وړاندیزشوې تېروتنه هغه تېروتنې دي چې له ترکیبي یا ګډو وړاندېزونو سره تړاو لري. د دې لپاره چې یو ترکیبي وړاندیز سم وي، نو باید د هغه تشکیلوونکې اجزاوې حقیقي ارزښت د اړونده کارېدونکو منطقي نښلوونکو سره ورته وي. (ډېر عام) [او]، [یا]، [نه]، [یوازې که چېرې]، [که چېرې او یوازې که چېرې]
لاندې تېروتنو یا غلط فهمیو کې هغه اړیکې هم شامېلېږي چې ریښتینی ارزښت یې تضمین شوی نه دی، همدا علت دی چې د هغه د پایلو د سموالي تضمین نشته.
د پېشنهادي تېروتنو ډولونه
د بېلوالي (تفکیک) تأیید- په دې معنی چې دې پایلې ته ورسېږي چې د منطقي بېلوالي یو تفکیک باید غلط وي، ځکه چې بل تفکیک سم دی، A یا B، A په دې خاطر B نه.[۸]
د پایلې تأیید- وړاندې والی (مقدم) په یو ښودونکي یعنې اشاروي شرط کې ادعا کړې چې سم دی، ځکه چې پایله یې سمه ده. که چېرې A بیا B وی، نو B ځکه A.[۸]
د مخکې والي څخه انکار- پایله په یو ښودونکي یعنې اشاروي شرط کې د ناسموالي ادعا کړې، ځکه چې وړاندې حالت (مقدم) یې ناسم دی. که لومړی A وروسته B وي، نه A، نو B هم نه شته.[۸]
غیر قانوني یا ناجایز لوی والی- یو څرګند، خو نا معتبر قیاس دی، ځکه چې د هغه اصلي شرط د هغه په اصلي مقدمه کې نه ښودل کېږي بلکې د هغه په پایله کې ښودل کېږي. [۹]
غیر مجاز یا غیر قانوني کوچینوالی- یو څرګند، خو نا معتبر قیاس دی، ځکه چې د هغه کوچنی شرط د هغه په اصلي مقدمه کې نه ښودل کېږي بلکې، د هغه په پایله کې ښودل کېږي. [۹]
له مثبتو مقدمو منفي پایله- یو څرګند قیاس منفي پایله لري، په داسې حال کې چې مقدمات یې مثبت دي.[۹]
منځنۍ نه وېشل شوې تېروتنه- هغه تېروتنه ده چې په څرګند قیاس کې منځنۍ شرط یا اصطلاح نه وي وېشل شوې.[۱۱]
تصویري یا ماډلي تېروتنه- هغه تېروتنه ده چې له بسیاینې سره یې اړتیا تېروتنه نیول کېږي. که چېرې د Y د شونتیا لپاره X اړین وي، نو د X شرط د Y لپاره ضروري دی. X په یوازې توګه Y نه شي رامنځ ته کولای، خو که X نه وي، نو Y هم نه وي. د بېلګې لپاره د اور لپاره اکیسجن اړین دی، خو څوک نه شي ویلی، چې هر ځای چې اکیسجن وي، هلته اور هم وي. که د X شرط د Y لپاره بسیاینه کوي او X په یوازې ځان وکولای شي، چې د Y شتون یقیني کړي. د بېلګې په توګه، د کار ځای ته د رسېدو لپاره په بس ترانسپورت کې سپرېدل یوه ښه وسیله ده خو د ترانسپورت ځینې نورې وسیلې لکه، موټر، ټکسي، بایسکیل او قدم وهل هم شته چې کارېدلی شي.
تصویري دایرې تېروتنه- هغه تېروتنه ده چې په پایله کې یې له اړتیا پرته استدلال درجه ځای پر ځای شوې وي.
↑Hornby, A.S. (2010). Oxford advanced learner's dictionary of current English (8th ed.). Oxford [England]: Oxford University Press. ISBN978-0194799003. sophist
