جان سميت (لوڅاو)

جان سميت

اړوند

زېږونځای	Willoughby (en)
ښاروندتوب	انګلستان پاچايي
زېږون نېټه	جنوري ۱۵۸۰
مړينې نېټه	۲۱ جون ۱۶۳۱ (Julian)
مړينې ځای	لندن
ښخولو ځای	St Sepulchre-without-Newgate, Holborn (en)
زدکړنځی	King Edward VI Grammar School (en)
ژبې	انګرېزي ژبه
دنده	explorer (en) — پوځي ځواک — ليکوال — autobiographer (en)

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	انسان

جان سميت (د 1580 د جنورۍ په 6 تعميد غسل ورکړل شو – 1631 د جون 21) يو انګريز سرتيری، لوڅاو، استعماري والي، د نيو انګلينډ اميرالبحر، او ليکوال و. نوموړي د اولسممې پېړۍ په لومړيو کې، د ويرجينيا په جيمز ټاون کې د مستعمرې په جوړولو کې مهمه ونډه درلوده، کوم ځای چې په شمالي امريکا کې لومړی دايمي انګريزي کلی و. نوموړی د 1608 د سپتمبر او د 1609ز کال د اګست په منځ موده کې د ويرجينيا د مستعمرې مشر و، او د ويرجينيا او «چيسپيک بی» د سمندر په اوږد دکې د يوې څېړنې مشري يې وکړه، د کوم په موده کې چې هغه د «چيسپيک بی» د سيمې د نقشې جوړونکی لومړی لوڅاو وګرځېد. وروسته نوموړی د نيو انګليډ د ساحل څېړنه وکړه او نقشه يې جوړه کړه. د «ټرانسلوينيا» د شهزاده «سګسمنډ باتوري» او د هغه د ملګري «موزز سيکلي» لپاره د هغه د خدماتو په پار نوموړي ته د اس سپور لقب ورکړل شو.

جيمز ټاون د 1607ز کال د مۍ په څوارلسمه نېټه جوړ شوی و. «سميت» لومړي استوګنو ته روزنه ورکړه چې څه ډول بزګري وکړي او کب ونيسي، او په دې ډول يې دا مستعمره له ابتدايي ويجاړۍ وژغورله. نوموړي عامو خلکو ته وويل، "هغه چې کار نه کوي، هغه به خوراک نه خوري"، نوموړي په دې خبرې سره  2 تيسالونيکانو 3:10 ته اشاره کوله (دا د بايبل د عهد جديد يو کتاب دی). سخت موسم، د اوبو او خوراک کمښت، شا او خوا جبه لرونکې ساراوې، او د اصلي امريکايانو له خوا بريدونو نږدې دا مستعمره ويجاړه کړه. په هر حال، د «سميت» په مشرۍ کې، جيمز ټاون وژغورل شو، او بالاخره وغوړېد. «سميت» په يوه کوچنۍ کښتۍ کې د باروتو د چاودنې په پېښه کې د ټپي کېدو له امله اړ شو، چې بېرته انګلستان ته ولاړ شي.

د «سميت» کتابونه او نقشې د نوې نړۍ د انګلستان نيواکګرو په هڅونه او ملاتړ کې مهم وو. کله چې هغه دې سيمې ته د «نيو انګلينډ» (نو انګلستان) نوم ورکړ، نوموړي وويل: "په دې ځای کې به هر سړی د خپل کار او خپلې ځمکې مالک او څښتن وي.....که هغه له خپلو لاسونو پرته نور هېڅ نه لري، ښايی چې هغه....د صنعتونو له لارې په چټکۍ سره شتمن شي". «سميت» په 1631ز کال کې په لندن کې مړ شو.

د ژوند لومړي کلونه

د «سميت» د زېږېدو دقيقه نه ده معلومه. نوموړي ته په «لنکنشاير» کې له «الفورډ» سره نږدې، په «ولوګبي» کې د 1580ز کال د جنورۍ په شپږمه نېټه د تعميد غسل ورکړل شوی و، چېرته چې د هغه والدينو د «لارډ ولوبی» څخه يو کروندځای په کرايه اخيستی و. نوموړي ادعا درلوده چې د «لنکشاير» د «کيورډلي» د لرغونې سميت کورنۍ له زوزات څخه دی، نوموړی له 1592  څخه تر 1595ز کال پورې په کنګ ايډوارډ VI ښوونځي کې زده کړې وکړې، چې په «لوث» کې يې موقعيت درلود. «سميت» په لومړيو کې د «نورفولک» د «کينګ لين» په «هينسيټک ليګ» سوداګريزې بندرګاه کې د يو سوداګر سره د شاګردۍ په لار روان کړای شوی و. په هر حال، نوموړي خپل ځان د يو سوداګر د يورنګه (يکنواخته) ژوند او د محاسبې په يو دفتر کې د قيد کېدو لپاره مناسب ونه باله. د «جان سميت» ژوندليکونکی، «پيټر فرسټ بروک» وايي چې د «کنګز لن» په بندرګاه کې د يو سوداګر لپاره د شاګرد په توګه د «سميت» لنډې مودې په هغه کې د سختيو ګاللو روح په هيجان راوست.

«سميت» د خپل پلار له مړينې وروسته په شپاړس کلنۍ کې د سمندر سفرونه پيل کړل. نوموړي د فرانسې د «هنري څلورم» په پوځ کې د جنګيالي په توګه خدمات تر سره کړل، او د هسپانيې د پاچا «فيليب دويم» څخه د هالنډ د ازادۍ لپاره د هسپانيانو پر ضد وجنګېد. نوموړی له دې وروسته مديترانې ته ولاړ، چېرته چې هغه په سوداګرۍ او سمندري غلاوو کې ښکېل و، او وروسته په اوږده ترکي جګړه کې د عثماني ترکانو پر ضد وجنګېد. په 1600  او 1601ز کلونو کې، د «زړور مايکل» په جګړه کې په هنګري کې د اتريش د «هيبسبرګ» لپاره د جنګېدو پر مهال، نوموړي ته د اس سپرو د مشر په توګه ترفيع ورکړل شوه. د «زړور مايکل» له مړينې وروسته، نوموړي په «والاچيا» کې د «رادو سربن» لپاره د عثماني باجګر «ارميا مويلا» پر ضد وجنګېد. مشهوره ده چې «سميت» د يو په يو او لاس په لاس جګړه کې درې عثماني سيالان ووژل او د هغوی سرونه يې پرې کړل، د کوم له امله چې هغه د «ټرانسلوينيا» د شهزاده له خوا د اس سپور لقب ورکړل شو او هغه ته يې يو اس او يو نښان ورکړل، چې د درې ترکانو سرونه پکې ښکارېدل.  

په 1602ز کال کې، نوموړی له کريميايي تاتاريانو سره په کوچنۍ نښته کې ټپي شو، او ونيول شو، او د مريانو بازار ته له وړلو وروسته وپلورل شو. نوموړی په قسطنطنيه کې د «چراتزا تراګبيګزندا» په نوم يوې ښځې ته د مريي د ډالۍ په توګه واستول شو، هغې نوموړی د کرنيزو کارونو او د اسلام منلو لپاره «روستوف» ته واستاوه. يو ځل د مريانو د مشر له خوا د وهلو پر مهال، «سميت» د مريانو مشر لاندې کړ، او د عثمانيانو له سيمې څخه «ماسکووي» ته وتښتېد، د اروپا او افريقا له لارې له سفر کولو مخکې «پونډي-ليتوانيايي» مشترک المنافع ته ولاړ، او په 1604ز کال کې انګلستان ته ورسېد. 

په جيمزتاون کې

په 1606ز کال کې، «سميت» د لندن د ويرجينيا له هغه شرکت سره ښکېل شو، چې د ګټې لپاره يې د ويرجينيا د مستعمره کولو پلان درلود، او پاچا جيمز لا دمخه يو منشور صادر کړی و. دا ماموريت د 1606ز کال د ديسمبر د مياشتې په شلمه نېټه په «ډسکوري، سوسن کانسټینټ» او «ګاډ سپيډ» کې روان شو.  د هغه خادم د «سمويل کولير» په نوم يو دولس کلن هلک و.

د سفر پر مهال، پر «سميت» د بغاوت تور پورې شو، او د بېړۍ کپتان «کرسټوفر نيوپورټ» (د درېیواړو بېړيو مسئول) په پام کې درلوده چې هغه اعدام کړي. دا پېښې شا او خوا هغه وخت منځ ته راغلې چې په «کينيري» ټاپوګانو کې د اوبو او وسايلو د بيا چمتو کولو لپاره دا سفر درېدلی و. «سميت» د سفر په ډېره موده کې بندي و. په هر حال، د 1607ز کال د اپريل په شپږ ويشتمه نېټه دوی په «کيپ هنري» کې ښکته شول او د ويرجينيا د شرکت له خوا د مستعمرې د نويو مشرانو څخه د يو په توګه د «سميت» د ټاکلو ناټاپه شوي احکامات صادر شول، او په دې ډول هغه د اعدام له رسۍ څخه وژغورل شو.

د 1607ز کال د دوبي تر موسم پورې، نوي ابادېدونکي لا هم په لنډمهالو کورونو کې اوسېدل. د يو مناسب ځای لټون د 1607ز کال د مۍ د مياشتې په څوارلسمه نېټه هغه مهال پای ته ورسېد، کله چې د شورا مشر کپتان «ايډورډ ماريا ونګ فيلډ» د ابادۍ لپاره جيمز ټاون سيمه وټاکله. د څلور مياشتيني سمندري سفر وروسته، د دوی د خوراک زېرمې د هر يو لپاره هره ورځ د يو يا دوه پيالو د غلې د خوراک لپاره بسنه کوله، او نږدې هره ورځ به يو تن د سختو حالاتو او پراخه ناروغيو له امله مړ کېدو. د سپتمبر تر مياشتې پورې، د 104 هغو کسانو له منځه چې انګلستان څخه تللي وو له 60 زيات مړه شول.

د 1608ز کال د جنورۍ په لومړيو کې، شا اوخوا 100 نوي استوګن له کپتان «نيوپورټ» سره يو ځای د لومړي تمويل په ماموریت کې ورسېدل، خو د بې پروايۍ له امله کلي اور واخيست. په ژمي کې د جيمز سيند کنګل شو، او نوي ابادېدونکي اړ وو، چې په سوځېدلو پاتې شونو کې و اوسېږي. په دې وخت کې، دوی له درې مياشتو زياته برخه په «نيوپورټ»  کې ضايع کړه، ځکه چې د هغه عملې په بندرګاه کې خپلې بېړۍ په وسپنېز «پايرايټ» (یو ډول کاني مواد دي) باندې بارول. خوراک کم و، که څه هم ځايي امريکايانو ځينې خوراکونه راوړي و، او «سميت» ليکلي چې "له موږ څخه له نيمايي زيات مړه شول". «سميت» د دوبي بل موسم کې د «چيسپيک بي» د اوبو د لارو په څېړنه کې تېر کړ، او یوه نقشه يې جوړه کړه، کومه نقشه چې د ويرجينيا د کشفونکو (څېړونکو) لپاره د يوې پېړۍ څخه د زياتې مودې لپاره له ستر ارزښت څخه برخمنه وه.