د پایدارې پراختیا اتمه موخه

د پایدارې پراختیا اتمه موخه ( یا نړیواله ۸ موخه) د ۱۷ پایدارو موخو له ډلې یوه موخه ده چې په ۲۰۱۵ز کال کې د ملګرو ملتونو سازمان ټاکلې دي. بشپړ سرلیک یې دا دی: «دوامداره، ټول ګډونه او پایښت لرونکې اقتصادي وده، بشپړه او مولده کارموندنه په بشپړ ډول ګټوره په کار ګمارنه او  ټولو ته د ښې دندې زمینه برابرول».

مخینه

د نږدې درېیو لسیزو راهیسې، د هغو کارګرانو شمېر چې په خورا بې وزلۍ کې ژوند کوي د پام وړ کم شوی. سره له دې، دا اغېزې د ۲۰۰۸ز کال د دوامداره اقتصادي بحران او د نړیوال اقتصادي ناورین له کبله رامنځته شوې دي.

نښې، شاخصونه او پرمختګ

ملګرو ملتونو د SDG 8 لپاره ۱۲ نښې او ۱۷ شاخصونه تعریف کړي. دا ۱۲ نښې نورې موخې په ګوته کوي او شاخصونه هغه معیارونه معلوموي، چې نړۍ د اعلام شویو او ثبت شویو کلونو په پام کې نیولو سره د شاخصونو په واقعي توګه د لاسته راوړلو لپاره خپلې موخې څاري او که نه.

۱.۸ نښه: دوامداره اقتصادي وده

د ۱.۸ نښې بشپړ سرلیک دا ډول دی: «د ملي شرایطو سره سم د سړي سر اقتصادي ودې دومداره ساتل او په ځانګړې توګه په لږ پرمختللو هېوادونو کې په کال کې لږ تر لږه ۷ سلنه د ناخالص کورني محصول وده».

دا یو شاخص لري: ۱.۱.۸ شاخص «پر سړي سر، د اصلي GDP کلنۍ وده».

۲.۸ نښه: د اقتصادي تولیداتو لپاره تنوع، نوښت او پرمختګ

د ۲.۸ نښې لپاره رسمي عبارت دا ده: «د توپير له لارې د اقتصادي ګټور توب لوړې کچې ته رسېدل، ټیکنالوژیکي لوړوالی او نوښت، د لوړ ارزښت اضافه شوې برخې په ګډون د کارګرانو د ډېروالي پر برخو تمرکز کول».

دا یو شاخص لري: ۱.۲.۸ شاخص «د اصلي GDP کلنۍ وده، د استخدام شوي کارکوونکي کس پر اساس».

۳.۸ نښه: د کارموندنې او د ودې په حال شرکتونو د پالیسیو څخه ملاتړ کول.

د ۳.۸ نښې لپاره رسمي عبارت دا ده: «د پراختیا پر بنسټ پالیسۍ، چې له تولیدي فعالیتونو، کارموندنې، خلاقیت او نوښت څخه ملاتړ کوي، وده ورکړل شي».

دا یو شاخص لري: د ۱.۳.۸ شاخص «د غیر زراعتي کارموندنې په برخه کې د غیر رسمي ګمارنې تناسب، د جنسیت له مخې ده».

۴.۸ نښه: په مصرف او تولید کې د سرچینو موثریت او ښه والی

د ۴.۸ نښې رسمي سرلیک دا دی: «تر ۲۰۳۰ز کاله پورې، په تدریجي ډول د مصرف او تولید په برخه کې د نړیوالو سرچینو موثریت ته وده ورکول، او کوښښ وشي چې اقتصادي وده د چاپېریال له تخریب څخه جلا شي. د دوامدار مصرف او تولید په اړه د پروګرامونو لس کلن چوکاټ سره سم او د هغو هېوادونو چې ددې رهبري پر غاړه لري».

دا دوه شاخصونه لري:

• ۱.۴.۸ شاخص: د موادو اثر، د موادو اثر پر سړي سر او د موادو اثر پر GDP.
• ۲.۴.۸ شاخص: د کورني موادو مصرف، پر سړي سر د کورني موادو مصرف او د ناخالص تولید لپاره د کورني موادو مصرف.

۵.۸ نښه: بشپړه ګمارنه او ښه کار له برابر معاش سره

د ۵.۸ نښې بشپړ سرلیک دا دی: «تر ۲۰۳۰ز کاله پورې، د ټولو ښځو او نارینه وو لپاره بشپړه او ګټوره ګمارنه او د ښه کار زمینه برابرول، د ځوانانو په ګډون معلولیت لرونکو کسانو لپاره د برابر ارزښت لرونکي کار لپاره برابر مساوي معاش».

۵.۸ نښه دوه شاخصه لري:

• ۱.۵.۸ شاخص: د دندې، عمر او معلولیت لرونکو کسانو له مخې د ښځینه او نارینه کارکوونکو د منځینۍ کچې د عوایدو لاس ته راوړنه په ساعت کې.
• ۲.۵.۸ شاخص: د بېکارۍ کچه د جنس، عمر او معلولیت لرونکو کسانو له مخې.

۶.۸ نښه: د ځوانانو په دندې ګمارنه، ښوونې او روزنې ته وده ورکول

د ۶.۸ نښې بشپړ سرلیک دا دی: «تر۲۰۳۰ز کاله، د هغو ځوانانو په کچه کې چې له دندې، ښوونې او روزنې څخه لرې دي د پام وړ کموالی راوستل». د ۲۰۳۰ز کال لپاره د SDG د ډېریو موخو پر خلاف، دا ټاکل شوې چې دا موخې تر ۲۰۲۰ز کاله پورې ترلاسه شي.

دا یو شاخص لري: ۱.۶.۸ شاخص «د ځوانانو تناسب (۱۵ څخه تر ۲۴ کلونو عمرونه) چې له دندې، ښوونې او روزنې څخه لیرې دي.

۷.۸ نښه: د عصري غلامۍ، قاچاق او د ماشومانو کار پای ته رسول

د ۷.۸ نښې بشپړ سرلیک دا دی: «د اجباري کار له منځه وړلو لپاره سمدستي او اغېزمن ګامونه پورته کول، د عصري غلامۍ او انساني قاچاقو پای ته رسول او د ماشومانو په ناوړه توګه د کار د ډولونو له منځه وړل، د ماشومانو ګمارنه د سرتېرو په توګه چې دا ټول ډولونه باید د ۲۰۲۵ کال تر پایه پای ته ورسېږي».

دا یو شاخص لري: ۱.۷.۸ شاخص «له ۵ څخه تر ۱۷ کالونو عمر لرونکو ماشومانو تناسب او شمېر دی چې د جنس او عمر له مخې په کار کې ښکېل دي».

۸.۸ نښه: د کارګرانو د حقونو ساتنه او د کار کولو لپاره خوندي چاپېریال ته وده ورکول

د ۸.۸ نښې بشپړ سرلیک دا دی: «د کارګرانو د حقونو ساتنه او د ټولو کارګرانو لپاره مطمئن او خوندي چاپېریال ته وده ورکول، په ګډون د مهاجرو کارګرانو، په ځانګړې توګه د ښځینه مهاجرینو او هغه کسان چې په خطرناکو کارونو کې ښکېل دي».

دا دوه شاخصونه لري:

• ۱.۸.۸ شاخص: د جنسیت او مهاجرت پر اساس د وژونکو او غیر وژونکو شغلي زیانونو پراخه کچه.
• ۲.۸.۸ شاخص: د جنسیت او مهاجرت پر اساس د کار نړیوال سازمان (ILO) او ملي قانون پر بنسټ د کارګر حقونو سره د ملي موافقت کچه.

۹.۸ نښه: ګرځندویي ته په ګټوره او دوامداره توګه وده ورکول

د ۹.۸ نښې بشپړ متن دی «تر ۲۰۳۰ز کاله، د پایښت لرونکې ګرځندويۍ د ودې لپاره پالیسي جوړه او پلي شي، چې د دندې د رامنځته کېدو، د محلي کلتور او د محصولاتو د ودې لامل ګرځي».

دا موخه دوه شاخصونه لري:

• ۱.۹.۸ شاخص: د ګرځندویي د مستقیم ناخالص تولید د ودې کچه د ټول داخلي ناخالص تولید په تناسب.
• ۲.۹.۸ شاخص: د دوامداره  ګرځندوی صنعت د دندو تناسب د ګرځندوی د ټولو دندو څخه.

۱۰.۸ نښه: بانکوالۍ، بیمې او مالي خدمتونو ته نړیوال لاسرسی

د ۱۰.۸ نښې رسمي متن دا دی: «د ټولو لپاره د بانکوالۍ، بیمې او مالي خدماتو ته د لاسرسي د هڅولو او پراخولو لپاره د کورنیو مالي موسسو ظرفیت پیاوړي کول».

۱۰.۸ نښه دوه شاخصونه لري.

ساتونکې ادارې

ساتونکې ادارې د لاندې شاخصونو د راپور ورکولو مسوولیت لري:

• ۱.۱.۸ شاخص: د ملګرو ملتونو د اقتصادي او ټولنیزو چارو څانګه(UN-DESA) او د ملګرو ملتونو د احصایې څانګه(UNSD).
• ۱.۲.۸، ۱.۳.۸، ۱.۵.۸، ۲.۵.۸، ۱.۶.۸، ۱.۸.۸، ۲.۸.۸ او ۸.ب.۱ شاخصونه: د کار نړیوال سازمان (ILO).
• ۱.۴.۸ او ۲.۴.۸ شاخصونه: د ملګرو ملتونو د چاپېریال پروګرام (UNEP).
• ۱.۷.۸ شاخص: د کار نړیوال سازمان (ILO) او د ملګرو ملتونو د ماشومانو د بېړنۍ وجهې صندوق (UNICEF).
• ۱.۹.۸ او ۲.۹.۸ شاخصونه: د ملګرو ملتونو نړیوال ګرځندوی سازمان (UNWTO).
• ۱.۱۰.۸ شاخص: د پیسو نړیوال بسپنه (صندوق) (IMF).
• ۲.۱۰.۸ شاخص: نړیوال بانک (WB).
• ۸. الف. ۱ شاخص: د اقتصادي همکارۍ او پراختیا سازمان (OECD).

سازمانونه

د نړیوال بانک ډله: د نړیوالو اهدافو د پیل راهیسې، نړیوال بانک د بېوزلۍ د کمولو او د دواړو جنسونو پیاوړي کول د روزنې له لارې مرسته کوي او د منابعو سمبالولو څخه ملاتړ کوي.

• د بهرنۍ فضا چارو لپاره د ملګرو ملتونو دفتر (UNOOSA).
• د کار نړیوال سازمان (ILO) .
• د ملګرو ملتونو د ګرځندوی نړیوال سازمان (UNWTO).

په متحده  ایالاتو کې د ملګرو ملتونو  SDG 8 پورې اړوند مسئلو باندې له درې دېرش زرو څخه ډېر له مالیې څخه معاف شوي سازمانونه کار کوي. د معلوماتو له مخې چې د کورني عوایدو خدماتوIRS- سره ثبت شوي او د X4Impact  له خوا راټول شوي دي، X4Impact، د راکلفر بنسټ، فورډ بنسټ، هیولټ بنسټ او د Giving Tech Labs په مرسته، په متحده ایالاتو کې د ښه کار او اقتصادي ودې لپاره وړیا انلاین متقابله وسیله جوړه کړې.

ګواښونه

د COVID-19 وبا اغېزې

له خپرېدو دمخه، د تېرو کلونو په پرتله نړیوال اقتصاد د کار په تولید او د بېکارۍ سره COVID-19د

مبارزې په برخه کې د ښه والي سره سره په ورو ډول وده کړې. وبا په چټکۍ سره او په پراخه کچه یې هر څه بې نظمه کړل او نړۍ یې د ناورین خواته یوړه.