خوېساني ژبې

خوېساني ژبې

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	د ژبې کورنۍ
ځانګړې وېشنيزه	انساني ژبه
ويونکو شمېر	۳۷۰٬۰۰۰

 

خوېساني ژبې د افريقا لويه وچه کې د ځايي ژبو يوهکورنۍ ده، چې اوسمهال يې ويناوال له ۳۰۰ زرو تنو څخه لږ دي. دا ژبې اوسمهال په ټوليز ډول د خطر سره مخ ژبو کې ډلبندي شوي دي.

خوېساني ژبې د سوېلي افریقا په وېشل شویو برخو کې موندل کیږي. په دې کورنۍ کې دوه څانګې شاملې دي، هوټینټ او بوشمن. دا ژبې ځانګړی فونیمیک ارزښت لري ځکه چې د دوی د کنسوننټ سیسټم کې، کنسوننټونه خپلواک فونیم ګڼل کیږي. البته، نورې افریقایي ژبې لکه زولو (چې يوه بانتو ژبه ده) هم دا ډول غږونه لري، چې د خوېساني ژبو څخه اخیستل شوي.

جغرافیایي وېش

دا ژبې په عمده توګه د نامیبیا او بوټسوانا په کالهاري سارايي سیمو کې ویل کیږي. په هرصورت، دوه نور اقلیتونه هم په ډېرو لرې پرتو ځایونو کې په دې ژبو خبرې کوي. یو په تانزانیا کې کابو ۴۰,۰۰۰ تنه او بل یې د انګولا په ساحل کې کوچنۍ سیمه ده. د دې کورنۍ تر ټولو مهمه ژبه د خوي خوي ژبه ده، چې په نامیبیا کې شاوخوا ۲۵۰,۰۰۰ تنه پرې خبرې کوي. په تانزانیا کې سانداوي ژبه هم ۴۰,۰۰۰ ویونکي لري.

فونیټیک

د دې ژبو تر ټولو مهمه ځانګړنه د ځانګړي ژبپوهنې په برخه کې د دوی ځانګړی فونیتیک دی. په دې ژبه کې یو ډول فونیمونه دي چې د کلک کنسوننټ په څېر دي. په دې ژبو کې کلک کنسوننټونه خاموش توري دي چې په نورو ژبو کې د غږولو فونولوژیکي نمونې نه تعقیبوي. داسې غږونه دي لکه د غاښونو له لارې د هوا د ایستلو غږ. دا ځانګړنه تر یوې اندازې پورې د نورو ټولنو په ځینو ژبو کې ، په ځانګړې توګه په افریقا کې او د استرالیا د مورنیو ژبو په منځ کې ثبت شوې ده.

اړوند نور

• بانتو ژبې
• خوسايي ژبه

سرچینې

• برنارد، الف (۱۹۸۸) 'خپلواکي، ژبه او تولید: د خویسان د ټولنیز جوړښت یو اټکلي تاریخ'، افریقا: د نړیوال افریقایي انسټیټیوټ ژورنال 58(1)، 29-50
• Gerrit Dimmendaal (2008) "د افريقا په وچه کې د ژبې ايکولوژي او ژبني تنوع"، په ژبه او ژبپوهنه کمپاس 2/