مورفیم
مورفیم په یوه ژبه کي تر ټولو کوچنی معنی لرونکی جز بلل کیږي. [۱] د ژبپوهني هغه ساحه چي دمورفیمونو علم ته وقف سوې ده مورفولوژي بلل کیږي.
په انګلیسي ژبه کي مورفیمونه ډېر وختونه اړین نه وي. مورفیمونه چي یوازي ولاړ وي ریښې ګڼل کیږي (لکه دبلی مورفیم)؛ پاته مورفیمونه د affixes (تاړي) په نوم یادیږي چي یوازي دبل مورفیم سره په ترکیب کې موندل کیږي. د مثال په توګه، په (پیشوګانو) لفظ کي مفهوم په ګوته کوي مګر تل د یو ځانګړي ډول کثرت څرګندولو لپاره بل مفهوم ته پابند وي. [۲]
دا توپیر نړیوال نه دی او د مثال په توګه،په لاتین ژبه کي نه پلي کیږي، په کوم کې چي ډیري ریښې نسي کولی یوازي ودریږي.
طبقه بندي[سمول]
خپلواک او تړلي مورفیمونه[سمول]
هرمورفیم د آزاد یا پابند په توګه طبقه بندي کیدای سي: [۳]
- وړیا مورفیمونه کولی سي ترڅوپه خپلواکه توګه د کلمو په توګه کار وکړي (د بیلګې په توګه ښار ، سپی ) او کیدای سي په لیکسمونو کي هم ښکاره سي (د بیلګي په توګه ښارګوټی، دحیوانانو کوډله).
- تړل سوي مورفیمونه یوازي د کلمو دبرخو په توګه څرګندیږي اوتل دریښې یاهم ځیني وخت د نورو تړل سويو مورفیمونو سره راڅرګندیږي. دوی هغه وخت ښکاره کیږي کله چې دکلمې دجوړولو لپاره د نورو مورفیمونو سره یوځای سي. په انګلیسي کې ډیری تړل سوي مورفیمونه affixes دي، په ځانګړې توګه مخکیني مورفیمونه او مخففونه. همداډول تړل سوي مورفیمونه دکرینبیري مورفیمونو په نوم هم یادیږي.
دتړلو مورفیمونو طبقه بندي[سمول]
تړل سوي مورفیمونه دمشتق یا انفلیکشن مورفیمونو په توګه طبقه بندي کیدای سي. د دوی ترمنځ اصلي توپیر دکلمو په تړاو کي ددوی فعالیت دی.
مشتق تړل سوي مورفیمونه[سمول]
- مشتق مورفیمونه هغه دي چي دریښې سره یوځای سي او داغیزمني کلمې معنی یا دوینا برخه بدلوي. دبیلګي په توګه دخوښۍ په کلمه کي، دخوشحاله(لفظ) د"ۍ" تړل سوی مورفیم اضافه کول د صفت ( خوشحال ) څخه نوم ( خوشحالي ) ته بدلوي. په ناپاکه کلمه کي دمشتق مورفیم (نا)په توګه غیر فعالیت کوي ځکه چي دا د ریښې دمورفیم (کلمې) معنی بدلوي. په عام ډول هغه مورفیمونه چي دریښې مورفیم (کلمه) سره نښلوي پابند یاتړل سوي مورفیمونه بلل کیږي.
اغېزلرونکي تړلي مورفیمونه[سمول]
- انفلیکشن (اغېزناکه) مورفیمونه دکلمې معنی یا طبقې (د وینا برخه ) اغیزه کولو پرته د کلمې، اړخ ، مزاج ، شخص، د فعل شمیره، جنس، یاهم داسم، صفت، یا ضمیر قضیه بدلوي. په کلمو کې د انفلیکشن مورفیمونو پلي کولو مثالونه داسي دي لکه دسپي(لفظ) جوړولو لپاره د(ان) اضافه چي جمع یې سپیان راځي. انفلیکشن مورفیم دکلمې بڼه هم بدلوي. په انګلیسي ژبه کي ددغه انفلاسیونونو شمېر اته دی. [۴] [۵]
- ↑ Lua error in Module:Lang at line 48: attempt to index field 'lang_name' (a nil value).
- ↑ Kemmer, Suzanne. "Words in English: Structure". د لاسرسينېټه ۱۰ اپرېل ۲۰۱۴. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Morphology Classification Of Morphemes. Archived 2016-03-07 at the Wayback Machine.. Referenced 19 March 2014.
- ↑ "ENG 411B Concepts". د اصلي آرشيف څخه پر ۱۸ فبروري ۲۰۱۳ باندې. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة) - ↑ Matthew, Baerman (2015). The Morpheme. Oxford University Press: Oxford University Press. د کتاب پاڼې 8. د کتاب نړيواله کره شمېره 9780199591428. د لاسرسينېټه ۳۰ سپټمبر ۲۰۱۹. الوسيط
|CitationClass=تم تجاهله (مساعدة)