د مزدورۍ غلامي

د مزدورۍ غلامي په ځانګړي ډول هغه وخت د ژوند تېرولو يا معيشت لپاره پر مزدورۍ يا معاش باندې د يو شخص تکيه تشرېح کوي، چې لاسي مزد ټيټ وي، حالتونه خراب وي او د پورته تګ يا د حالت د ښه والي رښتينې موکې لږې وي. ^[۱]^[۲]

ياده اصطلاح زياتره وخت د کار د منتقدينو له لورې د کار او ټولنيزې ډلبندۍ په استثمار باندې د نيوکې کولو په موخه کارول کېږي، چې کار په لومړي سر کې د کار او پانګې تر منځ په ځانګړي ډول هغه وخت د نابرابرې راکړې ورکړې د ځواک په توګه ګڼل کېږي، چې کارکونکو ته په پرتليز ډول لږ معاشونه ورکول کېږي. لکه: په هغو کارخونو کې چې د لږ مزد پر وړاندې ډېر کار غواړي. همدا راز ټولنيزه ډلبندي اقتصاد کې د کارکونکو د ځان مديريت د نه شتون او د دندې د غوراوي تر سره کول او بېکاره وخت په توګه تشرېح کېږي. د ټولنيزې ډلبندۍ نيوکه د ګومارنې د غوراوي يوه پراخه لړۍ رانغاړي، چې د هغه ډول کار د تر سره کولو په موخه د طبقاتي ټولنې د فشار له لورې راچاپېر شوې ده، چې د خورا بېوزلۍ او لوږې سره سره د ټولنيزې بدنامۍ او د حيثيت د سپکاوي تر ګواښ لاندې انسانان د خپلې نوعې (انسانيت) له ځانګړتيا څخه بې برخې کوي. په تاريخي ډول زياتره سوسياليست سازمانونو او فعالانو د کار کونکو د ځان اداره کولو يا د کارګر اشتراکيت د مزد په بدل کې د کار د شونو بديلونو په توګه ګڼلي دي. ^[۳]^[۴]^[۵]^[۶]^[۷]^[۸]^[۹]^[۱۰]^[۱۱]

د مزد په بدل کې د کار او غلامۍ تر منځ ورته والي په لرغوني روم کې د فيلسوف او دولتي چارو د پوه مارکس توليس سيسرو “Marcus Tullius Cicero” له وخت څخه يادښت شوي وو. لکه: د “De Officiis” په نوم د نوموړي کتاب کې. د صنعتي اوښتون په راتګ سره د پيري جوزف پرودهون او کارل مارکس په څېر مفکرينو د مزد په بدل کې د کار او غلامۍ تر منځ پرتله روښانه کړه او د کار په اړه نېوکه کې ښکېل شول، په داسې حال کې چې لودايتس ‘Luddites’ د ماشينونو له لورې په رامنځته شوې نا انساني کولو باندې ټينګار وکړ. د ۱۸ پېړۍ انګليستان کې د مزد کار پېژندنه له مخالفتونو سره مخامخ شوه، چې د صنفي اصولو د پېروۍ او انارشيزم اصولو ته يې وده ورکړه.

د امريکا له کورنۍ جګړې څخه مخکې د افريقايي الاصله امريکاينو په غلامۍ کې د ساتلو سويلي ګټندويانو د مزد يا معاش په بدل کې د غلامۍ له مفهوم څخه وغوښتل، چې په مناسب ډول شمال کې د دوی د غلامانو او کارکونکو حالت پرتله کړي. متحده ايالتونو له کورنۍ جګړې څخه وروسته د غلامۍ زياتره بڼې له منځه وېوړې، مګر د کار اتحاديې فعالانو د ويوکو دا مجازي کارونه يا استعاره ګټوره وګڼله؛ د تاريخپوه لاورنس ګلېکمين له نظره په ګيلديد دوره کې د کارګر مطبوعاتو کې پرېمانه سرچينې وې او داسې وينا به په خورا سختۍ سره ومومو، چې د يو کارګر مشر له لورې دې شوې وي او ياد عبارت دې په کې نه وي کارول شوی. ^[۱۲]^[۱۳]^[۱۴]^[۱۵]^[۱۶]^[۱۷]^[۱۸]^[۱۹]^[۲۰]

تاريخچه

د دې نظريې تاريخ چې د مزد په بدل کې کار له غلامۍ سره ورته دی، لرغونې نړۍ ته ورګرځي. په لرغوني روم کې سيسرو وليکل چې: «هغه مزد چې مزدورکاران يې تر لاسه کوي، د دوی د غلامۍ ژمنه ده». ^[۲۱]^[۲۲]

په ۱۷۶۳ز کال کې فرانسوي ژورنالېست سيمون لينګويت د مزد په بدل کې د غلامۍ يوه اغېزناکه سپړنه يا تشرېح خپره کړه: ^[۲۳]

غلام خپل بادار ته د هغه پيسو له امله ارزښتناک و، چې نوموړي يې ارزښت يا بيه درلوده. ... د دوی ارزښت لږ تر لږه بازار کې د پلور د کچې په اندازه و. ... دا د بلې هرې وسيلې په واسطه د ژوند کولو ناشتونتيا ده، چې زموږ بزګر کارګران تر دې اړ کوي، چې د ځمکې مېوې به نه خوري او معماران د داسې ودانيو جوړولو ته اړ کوي، چې دوی به په کې نه اوسېږي. ... دا هغه غوښتنه ده چې دوی مجبوروي، چې د ځان بډايه کولو په موخه له بډايه شخص څخه د اجازې غوښتلو په موخه هغوی ته په ګونډو شي. ... د غلامۍ مخنيوي دې ډول شخص ته څه اغېزناکه ګټه رسولې ده؟ تاسې واياست چې هغه ازاد دی. اه! دا د هغه بدمرغي ده. دا خلک تر ټولو ګواښونکي او زورور او تر ټولو امرانه باداران لري او هغه د دوی «اړتيا» ده. ... دوی بايد د همدې (اړتیا) له امله يا د ځان ګومارنې په موخه يو څوک پيدا کړي او يا له لوږې ومري. ايا دا حالت ازادي ده؟

دا نظريه چې د مزد کار د لېږد وړ يا منقولې غلامۍ سره مهم ورته والي لري، د لېږدېدونکې غلامۍ د ګټندويانو (په ځانګړي ډول د متحده ایالتونو په سويلي ايالتونو کې) او د پانګوالۍ د مخالفينو (چې د لېږدېدونکې غلامۍ منتقدين هم وو) له لورې د ۱۸ پېړۍ په وروستيو او ۱۹ پېړۍ کې په فعال ډول پرمخ وېوړل شوه. د غلامۍ ځينې ګټندويانو چې په اصل کې له سويلي غلام ايالتونو څخه وو، استدلال وکړ چې د شمال کارکونکي «يوازې په نوم ازاد و؛ يانې په اصل کې د بې پايه کار غلامان وو» او بل دا چې د دوی غلامان د کارکونکو په پرتله بډايه او سوکاله وو. دا اختلاف د ځينو هغو معاصرو څېړنو په واسطه تر يوې اندازې تاييد شوی دی، چې په ګوته کوي چې ۱۹ پېړۍ کې د غلامانو مادي حالتونه د وخت د ازادو ښاري کارکونکو په پرتله په عمومي ډول غوره وو. په دې دوره کې هنري ډيويد تورو وليکل، چې: «د سويلي څارونکي درلودل ستونزمن دي؛ د شمالي څارونکي درلودل له هغې هم ستونزمن (بدتر) دي، مګر تر ټولو بد هغه وخت دي، چې تاسې په کې د خپل ځان غلام چلونکي ياست». ^[۲۴]^[۲۵]^[۲۶]^[۲۷]^[۲۸]^[۲۹]^[۳۰]

په متحده ايالتونو کې د غلامۍ د له منځه وړنې پلويانو دا ورته ناسم وګڼه. دوی استدلال وکړ چې د مزد کارکونکو سره نه ناسم چلند شوی و او نه پرې ظلم شوی و. ابراهم لينکن او جمهوري غوښتونکو استدلال وکړ، چې د مزدورانو حالت له غلامۍ څخه بېل و، تر دې چې شونې وه چې کارګران د ځانونو لپاره د کار کولو موکې رامنځته کړي او په دې ډول ځان ګومارنې ته ورسېږي. د غلامۍ د له منځه وړلو پلوي او پخواني غلام فردريک دوګلاس د معاش یا اداينې دندې په تر لاسه کوول سره په پيل کې اعلان وکړ، چې :«زه اوس د خپل ځان بادار يم». که څه هم نوموړی د ژوند په وروستيو کې د دې خلاف پايلې ته ورسېد او ويل يې، چې: «ازمايښت يا تجربه په ډاګه کوي، چې ښايي د مزدوريو غلامي هم وي، چې د اغېزو له مخې د لېږدېدونکې غلامۍ په پرتله يوازې لږ غوندې ځورونکې او غاښ ماتونکې ده او دا چې د مزدورۍ دا غلامي بايد له د لېږدېدونکې غلامۍ سره يو ځای ښکته [له منځه] لاړه شي. دوګلاس په يو اجباري پولي بازار کې د مالکيت/پانګوال پوړ او نامالکيت / کارګر پوړ تر منځ د راکړې ورکړې د نابرابر ځواک له امله د راپورته کېدونکو دې حالتونو په اړه خبرې وکړې: «د سويلي کارګرو د نه غولونې لپاره د هغه پلان په پرتله نور هيڅ ځيرک او ګټور پلان يا تدبير نه شي منل کېدلی، چې هټېوالو باندې د مزدورۍ په بدل کې د پيسو ورکولو امرونه ځای په ځای کوي. دا د رښتينولۍ د ښودلو وړتيا لري، په داسې حال کې چې يو کارګر په بشپړ ډول د ځمکې د څښتن او هټيوال تر مهربانۍ لاندې راولي». ^[۳۱]^[۳۲]^[۳۳]^[۳۴]^[۳۵]^[۳۶]^[۳۷]

سرچينې

↑ کينډۍ:Cite dictionary
↑ کينډۍ:Cite dictionary
↑ Sandel 1996, p. 184.
↑ "Conversation with Noam Chomsky". Globetrotter.berkeley.edu. p. 2. Archived from the original on 19 September 2019. نه اخيستل شوی 28 June 2010. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
↑ Hallgrimsdottir & Benoit 2007.
↑ "The Bolsheviks and Workers Control, 1917–1921: The State and Counter-revolution". Spunk Library. نه اخيستل شوی 4 March 2013.
↑ Avineri 1968, p. 142.
↑ Fitzhugh 1857.
↑ George 1981, "Chapter 15".
↑ "Conversation with Noam Chomsky". Globetrotter.berkeley.edu. p. 2. Archived from the original on 19 September 2019. نه اخيستل شوی 28 June 2010. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
↑ Ostergaard 1997, p. 133.
↑ Thompson 1966, p. 599.
↑ Thompson 1966, p. 912.
↑ Ostergaard 1997, p. 133.
↑ Lazonick 1990, p. 37.
↑ Cicero, Marcus Tullius (1 January 1913) [First written in October–November 44 BC]. "Liber I" [Book I]. In Henderson, Jeffrey (ed.). De Officiis [On Duties]. Loeb Classical Library [LCL030] (په لاتیني و انګليسي). Vol. XXI. Translated by Miller, Walter (Digital ed.). Cambridge, MA: Harvard University Press. pp. 152–153 (XLII). doi:10.4159/DLCL.marcus_tullius_cicero-de_officiis.1913. ISBN 978-0-674-99033-3. OCLC 902696620. OL 7693830M. Archived from the original on 6 April 2018. XLII. Now in regard to trades and other means of livelihood, which ones are to be considered becoming to a gentleman and which ones are vulgar, we have been taught, in general, as follows. First, those means of livelihood are rejected as undesirable which incur people’s ill-will, as those of tax-gatherers and usurers. Unbecoming to a gentleman, too, and vulgar are the means of livelihood of all hired workmen whom we pay for mere manual labour, not for artistic skill; for in their case the very wage they receive is a pledge of their slavery. Vulgar we must consider those also who buy from wholesale merchants to retail immediately; for they would get no profits without a great deal of downright lying; and verily, there is no action that is meaner than misrepresentation. And all mechanics are engaged in vulgar trades; for no workshop can have anything liberal about it. Least respectable of all are those trades which cater for sensual pleasures[.]
↑ Proudhon 1890.
↑ Marx 1969, Chapter VII.
↑ Foner 1995, p. xix.
↑ Jensen 2002.
↑ The International Standard Bible Encyclopedia. Geoffrey W. Bromiley. Wm. B. Eerdmans Publishing, 1995. ISBN 0-8028-3784-0. p. 543.
↑ Cicero, Marcus Tullius (1 January 1913) [First written in October–November 44 BC]. "Liber I" [Book I]. In Henderson, Jeffrey (ed.). De Officiis [On Duties]. Loeb Classical Library [LCL030] (په لاتیني و انګليسي). Vol. XXI. Translated by Miller, Walter (Digital ed.). Cambridge, MA: Harvard University Press. pp. 152–153 (XLII). doi:10.4159/DLCL.marcus_tullius_cicero-de_officiis.1913. ISBN 978-0-674-99033-3. OCLC 902696620. OL 7693830M. Archived from the original on 6 April 2018. XLII. Now in regard to trades and other means of livelihood, which ones are to be considered becoming to a gentleman and which ones are vulgar, we have been taught, in general, as follows. First, those means of livelihood are rejected as undesirable which incur people’s ill-will, as those of tax-gatherers and usurers. Unbecoming to a gentleman, too, and vulgar are the means of livelihood of all hired workmen whom we pay for mere manual labour, not for artistic skill; for in their case the very wage they receive is a pledge of their slavery. Vulgar we must consider those also who buy from wholesale merchants to retail immediately; for they would get no profits without a great deal of downright lying; and verily, there is no action that is meaner than misrepresentation. And all mechanics are engaged in vulgar trades; for no workshop can have anything liberal about it. Least respectable of all are those trades which cater for sensual pleasures[.]
↑ Marx 1969, Chapter VII.
↑ George 1981, "Chapter 15".
↑ Marx 1990, p. ?.
↑ "The Hireling and the Slave – Antislavery Literature Project". Archived from the original on 19 June 2012. نه اخيستل شوی 25 January 2009.
↑ Margo & Steckel 1982.
↑ Fogel 1994, p. 391.
↑ Thoreau 2004, p. 49.
↑ Wage Slavery, PBS.
↑ Foner 1998, p. 66.
↑ Weininger 2002, p. 95.
↑ Sandel 1996, pp. 181–84.
↑ Douglass 1994, p. 95
↑ Douglass 2000, pp. 676
↑ Douglass 1886, pp. 12–13
↑ Douglass 1886, pp. 16

[merriam-webster.com-1] کينډۍ:Cite dictionary

[2] کينډۍ:Cite dictionary

[3] Sandel 1996, p. 184.

[globetrotter.berkeley.edu-4] "Conversation with Noam Chomsky". Globetrotter.berkeley.edu. p. 2. Archived from the original on 19 September 2019. نه اخيستل شوی 28 June 2010. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)

[HB-5] Hallgrimsdottir & Benoit 2007.

[spunk.org-6] "The Bolsheviks and Workers Control, 1917–1921: The State and Counter-revolution". Spunk Library. نه اخيستل شوی 4 March 2013.

[7] Avineri 1968, p. 142.

[Fitzhugh_1857-8] Fitzhugh 1857.

[schalkenbach1-9] George 1981, "Chapter 15".

[globetrotter.berkeley.edu2-10] "Conversation with Noam Chomsky". Globetrotter.berkeley.edu. p. 2. Archived from the original on 19 September 2019. نه اخيستل شوی 28 June 2010. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)

[Geoffrey_Ostergaard_p._133-11] Ostergaard 1997, p. 133.

[English_Working_Class_p._599-12] Thompson 1966, p. 599.

[English_Working_Class_p._912-13] Thompson 1966, p. 912.

[Geoffrey_Ostergaard_p._1332-14] Ostergaard 1997, p. 133.

[Shop_Floor_p._37-15] Lazonick 1990, p. 37.

[Cicero-16] Cicero, Marcus Tullius (1 January 1913) [First written in October–November 44 BC]. "Liber I" [Book I]. In Henderson, Jeffrey (ed.). De Officiis [On Duties]. Loeb Classical Library [LCL030] (په لاتیني و انګليسي). Vol. XXI. Translated by Miller, Walter (Digital ed.). Cambridge, MA: Harvard University Press. pp. 152–153 (XLII). doi:10.4159/DLCL.marcus_tullius_cicero-de_officiis.1913. ISBN 978-0-674-99033-3. OCLC 902696620. OL 7693830M. Archived from the original on 6 April 2018. XLII. Now in regard to trades and other means of livelihood, which ones are to be considered becoming to a gentleman and which ones are vulgar, we have been taught, in general, as follows. First, those means of livelihood are rejected as undesirable which incur people’s ill-will, as those of tax-gatherers and usurers. Unbecoming to a gentleman, too, and vulgar are the means of livelihood of all hired workmen whom we pay for mere manual labour, not for artistic skill; for in their case the very wage they receive is a pledge of their slavery. Vulgar we must consider those also who buy from wholesale merchants to retail immediately; for they would get no profits without a great deal of downright lying; and verily, there is no action that is meaner than misrepresentation. And all mechanics are engaged in vulgar trades; for no workshop can have anything liberal about it. Least respectable of all are those trades which cater for sensual pleasures[.]

[17] Proudhon 1890.

[Marx_1863_c7-18] Marx 1969, Chapter VII.

[19] Foner 1995, p. xix.

[20] Jensen 2002.

[21] The International Standard Bible Encyclopedia. Geoffrey W. Bromiley. Wm. B. Eerdmans Publishing, 1995. ISBN 0-8028-3784-0. p. 543.

[Cicero2-22] Cicero, Marcus Tullius (1 January 1913) [First written in October–November 44 BC]. "Liber I" [Book I]. In Henderson, Jeffrey (ed.). De Officiis [On Duties]. Loeb Classical Library [LCL030] (په لاتیني و انګليسي). Vol. XXI. Translated by Miller, Walter (Digital ed.). Cambridge, MA: Harvard University Press. pp. 152–153 (XLII). doi:10.4159/DLCL.marcus_tullius_cicero-de_officiis.1913. ISBN 978-0-674-99033-3. OCLC 902696620. OL 7693830M. Archived from the original on 6 April 2018. XLII. Now in regard to trades and other means of livelihood, which ones are to be considered becoming to a gentleman and which ones are vulgar, we have been taught, in general, as follows. First, those means of livelihood are rejected as undesirable which incur people’s ill-will, as those of tax-gatherers and usurers. Unbecoming to a gentleman, too, and vulgar are the means of livelihood of all hired workmen whom we pay for mere manual labour, not for artistic skill; for in their case the very wage they receive is a pledge of their slavery. Vulgar we must consider those also who buy from wholesale merchants to retail immediately; for they would get no profits without a great deal of downright lying; and verily, there is no action that is meaner than misrepresentation. And all mechanics are engaged in vulgar trades; for no workshop can have anything liberal about it. Least respectable of all are those trades which cater for sensual pleasures[.]

[Marx_1863_c72-23] Marx 1969, Chapter VII.

[schalkenbach12-24] George 1981, "Chapter 15".

[25] Marx 1990, p. ?.

[urlThe_Hireling_and_the_Slave_–_Antislavery_Literature_Project-26] "The Hireling and the Slave – Antislavery Literature Project". Archived from the original on 19 June 2012. نه اخيستل شوی 25 January 2009.

[Margo_Steckel2-27] Margo & Steckel 1982.

[Fogel2-28] Fogel 1994, p. 391.

[29] Thoreau 2004, p. 49.

[PBS-30] Wage Slavery, PBS.

[Foner_1998_p66-31] Foner 1998, p. 66.

[Weininger_2002_p95-32] Weininger 2002, p. 95.

[Sandel_181-33] Sandel 1996, pp. 181–84.

[Douglass_95-34] Douglass 1994, p. 95

[35] Douglass 2000, pp. 676

[36] Douglass 1886, pp. 12–13

[37] Douglass 1886, pp. 16

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]

[۳۲]

[۳۳]

[۳۴]

[۳۵]

[۳۶]

[۳۷]