اډون هبل

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
اډون هبل
(انګلیسي: Edwin Powell Hubble د (P1559) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
اډون هبل
اډون هبل

د شخص معلومات
پيدايښت ۲۰ نومبر ۱۸۸۹[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱]
مړینه 28 سپټمبر 1953 (64 کاله)[۱۲][۲][۳][۵][۶][۷][۸][۹][۱۱]  د (P570) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
تابعیت د امریکا متحده ایالات   د (P27) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
عملي ژوند
مورنۍ ژبه انگليسي   د (P103) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
کاروونکي ژبه(ي) انگليسي [۱۳]  د (P1412) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
د کړنې څانګه ستورپوهنه   د (P101) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
پوځي خدمت
جګړه/جګړې لومړنۍ نړېواله جګړه
دويمه نړېواله جګړه   د (P607) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
لاسليک
اډون هبل
اډون هبل

ويبپاڼه
ربط=انٹرنیٹ مووی ڈیٹابیس مخ پر IMDB باندې  د (P345) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ
  د (P935) برخه د ويکيډاټا له لارې سمه کړئ

Edwin Powell Hubble چې د ۱۸۸۹ز کال د نومبر له ۲۰ څخه يې د ۱۹۵۳ ز سپټمبر تر ۲۸ مې پورې ژوند کاوه، يو امريکايي ستوري پېژندونکی و. نوموړي له کهکشان څخه د پورته ستوري پېژندنې او مشاهداتي کیهان پېژندنې څانګو په رامنځته کولو کې د پام وړ ونډه ولوبوله. [۱۴][۱۵][۱۶]

Hubble ثابته کړه چې، زياتره هغه شيان چې پخوا فکر کېده، د ګرد او ګاز ورېځې به وي او د نيوبولا په توګه ډلبندي شوي وو؛ په اصل کې د شيدو لار (Milky Way) تر شا کهکشانونه وو. نوموړي د کهکشاني او له کهکشان څخه د سترو واټنونو د اندازه کولو لپاره د يوه لرغوني Cepheid د بدلون نورانيت او ضربان دورې (چې په ۱۹۰۸ ز کې د Henrietta Swan Leavitt له لوري وموندل شوه) تر منځ پياوړې سيده اړيکه وکاروله. [۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]

هغه ثبوت چمتو کړ، چې د يوه کهکشان تعطيلي چټکتيا له ځمکې څخه د هغې په واټن سره زياتېږي، چې دا ځانګړنه اوس د هغه حقيقت تر څنګ د هبل د قانون په نوم يادېږي، چې دوه کاله وړاندې د Georges Lemitre له خوا په مشاهداتي ډول وړانديز شوی او بيان شوی و. د Hubble او Lemaitre ګډ قانون دلالت کوي چې نړۍ پراخېږي. يوه لسيزه وړاندې امريکايي ستوري پېژندونکي Vesto Slipher هغه لومړنی دليل چمتو کړ، چې د ډېرو دې نيبولا رڼا په پياوړي ډول red-shifted [سره اوښتې وه] چې د لوړې شاته اچونې چټکتياوو څرګندونکې وه. [۲۳][۲۴][۲۵][۲۶]

د Hubble نوم، د هبل فضا دوربين (Hubble Space Telescope) لپاره په خورا پراخه ډول پېژندل شوی دی، چې د هغه په ټاټوبي Marshfield, Missouri کې په څرګند ډول د ښکاره شوي يوه موډل سره د نوموړي په وياړ نوموړل شوی دی.

د ژوند لومړي وختونه او زده کړې[سمول]

Edwin Hubble له Virginia Lee Hubble () او John Powell Hubble څخه چې د بيمې اجرائيه رئيس و؛ د Marshfield, Missouri کې زېږېدلی دی او په ۱۹۰۰ ز کال کې Wheaton, Illinois ته ولاړ. نوموړي د ځوانۍ په عمر کې د هغه د معنوي وړتياوو په پرتله د ورزشي وړتياوو له امله د يادونې وړ و، که څه هم هغه له املا پرته په بل هر مضمون کې ښې نمرې تر لاسه کړې. اډون يو ځیرک لوبغاړی و، چې په عالي ښوونځي او پوهنځي دواړو کې يې بېسبال، فوټبال او د منډې لوبې کولې. نوموړي په ۱۹۰۶ ز کال کې د عالي ښوونځي د منډې په يوه سيالۍ او [ډګر ته رسېدنه] کې اووه لومړي او يو درېيم مقام وګټه او د باسکټبال په لوبه کې يې له مرکز څخه تر ویستونکي ساتونکي (shooting guard) پورې په يو لړ ځايونو کې لوبه وکړه. هغه په ۱۹۰۷ ز کال کې د دوی د لومړۍ ناستې سرليک په رسولو کې د شيکاګو پوهنتون د باسکټبال ټيم مشري وکړه. [۲۷][۲۸][۲۹]

د لېسانس زده کړې[سمول]

د شيکاګو په پوهنتون کې د هبل زده کړې پر حقوقو متمرکزې وې، چې په پايله کې يې په ۱۹۱۰ ز کې د لېسانس درجه تر لاسه کړه. Hubble د Kappa Sigma Fraternity. د رودزعالم  (Rhodes Scholar) په توګه يې درې کالونه د اکسفورډ په Queen’s College کې، د ساينس پر ځای د قانون پوهنې په لوستلو کې تېر کړل او وروسته يې په ادبياتو او هسپانوي کې هم زده کړې پيل کړې، چې په پایله کې يې د ماسټرۍ سند تر لاسه کړ. [۳۰][۳۱]

په ۱۹۰۹ز کې د هبل پلار خپله کورنۍ له شيکاګو څخه Shelbyville, Kentucky ته ولېږدوله، چې په يوه کوچني ښارګوټي کې واوسېږي او په يا کې يې Louisville ته نږدې مېشت کړه. پلار يې د ۱۹۱۳ز په ژمي کې هغه مهال مړ شو، چې Edwin لا تر اوسه په انګلېنډ کې و. نوموړي په راتلونکې اوړي کې د خپلې مور، دوو خویندو او کوچني ورور د پالنې په موخه له خپل ورور ويليم سره بېرته کور ته راغی. کورنۍ يې ويليم او اډوين ته د استوګنځي برابرولو په موخه يو ځل بيا د Louisville د Highlands ګاونډ Everett Avenue ته لاړل. [۳۲]

هبل يو وظيفه پېژندونکی زوی و، چې د کوچنيوالي له وخته له ستورو پېژندنې سره د لېوالتيا تر څنګ يې د خپل پلار غوښتنې ته غاړه کېښوده او لومړی يې د شيکاګو او وروسته په اکسفورډ پوهنتون کې حقوق ولوستل. نوموړي په دې وخت کې د رياضي او ساينس ځيني دورې هم وکړې. په ۱۹۱۳ ز کې د پلار له مړينې څخه وروسته له اکسفورډ څخه منځني لويديځ ته بېرته ولاړ، مګر د حقوقو په برخه کې د کار کولو انګېزه يې نه لرله. د حقوقو پر ځای يې د Indiana د نوي الباني په New Albany عالي ښوونځي کې د هسپانوي، فزيک او رياضياتو تدريس ته مخه وکړه، چې هملته يې د هلکانو د باسکېټبال ډله رهبرې کړه. نوموړی د عالي ښوونځي له يوه کال تدريس څخه وروسته د شيکاګو پوهنتون څخه د خپل پخواني پروفيسور په مرسته د پوهنتون د Yerkes Observatory کې د ستورو پېژندنې د لوستلو په موخه د لېسانس ښوونځي ته شامل شو، چې په ۱۹۱۷ ز کې يې له همدې ځايه د دوکتورا سند تر لاسه کړ. د نوموړي تيزس د «د بې هوښه نيبولا انځوريزې څېړنې» تر سرليک لاندې و. په Yerkes کې يې د هغه وخت د تر ټولو پياوړو دوربينونو څخه يوه ته لاسرسی درلود، چې يو پرمختللی يا نوی ۲۴ انچه (۶۱ سانتي متره) منعکس کوونکې اله يې لرله. [۳۳][۳۴]

د دوکتورا زده کړې[سمول]

وروسته له هغې چې په ۱۹۱۷ ز کې متحده ايالتونو د جرمنې پر وړاندې جنګ اعلان کړ، Hubble په پوځ کې د ګډون کولو په موخه په چټکۍ سره د خپلې دوکتورا تيزس بشپړ کړ. نوموړی د متحده ايالتونو د پوځ لپاره رضاکارانه دنده وکړه او نوې جوړې شوې ۸۶ فرقې ته وګومارل شو، چې هغه د دويمې لوا په ۳۴۳ کنډک کې خدمت وکړ. هغه د تورن تر درجې پورې ورسېد او د ۱۹۱۸ جولای په ۹ مه له هېواده د باندې دندې لپاره غوره وګڼل شو، مګر ۸۶ فرقه هېڅکله له جنګ سره مخامخ نه شوه [جنګ يې ونه کړ]. هبل له لومړي نړيوال جنګ څخه وروسته، يو کال د کمرېج پوهنتون کې تېر کړ، چې د ستوروپوهنې په اړه يې په کې خپله زده کړې نوې کړې. [۳۵][۳۶]

مسلک[سمول]

Hubble ته په ۱۹۱۹ ز کې د کليفورنيا پاساډينا ته نږدې د ستورو کتنځي د بنسټګر او رئيس George Ellery له خوا د ساينس د Mount Wilson  ستورو کتنځي لپاره د Carnegie Institution کې د کارکوونکي په توګه د دندې وړاندیز وشو. نوموړی د خپلې مړينې (۱۹۵۳ز) پورې، د Mount Wilson د کارکوونکي په توګه پاتې شو. هغه له خپلې مړينې څخه لږ وړاندې لومړنی ستوري پېژندونکی شو، چې د کليفورنيا San Diego ته نږدې د Palomar د ستورو کتنځي کې يې د Hale په نوم ۲۰۰ انچه (۵.۱ ملي) منعکس کوونکې الې لرونکی نوی بشپړ شوی دوربين وکاراوه.

هبل Hubble د امريکا د پوځ لپاره د دويمې نړيوالې جګړې پر مهال د Maryland په Aberdeen Proving Ground کې د يوه ملکي په توګه او د توغېدونکو شيانو د څېړنې لابراتوار د بانديني باليستيک څانګې د مشر په توګه کار وکړ. د يادې دندې په موده کې يې د باندينيو توغېدونکو شيانو د علم په برخه کې ډېرې څېړنې اداره کړې، چې د بمونو او توغنديو ګټور باروت يې زيات کړل. د نوموړي کار د هغه د شخصي پراختيا له امله چې په بانديني باليستيک کې يې د کارول شويو وسايلو لپاره د تجهيزاتو څو توکي رامنځته کړي وو، چې تر ټولو زيات د پام وړ پرمختګ يې د لوړې چټکتيا ساعت کمره وه، چې په الوتکه کې يې د بمونو او ټيټې چټکتيا توغنديو د ځانګړتياوو څېړل شوني کړل. د پام وړ ډيزاين، فعاليت او د بمونو او راکټونو نظامي ګټورتوب له امله، د نوموړي د زده کړو پايلو ته امتياز ورکول کېږي. Hubble ته هلته د کار له امله د (د ستاينې وړ لژين [نظامي عسکر]: Legion of Merit) انعام ورکړل شو. [۳۷]

موندنې (کشفونې)[سمول]

د نړۍ د شيدو لار د کهکشان تر شا ځي. په ۱۹۱۹ کې د کليفورنيا د Mount Wilson په نامه د ستورو کتنځي ته د Edwin Hubble راتګ، د هوکر ۱۰۰ انچه (۲،۵ ملي متره) دوربين (Hooker Telescope) بشپړېدو سره برابرېږي، چې وروسته د نړۍ تر ټولو ستر دوربين شو. په غه وخت کې د نړۍ متداول نظر دا و، چې د نړۍ په بشپړ ډول د شيدو لار له کهکشان څخه جوړه شوې ده. په Mount Wilson کې د هووکر دوربين په کارولو سره هبل، د Andromeda نيوبولا او Triangulum په ګډون په څو مارپېچ نيبولا کې Cepheid اوښتونکي تشخيص کړل (د ستورو هغه ډول چې له کهکشان څخه د واټن معلومولو په موخه د وسيلې په توګه کارول کېږي). [۳۸][۳۹][۴۰][۴۱][۴۲]

سرچینې[سمول]

  1. https://web.archive.org/web/20110630015230/http://hubble.nasa.gov/overview/hubble_bio.php
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ https://web.archive.org/web/20110630015230/http://hubble.nasa.gov/overview/hubble_bio.php — د نشر نېټه: ۲۲ اگسټ ۲۰۱۷ — پیدا کوونکی: John O'Connor او Edmund Robertson
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6891877 — subject named as: Edwin Hubble — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
  4. انسايکلوپېډيا نړيوال پېژند: https://www.universalis.fr/encyclopedie/edwin-powell-hubble/ — subject named as: HUBBLE EDWIN POWELL — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — خپرونکی: Encyclopædia Britannica Inc.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/hubble-edwin-powell — subject named as: Edwin Powell Hubble
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ Store norske leksikon ID: https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=Edwin_Hubble — subject named as: Edwin Hubble — سرليک: Store norske leksikon
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ Bibliothèque nationale de France ID: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb13595260x — subject named as: Edwin Powell Hubble — دوتنه: Bibliothèque nationale de France — سرليک: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم، платформа відкритих даних، платформа открытых данных، plateforme de données ouvertes، piattaforma di dati aperti، Opendata-Plattform، otevřená data platforma، åben-data-platform، տվյալների բաց շտեմարան، platforma za odprte podatke، plataforma de datos abierta، plataforma de dados aberta، платформа адкрытых даных، платформа на отворените данни، platforma otwartych danych، ашық деректер платформасы، ачык маалыматтарды платформа، açıq məlumat platforması، ochiq ma'lumotlar platforma، açık verilerin platformu، платформа отвореног података، platforma otvorenih podataka، platforma otvorenog podataka، platforma otvorených údajov، πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων، platformu atklātā datu، platforma atvira duomenų، platvormi avatud andmete، avoimen datan foorumi، nyílt adatok platformja، პლატფორმა ღია მონაცემები، платформа за отворени податоци، нээлттэй мэдээллийн тавцан، platformă de date deschise، platformo de malferma datumoj، open data platform، плятформа адкрытых зьвестак، Усьтэм даннойёслэн платформазы، асыҡ мәғлүмәт платформаһы، açıq malümat platforması، açıq malümat platforması، ачык малюмат платформасы، öppen dataplattform، платформаи додаҳои боз، ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы او гом бæрæггæнæнты платформæ — منښتلیک: Open License
  8. ۸٫۰ ۸٫۱ GeneaStar person ID: https://www.geneastar.org/genealogie/?refcelebrite=edwinpowellhubblee — subject named as: Edwin Hubble
  9. ۹٫۰ ۹٫۱ Proleksis enciklopedija ID: https://proleksis.lzmk.hr/27267 — subject named as: Edwin Powell Hubble — سرليک: Proleksis enciklopedija او Opća i nacionalna enciklopedija
  10. Hrvatska enciklopedija ID: https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=26567 — subject named as: Edwin Powell Hubble — دوتنه: Dalibor Brozović او Tomislav Ladan — سرليک: Hrvatska enciklopedija — خپرونکی: Miroslav Krleža Lexicographical Institute — ISBN 978-953-6036-31-8
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ CTHS person ID: https://cths.fr/an/savant.php?id=119410 — subject named as: Edwin Powell Hubble — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — سرليک: Annuaire prosopographique : la France savante
  12. سمونګر: Alexander Prokhorov — سرليک: Хаббл Эдвин Пауэлл — نسخهدريم — خپرونکی: The Great Russian Encyclopedia
  13. CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/253056355
  14. "Biography of Edwin Hubble (1889–1953)". NASA. د اصلي آرشيف څخه پر June 30, 2011 باندې. د لاسرسي‌نېټه June 21, 2011. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  15. Redd, Nola Taylor. "Famous Astronomers | List of Great Scientists in Astronomy". SPACE.com. Perch. د لاسرسي‌نېټه April 6, 2018. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  16. Reese, Riley. "Most Influential Astronomers of All Time". Futurism. Jerrick Ventures LLC. د لاسرسي‌نېټه April 6, 2018. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  17. Hubble, Edwin (December 1926). "Extragalactic nebulae". Astrophysical Journal. 64 (64): 321–369. Bibcode:1926ApJ....64..321H. doi:10.1086/143018. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  18. Udalski, A.; Soszynski, I.; Szymanski, M.; Kubiak, M.; Pietrzynski, G.; Wozniak, P.; Zebrun, K. (1999). "The Optical Gravitational Lensing Experiment. Cepheids in the Magellanic Clouds. IV. Catalog of Cepheids from the Large Magellanic Cloud". Acta Astronomica. 49: 223–317. arXiv:astro-ph/9908317. Bibcode:1999AcA....49..223U. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  19. Soszynski, I.; Poleski, R.; Udalski, A.; Szymanski, M. K.; Kubiak, M.; Pietrzynski, G.; Wyrzykowski, L.; Szewczyk, O.; Ulaczyk, K. (2008). "The Optical Gravitational Lensing Experiment. The OGLE-III Catalog of Variable Stars. I. Classical Cepheids in the Large Magellanic Cloud". Acta Astronomica. 58: 163. arXiv:0808.2210. Bibcode:2008AcA....58..163S. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  20. Leavitt, Henrietta S. (1908). "1777 variables in the Magellanic Clouds". Annals of Harvard College Observatory. 60: 87. Bibcode:1908AnHar..60...87L. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  21. Freedman, Wendy L.; Madore, Barry F.; Gibson, Brad K.; Ferrarese, Laura; Kelson, Daniel D.; Sakai, Shoko; Mould, Jeremy R.; Kennicutt, Jr., Robert C.; Ford, Holland C.; Graham, John A.; Huchra, John P.; Hughes, Shaun M. G.; Illingworth, Garth D.; Macri, Lucas M.; Stetson, Peter B. (2001). "Final Results from the Hubble Space Telescope Key Project to Measure the Hubble Constant". The Astrophysical Journal. 553 (1): 47–72. arXiv:astro-ph/0012376. Bibcode:2001ApJ...553...47F. doi:10.1086/320638. S2CID 119097691. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  22. Freedman, Wendy L.; Madore, Barry F. (2010). "The Hubble Constant". Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 48: 673–710. arXiv:1004.1856. Bibcode:2010ARA&A..48..673F. doi:10.1146/annurev-astro-082708-101829. S2CID 119263173. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  23. "Astronomer Sleuth Solves Mystery of Big Cosmos Discovery by Nola Taylor Redd, Space.com, November 14, 2011". Space.com. November 14, 2011. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  24. Hubble, Edwin (1929). "A relation between distance and radial velocity among extra-galactic nebulae". PNAS. 15 (3): 168–173. Bibcode:1929PNAS...15..168H. doi:10.1073/pnas.15.3.168. PMC 522427. PMID 16577160. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  25. Slipher, V.M. (1917). "Proc. Am. Philos. Soc". 56: 404–409. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة); Cite journal requires |journal= (مساعدة)
  26. Segal, I.E. (December 1993). "Geometric derivation of the chronometric redshift". Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 90 (23): 11114–11116. Bibcode:1993PNAS...9011114S. doi:10.1073/pnas.90.23.11114. PMC 47932. PMID 11607440. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  27. "Virginia Lee Hubble (James) (c.1864 – 1934)". د لاسرسي‌نېټه March 11, 2014. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  28. Gale E. Christianson (1996). Edwin Hubble: Mariner of the nebulae. University of Chicago Press. د کتاب پاڼي 13–18. د کتاب نړيواله کره شمېره 9780226105215. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  29. Gale E. Christianson (1996). Edwin Hubble: mariner of the nebulae. University of Chicago Press. د کتاب پاڼې 362. Grace heard that Enrico Fermi and Subrahmanyan Chandrasekhar, both members of the Nobel Committee, had joined their colleagues in unanimously voting Hubble the prize in physics, a rumor later confirmed by the astronomers Geoffrey and Margaret Burbidge after speaking with "Chandra. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  30. Michael D. Lemonick (March 29, 1999). "Astronomer Edwin Hubble". The Times. UK. د اصلي آرشيف څخه پر March 19, 2007 باندې. د لاسرسي‌نېټه May 29, 2011. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  31. The Rhodes Trust. "Rhodes Scholars: Complete List, 1903–2010". The Rhodes Trust. د اصلي آرشيف څخه پر July 16, 2011 باندې. د لاسرسي‌نېټه May 29, 2011. Hubble, Edwin – The Queen's College, Illinois (1910) الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  32. John F. Kielkopf. "Edwin Hubble, Family, and Friends in Louisville 1909–1916". الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  33. Hubble, Edwin Powell (1920). Photographic investigations of faint nebulae. Chicago, Ill., The University of Chicago Press. د لاسرسي‌نېټه September 15, 2016 – عبر Internet Archive. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  34. "Edwin Hubble | American astronomer". Encyclopedia Britannica. 
  35. (په August 11, 1918 باندې). Major Edwin Hubble is Made Lieutenant Colonel. Springfield Missouri Republican.
  36. Gale E. Christianson (1996). Edwin Hubble: Mariner of the Nebulae. University of Chicago Press. د کتاب پاڼې 183. د کتاب نړيواله کره شمېره 9780226105215. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  37. Sharov, Alexander S., Igor D. Novikov "Edwin Hubble, The Discoverer of the Big Bang Universe". Cambridge, UK: The Cambridge University Press (1989) p. 101
  38. A Science Odyssey:People and Discoveries
  39. 1929:Edwin Hubble Discovers the universe is expanding
  40. Sharov, Aleksandr Sergeevich; Novikov, Igor Dmitrievich (1993). Edwin Hubble, the discoverer of the Big Bang universe. Cambridge University Press. د کتاب پاڼې 34. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-521-41617-7. د لاسرسي‌نېټه December 31, 2011. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  41. Marcia Bartusiak (2010). The Day We Found the Universe. Random House Digital, Inc. د کتاب پاڼي x–xi. د کتاب نړيواله کره شمېره 9780307276605. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  42. Hubble, E. P. (1929). "A spiral nebula as a stellar system, Messier 31". The Astrophysical Journal. 69: 103. Bibcode:1929ApJ....69..103H. doi:10.1086/143167. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)