د جاپان سترواک
د جاپان سترواک د جاپان پاچا او د سلطنتي کورنۍ مشر دی. د جاپان د اساسي قانون پر بنسټ نوموړی د جاپاني دولت او د جاپاني وګړو د یووالي د سمبول په توګه تعریف شوی چې ځایګی یې «د هغو وګړو له ارادې سرچینه اخلي چې پر هغو حاکمیتي واک لري». د سلطنتي کورنۍ قانون د سترواکۍ د ځای ناستوب پر موضوعاتو واکمن دی. سترواک د جاپان د سترې محکمې له خوا د قضايي تعقیب څخه خوندي دی. نوموړی همدارنګه د شینتو مذهب مشر هم دی. په جاپاني ژبه کې سترواک ته ټیننو (天皇، تلفظ: [tennoꜜː]) ویل کېږي چې د «کامي سترواک» یا «آسماني حاکم» په معنی دی. د جاپاني شینتو مذهب له مخې نوموړی د لمر د الهې آماتراسو له مستقیمو لمسیانو ګڼل کېږي. سترواک همدارنګه د جاپان د ټولو افتخاراتو، نښانونو، مډالونو او ملي جوایزو مشر ګڼل کېږي. یو مهال په انګلیسي ژبه کې د سترواک لپاره د میکادو (帝／御門) کلمه کارول دود و، خو اوس مهال دغه کلمه منسوخه شوې ده. [۱][۲][۳][۴]
اوس مهال د جاپان سترواک یوازنی هېواد مشر دی چې تر ټولو لوړ سلطنتي عنوان «سترواک» ورته کارول کېږي. د جاپان سلطنتي کورنۍ چې د خپل نوم یاماتو لړۍ له مخې پېژندل کېږي د نړۍ یو له لرغونو کورنیو څخه ده چې تاریخي ریښه یې له دریمې میلادې پېړۍ څخه تر شپږمې میلادي پېړې د کوفون دورې وروستیو ته اړندېږي. د کوجیکي او نیهون شوکي افسانوي روایتونو ته په پام جاپان له میلاد څخه په وړاندني ۶۶۰ کال کې د سترواک جیمو له خوا تاسیس شو. [۵][۶]
له تاریخي پلوه د جاپان د امپراتور رول تر ډېره له تشریفاتي ډول څخه د سترواکۍ د واقعي حاکم په توګه رول لوبولو پورې متناوب پاتې شوی. په ۱۱۹۹ زکال کې د لومړني شوګانات له تاسیس څخه د جاپان سترواکانو د ډیری لویدیځو پاچاهانو پر خلاف د جګړې په ډګر کې د اعلی قوماندانانو په توګه ډېر کمه ونډه لرلې. د جاپان سترواکي تقریبا د تل لپاره د بهرنیو سیاسي ځواکونو له خوا په مختلفو کچو په کنټرول کې ساتل شوې. د بېلګې په توګه له ۱۱۹۲ زکال څخه تر ۱۸۶۷ زکال پورې په کاماکورا کې شوګانان یا د هغوی شیکن نایب السلطنتان د جاپان بالفعل واکمنان و، په داسې حال کې چې هغوی په اسمي توګه د سترواک له خوا ټاکل کېدل. په ۱۸۶۷ زکال کې له میجي بیارغونې وروسته سترواک په ټول قلمرو کې د واکمن قدرت څرګندويي کوله، هماغه ډول چې د ۱۸۸۹ زکال د میجي په اساسي قانون کې واضحه شوې وه. د ۱۹۴۷ زکال د اساسي قانون له تصویب وروسته د سترواک رول تشریفاتي بڼې ته تنزیل وکړ چې اسمي سیاسي ځواک یې هم نه درلود.
د نوولسمې پېړۍ له نیمايي وروسته د سترواک ماڼۍ ته کیوجو (宮城) او وروسته کوکیو (皇居) ویل کېږي چې د توکیو (د اوسني جاپان پلازمېنه) په زړه کې د ایډو پخوانۍ کلا پر ځای موقعیت لري. له دې وړاندې سترواکان د ۱۱ پېړیو لپاره په کیوتو (لرغونې پلازمېنه) کې استوګن و. د سترواک د زوکړې ورځ (اوس مهال د فبروري ۲۳ مه) ملي رخصتي ده.
ناروهیتو د جاپان اوسنی سترواک دی. نوموړی د ۲۰۱۹ زکال د مۍ په لومړۍ نېټه د خپل پلار سترواک اکی هیتو له ګوښه کېدو وروسته د جاپان د پاچاهۍ پر تخت کښېناست.
مشروطه واکمني
[سمول]د ډېری مشروطه پاچایانو پر خلاف سترواک آن اسمي اجرایوي مشر هم نه دی. ډیری مشروطه پاچاهۍ په اسمي توګه اجرایوي واک پاچا ته ورکوي، خو پاچا د کنوانسیون پر بنسټ موظف دی څو د کابینې په مشوره ګام واخلي او یا هم د وزیرانو له خوا له خپلو واکونو ګټنه وکړي. په داسې حال کې چې د جاپان د اساسي قانون ۶۵مې مادې په واضحه توګه اجرایوي واک کابینې ته ورکړی چې مشري یې لومړی وزیر کوي. له دې سره سترواک د جاپان د خپلو دفاعي ځواکونو اعلی سرقوماندان هم نه دی. د جاپان د دفاعي ځواکونو د ۱۹۵۴ زکال قانون په واضحه توګه دغه مسئولیت لومړي وزیر ته سپارلی.
د سترواک دندې یوازې تشریفاتي چارو ته محدودې دي. د اساسي قانون څلورمه ماده څرګندوي چې سترواک «یوازې په ایالتي چارو کې ونډه لرلی شي هغه هم په هغو برخو کې چې قانون ورته اجازه ورکړې او د دولت په اړوندو چارو کې کوم واکونه نه لري». نوموړی د سیاسي نظر ورکولو اجازه هم نه لري. همدارنګه د اساسي قانون دریمه ماده څرګندوي چې «په ایالتي چارو کې د سترواک ټول اعمال د وزیرانو د پلاوي سلا مشورې او تائید ته اړتیا لري». له دې سربېره په څلورمه ماده کې دا هم راغلي چې دغه مسئولیتونه د قانون له مخې د سترواک له خوا تفویض کېدای هم شي. [۷]
په داسې حال کې چې سترواک په رسمي توګه لومړی وزیر ګماري، خو د اساسي قانون شپږمې مادې بیا دا اړینه بللې چې د لومړي وزارت څوکۍ ته د ملي شورا له خوا ټاکل شوی نوماند پرته له دې چې سترواک یې د رد کولو حق ولري باید په خپله څوکۍ وګماري.
د جاپان د اساسي قانون شپږمې مادې لاندې تشریفاتي چارې سترواک ته اړوندې بللې دي:
- سترواک د ملي شورا له خوا ټاکل شوی لومړی وزیر په دنده ګماري.
- د کابینې له خوا د سترې محکمې لپاره ټاکل شوی قاضي القضات په دنده ګماري.
پاچا ته اړوندې نورې چارې د اساسي قانون په اوومه ماده کې راغلي چې څرګندوي، « سترواک د وزیرانو د شورا په مشوره او تائید په ایالتي چارو کې د وګړو په استازیتوب لاندې اقدامات ترسره کولای شي»:
- د اساسي قانون د اصلاحاتو، نورو قوانینو، د وزیرانو د لارښوونو او معاهداتو اړوند د توشیح د فرمان صدور.
- د دواړو جرګو د ګډې غونډې رابلل.
- د استازو د جرګې منحل کول.
- د دواړو جرګو د غړو ټاکنې لپاره د ټاکنو اعلان.
- د وزیرانو او نورو دولتي چارواکو ټاکل او له دندې ګوښه کول هماغه ډول چې قانون یې وړاندوینه کړې او همدارنګه د سفیرانو او وزیرانو د واکونو او اعتبار لیکنو په تائید کې بشپړ اختیارات.
- د عمومي او خصوصي بخښنې تائید، د مجازاتو تخفیف او تعویق او د حقونو اعاده.
- د افتخاري نښانونو ویش.
- د تصویب شوو او دیپلماتیکو اسنادو تائید په هغه توګه چې قانون یې وړاندوینه کړې.
- د بهرنیو سیاسي استازو او سفیرانو منل.
- د تشریفاتي دندو ترسره کول.
په عملي توګه ټول دغه مسئولیتونه د وزیرانو د شورا له خوا د الزامي لارښوونو پر بنسټ ترسره کېږي.
د اساسي قانون پر بنسټ د سترواک په منظمو مراسمو کې د توکیو په سلطنتي ماڼۍ کې د لومړي وزیر او قاضي القضات د لوړې مراسم او د وزیرانو شورا او ملي شورا ته د سلطنت له تخت څخه وینا کول شاملېږي. وروستي مراسم د شورا ګانو عادي او اضافي غونډو ته لار پرانېزي. عادي غونډې د هرې جنوري په میاشت کې د ولسي جرګې له نوو ټاکنو وروسته کېږي. اضافي غونډې بیا په معمول ډول د مني په موسم کې پیلېږي چې بیا وروسته له هغو دوام مومي. [۸]
سرچينې
[سمول]- ↑ "The Constitution of Japan". Prime Minister of Japan and His Cabinet. نه اخيستل شوی 8 July 2021.
{{cite web}}: ساتل CS1: url-status (link) - ↑ "最高裁判所判例集 事件番号 平成1(行ツ)126". Supreme Court of Japan. نه اخيستل شوی August 10, 2020.
- ↑ "Tennō". Encyclopaedia Britannica. نه اخيستل شوی 12 August 2021.
- ↑ Kanʼichi Asakawa. The early institutional life of Japan: a study in the reform of 645 A.D.. Tokyo: Shueisha (1903), p. 25. "We purposely avoid, in spite of its wide usage in foreign literature, the misleading term Mikado. If it be not for the natural curiosity of the races, which always seeks something novel and loves to call foreign things by foreign names, it is hard to understand why this obsolete and ambiguous word should so sedulously be retained. It originally meant not only the Sovereign, but also his house, the court, and even the State, and its use in historical writings causes many difficulties which it is unnecessary to discuss here in detail. The native Japanese employ the term neither in speech nor in writing. It might as well be dismissed with great advantage from sober literature as it has been for the official documents."
- ↑ Kinsley, David (1989). The goddesses' mirror : visions of the divine from East and West. Albany: State University of New York Press. pp. 80–90. ISBN 9780887068355.
- ↑ "Amaterasu". World History Encyclopedia. نه اخيستل شوی 21 October 2017.
- ↑ "Japan's new Emperor Naruhito pledges unity". BBC News. 1 May 2019. نه اخيستل شوی 2019-05-02.
- ↑ The formal investiture of the Prime Minister in 2010, the opening of the ordinary session of the Diet in January 2012 and the opening of an extra session of the Diet in the autumn of 2011. The 120th anniversary of the Diet was commemorarated with a special ceremony in the House of Councillors in November 2010, when also the Empress and the Prince and Princess Akishino were present.