د ډبرو د سکرو کان کیندنه
د ډبرو د سکرو کان کیندنه له ځمکې څخه د ډبرو سکرو د استخراج پروسه ده. د ډبرو سکاره د انرژۍ د لرلو له امله ارزښتناک دي چې له ۱۸۸۰یمو کلونو راهیسې په پراخه کچه د برېښنا د تولید لپاره کارول کېږي. د ډبرو سکاره د فولادو او سیمنټو په صنایعو کې له اوسپنې لرونکې ډبرې څخه د اوسپنې د استخراج او د سیمنټو د تولید لپاره کارول کېږي.
د ډبرو د سکرو کان کیندنې په وروستیو کلونو کې ډېر پرمختګ کړی، په لومړیو وختونو کې له دغو کانونو څخه د تونل وهلو، کیندلو او د لاس په مرسته په کوچنیو لاسګاډو کې د ډبرو سکاره استخراجېدل، اوس مهال کانونه پرانیستي او لوی دېوالونه لري. په دې کچه کې د کانونو استخراج ډراګلینونو [لوی ماشینونه دي چې په کان کیندنه کې کارول کېږي]، بار وړونکو موټرو، انتقالي پټو، هایدرولیکي جکونو او پرې کوونکو ته اړتیا لري.
د ډبرو سکرو د کان کیندنې صنعت پر ځایي ایکوسیستمونو، روغتیا، ځايي ټولنو او کاریګرو د ډېرو چاپېریالي منفي اغېزو پخوانۍ مخینه لري او په نړیوال چاپېریالي کړکېچ لکه د هوا په ټيټ کیفیت او د اقلیم په بدلون کې ستر رول لري. د دغو دلایلو پر بنسټ د ډبرو سکاره د لومړنیو فوسیلي سونتوکو له ډلې دي چې د نړیوالې انرژۍ له بېلابېلو برخو څخه په تدریج سره ایستل شوي یا یې استفاده کمه شوې ده. د ډبرو د سکرو ډېری لوی تولیدوونکي هېوادونه لکه چین، اندونیزیا، هند او استرالیا لا هم د خپل تولید اوج ته نه دي رسېدلي او د تولید ډېروالي په اروپا او امریکا متحدو ایالتونو کې د کمښت ځای ډک کړی. [۱]
تاریخچه
[سمول]د ډبرو سکرو د کان کیندنې تاریخچه زرګونه کاله پخواني وخت ته ور ګرځي او لومړني کانونه یې په لرغوني چین، رومي سترواکۍ او نورو لومړنیو تاریخي اقتصادونو کې ثبت شوي. دغه کار د ۱۹مې او ۲۰مې پېړۍ په صنعتي انقلاب کې هغه مهال اهمیت پیدا کړ چې د ډبرو سکاره د بخار ماشینونو ته د ځواک ورکولو، د ودانیو د ګرمولو او د برېښنا د تولید لپاره وکارول شول. د ډبرو د سکرو استخراج اوس مهال د یوه مهم اقتصادي فعالیت په توګه دوام لري، خو د ځمکې د کرې په ګرموالي کې یې د ډېرې ونډې او د چاپېریالي موضوعاتو له امله یې په کارولو کې کمښت راغلی. [۲]
د لرګیو د سوځېدو په پرتله د ډبرو سکاره ډېره انرژي تولیدوي او تر ډېره په هغو ځایونو کې ترلاسه کېدای شي چې هلته لرګي اسانه نه پیدا کېږي. که څه هم د ډبرو سکاره د تاریخ په اوږدو کې د کورنيو سونتوکو په توګه کارېدل، خو اوس مهال تر ډېره په صنعت کې، په ځانګړې توګه د قلعي په ویلې کولو او د برېښنا په تولید کې کارول کېږي. په لویه کچه د ډبرو د سکرو استخراج د صنعتي انقلاب په اوږدو کې پراخ شو او د ډبرو سکاره له ۱۸مې پېړۍ نیولې بیا تر ۱۹۵۰ کال پورې په صنعتي سیمو کې د صنعت او لېږد رالېږد لپاره د لومړنۍ انرژۍ اصلي سرچینه وه. د ډبرو سکاره د انرژۍ د تولید مهمه سرچینه ده. اوس مهال د ډبرو سکاره هم په پراخه کچه د پرانیستو طریقو په مرسته استخراجېږي. برېتانیا تر ځمکه لاندې د ډبرو سکرو د استخراج اصلي تخنیکونه د ۱۸مې پېړۍ په وروستیو کې پراخ کړل او د ۱۹مې پېړۍ په وروستیو او د ۲۰مې پېړۍ په لومړیو کې په دې برخه کې ډېر پرمختګونه وشول. تېل او ګاز له ۱۸۶۰مو کلونو را وروسته د ډبرو سکرو د بدیل په توګه په پراخېدونکي ډول وکارول شول.
د شلمې پېړۍ په وروسیتو کې د ډبرو سکرو په کورنیو سونتوکو، صنعت او لېږد رالېږد کې د تېلو او طبیعي ګاز یا له تېلو، ګاز او اتومي انرژۍ څخه د تولید شوې برېښنا ځای ونیو. تر ۲۰۱۰ کال پورې د ډبرو سکرو د نړۍ له څلورو برخو څخه یوه برخه انرژي تولیدوله. [۳]
له ۱۸۹۰ کال راهیسې د ډبرو د سکرو استخراج یوه سیاسي او ټولنیزه موضوع وه. په شلمه پېړۍ کې د ډبرو سکرو د کان کیندنې کاریګر او د کاریګرو اتحادیې په ډېرو هېوادونو کې پياوړې شوې او ډېری کان کیندونکي د کیڼاړخو یا سوسیالېستانو د غورځنګونو مشران وو (لکه برېتانیا، جرمني، پولنډ، جاپان، چیلي، کاناډا او متحد ایالتونه). له ۱۹۷۰ کال راهیسې چاپېریالي موضوعاتو ډېر زیات اهمیت پیدا کړ، لکه د کان کیندونکو روغتیا، د کان له سطحو څخه د منظرو ویجاړول او د غرونو نړول، د هوا ککړوالی او د ځمکې د کرې په ګرموالي کې د ډبرو د سکرو ونډه.
د استخراج طریقې
[سمول]د ډبرو د سکرو استخراج په دې پورې اړه لري چې کان تر ځمکه لاندې دی که سطحي دی. د ډبرو په سکرو کې د درز پېرړوالی او ځمکپېژندنه د کان کیندنې د طریقې د انتخاب عوامل دي. د سطحي کانونو لپاره د ډبرو سکرو د استخراج تر ټولو اقتصادي طریقه برېښنايي بېلچه یا ډرګ لاین [په کان کیندنه کې یو ډول کارېدونکې ماشین] دی. تر ځمکه لاندې د استخراج تر ټولو اقتصادي طریقه اوږد دېوال دی چې یو پرې کوونکی لري او د ډبرو سکرو د درز په ځینو برخو کې وي. له سطحي او ځمکلاندې کانونو څخه ډېری استخراج شوي د ډبرو سکاره وینځلو ته اړتیا لري چې دا کار د ډبرو سکرو د چمتو کولو په کارخونه کې کېږي. [۲]
اوسنۍ کان کیندنه
[سمول]د ټکنالوژیو اوسني پرمختګ د ډبرو د سکرو استخراج په بېساري ډول ګټور کړی. د اوسنیو کانونو پرسونل باید له ټکنالوژۍ سره د ځان برابرولو او اغېزناکې کان کیندنې لپاره د پېچلو او پرمختللو وسایلو او تجهیزاتو په کارولو کې مهارت او زدهکړې ولري. ډېری کارونه یې د پوهنتون څلور کلن سند ته اړتیا لري. د کمپیوتر زدهکړه هم په دغه صنعت کې ډېر ارزښت لري، ځکه ډېری ماشینونه او د خوندیتوب مانیټورونه کمپیوټري دي. [۴][۵][۶]
تولید
[سمول]په سوداګریز ډول د ډبرو سکاره تر ۵۰ په ډېرو هېوادونو کې استخراجېږي. په ۲۰۱۹ کال کې ۷۹۲۱ ټنه د ډبرو سکاره تولید شوي چې له ۱۹۹۹ کال راهیسې ۷۰ سلنه ډېروالی ښيي. په ۲۰۱۸ کال کې د قهوهيي ډبرو سکرو (لیکنېټ) نړیوال تولید ۸۰۳.۲ میلیون ټنه و چې جرمني د ۱۶۶.۳ میلیون ټنو په تولید سره په نړۍ کې د ډبرو سکرو تر ټولو ستر تولیدوونکی و. په ډېر احتمال سره چین په نړۍ کې د قهوهيي ډبرو د سکرو دویم تولیدوونکی او مصرفوونکی دی، که څه هم د ډبرو سکرو د تولید په اړه ځانګړي اطلاعات نهشته. [۷][۸]
د ډبرو د سکرو تولید په اسیا کې تر ټولو چټکه وده لرله چې په اروپا کې دا وده کمه وه. له ۲۰۱۱ کال راهیسې د ډبرو د سکرو نړیوال تولید ثابت و او په اروپا او متحدو ایالتونو کې یې کموالی په چین، اندونزیا او استرالیا کې په ډېروالي سره جبران شوی.[۹]
د ډبرو ډېری سکاره په خپل تولیدي هېواد کې کارول کېږي او نږدې ۱۶ سلنه کلک سکاره صادرېږي.
اقتصادي اغېز
[سمول]د ډبرو د سکرو ضایعات هغه مواد دي چې د ډبرو د سکرو له استخراج څخه معمولاً د فاضله موادو د غونډیو او پاتېشونو په توګه پاتې کېږي. د کان کیندنې له امله د ډبرو د سکرو له هر تولید شوي ټن څخه ۴۰۰ کیلو ګرامه پاتېشوني پاتې کېږي. د ډبرو د سکرو ډېری پاتېشوني له اقتصادي پلوه تر یوې کچې پورې بېرته د ترلاسه کېدو وړ دي. د ډبرو د سکرو ضایعات له هغو محصولاتو سره توپير لري چې د ډبرو د سکرو له سوځېدو څخه ترلاسه کېږي چې بېلګه یې «ایرې» دي.
د ډبرو سکرو د ضایعاتو غونډۍ ښايي ډېرې منفي چاپېریالي پایلې ولري، لکه په ویالو کې د اوسپنې، منګنیز او المونیم د پاتېشونو وینځل او د اسید لرونکي کان اوبه ایستل. دا اوبه ایستل ښايي د سطحي او ځمکلاندې اوبو د ککړتیا لامل شي. [۱۰]
غمیزې
[سمول]د ابرفان پېښه چې په ۱۹۶۶ کال کې د برېتانیا په وېلز کې پېښه شوه چې د کولبري د ضایعاتو غونډۍ ونړېده او یو ښوونځی یې لاندې کړ، په پایله کې یې ۱۱۶ ماشومان او ۲۸ لویان ووژل شول. د ډبرو سکرو په ضایعاتو پورې اړوندې نورې پېښې په ۲۰۰۰ کال کې په متحدو ایالتونو کې د مارټین کانټي د ډبرو سکرو کان نړېدل او په ۲۰۱۳ کال کې په کاناډا کې د اوبېډ مونټین د ډبرو سکرو د کان نړېدل دي.
سرچینې
[سمول]- ↑ "Coal Information: Overview". Paris: International Energy Agency. July 2020. بياځلي په 4 November 2020.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ "Methods of Coal Mining" Archived 18 March 2012 at the Wayback Machine. Great Mining (2003) accessed 19 December 2011
- ↑ Christman, R.C., J. Haslbeck, B. Sedlik, W. Murray, and W. Wilson. 1980. Activities, effects and impacts of the coal fuel cycle for a 1,000-MWe electric power generating plant. Washington, DC: U.S. Nuclear Regulatory Commission.
- ↑ Engelbert, Phillis. "Energy – What Is A "Miner's Canary"?". enotes. خوندي شوی له the original on 1 October 2011. بياځلي په 18 August 2010.
- ↑ "Annual Coal Report – Energy Information Administration". www.eia.gov.
- ↑ Louie, Edward P.; Pearce, Joshua M. (June 2016). "Retraining investment for U.S. transition from coal to solar photovoltaic employment" (PDF). Energy Economics. 57: 295–302. doi:10.1016/j.eneco.2016.05.016.
- ↑ "Coal Information: Overview". Paris: International Energy Agency. July 2020. بياځلي په 4 November 2020.
- ↑ "Coal Information: Overview" (PDF). Paris: International Energy Agency. 2019. بياځلي په 4 November 2020.
- ↑ "Coal production | Coal | Statistical Review of World Energy | Energy economics | BP". bp.com (in انګليسي). بياځلي په 10 November 2017.
- ↑ Table is extracted from Pai, Sandeep; Zerriffi, Hisham; Jewell, Jessica; Pathak, Jaivik (6 March 2020). "Solar has greater techno-economic resource suitability than wind for replacing coal mining jobs". Environmental Research Letters (in انګليسي). 15 (3): 034065. Bibcode:2020ERL....15c4065P. doi:10.1088/1748-9326/ab6c6d. ISSN 1748-9326.