Testing and Commercialization of Transgenic Plants: 1986 to 1995: The First Decade of Crop Biotechnology". ISAAA Briefs No. 1: 31. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  30. ↑ Genetically Altered Potato Ok'd For Crops Lawrence Journal-World - 6 May 1995
  31. ↑ Ye, Xudong; Al-Babili, Salim; Klöti, Andreas; Zhang, Jing; Lucca, Paola; Beyer, Peter; Potrykus, Ingo (2000-01-14). "Engineering the Provitamin A (β-Carotene) Biosynthetic Pathway into (Carotenoid-Free) Rice Endosperm". Science. 287 (5451): 303–05. Bibcode:2000Sci...287..303Y. doi:10.1126/science.287.5451.303. PMID 10634784. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  32. ↑ Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2011 ISAAA Brief ISAAA Brief 43-2011. Retrieved 14 October 2012
  33. ↑ "Adoption of Genetically Engineered Crops in the U.S." Economic Research Service, USDA. د لاسرسي‌نېټه ۲۶ اگسټ ۲۰۱۵. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  34. ↑ James, C (2011). "ISAAA Brief 43, Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2011". ISAAA Briefs. Ithaca, New York: International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications (ISAAA). د لاسرسي‌نېټه ۰۲ جون ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  35. ↑ Nicholl, Desmond S. T. (2008-05-29). An Introduction to Genetic Engineering. Cambridge University Press. د کتاب پاڼې 34. د کتاب نړيواله کره شمېره 9781139471787. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  36. ↑ Liang J, Luo Y, Zhao H (2011). "Synthetic biology: putting synthesis into biology". Wiley Interdisciplinary Reviews: Systems Biology and Medicine. 3 (1): 7–20. doi:10.1002/wsbm.104. PMC 3057768. PMID 21064036. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  37. ↑ Setlow, Jane K. (2002-10-31). Genetic Engineering: Principles and Methods. Springer Science & Business Media. د کتاب پاڼې 109. د کتاب نړيواله کره شمېره 9780306472800. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  38. ↑ Tuomela M, Stanescu I, Krohn K (October 2005). "Validation overview of bio-analytical methods". Gene Therapy. 12 Suppl 1 (S1): S131-8. doi:10.1038/sj.gt.3302627. PMID 16231045. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  39. ↑ Narayanaswamy S (1994). Plant Cell and Tissue Culture. Tata McGraw-Hill Education. د کتاب پاڼي vi. د کتاب نړيواله کره شمېره 9780074602775. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  40. ↑ Head, Graham; Hull, Roger H; Tzotzos, George T. (2009). Genetically Modified Plants: Assessing Safety and Managing Risk. London: Academic Pr. د کتاب پاڼې 244. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-12-374106-6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  41. ↑ National Research Council (US) Committee on Identifying and Assessing Unintended Effects of Genetically Engineered Foods on Human Health (2004-01-01). Methods and Mechanisms for Genetic Manipulation of Plants, Animals, and Microorganisms. National Academies Press (US). الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  42. ↑ Gelvin SB (March 2003). "Agrobacterium-mediated plant transformation: the biology behind the "gene-jockeying" tool". Microbiology and Molecular Biology Reviews. 67 (1): 16–37, table of contents. doi:10.1128/MMBR.67.1.16-37.2003. PMC 150518. PMID 12626681. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  43. ↑ Chen I, Dubnau D (March 2004). "DNA uptake during bacterial transformation". Nature Reviews. Microbiology. 2 (3): 241–9. doi:10.1038/nrmicro844. PMID 15083159. S2CID 205499369. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  44. ↑ Berg P, Mertz JE (January 2010). "Personal reflections on the origins and emergence of recombinant DNA technology". Genetics. 184 (1): 9–17. doi:10.1534/genetics.109.112144. PMC 2815933. PMID 20061565. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  45. ↑ "Soyatech.com". Soyatech.com. د اصلي آرشيف څخه پر ۲۵ اکتوبر ۲۰۱۲ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۹ ډيسمبر ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  46. ↑ "Poster of corn products" (PDF). د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۱۴ فبروري ۲۰۲۰ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۹ ډيسمبر ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  47. ↑ "Food Fats and Oils" (PDF). Institute of Shortening and Edible Oils. 2006. د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۱۴ فبروري ۲۰۰۷ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۱۹ نومبر ۲۰۱۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  48. ↑ "Twenty Facts about Cottonseed Oil". National Cottonseed Producers Association. د اصلي آرشيف څخه پر October 17, 2015 باندې. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  49. ↑ Simon, Michelle (August 24, 2011). "ConAgra Sued Over GMO '100% Natural' Cooking Oils". Food Safety News. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  50. ↑ "ingredients of margarine". Imace.org. د اصلي آرشيف څخه پر February 25, 2012 باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۹ ډيسمبر ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  51. ↑ Jaffe, Greg (Director of Biotechnology at the Center for Science in the Public Interest) (په February 7, 2013 باندې). What You Need to Know About Genetically Engineered Food. Atlantic.
  52. ↑ "USDA Protein(g) in Fats and Oils". د اصلي آرشيف څخه پر ۰۵ اکتوبر ۲۰۱۸ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۳۱ مې ۲۰۱۵. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  53. ↑ Crevel, R.W.R.; Kerkhoff, M.A.T.; Koning, M.M.G (2000). "Allergenicity of refined vegetable oils". Food and Chemical Toxicology. 38 (4): 385–93. doi:10.1016/S0278-6915(99)00158-1. PMID 10722892. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  54. ↑ "What is Canola Oil?". CanolaInfo. د لاسرسي‌نېټه ۲۹ ډيسمبر ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  55. ↑ David Bennett for Southeast Farm Press, February 5, 2003 World soybean consumption quickens Archived 2006-06-05 at the Wayback Machine.
  56. ↑ "Soybean". Encyclopædia Britannica Online. 
  57. ↑ "2012 World of Corn, National Corn Growers Association" (PDF). د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۰۷ فبروري ۲۰۲۰ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۹ ډيسمبر ۲۰۱۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  58. ↑ Staff, GMO Compass. December 7, 2006. Genetic Engineering: Feeding the EU's Livestock Archived 2017-01-12 at the Wayback Machine.
  59. ↑ Snell, C; Bernheim, A; Berge, JB; Kuntz, M; Pascal, G; Paris, A; Ricroch, AE (2012). "Assessment of the health impact of GM plant diets in long-term and multigenerational animal feeding trials: A literature review". Food and Chemical Toxicology. 50 (3–4): 1134–48. doi:10.1016/j.fct.2011.11.048. PMID 22155268. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  60. ↑ Fellows, P.J. (2009). Food Processing Technology: Principles and Practice. Woodhead Publishing Limited. د کتاب پاڼې 236. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1845692162. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  61. ↑ "Heterogeneity in consumer preferences for organic and genetically modified food products in Ghana" (PDF). African Journal of Agricultural and Resource Economics. د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر ۲۸ نومبر ۲۰۲۲ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۴ سپټمبر ۲۰۲۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  62. ↑ "Can GMOs Be Used in Organic Products? | Agricultural Marketing Service". www.ams.usda.gov. د لاسرسي‌نېټه ۲۸ اکتوبر ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  63. ↑ Ashaolu, Tolulope J.; Ashaolu, Joseph O. (1 December 2020). "Perspectives on the trends, challenges and benefits of green, smart and organic (GSO) foods". International Journal of Gastronomy and Food Science (په انګلیسي ژبه کي). 22: 100273. doi:10.1016/j.ijgfs.2020.100273. ISSN 1878-450X. PMC 7574864 تأكد من صحة قيمة |pmc= (مساعدة). PMID 33101552 تأكد من صحة قيمة |pmid= (مساعدة). الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  64. ↑ "CAPE's Position Statement on GMOs". Canadian Association of Physicians for the Environment. November 11, 2013. د اصلي آرشيف څخه پر March 26, 2014 باندې. د لاسرسي‌نېټه March 26, 2014. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  65. ↑ "IDEA Position on Genetically Modified Foods". Irish Doctors' Environmental Association. د اصلي آرشيف څخه پر ۲۶ مارچ ۲۰۱۴ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۵ مارچ ۲۰۱۴. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  66. ↑ "American Academy of Environmental Medicine Calls for Immediate Moratorium on Genetically Modified Foods, position paper". American Academy of Environmental Medicine. د اصلي آرشيف څخه پر ۰۱ مارچ ۲۰۱۹ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۰۳ اگسټ ۲۰۱۷. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  67. ↑ "Press Advisory". American Academy of Environmental Medicine. د اصلي آرشيف څخه پر ۲۸ اپرېل ۲۰۱۵ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۱۸ اکتوبر ۲۰۱۵. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  68. ↑ "Genetically modified foods" (PDF). Public Health Association of Australia. 2007. د اصلي (PDF) آرشيف څخه پر January 20, 2014 باندې. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  69. ↑ Freedman, David H. (2013-08-20). "are engineered foods evil?". Scientific American. Springer Nature. 309 (3): 80–85. Bibcode:2013SciAm.309c..80F. doi:10.1038/scientificamerican0913-80. ISSN 0036-8733. JSTOR 26017991. PMID 24003560. S2CID 32994342. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  70. ↑ World Health Organization. "Frequently asked questions on genetically modified foods". د لاسرسي‌نېټه ۲۹ مارچ ۲۰۱۶. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  71. ↑ Emily Marden, Risk and Regulation: U.S. Regulatory Policy on Genetically Modified Food and Agriculture 44 B.C.L. Rev. 733 (2003).
  72. ↑ Freedman, David H. (2013-08-20). "are engineered foods evil?". Scientific American. Springer Nature. 309 (3): 80–85. Bibcode:2013SciAm.309c..80F. doi:10.1038/scientificamerican0913-80. ISSN 0036-8733. JSTOR 26017991. PMID 24003560. S2CID 32994342. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  73. ↑ "The History and Future of GM Potatoes". PotatoPro.com. 2013-12-11. د اصلي آرشيف څخه پر ۱۲ اکتوبر ۲۰۱۳ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۴ سپټمبر ۲۰۲۲. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  74. ↑ (په 2015-07-02 باندې). White House Orders Review of Rules for Genetically Modified Crops.
  75. ↑ APPDMZ\ccvivr. "Commonly Asked Questions about the Food Safety of GMOs". monsanto.com. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=له_جینیټيکي_پلوه_اصلاح_شوي_خواړه&oldid=302009" نه اخيستل شوی