سيد محمد حسين طباطبايي
سید محمد حسین طباطبایی چې په علامه طباطبایی (۱۲۸۱ ه.ل. زوکړې - ۱۳۶۰ ه.ل. مړينه) د شلمې پېړۍ له نامتو اسلامي فیلسوفانو، مفسرانو او د اسلامي علومو له پوهانو څخه گڼل کېږي. دده اهمیت پدې کې دی، چې د فلسفه او حکمت، تفسیر یې په نوی انداز کې بیان کړل، د ملا صدرا د فلسفې په شننه کې یې پوره رول لوبولې، او د معرفتپېېندنې ښوونځې بنسټ یې هم اېښې دی.
دارنگه د په درځنونو علمي کتابونو په لیکلو، او د سلگونو برجسته زده کوونکو په روزنه لکه د مرتضی مطهری سره یې د خپل وخت سره سم د لودیځ مارکسیستي فلسفي ښوونځي سره په علمي توگه مبارزه کړې، او اسلامي فلسفې ته یې یو نوې ژوند ور وباښه.
ژوندلیک
[سمول]ښوونکي
[سمول]فلسفه
[سمول]شمېرپوهنه
[سمول]اصول فقه
[سمول]تألیفات او آثار
[سمول]مشهورې لیکنې یې
[سمول]علامه طباطبایي دوه عمده لیکلي اثار لری، چې یو یې په عربی ژبه د تفسیر المیزان په نامه تفسیر دۍ، چې د ۷۰ کلونو په موده کې یې په ۲۰ ټوکونو کې لیکلې. دا تفسیر تفسیر قران بالقرآن دی، یانې د قرآن تفسیر په قرآن کریم سره شوې. د طباطبایي دا اثر د د سید محمد باقر موسوي همداني لخوا په فارسي (ایراني) ژبه ژباړل شوې.
بل مهم اثر یې د اصول فلسفه و روش رئالیسم په نامه دی.دا کتاب ۱۴ فلسفي لیکنې لري، چې په ۲۰مو او ۳۰مو لسیزو کې یې لیکلې دی، او مرتضی مطهری لخوا پرې د تطبیقي فلسفه په پل یې پرې لمنلیکونه او شرحه لیکې .[۱]
شرحی کوتاه بر دیگر آثار
[سمول]- بدایه الحکمه:
کتابی که یک دوره تدریس فشرده فلسفه برای دوستداران علوم عقلی در قم و سپس دانشگاه‌های کشور شد.
- نهایه الحکمه:
این اثر برای تدریس فلسفه با توضیحی بیشتر، عمقی افزون تر و سطحی عالی تر تدوین شده‌است.
- حاشیه بر کفایه:
کتابی اصولی پیرامون قوانین استنباط است.
- مجموعهٔ مذاکرات با پروفسور هانری کربن:
او که محققی فرانسوی است پیرامون چگونگی شیعه و مباحث اعتقادی و... مذاکراتی با علامه داشته که در این کتاب وجود دارد.
- رساله انسان قبل از دنیا، در دنیا و بعد از دنیا:
این کتاب که اکنون با نام «انسان از آغاز تا انجام» ترجمه شده‌است مباحثی مفید از عوالم سه گانه ماده، مثال و عقل مطرح کرده و پیرامون شبهات و دغدغه خاطر جوانان مطالبی بسیار مفید و لازم ارائه کرده‌است.
زده کوونکي
[سمول]علامه طباطبايي په درځنونو زده کوونکي لري، چې زیاتره یې د ایران انقلابي اخودان جوړوي. د نامتو زده کوونکو نومونه یې په لاندې توگه دی:
- امام موسی صدر
- مرتضی مطهری
- سید محمد حسینی بهشتی
- سید جلال الدین آشتیانی
- علی قدوسی (داماد علامه)
- سید مرتضی جزایری
- سید محمد حسین حسینی طهرانی
- محمد اسماعیل صائنی زنجانی
- عبدالحمید شربیانی
- غلامحسین ابراهیمی دینانی
- ابراهیم امینی
- عبدالله جوادی آملی
- حسن حسن زاده آملی
- علی میانجی
- محمد جواد باهنر(شهید باهنر)
- عباس ایزدی
- ابوطالب تجلیل
- عزالدین حسینی زنجانی
- سید عبدالله جعفری(تهرانی)
- علی سعادت پرور(پهلوانی تهرانی)
- دکتر جواد مناقبی (داماد علامه)
- محمدی گیلانی
- یحیی انصاری
- سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
- سید محمد باقر ابطحی
- سید محمد علی ابطحی
- سید مهدی روحانی
- حسین علی منتظری
- محمدتقی مصباح یزدی
- محمد مفتح
- ناصر مکارم شیرازی
- حسن نوری همدانی
- حسین نوری همدانی
- سیدابراهیم خسروشاهی
- سید محمد خامنه‌ای
دارنگه یې په دېرو علمي غونډو کې گډونونه کړي، چې نامتو ختیځپوه هنری کورباان سره یې هم ښې مباحثې کړی.
د شعر نمونه یې
[سمول]| همی گویم و گفته‌ام بارها | بود کیش من مهر دلدارها | |
| پرستش به مستی‌ست در کیش مهر | برونند زین جرگه هشیارها | |
| به شادی و آسایش و خواب و خور | ندارند کاری دل‌افکارها | |
| بجز اشک چشم و بجز داغ دل | نباشد به دست گرفتارها | |
| کشیدند در کوی دلدادگان | میان دل و کام دیوارها | |
| چه فرهادها مرده در کوه‌ها | چه حلاج‌ها رفته بر دارها | |
| چه دارد جهان جز دل و مهر یار | مگر توده‌هایی ز پندارها | |
| ولی رادمردان و وارستگان | نیازند هرگز به مردارها | |
| مهین مهرورزان که آزاده‌اند | بریدند از دام جان تارها | |
| به خون خود آغشته و رسته‌اند | چه گل‌های رنگین به جوبارها | |
| بهاران که شاباش ریزد سپهر | به دامان گلشن ز رگبارها | |
| کشد رخت سبزه به هامون و دشت | زند بارگه گل به گلزارها | |
| نگارش دهد گلبن جویبار | در آیینهٔ آب رخسارها | |
| رود شاخ گل دربر نیلوفر | برقصد به صد ناز گلنارها | |
| درد پردهٔ غنچه را باد بام | هزار آورد نغز گفتارها | |
| به آوای نای و به آهنگ چنگ | خروشد ز سرو و سمن تارها | |
| به یاد خم ابروی گلرخان | بکش جام در بزم می‌خوارها | |
| گره را ز راز جهان باز کن | که آسان کند باده دشوارها | |
| جز افسون و افسانه نبود جهان | که بسته است چشم خشایارها | |
| به اندوه آینده خود را مباز | که آینده خوابی‌ست چون پارها | |
| فریب جهان را مخور زینهار | که در پای این گل بود خارها | |
| پیاپی بکش جام و سرگرم باش | بهل گر بگیرند بیکارها |
پانویس
[سمول]بهرنۍ تړنې
[سمول]- ویژه‌نامهٔ روزنامهٔ شرق
- خِرَدنامهٔ همشهری Archived 2015-01-21 at the Wayback Machine.
- ویژه‌نامهٔ خبرگزاری مهر Archived 2006-02-19 at the Wayback Machine.
- کتاب مهر تابان Archived 2006-04-15 at the Wayback Machine.
- د تفسیر المیزان بشپړ مت د غدیر په گورتپاڼه کې Archived 2008-12-11 at the Wayback Machine.، د الشیعه په گورتپاڼه کې Archived 2008-09-17 at the Wayback Machine.
- زلال اندیشه‌ها و منش علامه طباطبایی د مرحوم آيت‌الله صائنی زنجانی په بیان کې Archived 2011-07-20 at the Wayback Machine.
- علامه طباطبایی، د ابن رشد پوهنغونډ