روډ جکسن (د وبايي ناروغيو متخصص)

سر روجر پينروز « Sir Roger Penrose OM FRS HonFInstP» (د 1931ز کال د اګست په اتمه زېږېدلی)، يو برتانوی رياضي پوه، د رياضي فيزيک پوه، د ساينس فيلسوف او په فيزيک کې د نوبل جايزې تر لاسه کونکی دی. نوموړی د اکسفورډ په پوهنتون کې د رياضي متقاعد افتخاري پروفيسر، د اکسفورډ د وډهم کالج افتخاري همکار، او د کمبريج د سينټ جان کالج او د لندن کالج پوهنتون افتخاري همکار دی.

پينيروز د عام نسبيت او کاينات پېژندنې په رياضياتي فيزيک کې ونډه درلوده. نوموړي ګڼې جايزې او انعامونه تر لاسه کړي، د 1988ز کال په فيزيک کې د «ولف» جايزې په ګډون، کومه جايزه يې چې د پينيروز-هاکن د انفراديت د قضيو (اصولو/ساينسي قوانينو) لپاره په شريکه له «سټيفن هاکن» سره تر لاسه کړې وه، په 2020ز کال کې په فيزیک کې د دې کشف په پار د نوبل جايزه ورکړل شوه، "د تور غار جوړېدل د نسبيت د عمومي تيورۍ يوه پياوړې وړاندوينه ده". نوموړی يو له سترو ژونديو فيزيک پوهانو، رياضي پوهانو او ساينسپوهانو څخه بلل کېږي، او په طبيعي او رسمي علومو کې د خپل کار د پراختيا او ژورتيا له امله مشهور دی.

د ژوند لومړي کلونه او زده کړه

د ايسيکس په کولچسټر کې زېږېدلی روجر پينروز د طبي ډاکټرې مارګريټ (Leathes) او روانپوه او جنيات پوه «ليونل پينروز» زوی دی. د هغه پلرني نيا او نيکه په ايرلينډ کې زېږېدلی هنرمند « J. Doyle Penrose» او د لومړي بارون پيک اور « Alexander Peckover » لور «The Hon. Elizabeth Josephine» وو؛ د هغه مورني نيا او نيکه روان پوه « John Beresford Leathes » او روسۍ يهودڼه «Sonia Marie Natanson» وو. هنرمند «Roland Penrose» يې کاکا و، انځورګره «LeeMiller» يې د کاکا مېرمن (تينديار) او د دوی زوی «Antony Penrose» يې د اکا زوی دی. پينروز د فيزيک پوه «Oliver Penrose»، جنيات پوهې «Shirley Hodgson» او د شطرنج لوی استاد «Jonathan Penrose» ورور دی. د دوی ميرنۍ مور رياضي پوهه او د کمپيوټري علومو عالمه «Max Newman» وه.

پينروز خپل ماشومتوب د دويمې نړيوالې جګړې پر مهال په کاناډا کې تېر کړ، چېرته چې د هغه پلار د «اونټيريو» په لندن کې کار کاوه. نوموړي په لندن کالج پوهنتون کې زد کړې وکړې او په 1952ز کال کې یې د لندن له پوهنتون څخه په رياضياتو کې د لومړۍ درجې سند تر لاسه کړ.

په 1955ز کال کې، کله چې «پېنروز» محصل و، د «E. H. Moore» عام شوی معکوس ماټريکس يې بيا معرفي کړ، کوم چې د Moore–Penrose معکوس په نوم هم پېژندل کېږي، همدا معکوس له د ه مخکې په 1951ز کال کې د «Arne Bjerhammar» له خوا بيا هم  اختراع شوی و. د هندسې او فلکياتو د پروفيسر « Sir W. V. D. Hodge» تر څارنې لاندې د خپلو څېړنو له پيل وروسته، «پينروز» خپله دوکتورا په 1958ز کال کې، د کامبريج په سينټ جان کالج کې پای ته ورسوله، خپله رساله یې د الجبر پوه او هندسه پوه «John A. Todd» تر څارنې لاندې د الجبري هندسې د ټينسر (tensor يو الجبري شکل يا شی دی) په طريقو کې وليکله. نوموړي له خپل پلار سره يو ځای په 1950ز لسيزه کې د «پينروز» مثلث جوړ او وده ورکړه، او دا يې «په خپله خالصه بڼه کې ناشونتيا» په توګه تشریح کړ، او له هنرمند « M. C. Escher» سره يې مواد تبادله کړل، د چا لومړيو ناشونو شيانو رسمونو چې په جزوي ډول په هغې اغېز کړی و. د دې په مقابل کې د «Escher» ځړوبی او صعود او نزول له «پينروز» څخه متاثر وو.

لکه چې شنونکي منجيت کمار وايي:

په 1954ز کال کې د يو محصل په توګه، «پينروز» په امسټرډام کې په يو کنفرانس کې ګډون کاوه، چېرته چې په تصادفي ډول هغه د Escher د کار له يو نندارتون څخه ليدنه وکړه. ډېر ژر هغه هڅه کوله چې خپلې ناشونې شمېرې سره يوځای کړي او ټرايبر يې کشف کړ – ټرايبر يو مثلث دی چې د حقيقي، سخت درې بعديز شي په څېر ښکاري، خو داسې دی نه. له خپل پلار سره يوځای، څوک چې خپله هم يو فيزیک پوه او رياضي پوه و، پينروز يوه داسې زينه طرحه کړه چې په يو خت کې پورته او ښکته وي. له دې وروسته يوه ليکنه وشوه او يوه کاپي يې Escher ته واستول شوه. د تخليقي وړتياوو د يو جرياني بهنګ په بشپړولو سره، د هندسي تصوراتو هالنډي استاد د خپلو دوه شهکار تخليقونو تر سره کولو ته وهڅول شو.

څېړنه او مسلک

پينروز د 1956–57 تعليمي کال د لندن په بيډفورډ کالج کې د مرستيال استاد په توګه تېر کړ، او له هغې وروسته د کيمبرج په سينټ جان کالج کې د څېړنې همکار و. د درې درې کلنې دندې پر مهال، نوموړي په 1959ز کال کې له «Joan Isabel Wedge» سره واده وکړ. د دې بورس له ختمېدو مخکې «پينروز» د 1959–61 کال لپاره د ناټو د څېړنې بورس تر لاسه کړ، لومړی په «پرنسټن» او بيا په «سايراکيز» پوهنتون کې. د لندن پوهنتون ته په راستنېدو سره، پنروز دوه کاله 1961–63 د لندن په کينګ کالج کې د څېړونکي په توګه تېر کړل، له دې وروسته متحده ايالاتو ته راستون شو، تر څو په اسټن کې د ټيکساس په پوهنتون کې د مرستيال ميلمه پروفيسر په توګه 1963–64 کلونه تېر کړي. نوموړي وروسته د 1966–67 او 1969 کلونه د پرنسټن په «يشيوا» او «کارنيل» کې د ميلمه په دندو کار وکړ.

په 1964ز کال کې، کله چې هغه د لندن په بريک بيک کالج کې زده کونکی و (او د کاينات پوه Dennis Sciama، چې هغه مهال په کامبريج کې و، په مرسته د هغه پاملرنه له سوچه رياضي څخه د فلکياتي فيزیک لور ته اوښتې وه)، د کالټیک د Kip Thorne په وينا "روجر پينروز په هغو رياضياتي وسايلو کې انقلاب راوست، کوم چې موږ د فضا وخت د ځانړګتياوو د تحليل لپاره کارول". تر دې وخته، د عمومي نسبيت د منحني هندسې په اړه کار، د پوره زيات ورته والي سره تر ترتيبونو پورې محدود و، تر څو په څرګند ډول د اين شټاين معادلې د حل وړ وګرځي، او په دې اړه شک و چې ايا دا ډول قضيې عامې وې. د دې موضوع په اړوند يو ليدلوری د اغتشاش تيورۍ استعمال و، کومه چې په «پرنسټن» کې د «John Archibald Wheeler» په مشرۍ جوړه شوې وه. دويمه، او په ډېر بنسټيز ډول اختراعي ليدلوری، د پينروز له خوا پيل شوی ليدلوری، د فضا وخت تفصيلي هندسي جوړښت له نظره غورځول و، او د دې پر ځای د فضا د ټوپولوژي (نقشه جوړول)، يا ډېر نه ډېر د هغې په منسجم جوړښت توجه مرکوزول و، ځکه دا وروستۍ ده ـ لکه څه دول چې د رڼا د مخروطو په واسطه ټاکل کېږي ـ کومه چې د رڼا په څېر د geodesics تګ کرښه او په همدې سبب د هغې سببي اړيکې ټاکي. د پينروز د دوران جوړونې لیکنې اهميت "جاذبيتي سقوط او فضا وخت تفردات" د دې يوازينۍ پايله نه وه، د دې لنډيز په دې شوی دی چې که کوم شی، لکه مړ کېدونکی ستوری له يوې خاصې نقطې څخه مخکې چاودېږي، نو بيا هيڅ شی د جاذبې قوې سيمه له دې څخه نه شي منع کولای، څو تر دې حده پياوړی شي چې يو ډول انفراديت جوړ کړي. دې په بل سياق او سباق کې هم همدا ډول عمومي پايلې تر لاسه کولو ته لاره هواره کړه، په ځانګړي ډول کايناتي سترې چاودنې ته، د کومې په اړه چې هغه د «Dennis Sciama» د تر ټولو مشهور زده کونکي «سټيفن هاکنګ» سره يو ځای وڅېړله. د پينروز-هاکنګ انفراديت تيوريانې د امل کمار رای چودري د رايی چودري له معادلې څخه متاثرې وې.

دا د جاذبې قوې د سقوط په سيمه ييز ليد کې وه چې د پينروز ونډه پکې تر تولو زياته پرېکړه کونکې وه، د کوم پيل چې د هغه د 1969ز کال د کايناتي سانسور په اټکل سره شوی و، د دې اغېز لپاره چې راتلونکی هر ډول انفراديت د يو پټ شوي فضا وخت د سيمې په شا اوخوا کې د يو ښه چلند لرونکې پېښې د افق په داخل کې محدود شي، د کوم لپاره چې «Wheeler» د تور غار اصطلاح چمتو کړې ده، له کوم څخه چې يوه ليدونکې بهرنۍ سيمه پياوړې؛ خو د محدودو تاوېدو (انحناء) سره پاتې کېږي، له کوم څخه چې جاذبې قوې يو څه انرژي د پينروز د پروسې په مټ را ايستل کېدای شوای، په داسې حال کې چې شونې ده شا او خوا مادې له ودې څخه نوره انرژي خوشې کېدای شي، کوم چې د کواسارونو په څېر فلکي طبيعي ښکارندو لامل ګرځېدای شي.