ژيل ډيلوز
ژيل ليو ريني ډيلوز (1925 جنوري 18 – 1995 نومبر 4) يو فرانسوی فيلسوف و، چا چې له 1950ز لسيزې راهيسې په 1995ز کال کې تر مړينې پورې، د فلسفې، ادب، فلم، او ښکلو هنرونو په اړه ليکنې وکړې. د هغه تر ټولو مشهور اثار د «Capitalism and Schizophrenia» په نوم کتاب دوه ټوکه او په دې نومونو وو: Anti-Oedipus (1972) او A Thousand Plateaus (1980)، چې دواړه يې له روانپوه «فيليکس ګواتاري» سره په شریکه ليکلي دي. د «توپير او تکرار» (1968) په نوم د هغه ماوراء الطبيعي رساله د ډېرو پوهانو له خوا د هغه تر ټولو ستر اثر بلل کېږي.[۱]
د «ډيلوز» د ليکنې يوه مهمه برخه د نورو فيلسوفانو لوستلو ته وقف شوې وه: سټوکس، ليبنز، هيوم، کانت، نيچه، سپينوزا او برګسن. ای. ډبليو. مور، د يو ستر انديال لپاره د «برنارډ وليمز» د معيار په حوالې ورکولو سره، ډيلوز په سترو فيلسوفانو کې شمېرلی دی. که څه هم نوموړي يو ځل خپل ځان د سوچه ماوراء الطبيعيه عالم په توګه معرفي کړی و، په بشري پوهنه کې د هغه اثارو په جلا جلا برخو اغېز درلودلی دی، چې فلسفه، هنر، او ادبي تيوري، او تر څنګ يې تر ساختمانيزم وروسته او تر نويوالي وروسته په څېر تحريکونه پکې شامل دي. [۲][۳][۴]
ژوند
[سمول]د ژوند لومړي کلونه
[سمول]ژيل ډيلوز په پاريس کې د منځنۍ کچې په يوه کورنۍ کې زېږېدلی و، او د ژوند ډېره برخه يې همدلته تېره کړې وه. د مور نوم يې «Odette Camaüer» او د پلار نوم يې «لويس» و، چې هغه يو انجنير و. د ښوونځي ابتدايي پړاو يې د دويمې نړيوالې جګړې پر مهال تر سره کړ، په دې موده کې نوموړی د «کارنوټ» په ليسه کې زده کړه وکړه. نوموړي همدا راز د «Henri IV» په ليسه کې د زده کړې پر مهال يو کال په «Khâgne» کې تېر کړ. پر اروپا د نازي نيواک پر مهال، د ډيلوز ورور «جورج»، چې له هغه درې کلونه مخکې و، په فرانسوي مقاومت کې د ګډون په تور ونيول شو، او د بنديانو يو پنډغالي ته د لېږد پر مهال مړ شو. په 1944ز کال کې، ډيلوز په «سوربان» کې د زده کړو لپاره ولاړ. په دې ځای کې د فلسفې او تاریخ ډېر نوميالي پوهان د هغه په ښوونکو کې شامل وو، لکه جارج کينګويليم، جين هايپولايټ، فرډينانډ الکوی او موريس ډي ګينډليک. د عصري فلسفې په اساسي څېرو کې د ډيلوز د ژوند تلپاتې لېوالتيا د دې ښوونکو پوروړې ده.[۵]
مسلک
[سمول]ډيلوز په 1948ز کال کې د فلسفې د تدريس په ازموينه کې بريالی شو، او تر 1957ز کال پورې يې په ګڼو ليسو (ايميينز، اورلينز، لويس لي ګرانډ) کې تدريس وکړ، تر دې چې د پاريس په پوهنتون کې يې يوه دنده تر لاسه کړه. په 1953ز کال کې، نوموړي د «ډيوډ هيوم» په اړه خپل لومړی مونوګراف خپور کړ، چې د « Empiricism and Subjectivity» (تجرباتي او موضوعي) په نوم و. دا مونوګراف د نوموړي د 1947ز کال د DES (diplôme d'études supérieures) په نوم رسالې پر اساس ليکل شوی و، چې تقريباً د يوې ماسترۍ د رسالې سره برابر دی، کوم چې د «جين هايپوليټ» او «جورج کينګليم» د لارښونې لاندې پای ته رسېدلی و. له 1960 څخه تر 1964ز کال پورې، نوموړي د علمي څېړنو ملي مرکز (Centre National de Recherche Scientifique) کې يوه دنده تر لاسه کړه. په دې موده کې نوموړي د نيچه او فلسفه (1962) په نوم مخکښ کتاب نشر کړ، او له «ميچل فوکو» سره يې ملګرتيا پيدا شوه. له 1964 څخه تر 1969ز کال پورې، نوموړی د لیون په پوهنتون کې پروفيسر و. په 1968ز کال کې، ډيلوز د مۍ 68 د لاريونونو پر مهال د DrE له خپلو دوه مقالو څخه دفاع وکړه؛ نوموړي له دې وروسته خپلې دوه مقالې خپرې کړې چې نومونه يې دا دي: توپير او تکرار (چې د ګانډلیک تر لارښونې لاندې وه) او «په فلسفه کې اظهار پلوي»: سپينوزا (چې د الکويي تر څارنې لاندې وه). [۶][۷]
په 1969ز کال کې، نوموړی په Vincennes/St. Denis کې په University of Paris VIII کې په دنده وګومارل شو، دا يو تجربوي ښوونځی و چې د ښوونيزو اصلاحاتو لپاره چمتو شوی و. دې پوهنتون ګڼ پېژندل شوي ښوونيز پوهان خپل ځان ته راجلب کړل، چې «فوکو» (چا چې د ډيلوز د ګومارلو وړانديز کړی و) او روانپوه «فيلکس ګوتاري» پکې شامل وو. ډيلوز په 1987ز کال کې تر تقاعد پورې په Paris VIII کې تدريس وکړ.
شخصي ژوند
[سمول]د ژوند په اړه د ډيلوز ليدلوری له متعالی نظرياتو، "طبيعيت د خدای په توګه" ااخلاقياتو، او احادي اصل سره خواخوږي درلودل و. يو شمېر هغو نظرياتو کې چې نوموړي يې ملاتړ کړی او په هغې کې يې الهام موندلی، خپله د هغه له خوا وضعه شوي نظريات تعدد پلوي = احاديت، او تر څنګ يې وجود او يووالي مفاهيم شامل دي.
نوموړي په 1956ز کال کې له «ډينس پال "فيني" ګرانډجون» سره واده وکړ او دوی دوه بچيان درلودل.
د «جيمز ملر» په وينا، ډيلوز په خپلو درسونو او ليکنو کې د ډېرو خطرناکو کارونو په کولو کې ډېره کمه لېوالتيا ښودلې ده، کوم چې هغه په څرګند ډول بيان کړي دي. هغه چې واده يې کړی او دوه بچيان يې درلودل، په څرګند ډول يې د یو دوديز فرانسوي پروفيسر په توګه ژوند وکړ. نوموړي د خپلو ګوتو نوکان نه پرې کول، ځکه چې هغه يو ځل ويلي و چې "د ګوتو خوندي کونکې عادې نښې يې نه درلودې"، او له همدې امله يې نه شول کولای يو څه لمس کړي، په ځانګړي ډول د ټوکر يوه ټوته، زه نه شم کولای له سخت درد پرته د خپلو ګوتو په څوکو يو شی لمس کړم.[۸]
کله چې وپوښتل شو تر څو د خپل ژوند په اړه خبرې وکړي، نوموړي وويل: "علمي ژوند ډېر کم وخت په زړه پورې وي". ډيلوز دې نقاد ته خپل ځواب په دې ډول پای ته ورساوه:[۹]
ته زما په اړه له څه خبر يې، له دې امله چې زه په محرميت باور لرم؟ ...که زه چېرته يم هملته پاتې شم، که سفر ونه کړم، نو د کوم بل چا په څېر زه خپل داخلي سفر کوم، کوم چې زه د خپلو احساساتو په مټ اندازه کولای شم، او زه چې هر څه ليکم، په هغې کې ډېر سرسري او په غېر مستقيم ډول څرګندونه کوم... د خپلې خوښې تجربې څخه دلايل بد او ارتجاعي دليلونه دي.[۱۰]
مړينه
[سمول]ډيلوز چې له کم عمرۍ څخه په تنفسي ناروغۍ اخته شوی و، په 1968ز کال کې په نري رنځ اخته او اړ شو سږی لرې کړي. نوموړی په خپل پاتې ژوند کې د تنفس (ساه اخيستلو) له سختو ستونزو سره مخ و. د ژوند په وروستيو کلونو کې، د لیکلو په څېر ساده کارونو هم له هغه زياته خواري غوښته. نوموړی چې په تنفسي ستونزو کې راګېر و، د 1995ز کال د نومبر په څلورمه نېټه د خپل کور له کړکۍ څخه د ځان په غورځولو سره يې ځانوژنه وکړه او مړ شو. [۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶]
له مړينې مخکې ډيلوز د La Grandeur de Marx (د مارکس عظمت) په نوم د يو کتاب د ليکلو د نيت اعلان کړی و، او تر شا يې د Ensembles and Multiplicities د خپلې نيمګړې پروژې دوه څپرکي پرېښودل (دا څپرکي د "تلپاتې والی: يو ژوند" او "حقيقي او مجازي" په نومونو د مقالو په توګه خپاره شوي دي) نوموړی د Saint-Léonard-de-Noblat د کلي په هديره کې دفن شوی دی. [۱۷][۱۸]
فلسفه
[سمول]د ډيلوز اثار په دوه ډلو وېشل کېږي: له يوې خوا، مونوګرافونه دي چې د نورو فيلسوفانو (باروچ سپينوزا، ګوټ فراينډ ولهيم ليبنز، ډيوډ هيوم، امانويل کانت، فريډرک نيچه، هنری برګسن، مشيل فوکو) او هنرمندانو (مارسل پروسټ، فرانز کاکا، فرانسس بيکن) اثار تفسيروي؛ او له بلې خوا، د مفهوم په مټ منظم فلسفي کتابونه (لکه، توپير، احساس، پېښې، schizophrenia، اقتصاد، سینما، هيله، فلسفه) دي. په هر حال، پر هغه نيوکه کونکي او تحليل کونکي عموماً دا دواړه اړخونه يو په بل کې داخل بولي، په ځانګړي ډول د هغه د نثر او د هغه د کتابونو د ځانګړي جوړښت له امله، چې د ګڼ اړخيزو لوستنو شونتيا برابروي.
سرچينې
[سمول]- ↑ "Gilles Deleuze". Stanford Encyclopedia of Philosophy.
- ↑ A. W. Moore, The Evolution of Modern Metaphysics: Making Sense of Things, Cambridge University Press, 2012, p. 543: 'intellectual power and depth; a grasp of the sciences; a sense of the political, and of human destructiveness as well as creativity; a broad range and a fertile imagination; an unwillingness to settle for the superficially reassuring; and, in an unusually lucky case, the gifts of a great writer.'
- ↑ Beaulieu, Alain; Kazarian, Edward; Sushytska, Julia (eds.): Gilles Deleuze and Metaphysics. (Lanham, MD: Lexington Books, 2014)
- ↑ See, for example, Steven Best and Douglas Kellner, Postmodern Theory (Guilford Press, 1991), which devotes a chapter to Deleuze and Guattari.
- ↑ François Dosse, Gilles Deleuze and Felix Guattari: Intersecting Lives, trans. Deborah Glassman (New York: Columbia University Press, 2010), p. 89.
- ↑ Alan D. Schrift (2006), Twentieth-Century French Philosophy: Key Themes and Thinkers, Blackwell Publishing, p. 117.
- ↑ Daniela Voss, Conditions of Thought: Deleuze and Transcendental Ideas, Edinburgh University Press, 2013, p. 76.
- ↑ James Miller, The Passion of Michel Foucault, New York: Harper Collins, 1993, p. 196.
- ↑ Negotiations, p. 137.
- ↑ Bolzinger, Jean-Michel (26 December 2003). "Gilles Deleuze et les médecins". Association Médicale Mosellane de Perfectionnement Post Universitaire. Archived from the original on 5 May 2019. نه اخيستل شوی 4 October 2006.
- ↑ François Dosse, Deleuze and Guattari: Intersecting Lives, trans D. Glassman, CUP 2010, p. 98.
- ↑ François Dosse, Deleuze and Guattari: Intersecting Lives, trans D. Glassman, CUP 2010, p. 178.
- ↑ Bolzinger, Jean-Michel (26 December 2003). "Gilles Deleuze et les médecins". Association Médicale Mosellane de Perfectionnement Post Universitaire. Archived from the original on 5 May 2019. نه اخيستل شوی 4 October 2006.
- ↑ "Gilles Deleuze et les médecins". Archived from the original on 5 May 2019. نه اخيستل شوی 4 October 2006.
- ↑ "French Philosopher Gilles Deleuze Commits Suicide at 70". AP NEWS. نه اخيستل شوی 2021-04-15.
- ↑ "Gilles Deleuze". Encyclopædia Britannica.
- ↑ "Communauté de Communes de Noblat" (PDF). Archived from the original (PDF) on 18 October 2014.
- ↑ François Dosse, Gilles Deleuze and Felix Guattari: Intersecting Lives, pp. 454–455. "Immanence: A Life" has been translated and published in Pure Immanence and Two Regimes of Madness, while "The Actual and Virtual" has been translated and published as an appendix to the second edition of Dialogues.