قوي تعامل
قوي تعامل هغه میکانیزم ته اشاره کوي چې له امله یې کوارکونه یو بل سره تړل کیږي ترڅو نیوټرون ، پروټون او نور درانه ذرات ( هایډرون ) جوړ کړي. دا ځواک چې د نیوکلیوس بنسټیز ذرات سره نښلوي د قوي اټومي ځواک په نوم یادیږي او د ګلوونونو له لارې رامینځته کیږي. دا د کوانټم کروموډینامیک لخوا تشریح شوی. کوارکس او ذرات د رنګ چارج لريد فزیک له نظره څلور ډوله قوه ده، چې قوي تعامل یې تر ټولو قوي او جاذبه یې تر ټولو کمزورې ده. پروټونونه مثبت چارج لري، نو دوه پروټونونه یو بل ته مخه کوي. مګر کله چې دوه نیوکلیونه له یو بل څخه دوه فیمټومیټره لرې وي ، نو د دوی ترمنځ یو څه لږ جذب څرګندیږي، چې د قوي اټومي ځواک له امله وي. که د دوو ذراتو تر منځ فاصله یو فیمټومیټر ته راټیټه شي (یعنې کله چې دوه ذرات یو بل ته لمس کړي) نو دا جذب خورا پیاوړی کیږي. او کله چې فاصله د فیمټومیټر څخه کمه شي، نو دا جذب په چټکۍ سره کمیږي او بالاخره د جذب پر ځای په تکرار بدلیږي. د نیوټرون برعکس، نیوټرون هیڅ بریښنایی چارج نلري. کله چې دوه ماډلیټرونه یا یو ماډلټر او یو مالیکول د یو بل په فیمټومیټر کې وي، دوی هم یو بل ته په کلکه جذبوي. په دې توګه اټومي نیوکلیسي منځ ته راځي.
که د دوو کوارکونو ترمنځ فاصله له درې فیمټومیټرو څخه زیاته وي، قوي تعامل په بشپړ ډول صفر کیږي. دا د قوي تعاملاتو لړۍ خورا ټیټه ده. له بلې خوا، ثقل یو لامحدود سلسله لري. الکترون او نیوټرینو د لیپټون په کورنۍ پورې اړه لري او په هیڅ ډول د دې ځواک لخوا اغیزمن ندي. د فیمټومیټر (fm) معنی د یو متر ملیون برخه یو ملیون برخه ده. fm = 10 −15 متره
نور وګوره
[سمول]- ګلون
- نیوټرون