د مکسیکو او متحده ایالاتو اړیکې

په ۱۸۴۰ لسیزه کې د دواړو هېوادونو تر منځ جګړه او د امریکا له لوري د ټیکساس، کالیفورنیا او نیو مکسیکو ضمیمه کول د دې لامل شوی، چې مکسیکو او متحده ایالات یو پیچلي تاریخ ولري. دغه راز دواړه هېوادونه ګډې سمندري او ځمکنۍ پولې لري. همدارنګه د دواړو هېوادونو تر منځ ډېری تړونونه په دوه اړخیزه توګه لکه د ګاډډن پیرود تړوڼ او څو اړخیزه لکه په  ۲۰۱۹ز کال کې د متحده ایالاتو-مکسیکو-کاناډا تړون، چې په ۱۹۹۴ز کال کې د نفتا تړوڼ په ځای لاسلیک شو. همدارنګه دواړه د مختلفو نړیوالو سازمانونو لکه د امریکایي هېوادونو د غړو سازمان او د ملګرو ملتونو سازمان غړی دی.

د نولسمې پیړۍ له وروستیو راهیسې د ولسمشر پورفیریو دیاز (۱۹۱۱-۱۸۷۶) د واکمنۍ پر مهال، دواړو هېوادونو نږدې دیپلوماټیکې او اقتصادي اړیکې درلودې.

د دواړو هېوادونو ترمنځ اوږده پوله په دې معنا ده چې په دې سیمه کې سوله او امنیت د امریکا ملي امنیت او نړیوالې سوداګرۍ ته خورا اړین ده. امريكا متحده ايالات د مکسیکو لوی سوداګریز شریک او مکسیکو د متحده ایالاتو دریم لوی سوداګریز شریک دی. په ۲۰۱۰ز کال کې د مکسیکو صادرات ټولټال ۳۰۹.۶ میلیارده امریکایي ډالر وو، چې نږدې درې پر څلورمه برخه یې د متحده ایالاتو له خوا اخیستل شوي و. دغه راز د اټکل له مخې له ۸ نه تر۱۰ میلیون پورې مکسیکوي کډوال متحده ایالاتو ته د مهاجرینو ترټولو لویه برخه جوړوي ده.

 مکسیکو پر امریکا کې د سپټمبر د يوولسمې نېټې د تروريستي بريدونو وغندل او له متحده ايالاتو سره د پام وړ مرستندويه مرستې وکړي، خو د کترينا له طوفان نه وروسته د مکسیکو حکومت په نړيوالو چارو کې د بې پرېتوب په لټه کې پرېکړه وکړه چې د ترهګرۍ او عراق په جګړه کې په فعاله توګه ګډون ونه کړي او په دې ډول په تاریخ کې لومړی هېواد شو چې په رسمي او داوطلبانه توګه په ۲۰۰۲زکال کې د امریکا د متقابلو مرستو له تړون نه ووت. که څه هم مکسیکو وروسته له متحده ایالاتو سره د لیبیا په کورنۍ جګړه کې د پوځي مداخلې په ملاتړ یوځای شو.

سرحدی مسایل او سرحدی سیمه

د مکسیکو د ولسمشر اډولفو لوپیز ماتیس په مشرۍ په ۱۹۶۴ز کال کې د جنوري په ۱۴مه د متحده ایالاتو او مکسیکو ترمنځ یو تړون لاسلیک شو، چې د یاد تړوڼ له امله متحده ایالاتو مکسیکو ته د لانجمنې ځمکې سپارلو په پایله کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د چمزال سرحدي شخړه حل کړه. همدارنګه د ۱۹۷۰ز کال سرحدی تړون هم د دواړو هیوادونو ترمنځ نور مسایل حل کړل. دغه راز د مکسیکو د سیاست پوه ارمند پیسارډ سورډروپ په وینا له هغه وخت راهیسې، د ریو ګرانډ په دره کې د اوبو د حقونو مسله د پولې په دواړو غاړو کې د کروندګرو ترمنځ د تاو تریخوالي لامل شوي.

د شمالي امریکا د ازادې سوداګرۍ تړون (۱۹۹۴ – اوس مهال)

مکسیکو، متحده ایالاتو او کاناډا په ۱۹۹۴ز کال کې د شمالي امریکا د ازادې سوداګرۍ تړون (NAFTA) لاسلیک کړ چې موخه یې د سوداګرۍ او پانګونې په وړاندې د خنډونو له منځه وړل و.

د NAFTA تړون له لاسلیک کولو وروسته کوم چې د مکسیکو او امریکا اقتصادونه یې سره یو ځای کړل، د ۱۹۹۵ز کال په پیل کې ولسمشر بل کلنټن یې له بل بهرني کړکېچ سره مخ کړ. همدارنګه د مکسیکو پیسې خپل ارزښت په چټکۍ سره له لاسه ورکړ او په دې توګه د مکسیکو اقتصاد د سقوط له ګواښ سره مخ شو. کلنټن اندیښنه درلوده چې د مکسیکو اقتصادي سقوط به له متحده ایالاتو سره د نږدې اقتصادي اړیکو له امله د امریکا پر اقتصاد هم ناوړه اغېزه وکړي. له دې امله هغه په ​​مکسیکو کې د مالي ناورین د حل لپاره یو پلان وړاندیز کړ، خو په کانګرس کې ډېرو له دې امله چې رای ورکونکي به مکسیکو ته د مرستې ملاتړ ونه کړي دا پلان رد کړ، خو په ځواب کې کلنټن د مکسیکو لپاره د ۲۰ میلیارده ډالرو پور بستې جوړولو لپاره خپل اجرایوي واک وکاراوه ترڅو د مکسیکو اقتصاد باندې نړیوال باور بېرته راوګړځوي. په دې ډول پور پای ته ورسید او مکسیکو له مهال ویش نه درې کاله مخکې د ۱۹۹۷ز کال په جنوري کې متحده ایالاتو ته  خپل پور بشپړه کړ، خو ځینی نورې مسلې لکه د مخدره توکو قاچاق او مهاجرت د دواړو هېوادونو تر منځ د اړیکو کړکېچ ته دوام ورکوي.

له ۱۹۹۴ز کال راهیسې متحده ایالاتو او مکسیکو خپلې اقتصادي اړیکې پیاوړې کړې. متحده ایالات د مکسیکو ترټولو لوی سوداګریز شریک دی، چې په ۲۰۰۸ز کال کې د ټولو صادراتو نږدې نیمایي برخه او په ۲۰۰۹ز کال کې د ټولو وارداتو نیمایي برخه یې جوړوله.  دغه راز مکسیکو د متحده ایالاتو لپاره د ۲۰۱۰ز کال تر جون پورې له کاناډا او چین نه وروسته دریم لوی سوداګریز شریک دی، چې په ۲۰۱۷ ز کال کې د دواړو هېوادونو ترمنځ دوه اړخیزه سوداګري ۵۲۱.۵ میلیارده امریکايي ډالرو ته رسېده. همدارنګه په ۲۰۱۹ز کال کې مکسیکو ته د توکو او خدماتو سوداګرۍ ۶۷۷ میلیارد ډالرو ته رسیدلی، چې صادرات یې ۲۸۹ میلیارد ډالر او واردات یې ۳۸۸ میلیارده ډالره وو.

له مکسیکو نه متحده ایالاتو ته غیرقانوني مهاجرت

په ۲۰۱۷ز کال کې متحده ایالاتو ته ۴۷ سلنه غیرقانوني مهاجرین له مکسیکو نه و، چې له امله یې متحده ایالاتو له مکسیکو سره په خپلو ډیرو پولو کې خنډونه جوړ کړ. دغه راز په وروستیو کلونو کې له مکسیکو نه متحده ایالاتو ته ډېری لارې د مرکزي امریکا له لارې تیریږي.

د وسلو غیر قانوني تجارت

متحده ایالات مکسیکو ته د غیرقانوني وسلو د قاچاق لویه سرچینه ده. ډیری وسلې د متحده ایالاتو د ټوپک بازارونو او فیستیوالونو نه لاسته راوړل کېږي ، ځکه د پیرودونکو لپاره هېڅ ډول مقررات شتون نلري. په هر حال لاسي بمونه هم له متحده ایالاتو نه مکسیکو ته قاچاق کیږي. دغه راز د وسلو د قاچاق د کنټرول په هڅه کې، متحده ایالاتو حکومت له مکسیکو سره د ټکنالوژۍ، تجهیزاتو او روزنې په برخه کې مرسته کوي. چې د Gunrunner پروژه د متحده ایالاتو او مکسیکو تر منځ یوه له دغو هڅو نه ګڼل کېږي، چې په ګډه کار وکړي ترڅو د مکسیکو ټوپکونه وپېژني چې په متحده ایالاتو کې تولید شوي یا په قانوني توګه متحده ایالاتو ته راوړل شوي.

د اوباما اداره

که څه هم مکسیکو د اوباما د حکومت په لومړیتوبونو کې نه و، خو د دواړو هېوادونو تر منځ د امنیتي مسلو په برخه کې ورو پرمختګ شوی و. دغه راز تر ۲۰۱۳ز کال پورې، د مکسیکو زده کونکي په متحده ایالاتو کې د نړیوالو محصلینو تر څنګ په نهمه درجه کې و، چې د ټولو هغو بهرنیانو ۱.۷ سلنه برخه جوړوي چې په متحده ایالاتو کې لوړې زده کړي ترسره کوي.

د ټرمپ اداره

د ډونلډ ټرمپ څلور کلنه دوره د هغو شرکتونو په وړاندې د ګواښونو له امله چې د متحده ایالاتو پر ځای یې په مکسیکو کې پانګونه کوله او د ټړمپ د هغو څرګندونو په وړاندې، چې د دواړو هېوادونو د ګډې پولې ترمنځ د دیوال جوړول د مکسیکو حکومت په غوسه کړ او په دې ډول په ۲۰۱۰ لسیزې نیمایي کې د دواړو هېوادونو ترمنځ د اړیکو د خرابیدو لامل شو.

په ۲۰۱۷ز کال یوه نظرپوښتنه کې چې د Pew څیړنیز مرکز له خوا ترسره شوې وه وموندله چې ۶۵ سلنه مکسیکوي وګړي د متحده ایالاتو په اړه منفي نظر لري او یوازې ۳۰ سلنه نورو مثبت نظر درلود، چې دا د ۲۰۱۵ز کال په پرتله د پام وړ کمښت په ګوته کوي. دغه راز د ۲۰۱۶ز کال د متحده ایالتو ولسمشریزو ټاکنو نه مخکې ۶۷ سلنه مکسیکویانو د متحده ایالاتو په اړه خوښ نظر درلود. همدارنګه دې څېړنې دا هم موندلې چې یوازې ۵ سلنه مکسیکویانو د متحده ایالاتو  ولسمشر ډونالډ ټرمپ باندې باور درلود حال دا چې ۹۳ سلنه په هغه هېڅ باور نه درلود. په ورته ډول، د YouGov له خوا یوه نظرپوښتنه دا ښودلې چې په څلورو امریکایانو کې له یو یې د مکسیکو په اړه مثبت اند لري.

د بایډن اداره

د سپینې مانۍ ویاندې جین ساکي په وینا د مکسیکو له ولسمشر اندریس مانویل لوپیز اوبراډور سره د بایډن د لومړۍ دوه اړخیزې ناستې دمخه د بایډن حکومت د مارچ میاشت کې تایید کړه چې دوی به خپل کوویډ - ۱۹ واکسین له مکسیکو سره شریک نه کړي. دغه راز  ولسمشر دا څرګنده کړه چې هغه غواړي ډاډ تر لاسه کړي تر څو هر امریکایي د یادې وبا واکسین ته لاسرسی لري که نه. کله چې بایډن د ولسمشر په توګه وټاکل شو مکسیکو له متحده ایالاتو سره د لا زیاتو همکاریو غوښتنه وکړه ترڅو د کوویډ - ۱۹ واکسین ته د مکسیکو لاسرسی زیات کړي.

په مې میاشت کې متحده ایالاتو د مکسیکو هوایی شرکتونه د امریکا دننه د چوپړتیاوو یا نوي لارو پراخولو نه منع کړل. دغه راز FAA ادعا وکړه چې مکسیکو د هوایی چلند معیارونه په پام کې نه نیسي، خو په ځواب کې ولسمشر اوبراډور وویل چې «دوی ټولې اړتیاوې پوره کړې نو ځکه دا پریکړه باید عملي نه شي». هغه زیاته کړه لکه څنګه چې د مکسیکو هوایی شرکتونو په کورنیو الوتنو تمرکز کوي، نو د متحده ایالتو بندیز به لږ اغېز ولري.