Jump to content

ختیځه ارتودوکس کلیسا

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

ختیځه ارتودوکس کلیسا، چې د ارتودوکس کلیسا په نامه هم یادېږي، دویمه لویه عیسوي کلیسا ده، چې نږدې ۲۲۰میلیونه تعمید شوي غړي لري. دا د خپلسرو ټولنو د اتحادیې په توګه کار کوي، چې هر یو یې د خپلو کشیشانو او پیروانو له خوا په سیمه ییزو غونډو کې اداره کېږي. دغه کلیسا د رومن کاتولیک کلیسا د مشر په څېر هېڅ فکري یا حکومتي واک نه لري. ختیځه ارتودوکس کلیسا، په نړۍ کې یو له پخوانیو پاتې شوو مذهبي بنسټونو نه ده چې د ختیځې او سویل ختیځې اروپا، قفقاز او منځني ختیځ په تاریخ او کلتور کې مهمه ونډه لري. ختیځه ارتودوکس کلیسا په رسمي توګه ځان د ارتودوکس کاتولیک کلیسا بولي.[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

دا کلیسا اووه لوی مذهبي مراسم لري، چې ترټولو مهم یې د رب مېلمستیا ده، چې په غونډو کې د عبادت په بڼه لمانځل کېږي. [۱۶][۱۷]

ختیځ ارتودوکس عیسویان زیاتره په سویل ختیځه او ختیځه اروپا، قبرس، جورجیا، د قفقاز سیمې په ځینو برخو، سایبریا او د روسیې په لرې ختیځ کې ژوند کوي. نږدې نیمایي ختیځ ارتودوکس عیسویان په شوروي ایالتونو کې مېشت دي، چې ډېری یې په روسیه کې دي. د افريقا په پخوانيو بازنطيني سيمو، ختيځې مديترانې او منځني ختيځ کې داسې ټولنې هم شته چې د مذهبي ځورونې د زياتوالي له امله جبري کډوالۍ ته اړ شوي دي. [۱۸][۱۹][۲۰][۲۱]

نوم او ځانګړتیاوې

[سمول]

پېژندوینه

[سمول]

ختیځه ارتودوکس کلیسا د ختیځو عیسویانو په توګه تعریف شوي چې د اووه کلیساګانو شوراګانې په رسمیت پېژني او معمولا له اکومینیکل کلیسا،الکساندریا کلیسا،  انټیوچ کلیسا او بیت المقدس کلیسا سره په اړیکه کې دي. د ختیځې ارتودوکس کلیساګانو له خوا په رسمیت پېژندل شوې اووه نړیوالې شوراګانې لومړۍ نیکیا، لومړی قسطنطین، ایفیسس، چالسډون، دویم قسطنطین، درېیم قسطنطین او دویمه نیکیا دي.[۲۲][۲۳][۲۴][۲۵]

نوم

[سمول]

د کلیسا د نړیوالتوب او د نیکین عقیدې سره سم او د ختیځو ارتودوکس چارواکو، لکه: بروکلین رافیل ټینګار کوي چې د کلیسا بشپړ نوم تل له« کاتولیک» اصطلاح سره یوځای دی، لکه څنګه چې« د مقدس ارتودوکس کاتولیک اپوستولیک کلیسا» کې راغلی دی. [۲۶][۲۷][۲۸]

د ختیځې ارتودوکس کلیسا رسمي نوم «د ارتودوکس کاتولیک کلیسا» دی، چې په دې نوم کلیسا خپل ځان معرفي کوي، دا نوم د یادې کلیسا پهادبي یا کینونیکي متنونو کې خپور شوی. د ختیځ ارتودوکس الهیات پوهان، کلیسا ته د کاتولیک په توګه اشاره کوي. دا نوم په کتابونو او خپرونو کې د سیکولر یا غیر ارتودوکس ختیځ لیکوالانو له خوا هم پېژندل شوی. د کلیسا عام نوم« ختیځه ارتودوکس کلیسا» یوه لنډه بڼه ده، چې په عادي استعمال کې له ګډوډۍ مخنیوي کوي.[۲۹][۳۰][۳۱][۳۲][۳۳][۳۴][۳۵][۳۶][۳۷][۳۸][۳۹][۴۰][۴۱][۴۲][۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷][۴۸]

خپلمنځي اړیکي

[سمول]

د نورو عیسویانو سره اړیکې

[سمول]

په ۱۹۲۰ز کال کې د قسطنطنی کلیسا ډیوسیس یو متحد المال خپور کړ چې عنوان یې «ټولو مسیحي کلیساګانو ته، هرچېرې چې وي» او په دې توګه یې د جلا شوو عیسویانو ترمنځ د نږدې همکارۍ غوښتنه وکړه او له نورو کلیساګانو سره په موازي توګه یې د « کلیساګانو ټولنې» د جوړولو وړاندیز وکړ. دې ډول خوځښت، د کلیساګانو د نړیوالې شورا په بنسټ کې هم مهمه ونډه درلوده؛ چې ټولې ختیځې ارتودوکس کلیساګانې د کلیساګانو د نړیوالې شورا غړیتوب ترلاسه کړي، چې د ارتودوکس کلیسا او الهیات پوهان په دې کمېټو کې چوپړ کوي.[۴۹][۵۰][۵۱][۵۲]

مقدس اسرار (مقدسات)

[سمول]

د تعمید غسل

[سمول]

د تعمید غسل هغه راز ته ویل کېږي، چې  ګناهګار سړی په نوي او معصوم کس بدلوي، پخوانی ژوند، ګناهونه، تېروتنې له منځه وړي او په دې توګه د پاکي لوحه (دړه) ورکول کېږي. د تعمید غسل له لارې یو سړی د ختیځې ارتودوکس کلیسا غړیتوب تر لاسه کوي اوله مسیحي بدن سره یوځای کېږي. پهعمومي ډول د تعمید غسل، د مذهبي مشرانو او کشیشانو له خوا ورکول کېږي، خو په بېړني حالت کې هر عیسوي، اورتودوکسته د تعمید غسل ورکولای شي.[۵۳][۵۴]

په ختیځې ارتودوکس کلیسا کې واده

[سمول]

د ارتودوکس له نظره واده یو له مقدسو کړنو نه ګڼل کېږي. لکه څنګه چې په ډېری نورو عیسوي دودونو کې د بېلګې په توګه: په کاتولیکیزم کې، واده د خدای په وړاندې د ابدي اتحاد او مینې لپاره د یوې ښځې او سړي یوځای کېدلو ته وايي. کلیسا واده ته د نارینه او یوې ښځې تر منځ د یووالي په سترګه ګوري، د ارتودوکس ځینې مشران، د همجنسبازانو له واده او اړوندو ملکي جوړښتونو سره سخت مخالفت لري.[۵۵][۵۶][۵۷][۵۸]

د  ارتودوکس له نظره،  واده نه منحل کېږي؛ په دې معناچې دا باید مات نه شي، له داسې یووالي سرغړونه چې مقدس ګڼل کېږي، یو جرم دی. په دې توګه، د بیا واده اجازه ورکول د ګناهکار سړي پر وړاندې د کلیسا د رحم یو عمل دی.[۵۹][۶۰][۶۱]

مقدس احکام

[سمول]

د کلیسا کونډې کشیشانې او د کلیسا خادمین نه شي کولای، بیا واده وکړي او دا ډول کشیشان معمولا خانقاه ته تقاعد کېږي، چې دا موضوع د کلیسا د کشیشانو د کونډو په اړه هم صدق کوي، کله چې د دوی ماشومان لوی شي، هغوی هم باید  واده ونه کړي او بایدکشیشان شي. په ۲۰۱۶ز کال کې الیګزانډریا کلیسا پرېکړه وکړه، چې په کلیسا کې د ښځینه خادمینوپه اړه حکم بیاځلې معرفي کړي. د۲۰۱۷ز کال په فبرورۍکې پاټریارک دویمه تیوډوروس، پینځه ښځې د الکساندري په کلیسا کې د کلیسا د خادمانو په توګه وګومارلې.[۶۲][۶۳][۶۴][۶۵]

اوسمهال

[سمول]

د اورتودوکس کلیسا، د اداري او محلي کلتور له نظره جلا دي، خو په ډېری برخو کې له یو بل سره اړیکه لري. پر دې سربېره، ځینې تفرقه اچونکې کلیساګانېد کلیساګانو په هېڅ ډول ټولنه کې نه دې شاملې، چې ټولې درې ډلې د ختیځ ارتودوکس په نوم پېژندل کېږي.

له روسیې نه بهر د روسیې ارتودوکس کلیسا،  په ۲۰۰۷ز کال کې له مسکو کلیسا سره یوځای شوه، چې دا دوه کلیساګانې په ۱۹۲۰ز لسیزه کې د پخواني شوروي د دښمن رژیم د تابع کېدو له امله له یو بل نه جلا شوې وې. یوه بله ډله چې د زړو مومنانو په نامه یادېږي، په ۱۶۶۶ز کال کې د روسیې له ارتودوکس کلیسا نه، د اعتراض په توګه، هغه مهال جلا شوه چې د کلیسا له هغو اصلاحاتو سره یې مخالفت وښوده، چې د مسکو د پاټریارک نیکون له خوا معرفي شوي وو.

سرچینې

[سمول]
  1. ↑ Johnson, Todd M. "Status of Global Christianity, 2019, in the Context of 1900–2050" (PDF). Center for the Study of Global Christianity.
  2. ↑ Parry, Ken; Melling, David J.; Brady, Dimitri; Griffith, Sidney H.; Healey, John F., eds. (2017-09-01) [1999]. "Eastern Orthodox". The Blackwell Dictionary of Eastern Christianity. Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd. p. 170. doi:10.1002/9781405166584. ISBN 978-1-4051-6658-4. The Eastern Orthodox are the second largest Christian communion, exceeded in members only by the Roman Catholic communion.
  3. ↑ Fairchild, Mary (17 March 2017). "Eastern Orthodox Denomination". ThoughtCo. خوندي شوی له the original on 14 April 2019. بياځلي په 19 October 2018.{{cite web}}: CS1 errors: unsupported parameter (link)
  4. ↑ Brien, Joanne O.; Palmer, Martin (2007). The Atlas of Religion. University of California Press. p. 22. ISBN 978-0-520-24917-2. There are over 220 million Orthodox Christians worldwide.
  5. ↑ "BBC – Religions – Christianity: Eastern Orthodox Church". www.bbc.co.uk.
  6. ↑ Fairchild, Mary. "Christianity:Basics:Eastern Orthodox Church Denomination". about.com. بياځلي په 22 May 2014.{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link)
  7. ↑ "The Patriarch Bartholomew". 60 Minutes. CBS. 20 December 2009. بياځلي په 26 June 2021.
  8. ↑ "Biography - The Ecumenical Patriarchate". www.patriarchate.org. بياځلي په 2019-12-11.
  9. ↑ Winfield, Nicole; Fraser, Suzan (30 November 2014). "Pope Francis Bows, Asks For Blessing From Ecumenical Patriarch Bartholomew In Extraordinary Display Of Christian Unity". Huffington Post. خوندي شوی له the original on 2016-03-17. بياځلي په 2019-12-11.
  10. ↑ Finding Global Balance. World Bank Publications. 2005. p. 119. بياځلي په 2 August 2015. His All Holiness is the spiritual leader of 300 million Orthodox Christians worldwide
  11. ↑ "Eastern Orthodoxy". Encyclopædia Britannica Online. “Eastern Orthodoxy, official name, used in British English as well, is Orthodox Catholic Church, one of the three major doctrinal and jurisdictional groups of Christianity.” 
  12. ↑ Ellwood, Robert S.; Alles, Gregory D. (2007). Ellwood Encyclopedia of World Religions. p. 128. ISBN 978-1-4381-1038-7. The Eastern Orthodox Churches are properly known as the "Orthodox Catholic Church
  13. ↑ Tsichlis, Fr. Steven. "Frequently Asked Questions About the Orthodox Church". St. Paul's Greek Orthodox Church, Irvine, CA. خوندي شوی له the original on 10 December 2013. بياځلي په 4 May 2014. The full title of our Church is 'The Orthodox Catholic Church.'
  14. ↑ Richard R. Losch (1 May 2002). The Many Faces of Faith: A Guide to World Religions and Christian Traditions. Wm. B. Eerdmans Publishing. p. 76. ISBN 978-0-8028-0521-8. The official name of the body is the Orthodox Catholic Church.
  15. ↑ Ware 1993، م. 8.
  16. ↑ Meyendorff, John (1983). Byzantine Theology: Historical Trends and Doctrinal Themes. Fordham University Press.
  17. ↑ "The Orthodox Faith – Volume I – Doctrine and Scripture – The Symbol of Faith – Church". www.oca.org. بياځلي په 2020-07-27.
  18. ↑ Peter, Laurence (17 October 2018). "Orthodox Church split: Five reasons why it matters". BBC. The Moscow-based Russian Orthodox Church has at least 150 million followers – more than half the total of Orthodox Christians. ... But Mr Shterin, who lectures on trends in ex-Soviet republics, says some Moscow-linked parishes will probably switch to a new Kiev-led church, because many congregations 'don't vary a lot in their political preferences.'
  19. ↑ "Orthodox Christianity's geographic center remains in Central and Eastern Europe". Pew Research Center's Religion & Public Life Project. 2017-11-08. بياځلي په 2020-12-09.
  20. ↑ Harriet Sherwood (13 January 2016). "Christians flee growing persecution in Africa and Middle East". The Guardian.
  21. ↑ Huma Haider University of Birmingham (16 February 2017). "K4D The Persecution of Christians in the Middle East" (PDF). Publishing Service U.K. Government.
  22. ↑ Parry, Ken; Melling, David J.; Brady, Dimitri; Griffith, Sidney H.; Healey, John F., eds. (2017-09-01) [1999]. "Eastern Orthodox". The Blackwell Dictionary of Eastern Christianity. Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd. pp. 169–70. doi:10.1002/9781405166584. ISBN 978-1-4051-6658-4.
  23. ↑ Prokurat, Michael; et al., eds. (1996). "ECUMENICAL COUNCILS". Historical dictionary of the Orthodox church. Scarecrow Press. pp. 114–5. ISBN 0-8108-3081-7. OCLC 797749844.
  24. ↑ Parry, Ken; Melling, David J.; Brady, Dimitri; Griffith, Sidney H.; Healey, John F., eds. (2017-09-01) [1999]. "ecumenical councils". The Blackwell Dictionary of Eastern Christianity. Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd. pp. 171–2. doi:10.1002/9781405166584. ISBN 978-1-4051-6658-4.
  25. ↑ Parry, Ken; Melling, David J.; Brady, Dimitri; Griffith, Sidney H.; Healey, John F., eds. (2017-09-01) [1999]. "Western rite Orthodoxy". The Blackwell Dictionary of Eastern Christianity. Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd. pp. 514–5. doi:10.1002/9781405166584. ISBN 978-1-4051-6658-4.
  26. ↑ Cleenewerck 2009، مم. 100–101. The word "Catholic" shows that the Church consider itself universal and complete, and not to be confused with Catholicism. "The Church of the East has never from the first been known by any other name than Catholic, nor has she set aside this title in any official document.".
  27. ↑ "About Orthodox". Saint Mary Antiochian Orthodox Church, Pawtucket, RI. بياځلي په 4 May 2014. The official designation of the Orthodox Church is the 'Eastern Orthodox Catholic and Apostolic Church.'
  28. ↑ "To be an Orthodox Christian ..." Orthodox Christian Church in Thailand (Moscow Patriarchate). بياځلي په 4 May 2014.{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link)
  29. ↑ "Eastern Orthodoxy". Encyclopædia Britannica Online. “Eastern Orthodoxy, official name, used in British English as well, is Orthodox Catholic Church, one of the three major doctrinal and jurisdictional groups of Christianity.” 
  30. ↑ Ellwood, Robert S.; Alles, Gregory D. (2007). Ellwood Encyclopedia of World Religions. p. 128. ISBN 978-1-4381-1038-7. The Eastern Orthodox Churches are properly known as the "Orthodox Catholic Church
  31. ↑ Tsichlis, Fr. Steven. "Frequently Asked Questions About the Orthodox Church". St. Paul's Greek Orthodox Church, Irvine, CA. خوندي شوی له the original on 10 December 2013. بياځلي په 4 May 2014. The full title of our Church is 'The Orthodox Catholic Church.'
  32. ↑ Richard R. Losch (1 May 2002). The Many Faces of Faith: A Guide to World Religions and Christian Traditions. Wm. B. Eerdmans Publishing. p. 76. ISBN 978-0-8028-0521-8. The official name of the body is the Orthodox Catholic Church.
  33. ↑ The monks of Decani Monastery, Kosovo. "The Orthodox Church, An Introduction". Orthodox Christian Information Center. بياځلي په 3 May 2014. The official designation of the church in its liturgical and canonical texts is "the Orthodox Catholic Church"
  34. ↑ "What We Believe". The Orthodox Church. The Diocese of Eastern Pennsylvania, Orthodox Church in America. بياځلي په 3 May 2014. The official designation of the church in its liturgical and canonical texts is "the Orthodox Catholic Church" (gr. catholicos = universal).{{cite web}}: CS1 errors: archive-url (link) CS1 errors: unsupported parameter (link)
  35. ↑ "About Orthodoxy". The Orthodox Church. Berlin, MD: Christ the Saviour Orthodox Church. بياځلي په 3 May 2014. The official designation of the church in its liturgical and canonical texts is "the Orthodox Catholic Church" (gr. catholicos = universal).
  36. ↑ "The Holy Orthodox Christian Church: Its Faith and Life". ArchangelsBooks.com. بياځلي په 4 May 2014. The official designation of the church in its liturgical and canonical texts is "the Orthodox Catholic Church" (gr. catholicos = universal).
  37. ↑ "Orthodox Christianity – Introduction". Serbian Orthodox Diocese of Ras and Prizren. بياځلي په 4 May 2014. The official designation of the church in its liturgical and canonical texts is "the Orthodox Catholic Church" (gr. catholicos = universal).
  38. ↑ "About Orthodoxy". Holy Ascension Orthodox Church, Frackville, PA. بياځلي په 4 May 2014. The official designation of the church in its liturgical and canonical texts is "the Orthodox Catholic Church" (greek catholicos = universal).
  39. ↑ "Eastern Orthodoxy | Definition, Origin, History, & Facts | Britannica". www.britannica.com. بياځلي په 2021-11-11. The official designation of the church in Eastern Orthodox liturgical or canonical texts is 'the Orthodox Catholic Church.' Because of the historical links of Eastern Orthodoxy with the Eastern Roman Empire and Byzantium (Constantinople), however, in English usage it is referred to as the 'Eastern' or 'Greek Orthodox'Church.
  40. ↑ Merriam-Webster Encyclopedia of World Religions 1999، مم. 309–310.
  41. ↑ Losch 2002، م. 76.
  42. ↑ Schadé Encyclopedia of World Religions 2006.
  43. ↑ Fortescue 1908، م. 255 "it is all gathered together and still lives in the Holy Apostolic Orthodox Catholic Church of the Seven Councils.".
  44. ↑ Nielsen، Johnson او Ellis 2001، م. 248 "In the Eastern Orthodox Catholic Church, authority".
  45. ↑ De Vie 1945.
  46. ↑ Fitzgerald 1998، م. 8.
  47. ↑ Ware 1993، م. 307.
  48. ↑ Merriam-Webster Encyclopedia of World Religions 1999، م. 309: "The official designation of the church in Eastern Orthodox liturgical or canonical texts is 'the Orthodox Catholic Church.کينډۍ:'".
  49. ↑ Ware 1993, p. 322 "From the beginning of the twentieth century the Ecumenical Patriarchate has shown a special concern for Christian reconciliation. At his accession in 1902, Patriarch Joachim III sent an encyclical letter to all the autocephalous Orthodox Churches, asking in particular for their opinion on relations with other Christian bodies. In January 1920 the Ecumenical Patriarchate followed this up with a bold and prophetic letter addressed 'To all the Churches of Christ, wherever they may be', urging closer co-operation among separated Christians, and suggesting a 'League of Churches', parallel to the newly founded League of Nations. Many of the ideas in this letter anticipate subsequent developments in the WCC. Constantinople, along with several of the other Orthodox Churches, was represented at the Faith and Order Conferences at Lausanne in 1927 and at Edinburgh in 1937. The Ecumenical Patriarchate also participated in the first Assembly of the WCC at Amsterdam in 1948, and has been a consistent supporter of the work of the WCC ever since."
  50. ↑ Fuchs, Lorelei F. (2008). Koinonia and the Quest for an Ecumenical Ecclesiology. Wm. B. Eerdmans Publishing. p. 162. ISBN 978-0-8028-4023-3. Addressed "to all the Churches of Christ, wheresoever they be", the letter of the Ecumenical Patriarchate opens the words anticipating the spirit of the ecclesial bodies which would later form the World Council of Churches.
  51. ↑ Benz, Ernst (31 July 2008). The Eastern Orthodox Church. Transaction Publishers. p. 197. ISBN 978-0-202-36575-6. A large number of Orthodox Churches are members of the World Council of Churches; Orthodox ecclesiastics and theologians serve on its committees and attend its conferences.
  52. ↑ Ware 1993، م. 322.
  53. ↑ Ware 1993، مم. 277–278.
  54. ↑ Ware 1993، مم. 274–277.
  55. ↑ "Statement of Orthodox Christian Bishops" (PDF). خوندي شوی له the original (PDF) on 10 June 2011.
  56. ↑ "OCA Reaffirms SCOBA Statement in Wake of Massachusetts Same-Sex Marriage Ruling". بياځلي په 4 August 2010.
  57. ↑ "Letter to Families by Pope John Paul II". خوندي شوی له the original on April 5, 2011.
  58. ↑ John Meyendorff (1975). Marriage: An Orthodox Perspective. St. Vladimir's Seminary Press. p. 13. ISBN 978-0-913836-05-7. بياځلي په 2016-02-20.
  59. ↑ John Meyendorff (1975). Marriage: An Orthodox Perspective. St. Vladimir's Seminary Press. p. 18. ISBN 978-0-913836-05-7. بياځلي په 2016-02-20.
  60. ↑ John Meyendorff (1975). Marriage: An Orthodox Perspective. St. Vladimir's Seminary Press. p. 18. ISBN 978-0-913836-05-7. بياځلي په 2016-02-20.
  61. ↑ Mgr. Athenagoras Peckstadt, Bishop of Sinope (18 May 2005). "Marriage, Divorce and Remarriage in the Orthodox Church: Economia and Pastoral Guidance". The Orthodox research Institute. بياځلي په 19 November 2008.
  62. ↑ Karras, Valerie A. (June 2004). "Female Deacons in the Byzantine Church". Church History. 73 (2): 272–316. doi:10.1017/S000964070010928X. ISSN 0009-6407. S2CID 161817885.
  63. ↑ "Orthodox Church debate over women deacons moves one step closer to reality". Religion News Service. 2017-03-09. بياځلي په 2021-11-12.
  64. ↑ "Second Day of Deliberations of the Holy Synod of the Patriarchate of Alexandria". patriarchateofalexandria.com. خوندي شوی له the original on 2016-12-22. بياځلي په 2021-11-12. Regarding the issue of the institution of Deaconesses, it was decided to revive this and a tripartite committee of Hierarchs was appointed for a detailed consideration of the subject.
  65. ↑ "Orthodox move for women deacons is 'revitalization' not 'innovation'". National Catholic Reporter. 2017-11-30. بياځلي په 2021-11-12.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=ختیځه_ارتودوکس_کلیسا&oldid=341935" نه اخيستل شوی