صالح محمدوطندوست
شهید صالح محمد وطندوست د مرحوم احمد زوی د کندهار د بالاکرز د سېمي اوسېدونکی وو. نوموړی پۀ کال ۱۳۱۴ه ش کي ږېږېدلی دئ چي ۲ کاله وروسته يې پلار او ۴ کاله وروسته يې مور وفات کړیدی، وروسته يې روزنه بي بي صاحبو چي د هغوئ مينه ناكه عمه وه، پر ذمه اخيستي ده.
د ديني تعليم سره سره يې ابتدائي ليك لوست پۀ مختصره موده كي حاصل كړى دى.
شهید صالح محمد وطندوست ددې ځپلې سېمي یو تکړه ځوان او مشهوره فولکلور شاعر وو د چا په شعر کي چي نۀ یوازي اهنګ سُر او موسيقي ده بلکي د هغه د کلام پۀ محتوا کي تصوف, وعظ ,جدت, مینه ,محبت او د وحدت پیغام سته.
د نوموړي خوږ کلام د مشهوره رادیوګانو له لاري څخه کلونه وړاندي پۀ مسلسله توګه، تقریباً روزانه نشرته سپارل سوی دی.
کلام يې د ترنم پۀ څپو کي صالح محمد، اعظم، حبیب، نعمت الله، ګلالي، صالح پوپل او نورو مشهورو سندرغاړو زمزمه كری دئ.
د ۱۳۵۷ کال د انقلاب څخه را ورسته، شهید صالح محمد وطندوست د یوې توطيئ پۀ ترڅ کي د استخباراتو لخوا په نښه او بیا پۀ عام محضر کي د خپل کور تر څنګ د روسانو پۀ توسط پۀ ډېره بې رحمانه توګه پۀ شهادت ورسول سو.
روح دې يې ښاد وي.
د هغه پر مېنه یوه کونډه او واړه بچي یتیمان پاته سول.
د نوموړي پۀ چاپي اثارو کي ( سندریز تبسم ) د کتاب پۀ بڼه کي سته.
د شهیدصالح محمد وطندوست مفصل تعریف د کندهار مجلې پۀ ۱٣٨۴ د څلرم کال پۀ دوهمه ګڼه کي د شهید عبدالمجید بابي پۀ هڅه او قلم بشپړ او خپور سویدی.
د شعر نمونې يې:
(د سندریز تبسم د مجموعې څخه، صفحه نمبر ۲۴ )
....................................................
مناجات
....................................................
وئ الله تنها یم تنها یم پۀ ژړا یمه
عمل مي نسته ډېر مخ توره رو سیا یمه
وئ الله تنها یم تنها یم پۀ ژړا یمه
....................................................
رحم پر ما وکړې ودوده
چي نلرمه بل معبوده
ستا د رحمت پۀ امید زه پۀ التجا یمه
وئ الله تنها یم تنها یم پۀ ژړا یمه
....................................................
ستا پر دربار باندي قدیره
سوال کوي شاه دی که فقیره
نن دریدلئ سرتور سر زه پۀ رشتیا یمه
وئ الله تنها یم تنها یم پۀ ژړا یمه
...................................................
................
( د سندریز تبسم د مجموعې څخه، صفحه نمبر ٥٣ )
....................................................
غزل
....................................................
اې د څورلسم سپوږمۍ وینم دي راخېژې ته
سپین مخ بیا ځلیږي ته سپین مخ بیا ځلیږي ته
....................................................
اې د څورلسم سپوږمۍ تا ته خو عیانه ده
ته که پر پښېمانه سې ماته خو عیانه ده
زما د یار و خوا ته ځې زما تر کور تېرېږې ته
سپین مخ بیا ځلیږي ته سپین مخ بیا ځلیږي ته
....................................................
اې د څورلسم سپوږمۍ زه که نا قرار یمه
ټوله شپه د هجره سه ویښ ناست تر سهار یمه
ویړه خوله دې وینمه هره شپه تېرېږې ته
سپین مخ بیا ځلیږي ته سپین مخ بیا ځلیږي ته
....................................................
اې د څورلسم سپوږمۍ تا ته عاشقان ناست دي
یو و دوه و دري نه دي هرځای هزازان ناست دي
ته د دوئ پر حال باندي کله بیا رحمېږې ته
سپین مخ بیا ځلیږي ته سپین مخ بیا ځلیږي ته
....................................................
اې د څورلسم سپوږمۍ بیا و کوم جهان ته ځې
دا حال راته ووایه بیا و کوم ګریوان ته ځې
وایم وطندوست درته چیري وصل کیږې ته
سپین مخ بیا ځلیږي ته سپین مخ بیا ځلیږي ته
.........................................
( د سندریز تبسم د مجموعې څخه، صفحه نمبر ٦٨ )
....................................................
غزل
....................................................
پۀ مفته نه کیږي یاري یاري
یاري د یار د زړه یاري یاري
..................................................
د اشنای زړه ډیره ساتنه غواړي
فداکاري او سرښندنه غواړي
وکړه ګل پري یاري راسه پۀ یاري یاري
...................................................
لیلا د سپیني خولي ولور غواړي
مجنونه ورسه سیم و زر غواړي
سر باندي وشینده که سر غواړي
کچکول راواخله در پر در غواړي
...................................................
عاشقي غم لري غمخور نلري
اور یې د ځانه دی بل اور نلري
د مسافر پشان خپل کور نلري
نه لاس لیکنه سپین و تور نلري
...................................................
ګل د بلبل څخه داستان غواړي
عاشقي ټینګ عهد و پیمان غواړي
معشوقو خال پر زنخدان غواړي
پۀ تورو زلفو کي ګلان غواړي
....................................................
معشوقو خپل د ځان لایق غواړي
پۀ هر صفت سره عتیق غواړي
پۀ پاکه مینه کي صادق غواړي
وطندوست رنګه موافق غواړي
.................................................... نوټ: دغه پورته درې غزلي د راډيو تلويزون له لاري نشر سوې.
اواز:
صالح محمد
................
موسیقي:
د استاد نذرعلی
هارون شیدایی
بلال خان
محمد طارق
.................
ساونډ انجئنر:
جاوید
................
پروګرام:
(ستوري او سازونه)
................
امان الله ناصر
اې وي ټي خیبر سهیلي پښتونخوا، ۵ جولای ۲۰۱۷