د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
غاښونه د انسان غاښ یو سپین او کلک جوړښت دی. چې په انسان او ټولو هډوکي لرونکي ځناورو کې شتون لري. چې د دې گته دا ده هر شي چې مونږ خورو هغه پري میده کولۍ شو.ځیني ځناوران د غاښ څخه د ښکار لپاره گټه پورته کوي.د غاښ جوړښت او جنس د هډوکي څخه ندۍ د غاښ جوړښت د څو ډوله لایو څخه جوړ دي چي اکودرم ورته وایي.
[ سمول ] غاښونه د عمر په اساس دوه رقمه دي :
د شارک غاښونه هر 14 ورځی راخیجي 1ـ
عمري او دايمي : دا غاښونه انۍان اورته یو ښه تمثال دي ږلکه چي گورو انسان غاښونه وختی چي بالغ ښی نور نه راخيجي او تر مرگه پوري اوسره اي. او دۍي هم کيگي چي غاښونې مات او چینجن شي ولي برته نراخیجي
2- هرکله بیرته راځیجي:دا ډول غاښونه تر پاي د عمره پوري بیرته د یو مده پوري راخيجي د دي یو ښه تمثال دShark:(ستاسو دي لغته ته یو ښه پشتو نوم کیگدي)دۍ چی هر دو اوني یا 14 ورځي چي تیري شي بیرته راخیجي. داورکي توب غاشونه (Deciduous Teeth)درس 20 داني دي چي په هر ژامه کي 10 غاښه اي.وخت چی پري تير شي 32غاښه چي عمري اودايمی Permanent Teeth ډي د هغي ځآي نیسي په هره ژامه کي16 غاښه.
دغاښو شکل په انسان خوله کي مخکیني غاښونه چي 4 داني پاس او 4 داني لاندي شتون لري او ټول8غاښه کیگي.
په مخکینو 4 غاشوته گاوندي کي په هره ارخ کي یو غاښ شته چی کاري د غوښه پري کول دۍ.
هره ارخ کي 2 غاښه شته چي ټول 8 عاښه کیگي چي فقط یوه ریښه لري
په هره ارخ کي 3 د پاي او آخری غاښونو دی ټول 12 غاښه کیگي د یو راپور له مخې په نړۍ کې په هرو ۳ کسانو کې یو کس هم خپل غاښونه په پوره ډول نه پاکوي او که صفا یې هم کړي، د پاکولو په طریقه یې سم نه پوهېږي.
لومړی: د غاښونو مینځلو بورس (برش) باید ضرور تر ۳ میاشتو زیات ونه کارول شي، د دې تر څنګ د غاښونو درې واړه طرفونه باید پاک شي، ځکه دا ډول صفایي له غاښونو ټول د خوراک پاتې شوې ذرې له منځه وړي.
دويم: د غاښونو کریم او برش باید د ۴۵ سانټيګرېډ درجو په حرارت کې کېښودل شي.
درېيم: تر لس دقیقې زیات ژاولې ژوول هم د انسان غاښونو ته تاوان اړوي، ځکه د زیات وخت لپاره د ژاولو له ژوولو سره د ژاولو وړې ذرې په غاښونو کې پاتې کېږي او بله دا چې د ژاوولو د زیاتو ژولو سره د معدې تېزاب هسې په حرکت راځي، دغه تېزاب د شیانو په هضم کې ډېره مرسته کوي.
څلورم: نيمه کاچوغه د وړو سوډا په اوبو کې خيشته کړئ، یو محلول ترې جوړ کړئ او بیا غاښونه په پاک کړئ. زیات خلک خپل غاښونه سهار صفا کوي، خو د دې تر څنګ باید غاښونه تر خوراک وروسته او په تېره بيا د خوږو خوړو تر خوراک وروسته ضرور پاک کړئ؛ ځکه هم به مو خپل غاښونه له چينجنېدو ساتلي وي، هم به صفا وي.
اړینه ده چې غاښونه په ۲۴ ساعتونو کې درې وارې پاک کړای شي، د خولې د بدبوي د مخنيوي لپاره باید د ژبې او تالو د پاکولو بشپړ خیال وساتل شي.
