ډيټريک بونهوفر

ډيټريک بونهوفر (4 فبروري 1906 – 9 اپريل 1945) يو الماني لوتري پادري، الاهيات پوه (متکلم/د الاهياتو متخصص) او د نازيانو مخالف و، څوک چې د Confessing کليسا مهم بنسټګر غړی و.  په سیکولر نړۍ کې د مسيحيت د ونډې په اړه د هغه ليکنې په پراخه کچه اغېزناکې وګرځېدې؛ د «The Cost of Discipleship» په نوم د نوموړي د 1937ز کال کتاب د عصري کلاسيک په توګه تشريح شوی دی. د الاهياتو په اړه د نوموړي پر ليکنو سربېره، بونهوفر د نازيانو د ديکتاتورۍ پر وړاندې د خپل سخت مقاومت له امله شهرت درلود، په کوم کې چې د اډولف هټلر د «يوتنازيا» (euthanasia د خواخوږۍ وژل) پروګرام او د يهوديانو د نسل وژنې پر ضد شفاهي مخالفت هم شامل و. نوموړی د 1943ز کال د اپريل په مياشت کې د ګوستاپو (پټ پوليس) له خوا ونيول شو، او په «ټيګل» زندان کې د يو نیم کال لپاره بندي و. وروسته، نوموړی د «فلوسنبرګ» اجباري بند پنډغالي ته یوړل شو.

بونهوفر د شلم جولای له هغې دسيسې سره په تړاو تورن و، تر څو هټلر ووژني، نوموړی د ابويهر (د المان پوځي استخباارتو دفتر) د پخوانيو غړيو په ګډون د نورو تورنو دسيسه ګرو سره يوځای محاکمه کړای شو. نوموړی د نازي رژیم د سقوط پر مهال د 1945ز کال د اپريل په نهمه نېټه اعدام کړای شو.

د ژوند لومړي کلونه

ماشومتوب او کورنۍ

بونهوفر د 1906ز کال د فبرورۍ په څلورمه نېټه په يوه لويه کورنۍ کې، په «بريسلاو» کې زېږېدلی و چې هغه مهال د المان (او اوس د پولنډ) برخه وه. د نورو وروڼو خوېندو سربېره، «ډيټريک» د «سبين بونهوفر ليبهولز» په نوم يوه غبرګونکې خور درلوده: هغه او «سبين» د اتو بچيانو په منځ کې شپږم او اوم اولادونه وو. د هغه پلار «کارل بونهوفر» نومېدو چې يو روانپوه او د اعصابو متخصص و، او په «سيګمنډ فرويد» د نيوکې له امله يې شهرت درلود؛ مور يې «پاولا بونهوفر» يوه ښوونکې وه، هغه د پروټسټانټ الاهيات پوه «کارل وان هيس» او انځورګرې «سټينسلوس وون کالکريوت» لمسۍ وه. د بونهوفر کورنۍ متحرکه او د هغه د مور او پلار ارزښتونو نوموړی د لوړې کچې زده کړو وړ وګرځاوه، او د هغه د تجسس ملاتړ يې وکړ، کوم څه چې د نوموړي په دې وړتيا اغېز وکړ، تر څو په خپل شا او خوا کې د نورو رهبري وکړي، په ځانګړي ډول د کليسا په جوړښت کې. نوموړي همدا راز په اته کلنۍ کې د پيانو غږول زده کړل، او په يوولس کلنۍ کې يې په «فلهارمونک» کې د وړاندې شويو سندرو موسيقي جوړه کړه. والټر بونهوفر، په بونهوفر کورنۍ کې دویم زېږېدلی ماشوم و، د لومړۍ نړيوالې جګړې پر مهال په نښته کې وژل شوی و، هغه مهال چې بونهوفر دولس کلن و.

په څوارلس کلنۍ کې، بونهوفر پرېکړه وکړه چې په الاهياتو کې خپلې زده کړې تعقيب کړي، سره له دې چې د هغه وروڼو هر یو وکيل «کارلوس» او ساينسپوه «کارل» د نوموړې په دې پرېکړه نيوکه درلوده. نوموړي په ښوونځي کې عبراني ژبه د اختيار په توګه واخيسته او د انجيلي تبشير په ډېرو ناستو کې يې ګډون وکړ، چې د جګړې له امله د ډېرو وږو او يتيمو ماشومانو له ستونزو څخه ډېر اغېزمن شوی و. بونهوفر خپلې زده کړې په Tübingen کې پيل کړې، او بالاخره د برلين پوهنتون ته ولاړ، چېرته چې هغه خپله بريالۍ رساله وسپارله: چې دSanctorum Communio په عنوان وه. په يو ويشت کلنۍ کې، د 1927ز کال د ديسمبر په اولسمه نېټه، نوموړی د برلين له Humboldt پوهنتون څخه د الاهياتو په څانګه کې د خپلې دوکتورا سند د بشپړولو لپاره ولاړ، او د « summa cum laude» په امتياز سره فارغ شو.

په امريکا کې زده کړه

په 1930ز کال کې، بونهوفر د نيويارک په Union Theological Seminary کې د «سلون» د بورسيې په تر لاسه کولو په موخه امريکا ته ولاړ. بونهوفر له امريکايي الاهياتو څخه ډېر متاثر نه و. نوموړي محصلين په علم الاهيات کې د لېوالتيا نه درلودلو په توګه تشریح کړي دي، او کله به يې چې د «لوتر» د ګناه او بښنې حخه يوه فقره يادوله نو په لوړ اواز به يې خندګانې کولې. نوموړي هلته د يو تور پوستي ټولګيوال «فرينک فشر» سره وليدل، چا چې نوموړی په هارليم کې د حبشي باټسټ کليسا سره معرفي کړ، چېرته چې بونهوفر د يکشنبې په ښوونځي کې تدريس وکړ او له افريقايي الاصله امريکايي کليسا سره يې د ژوند تر پايه مينه پیدا شوه. نوموړي « Adam Clayton Powell Sr» واوريد چې د ټولنيز عدالت د انجيل تبليغ يې کاوه، او په متحده ايالاتو کې د نژادي او توکميزو لږکيو له خوا تجربه شويو ټولنيزو بې عدالتیو تر څنګ، د ادغام لپاره د کليساګانو د نااهلۍ په اړه حساس شو. د ځپل شويو «نيګرو» کليساګانو (د تور پوستو کليساګانې) له لارې، نوموړي وليدل چې د خدای پر احکامو عمل کېږي او د تل لپاره د موعظو اسير و. اصلي هېوادپال بونهوفر وروسته د يو فلم په لیدلو سره خپل نظریات بدل کړل، په کوم فلم کې د جګړې وحشتونه ښودل شوي وو. په ژوند کې وروسته د ټولو لپاره د مينې او د هر فرد د ژوند لوړ ارزښت له امله يې د سوله پالۍ نظرياتو ملاتړ وکړ. نوموړي له «ايکومينيکل» مسيحي خوځښت (د نړۍ د کليساګانو تر منځ د يووالي پلوی خوځښت) سره ښکېل شو، کوم څه چې بالاخره نوموړی د هټلر او نازیانو په وړاندې د مقاومت لور ته رهي کړ.

مسلک

په 1931ز کال کې المان ته له راستنېدو وروسته، بونهوفر د برلين په پوهنتون کې د منظمو الاهياتو استاد شو. په «ايکونيزم» کې د ژورې لېوالتيا له امله، نوموړی د کليساګانو له لارې د نړيوالې ملګرتيا د تبليغ لپاره د نړيوال اتحاد (د کليساګانو د نړيوالې شورا سلف) له خوا د دې تحريک د درې اروپايي ځوانو منشيانو څخه د يو په توګه وټاکل شو. داسې برېښي چې په دې وخت کې هغه له یو شخصي بدلون څخه تېر شوی دی، ځکه چې نوموړی په بنسټيز ډول د يو مسیحي فکري اړخ لور ته د متوجه کېدونکي يو الاهيات پوه څخه بدل او ذاتي عقيدې ته يو ژمن انسان وګرځېد، په څرګند ډول يې د مسيح تعلیماتو ته د عملي جامې اغوستلو اراده وکړه، څه ډول چې په انجيل کې ويل شوي دي. د 1931ز کال د نومبر به پنخلسمه نېټه، په پنځه ويشت کلنۍ کې، نوموړی د برلين په ټيرګارټن کې به « Old-Prussian United St. Matthew [de] » کې وګومارل شو.

اعترافي کليسا

د 1933ز کال د جنورۍ په دېرشمه نېټه، کله چې نازيان واک ته ورسېدل، نو د بونهوفر هيله من تعلیمي او کليسايي مسلک په هېښونکي ډول پای ته ورسول شو. نوموړی له لومړۍ ورځې د حکومت پرېکنده مخالف و. د چانسلر په توګه د هټلر له ټاکل کېدو دوه ورځې وروسته، بونهوفر د راديو له لارې يوه وينا وکړه، په کومه کې چې نوموړي په هيټلر بريدونه وکړل او المان يې د فوهرر (رهبر) په بت پرستې فرقې کې د ښوېدلو په وړاندې خبردار کړ، څوک چې په ښه ډول Verführer (بې لارې کونکی، يا غولونکی) ثابتېدای شي. د نوموړي خپرونه په ناڅاپي ډول پرې شوه، خو دا روښانه نه ده چې ايا نوی ټاکل شوی نازي حکومت يې مسئول و که نه. د 1933ز کال د اپريل په مياشت کې، بونهوفر په يهوديانو د هټلر د ظلم په وړاندې د کليسا د مقاومت لپاره لومړی غږ پورته کړ، او اعلان يې وکړ چې "کليسا بايد په ساده ډول د اربې لاندې پرتو قربانيانو پټۍ ونه کړي، بلکې خپله په اربه کې  د څرخ يوه پره بنده کړي ".

د 1932ز کال د نومبر په مياشت کې، واک ته د نازیانو له رسېدو دوه مياشتې مخکې، د الماني Landeskirche (پروټسټان تاریخي کليساګانو) د کاهنانو او د کليسا د ټولنو (د کليسا مسئولینو) ټاکنې تر سره شوې وې. په دې ټاکنو کې د Old-Prussian Union Evangelical  کليسا په داخل کې د زياتو هېوادپالو الماني مسيحيانو (Deutsche Christen) خوځښت او ځوانو سمونپالو تر منځ مبارزې وشوې، کومو ځوانانو چې د عيسی د انجيل په تعلیماتو عمل کولو کې لېوالتيا درلوده – يوه داسې مبارزه چې د درز پيدا کېدو وېره پکې وه. د 1933ز کال د جولای په مياشت کې، هټلر په غېر قانوني ډول د نوې کليسا ټاکنې تحميل کړې. بونهوفر په ټاکنو کې خپلې ټولې هڅې په کار واچولې، د ازادو، غېر نازي مسئولینو د ټاکنو لپاره يې کمپين وکړ، څوک چې د مسيح د پيروي کولو لپاره ژمن وو.