Jump to content

عضوي کرنه (د ژوندۍ مادې اړونده کرنه)

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

عضوي کرنه یو کرنیز نظام دی چې عضوي منشا لرونکې سره کاروي، لکه نباتي سره، شنه سره، د هډوکي خواړه او د کروندو د بدلون او دې ته ورته کښت په څېر لارو چارو تمرکز کوي. دا ډول کرنه د شلمې پیړۍ په پیل کې د کرنې د چټک بدلون په غبرګون کې رامنځته شوې. تايید شوې عضوي کرنه د ټولې نړۍ  اويا ملیونه هکتاره ځمکه پوښلې ده چې نیمايي برخه يې په استراليا کې ده. اوسمهال د بېلا بېلو سازمانونو له خوا د عضوي کرنې وده دوام مومي. د بیولوژیکي آفتونو اداره کول، مخلوط کښت او د خزنده ګانو د منځه وړونکو د روزنې ملاتړ کېږي. عضوي معیارونه د دې لپاره ترتيب شوي چې د طبیعي توکو کارولو ته اجازه ورکړي، په داسې حال کې چې مصنوعي توکي منع یا په کلکه محدودوي. د بېلګې په توګه: په طبیعي ډول د حشراتو وژونکو درملو ته، لکه: «پیریترین» او «روټینون» ته اجازه ورکول شوې، خو مصنوعي سرې او خزنده وژونکي درمل په عمومي توګه بند دي. هغه مصنوعي توکي چې اجازه ورکړل شوې دا دي: د بېلګې په توګه: د مسو سلفیټ، عنصري سلفر او «ایورمیکټین». په جینیکي ډول اصلاح شوي ارګانیزمونه، نانومیټریالونه، د انسان فاضله مواد، د نبات د ودې تنظیم کوونکي، هورمونونه او د څارویو په پالنه کې د «انټي بیوټیک» کارول منع دي. د عضوي کرنې ملاتړي د پایښت، پرانيستې، ځان بسیاینې، خپل ځان ادارې، روغتیا، د خوړو خوندیتوب او د خوړو ساتنه کې د دا ډول کرنې د ګټو ادعا لري.[۱][۲][۳][۴][۵][۶]

د عضوي کرنې تګلارې په نړیواله کچه برابرې شوې او په قانوني ډول د ډېرو هیوادونو له خوا پلي کیږي، د هغو معيارونو په ستره برخه ولاړ دي چې د عضوي کرنې غورځنګونو نړیوال فدراسیون (IFOAM) له لوري ټاکل شوي، دا د عضوي کرنې د سازمانونو لپاره د نړيوال چترۍ سازمان دی چې په ۱۹۷۲ز کال کې جوړ شوی. عضوي کرنه د  «کرنې اړوند نظام په توګه تعریف کیدای شي چې د پایښت لپاره هڅه کوي، د خاورې ښېرازۍ او بیولوژیکي تنوع ته وده ورکوي، په داسې حال کې چې له ډېرې کمې استثنا پرته، د مصنوعي خزنده وژونکو درملو، انټي بیوټیکونو، مصنوعي سرې، په جینیکي ډول اصلاح شويو ارګانیزمونو او د هورمونونو وده يې منع کړې ده».[۷][۸][۹][۱۰][۱۱]

له ۱۹۹۰ز کال راهيسې، د عضوي خوړو او نورو محصولاتو بازار په چټکۍ سره وده کړې، چې په ۲۰۱۲ز کال کې په ټوله نړۍ کې دا محصولات درې شپېته ميليارده ډالرو ته ورسېد. دې غوښتنې په عضوي ډول اداره شويو کرنیزو ځمکو کې ورته زیاتوالی راوستی چې دا ځمکه له ۲۰۰۱ز کال  نه تر ۲۰۱۱ز کال  پورې په ټوليزه کچه په کال کې اته اعشاريه نهه سلنه زیاته شوې. تر ۲۰۱۹ز کال پورې، په ټوله نړۍ کې نږدې ۷۲۳۰۰۰۰۰ هکتاره (۱۷۹۰۰۰۰۰۰ جريبه) ځمکه باندې عضوري کرنه شوې وه، دا اندازه د نړۍ د ټولې کرنيزې ځمکې نږدې يو اعشاريه پنځه سلنه برخې استازيتوب کوي. [۱۲][۱۳][۱۴]

تاریخچه

[سمول]

کرنه د زرګونو کلونو لپاره له مصنوعي کیمیاوي توکو پرته ترسره شوې. مصنوعي سرې د لومړي ځل لپاره د نولسمې پیړۍ په منځ کې جوړې شوې. دا لومړنۍ سرې ارزانه، ځواکمنې او په لویه کچه د لېږد لپاره اسانه وې. د ۱۹۴۰ز لسیزه کې د کیمیاوي خزنده وژونکو درملو په برخه کې ورته پرمختګونه وشول چې له امله یې یاده لسیزه د خزنده وژونکې دورې په نامه یادیږي. دا نوې کرنيزې طريقې، په داسې حال کې چې په لنډ مهال کې ګټورې دي، جدي اوږدمهاله هر اړخیزې اغېزې هم لري، لکه د خاورې سره راغونډېدل، توږنه او د خاورې په ټولیزه ښېرازتيا (حاصلخيزي) کې کمښت، د دې تر څنګ په خوړو کې د زهرجنو کیمیاوي توکو د ننوتلو په اړه روغتيايي اندېښنې هم شته. د ۱۹۸۰ز په وروستيو او د ۱۹۰۰ز په لومړيو کې، د خاورې بیولوژي پوهانو د دې اړخیزو اغېزو د درملنې د لارو چارو لټون پيل کړ، خو لاهم دا توکي په لوړه کچه تولیدېږي. [۱۵][۱۶]

په ۱۹۲۱ز کال کې د عضوي خوځښت بنسټ ایښودونکی او مخکښ «البرټ هاوارډ» او د هغه مېرمن «ګبریل هاوارډ»، څوک چې پياوړي بوټي پوهان وو، په هندوستان کې د کرنې د دودیزو تګلارو د ښه کولو لپاره د نباتاتو د صنعت انسټیټیوټ تاسیس کړ. د نورو شیانو تر څنګ، دوی د خپلو ساینسي زده کړو نه د څارویو د پالنې ښه طریقې او ښه وسایل راوړل، له دې وروسته د هندي دوديزو اړخونو په يو ځای کولو سره، دوی د کښتونو د څرخ، د ځمکې د توږل کېدو د مخنيوي د تګلارو، د نباتي سرې او د سرې د منظمو کارولو لپاره يې پروتوکولونه منځ ته راوړل. د دودیزې کرنې د دې تجربو په مټ هڅول شوی البرټ هاوارډ چې کله بېرته د ۱۹۳۰ز لسيزې په وروستيو کې برتانيې ته ستون شو، هغه د عضوي کرنې د نظام په خپراوي پيل وکړ. [۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴]

په ۱۹۲۴ز کال کې «روډولف سټینر» د کرنې په اړه اته درسونه ورکړل، چې د سپوږمۍ، سیارو، غیر فزيکي موجوداتو او عنصري ځواکونو پر اغېزو متمرکز وو. دا درسونه د ژمنو بزګرانو د غوښتنې په ځواب کې ترسره شول، چا چې د کیمیاوي سرې کارولو په پایله کې د خاورې خراب حالت او د فصلونو او څارویو روغتیا او کیفیت کې خرابوالی لیدلی و. دا درسونه د ۱۰۲۴ز کال د نومبر په مياشت کې خپاره شول؛ لومړۍ انګلیسي ژباړه یې په ۱۹۲۸ز کال کې د «کرنې کورس» په توګه خپره شوه. [۲۵][۲۶][۲۷][۲۸]

د ۱۹۳۹ز کال د جولای په مياشت کې، «ایرنفریډ فیفر»، د بایوډینامیک کرنې په اړه د معياري اثر (بایو ډینامیک کرنې او باغدارۍ) لیکوال، د نارتبورن د څلورم بارون «والټر جیمز» په بلنه د «بیټسینګر سمر ښوونځي» کې د درس و رکوونکي په توګه او په «کینټ» کې د «نارتبورن» په کرونده کې د «بایوډینامیک فارمینګ» کنفرانس لپاره انګلستان ته راغی. د کنفرانس یوه مهمه موخه دا وه چې د عضوي کرنې لپاره د ګڼو طریقو پلویان راټول کړي، د دې لپاره چې شونې ده، دوی په يو پراخ خوځښت کې همکاري وکړي. هاورډ په کنفرانس کې ګډون وکړ، چیرې چې هغه له «پیفیفر» سره ولیدل. په راتلونکي کال کې، «نارتبورن» د «ځمکې ته وګورئ» په عنوان د عضوي کرنې خپلې څرګندونې (اعلامیه) خپرې کړې، په کوم کې چې هغه د "عضوي کرنې" اصطلاح جوړه کړه. د «بیټیشنګر» کنفرانس د بایوډینامیک کرنې او د عضوي کرنې نورو ډولونو ترمنځ د "ورکې اړیکې" په توګه پېژندل کېږي.[۲۹][۳۰][۳۱]

په ۱۹۴۰ز کال کې «هاوارډ» د «يوه کرنيزه وصيتنامه) په نوم خپله ليکنه خپره کړه. په دې کتاب کې هغه د نارتبورن د "عضوي کرنې" اصطلاح غوره کړه. د هاورډ دا اثر په پراخه کچه خپور شو، د مختلفو دودیزو او طبیعي تګلارو لپاره د ساینسي پوهې او اصولو په پلي کولو کې د هغه د کار له امله د "عضوي کرنې پلار" په توګه پیژندل کېږي. په متحده ایالاتو کې «روډیل»، چا چې د هاورډ په اندونو او بایوډینامیکونو کې ډېره لېوالتیا درلوده، د ۱۹۴۰ز په لسیزه کې، د روډيل انستيتيوت او روډيل پريس په نامه، هم د آزموینې او هم تجربو لپاره هغه د کار عضوي کروندځای جوړ کړ، تر څو ډېرو خلکو ته عضوي لارې چارې وښيي او هم له دې نه ملاتړ وکړي. دې چارې د عضوي کرنې په خپریدو د پام وړ اغېزې پرېښودې. له دې ورهاخوا په انګلستان کې نور کار د مېرمن «ايو بالفور» (د هاګلي تجربې) له خوا او په نوره نړۍ کې د ډېرو نورو له خوا تر سره شو. [۳۲]

د "ایکو کرنې" اصطلاح، په ۱۹۷۰ز کال کې «چارلس والټرز» د «اکرس» مجلې بنسټ ایښودونکي له لوري رامنځ ته شوه، تر څو هغه کرنه تشرېح کړي، کومه چې «د انسان له خوا جوړه شوې د خونديتابه زهرجن کيمياوي ماليکولونه» نه کاروي، «ايکو کرنه» په اغېزمنه توګه د عضوي کرنې بل نوم بلل کېدای شي.[۳۳]

په اوس وخت کې، په عامو خلکو کې د چاپېریال د پوهاوي زیاتوالي، په اصل کې د مهيا کولو په مټ چليدونکی عضوي خوځښت د غوښتنې پر بنسټ عضوي خوځښت بدل کړی دی. ښو نرخونو ځینې دولتي مرستندویانو د بزګرانو توجه جلب کړه. په پرمختللې نړۍ کې، ډیری تولیدونکي د دودیزو لارو چارو  سره سم کرنه پر مخ وړي چې د عضوي کرنې سره پرتله کیږي، خو تاييد شوې نه ده او شونې ده چې د عضوي کرنې په برخه کې وروستي علمي پرمختګونه په کې شامل نه شي. په نورو حالتونو کې، په مخ پر ودې نړۍ کې کروندګرو د اقتصادي دلایلو لپاره عصري عضوي تګلارو ته بدلون ورکړی. [۳۴]

اصطلاحات

[سمول]

د "عضوي" ټکي کارول چې د هاورډ او روډیل له خوا مشهور شوی، د نباتاتو له سرې او حیواني سرې نه ترلاسه شویو عضوي توکو کارولو ته په ډېر لنډ ډول اشاره کوي، تر څو د خاورې «هوموز» مواد پياوړي کړي، د خاورې د لومړنيو ساینس پوهانو په آثارو کې ځای ورکړل شوی، چا چې هغه څه منځ ته راوړل، چې هغه مهال ورته د (هوموس کرنه) ویل کېده. د ۱۹۴۰ز لسیزې له لومړيو راهيسې دې دواړو مرکزونو په يو بل کې د ادغام لېوالتيا لري. [۳۵][۳۶]

سرچینې

[سمول]
  1. ↑ Paull, John (2019). "Organic Agriculture in Australia: Attaining the Global Majority (51%)". Journal of Environment Protection and Sustainable Development – via Academia.edu.
  2. ↑ "USDA Blog » Organic 101: Allowed and Prohibited Substances". blogs.usda.gov. Archived from the original on 30 January 2017. نه اخيستل شوی 6 April 2016. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help)
  3. ↑ Paull, John (2011) "Nanomaterials in food and agriculture: The big issue of small matter for organic food and farming", Proceedings of the Third Scientific Conference of ISOFAR (International Society of Organic Agriculture Research), 28 September – 1 October, Namyangju, Korea., 2:96-99
  4. ↑ "USDA List of Allowed and Prohibited Substances in Organic Agriculture". USDA List of Allowed and Prohibited Substances in Organic Agriculture. USDA. 4 April 2016. Archived from the original on 28 December 2015. نه اخيستل شوی 6 April 2016.
  5. ↑ Arsenault, Chris. "Only 60 Years of Farming Left If Soil Degradation Continues". Scientific American. نه اخيستل شوی 29 May 2016.
  6. ↑ Coleman, Eliot (1995), The New Organic Grower: A Master's Manual of Tools and Techniques for the Home and Market Gardener (2nd ed.), pp. 65, 108, ISBN 978-0930031756.
  7. ↑ Paull, John "From France to the World: The International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM)", Journal of Social Research & Policy, 2010, 1(2):93-102.
  8. ↑ Danielle Treadwell, Jim Riddle, Mary Barbercheck, Deborah Cavanaugh-Grant, Ed Zaborski, Cooperative Extension System, What is organic farming? Archived 3 May 2016 at the Wayback Machine.
  9. ↑ H. Martin, '’Ontario Ministry of Agriculture, Food and Rural Affairs Introduction to Organic Farming, کينډۍ:ISSN
  10. ↑ Dale Rhoads, Purdue Extension Service, What is organic farming? Archived 2016-06-10 at the Wayback Machine.
  11. ↑ Gold, Mary. "What is organic production?". National Agricultural Library. USDA. Archived from the original on 7 August 2007. نه اخيستل شوی 1 March 2014. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
  12. ↑ Helga Willer, Julia Lernoud and Robert Home The World of Organic Agriculture: Statistics & Emerging Trends 2013, Research Institute of Organic Agriculture (FiBL) and the International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM, 2013).
  13. ↑ Paull, John (2011) "The Uptake of Organic Agriculture: A Decade of Worldwide Development", Journal of Social and Development Sciences, 2 (3), pp. 111-120.
  14. ↑ "The World of Organic Agriculture - Statistics & Emerging Trends 2021" (PDF). FiBL and IFOAM. 17 February 2021. p. 19. نه اخيستل شوی 17 February 2021.
  15. ↑ Stinner, D.H (2007). [[[:کينډۍ:Google books]] "The Science of Organic Farming"]. In William Lockeretz (ed.). Organic Farming: An International History. Oxfordshire, UK & Cambridge, Massachusetts: CAB International (CABI). ISBN 978-1-84593-289-3. نه اخيستل شوی 30 April 2013. {{cite book}}: Check |chapter-url= value (help)
  16. ↑ Horne, Paul Anthony (2008). [[[:کينډۍ:Google books]] Integrated pest management for crops and pastures]. CSIRO Publishing. p. 2. ISBN 978-0-643-09257-0. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  17. ↑ Conford, P. (2001). The Origins of the Organic Movement. Glasgow, Great Britain: Floris Books.
  18. ↑ Gieryn, T.F. (1999). Cultural Boundaries of Science: Credibility on the Line. Chicago, Il.: University of Chicago Press. pp. 233–335.
  19. ↑ Joseph Heckman, A History of Organic Farming: Transitions from Sir Albert Howard’s War in the Soil to the USDA National Organic Program
  20. ↑ Yeshwant D. Wad, The Work At Indore
  21. ↑ Gabrielle Howard had died while the Howards were still in India.
  22. ↑ Vogt G (2007). Lockeretz W (ed.). Chapter 1: The Origins of Organic Farming. Organic Farming: An International History. CABI Publishing. pp. 9–30. ISBN 9780851998336.
  23. ↑ Lotter, D.W. (2003). "Organic agriculture" (PDF). Journal of Sustainable Agriculture. 21 (4): 59–128. doi:10.1300/J064v21n04_06. S2CID 216090323. Archived from the original (PDF) on 2017-08-09. نه اخيستل شوی 2022-02-14.
  24. ↑ Kirchmann, Holger; Bergstrom, Lars (16 December 2008). [[[:کينډۍ:Google books]] Organic Crop Production - Ambitions and Limitations]. Springer Science & Business Media. pp. 2–. ISBN 978-1-4020-9316-6. {{cite book}}: Check |url= value (help)
  25. ↑ Paull, John (2013) "Koberwitz (Kobierzyce); In the footsteps of Rudolf Steiner'", Journal of Bio-Dynamics Tasmania, 109 (Autumn), pp. 7-11.
  26. ↑ Paull, John (2013) "Breslau (Wrocław): In the footsteps of Rudolf Steiner", Journal of Bio- Dynamics Tasmania, 110:10-15.
  27. ↑ Diver (1999), "Introduction" Archived 26 May 2011 at the Wayback Machine..
  28. ↑ Paull, John (2011). "The secrets of Koberwitz: the diffusion of Rudolf Steiner's agriculture course and the founding of biodynamic agriculture". Journal of Social Research & Policy. 2 (1): 19–29. Archived from the original on 8 March 2016. نه اخيستل شوی 6 March 2016. {{cite journal}}: More than one of |archivedate= و |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= و |archive-url= specified (help)
  29. ↑ Paull, John (2011). "Biodynamic Agriculture: The Journey from Koberwitz to the World, 1924-1938". Journal of Organic Systems. 6 (1): 27–41.
  30. ↑ Paull, John (2011) "The Betteshanger Summer School: Missing link between biodynamic agriculture and organic farming", Journal of Organic Systems, 6(2):13-26.
  31. ↑ Ehrenfried E. Pfeiffer, Sir Albert Howard's Deed for Science
  32. ↑ Joseph Heckman, A History of Organic Farming: Transitions from Sir Albert Howard’s War in the Soil to the USDA National Organic Program
  33. ↑ "What is Eco-Agriculture?". Acres, USA. نه اخيستل شوی 15 October 2019.
  34. ↑ Paull, John "China's Organic Revolution", Journal of Organic Systems (2007) 2 (1): 1-11.
  35. ↑ Nayler, Justin. "Second Thoughts About Organic Agriculture" (PDF). Soil And Health Library. Archived from the original (PDF) on 1 August 2014. نه اخيستل شوی 11 May 2014.
  36. ↑ Diver, Steve. "Controlled Microbial Composting and Humus Management: Luebke Compost". نه اخيستل شوی 11 May 2014.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=عضوي_کرنه_(د_ژوندۍ_مادې_اړونده_کرنه)&oldid=335963" نه اخيستل شوی