Jump to content

د متحده ایالاتو تاریخ (۲۰۰۸- تر اوسه)

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

له ۲۰۰۸ ز کال وروسته تر اوس مهال پورې د متحده ایالاتو تاریخ د کورنو د بیو له سخت کمښت پیلېږي چې د لوی مالي کړکیچ لامل وګرځېد او له دیموکراتانو سره یې مرسته وکړه چې د هغوی نوماند او د هېواد لومړنی افریقايي امریکايي ولسمشر بارک اوباما د ۲۰۰۸ ز کال ولسمشریزې ټاکنې وګټي. دولت لوی پورونه ورکړل او د اقتصادي ودې په موخه یې له محرکو اقتصادي ټولګو کار واخیست. د اوباما په داخلي نوښتونو کې د ناروغ د ساتنې او کم لګښته پالنې قانون شاملېږي، چې د امریکا په روغتیايي سیسټم کې د لویو اصلاحاتو معنا ورکوي او له مخې یې د روغتیایي بیمې ملي پروګرام رامنځته شو. اوباما په پایله کې له عراق څخه خپل جنګي ځواکونه وایستل، د ترهګرۍ پر وړاندې یې د دغه هېواد د هڅو مخ افغانستان ته واړاوه او په ۲۰۰۹ ز کال کې یې په افغانستان کې د سرتېرو په زیاتولو پیل وکړ.

په ۲۰۱۰ ز کال کې د اقتصادي حالت، بېکارۍ او فدرال لګښتونو اړوند د عامه ناخوښیو له امله جمهوري غوښتونکو په ولسي جرګه یوځل بیا واک خپل کړ او هم یې په سنا کې د دیموکراتانو اکثریت راکم کړ. په ۲۰۱۱ ز کال کې اوباما اعلان وکړ چې د القاعدې ډلې مشر اسامه بن لادن د متحده ایالاتو د پوځ د نفوذي عملیاتو په پایله کې په پاکستان کې ووژل شو. راتلونکی کال اوباما یو ځل بیا د ولسمشر په توګه وټاکل شو. د ۲۰۱۳ زکال د جون په میاشت کې سترې محکمې له واده څخه د دفاع د قانون درېیمه برخه لغو کړه او له مخې یې د همجنس پلویانو ترمنځ ودونو د فدرال دولت له لوري رسمیت وموند. په ۲۰۱۵ ز کال کې محکمې حکم ورکړ چې باید ټول ایالتونه، د همجنس پلویانو ودونو ته اجازه ورکړي او هم په بېلابېلو ایالتونو کې د Obergefell v. Hodges قضیې له مخې ودونه په رسمیت وپېژني.

له بې مخینې رسنیز پوښښ وروسته، مخکښ پانګوال ډونالډ ټرمپ د ۲۰۱۶ ز کال په ولسمشریزو ټاکنو کې د بهرنیو چارو پخوانۍ وزیرې هلري کلینټون ته ماته ورکړه چې دغه چاره د دولت په ټولو برخو کې د جمهوري غوښتونکو د واکمنۍ لامل وګرځېده. د ۲۰۱۰ مې لسیزې او ۲۰۲۰ مې لسیزې ترمنځ دغه هېواد د نژادي اړیکو له یولړ ستونزو سره مخامخ و. وروسته له هغه چې یو شمېر افریقايي امریکايي وګړي لکه ایریک ګنر، مایکل براون او فیلاندو کاستیل د پولیسو له خوا ووژل شول او له دوی سره هېڅ قانوني چلند و نه شو، د Black Lives Matter خوځښت د نژادي توپیر کولو او د پولیسو د وحشي توبونو اړوند چې په ټولیزه توګه د سپینو او تور پوستو ترمنځ نژادي توپیر یې باله، یو لړ بحثونه او لاریونونه ترسره کړل. له همدې امله امریکا د د الت – ښي اړخي خوځښت د رامنځته کېدو شاهده وه.[۱]

د ۲۰۱۹ ز کال د ډسمبر په اتلسمه نېټه، د دیموکراتانو تر کنټرول لاندې د استازو جرګې د امریکا په تاریخ کې د درېیم ځل لپاره د ولسمشر د استیضاحي مواردو اړوند رایه ورکړه. ولسمشر ډونالډ ټرمپ یې له واک څخه د ناړه ګټنې او د کانګرس له چارو څخه د مخنیوي په تور استیضاح کړ. د ۲۰۲۰ ز کال د فبروري په ۵ مه نوموړي د جمهوري غوښتونکو تر کنټرول لاندې سنا جرګې له خوا برائت ترلاسه کړ. ټولو دیموکراتانو د هغه په محکومیت رایه ورکړه، په داسې حال کې چې له اوت څخه له میت رامني سناتور پرته، ټولو جمهوري غوښتونکو د ټرمپ په ګټه رایه ورکړه. [۲]

د ۲۰۲۰ ز کال د جنوري په ۱۵ مه نېټه، د تنفسي سنډروم پیاوړي کرونا وایرس (SARS-CoV-2) وروسته له هغه په متحده ایالاتو کې سرایت وکړ، چې په دغه ویروس اخته یو تن کس د چین له وهان څخه د واشنګټن د سیاتل اورث سیمې ته ورسېد. روغتیايي چاروکو د ۲۰۲۰ ز کال د جنوري په ۲۰ مه تائید کړه چې په متحده ایالاتو کې د دغه وایرس لومړۍ پېښه ثبت شوې. د ۲۰۲۲ ز کال تر مارچ میاشتې پورې ۹۵۰۰۰۰ امریکايي وګړي، د کووېډ ۱۹ له امله مړه شول. متحده ایالات یو له هغو هېوادونونه دي چې په زیاته کچه د کووېډ ۱۹ ثبت شوې پېښې لري. دغه هېواد له دغه ویروس سره د مقابلې په برخه کې د متحده ایالاتو په ټولو ۵۰ ایالتونو او قلمرونو کې خپلو اغېزمنو هڅو ته دوام ورکړی. [۳][۴][۵]

د ۲۰۲۰ زکال په نومبر میاشت کې د پخواني ولمسشر بارک اوباما مرستیال جوبایډن، ډونالډ ټرمپ ته د ۲۰۲۰ ز کال په ولسمشریزو ټاکنو کې ماته ورکړه. ټرمپ او د هغه ملاتړو د ټاکنو د پایلې د لغوه کولو په موخه ګڼ شمېر هڅې وکړې، چې ددغو هڅو څخه د پام وړ یې د ۲۰۲۱ ز کال د جنوري په ۶ مه د کانګرس په ماڼۍ باندې د هغه د ملاتړو برید و، چې له امله یې دوڼالډ ټرمپ د دویم ځل لپاره استیضاح کړای شو. په دغو هڅو سربېره، جوبایډن د ۲۰۲۱ زکال د جنوري په ۲۰ مه نېټه د متحده ایالاتو د ۴۶م ولسمشر په توګه لوړه وکړه.

په افغانستان کې جګړه

[سمول]

په افغانستان کې جګړې دوام وکړ. د ۲۰۰۸ ز کال په سپټمبر میاشت کې، ولسمشر بوش اعلان وکړ چې هغه به ۴۵۰۰ امریکايي سرتېري له عراق څخه افغانستان ته ولېږدوي. له دغې چارې څخه د هغه ځایناستي ولسمشر بارک اوباما هم پیروي وکړه او د ۲۰۰۹ ز کال په فبروري میاشت کې یې اعلان وکړ، چې متحده ایالات به ۱۷۰۰۰ نور اضافي سرتېري افغانستان ته ولېږي. د اوباما ادارې وروسته اعلان وکړ چې، د ۲۰۱۰ ز کال په اوړي کې به ۳۰۰۰۰ نور اضافي امریکایي سرتېري هم ولېږي او هم به د ۲۰۱۱ ز کال په جولای میاشت کې د ۱۰۰۰۰۰ امریکايي ځواکونو دایستلو لړۍ پیل کړي. د ځواکونو په زیاتوالي سره د ناټو تر مشري لاندې آیساف ځواکونو په هلمند ولایت کې د طالب وسله والو د له منځه وړو په موخه ګډ عملیات پیل کړل. د ۱۵۰۰۰ سرتېرو څخه په ګټنې سره، دا د دغې جګړې تر ټولو لوی مشترک عملیات وو. [۶][۷][۸][۹][۱۰]

هغه مهال چې په ۲۰۱۰ ز کال کې په افغانستان کې د متحده ایالاتو د ځواکونو او آیساف ځواکونو د عمومي قوماندان مک کرستال مقاله په رولنګ سټون مجله کې خپره شوه، مک کرسټال د اوباما د ادارې د چارواکو اړوندو جنجالي څرګندونو وروسته له امله استعفا کولو ته اړ کړای شو. د ولسمشر اوباما ادارې اعلان وکړ چې جنرال ډیوېډ پټرویوس به د ایساف ځواکونو قومانداني وکړي. [۱۱][۱۲][۱۳]

د ۲۰۱۱ ز کال د مۍ په لومړۍ نېټه، ولسمشر بارک اوباما اعلان وکړ چې متحده ایالاتو هغه عملیات ترسره کړل چې په مرسته یې د القاعده ډلې رهبر اسامه بن لادن د پاکستان په ایبټ آباد سیمه کې په خپل استوګنځي کې ووژل شو. دغه اعلان د نړیوالو له خوا وستایل شو او په صفر ډګر (ګرونډ زیرو)، ټایمز څلور لارې او له سپینې ماڼۍ بهر خلکو دغه لاسته راوړنه ولمانځل شوه. په ایبټ آباد کې د اسامه بن لادن په استوګنځای برید د متحده ایالاتو او پاکستان ترمنځ اړیکې ترینګلې کړې. د متحده ایالاتو د بې پیلوټه الوتکو په بریدونو کې چې ورته «لاسلیک شوي» بریدونه هم ویل کېدل، د ملکي وګړو د مړینې او په پاکستان کې د ناټو ځواکونو د ۲۰۱۱ کال د برید له امله چې په کې ۲۴ پاکستاني پوځیان ووژل شول، افغانستان ته په ګاوڼډ کې د ناټو تدارکاتي لاره وتړل شوه. [۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]

د ۲۰۱۱ زکال په نیمايي کې ولسمشر اوبا اعلان وکړ چې په ۲۰۱۰ زکال کې د لېږل شویو ۳۰۰۰۰ اضافي ځواکونو د ایستلو لړۍ پیل کوي. د ۲۰۱۱ ز کال په ډسمبر میاشت کې په لومړي پړاو کې ۱۰۰۰۰ سرتېري وایستل شول، په دویم پړاو کې بیا ۲۳۰۰۰ سرتېري د ۲۰۱۲ زکال په سپټمبر میاشت کې وایستل شول. [۱۹][۲۰][۲۱]

د ۲۰۱۴ ز کال تر فبروري میاشتې پورې، په ټولیز ډول ۲،۳۰۷ تنه امریکايي سرتېري د افغانستان په جګړه کې وژل شوي او ۱۹،۶۵۶ تنه نور ټپیان شوي و.  [۲۲][۲۳]

آیساف د ۲۰۱۴ ز کال په ډسمبر میاشت کې خپل جنګي عملیات پای ته ورسول او یوازې ډېر لږ کچه ځواکونه د ایساف د ځایناستي ماموریت یا د غوڅ ملاتړ ماموریت په ترڅ کې د مشاورینو په توګه پاتې شول.

د ۲۰۲۱ زکال د اپرېل په ۱۳ مه نېټه ولسمشر جوبایډن د ۲۰۲۱ زکال د سپټمبر تر ۱۱ مې نېټې پورې له افغانستان څخه د ځواکونو د ایستلو اړوند خپل پلان اعلان کړ، دغه نېته د سپټمبر د ۱۱ مې بریدونو له شلمې کلیزې سره برابرېده. له افغانستان څخه د امریکايي ځواکونو د ایستلو نېټه د اګست ۳۱ مې نېټې ته مخکې راوړل شوه. امریکايي ځواکونو او د هغو د نړیوالو متحدینو ځواکونو هغه مهال افغانستان پرېښود، چې طالبانو خپل د ۲۰۲۱ ز کال عملیات ترسره کول او د ۲۰۲۱ ز کال د اګست په ۱۵ مه کابل سقوط وکړ. په هماغه ورځ د افغانستان ولسمشر محمد اشرف غني اړ شو، هېواد پرېږدي؛ طالبانو هم خپله بریا اعلان کړه او دغه جګړه پای ته ورسېده. د ۱۲۰۰۰۰ کسانو د ایستلو له پراخو عملیاتو وروسته، د ۲۰۲۱ ز کال د اګست په ۳۰ مه ټول امریکايي ځواکونه له افغانستان څخه ووتل.[۲۴][۲۵][۲۶][۲۷]

سرچینې

[سمول]
  1. ↑ Lozada, Carlos (November 3, 2017). "Where the alt-right wants to take America — with or without Trump". Washington Post. Archived from the original on November 4, 2017. نه اخيستل شوی April 3, 2018.
  2. ↑ Wilkie, Kevin Breuninger,Christina (December 10, 2019). "House Democrats announce articles of impeachment against Trump: Abuse of power, obstruction of Congress". CNBC (په انګليسي). نه اخيستل شوی December 19, 2019.
  3. ↑ Holshue ML, DeBolt C, Lindquist S, Lofy KH, et al. (March 2020). "First Case of 2019 Novel Coronavirus in the United States". N. Engl. J. Med. 382 (10): 929–936. doi:10.1056/NEJMoa2001191. PMC 7092802. PMID 32004427.
  4. ↑ "News Wrap: U.S. death toll from COVID-19 reaches 950,000". PBS NewsHour (په انګليسي). 2022-03-01. نه اخيستل شوی 2022-03-04.
  5. ↑ "Coronavirus disease 2019 (COVID-19) Situation Report – 89" (PDF). World Health Organization. April 18, 2020. نه اخيستل شوی April 18, 2020.
  6. ↑ "US redeploys troops to Afghanistan US to remove 8,000 troops from Iraq and send 4,500 to Afghanistan, Bush announces". aljazeera.com. September 10, 2008.
  7. ↑ DeYoung, Karen (February 18, 2009). "More Troops Headed to Afghanistan". washingtonpost.com. Archived from the original on October 29, 2013.
  8. ↑ Peter Spiegel; Jonathan Weisman; Yochi J. Dreazen (December 2, 2009). "Obama Bets Big on Troop Surge Extra 30,000 U.S. Soldiers for 18 Months; Republicans Say Timetable Poses Risk". wsj.com.
  9. ↑ North Atlantic Treaty Organization (February 13, 2010). "NEWS RELEASE ISAF Joint Command – Afghanistan Operation Moshtarak" (PDF). nato.int.
  10. ↑ "Afghanistan offensive on Taliban in Helmand". bbc.co.uk. February 13, 2013.
  11. ↑ Michael Hastings (June 22, 2010). "The Runaway General". rollingstone.com.
  12. ↑ Matt Spetalnick; Adam Entous (June 23, 2010). "Obama fires McChrystal, names Petraeus". reuters.com.
  13. ↑ Feldman, Linda (June 23, 2010). "In replacing McChrystal with Gen. David Petraeus, Obama reasserts authority Facing a challenge to his leadership and to civilian control of the military, President Obama replaced Gen. Stanley McChrystal with Gen. David Petraeus as top commander in Afghanistan". csmonitor.com.
  14. ↑ Phillips, Macon (May 2, 2011). "Osama Bin Laden Dead". whitehouse.gov – via National Archives.
  15. ↑ "White House crowds celebrate Bin Laden's death – in pictures". London: guardian.co.uk. May 2, 2013.
  16. ↑ Hasnain Kazim; Gerhard Spörl (May 10, 2012). "Jihad against America: Relations Remain Icy Between Pakistan and the US". Der Spiegel. spiegel.de.
  17. ↑ Nick Patton Walsh (November 27, 2011). "Pakistan to review relations with U.S., NATO, ISAF in wake of attack". cnn.com.
  18. ↑ "Pakistan condemns Bin Laden raid and US drone attacks". bbc.co.uk. May 14, 2011.
  19. ↑ "Obama announces Afghanistan troop withdrawal plan". cnn.com. June 23, 2011.
  20. ↑ "10,000 U.S. troops withdrawn from Afghanistan". cbsnews.com. Associated Press. December 22, 2011.
  21. ↑ Riechmann, Deb (September 27, 2012). "Troops Pack Up Gear To Ship Out of Afghanistan". bigstory.ap.org. Archived from the original on July 18, 2013. نه اخيستل شوی March 14, 2022. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
  22. ↑ Defense Casualty Analysis System (June 29, 2013). "U.S. Military Casualties – Operation Enduring Freedom (OEF) Casualty Summary by Casualty Category". dmdc.osd.mil. Archived from the original on February 21, 2013. نه اخيستل شوی March 14, 2022. {{cite web}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
  23. ↑ Brown University Watson Institute for International Studies (جولای 2, 2013). "Afghan Civilians". costsofwar.org. Archived from the original on June 16, 2013.
  24. ↑ Miller, Zeke; Madhani, Aamer (July 8, 2021). "'Overdue': Biden sets Aug. 31 for US exit from Afghanistan". AP NEWS (په انګليسي). نه اخيستل شوی July 9, 2021.{{cite web}}: ساتل CS1: url-status (link)
  25. ↑ AGENCIES, DAILY SABAH WITH (August 15, 2021). "Afghan President Ghani relinquishes power, Taliban form interim gov't". Daily Sabah (په انګليسي). نه اخيستل شوی August 15, 2021.
  26. ↑ Ahmad Seir, Rahim Faiez, Tameem Akhgar and Jon Gambrell contributed reporting, "Taliban sweep into Afghan capital after government collapses", The Washington Post, August 16, 2021
  27. ↑ "The U.S. military finishes its evacuation, and an era ends in Afghanistan". AP NEWS (په انګليسي). August 30, 2021. نه اخيستل شوی August 30, 2021.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_متحده_ایالاتو_تاریخ_(۲۰۰۸-_تر_اوسه)&oldid=335602" نه اخيستل شوی