Jump to content

د کاناډا کلتور

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

د کاناډا کلتور د دغه هېواد د هنري، پخلي، ادبي، طنزي، موسیقي، سیاسي او ټولنیزو عناصرو ښکارندوی دي، چې د کاناډایانو استازولي کوي. د کاناډا د تاریخ په اوږدو کې، د دغه هېواد کلتور د اروپایي او په ځانګړې توګه د بریتانیایانو او فرانسویانو او همدارنګه د خپل بومي کلتور او دودونو تر اغېز لاندې دی. د وخت په تېرېدو سره د کاناډا د کډوالو د کلتور عناصر سره یو ځای شول او یو کاناډایي کلتوري موزاییک (له وړو وړو ټوټو نه جوړ) یې جوړ کړ. د کاناډا د نفوس ځانګړې برخه هم د ګډې ژبې(په کاناډا کې انګلیسي ژبي)، د رسنیو د پام وړ نفوذ او جغرافیایي نږدېوالی له امله د امریکایي کلتور تر اغېزې لاندې راغلی. [۱][۲][۳][۴]

کاناډا زیاتره وخت د ډېر پرمختللي، جلا او څو کلتوري هېواد په توګه پېژندل کېږي. د کاناډا فډرال دولت د کډوالۍ پر ټولنیز ارزښت ټینګار کوي او دا یې د څو کلتوري ایډیالوژۍ د محرک په توګه معرفي کړی دی. د کاناډا کلتور د بېلابېلو لویو ملیتونو نه سرچینه اخلي او هغه تګلارې چې یوه عادلانه ټولنه جوړوي، اساسي قانون ته په کتو ساتل کېږي. د کاناډا د دولت تګلارې لکه: روغتیاپالنه له عمومي بودجې سره، ډېره او پرمختلونکې مالیه، د اعدام د سزا ناقانوني کول، د فقر د له منځه تللو لپاره پیاوړې هڅې، پر کلتوري تنوع ټینګار، د وسلې کلک کنټرول، د همجنسبازانو د ودونو قانوني کول او د امیندوارۍ ختمول، چې دا ټول د هېواد د سیاسي او فرهنګي ارزښتونو ټولنیز شاخصونه دي. کاناډایان د روغتیا پالنې له موسسو، د پوځي سوله ساتو، د ملي پارک د سیسټم او د کاناډا د حقونو او ازادۍ د منشور له لارې پېژندل کېږي. [۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲]

د کاناډا دولت د خپرونو، قوانینو او بنسټونو له لارې پر کلتور اغېز کړی دی. دغه شرکتونو یې د کاناډا د کلتور د دودولو لپاره، چې د رسنیو له لارې؛ لکه د کاناډا د نشراتي شرکت (CBC) او د کاناډا د ملي فلم د هیئت (NFB) له خوا ترویجېږي همدارنګه ډېری پېښې تبلیغوي، چې په نظر یې د کاناډا دودونو ته وده ورکوي. دغو شرکتونو د کاناډا د راډیو تلویزیون او د مخابراتو د کمیسیون (CRTC) په څېر له اداراتو ګټه اخیستې ترڅو په زیاتره رسنیو کې د کاناډایي محتوا په اړه قانوني حد وټاکي او له دې سره یې تر ډېره د کاناډا د کلتور د خوندي کولو هڅه کړې ده.  [۱۳]

تاریخ

[سمول]

له زرګونو کلونو راهیسې په کاناډا کې بومي وګړي، چې له بېلابېلو کلتورونو او د ژبې له څو ګونو اصلي ډلو نه دي، ژوند کوي. که څه هم پرته له جګړې او وینې تویونې څخه نه و، خو له لومړي ملل او اوسنۍ کاناډا ته د تازه تلونکي نفوس اړیکې له اروپا سره سوله ییزې وې.First Nations  او Métispeoples په کاناډا کې د اروپایي مستعمرو په پراختیا کې مهمه ونډه درلودلې ده، په ځانګړې توګه له اروپایي ګرځندویانو سره یې مرسته وکړه، چې د شمالي امریکا د سوداګرۍ په لړ کې دغه وچه کشف کړي. په زیاتره سیمو کې له وروستیو اقتصادي پراختیاوو سره، دغه لومړی تاریخ کابو ډېر جګړه ییز نه و او د کاناډا بومیانو ته یې دا امکان ورکړ، چې پر ملي کلتور یې ښکاره اغېز وکړي. د دریوو پېړیو په اوږدو کې، کلیمې، اختراعات، مفاهیم او د شمالي امریکا بې شمېره بومي لوبې د کاناډا ژبې ته ننوتې دي. د کاناډا زیاتره ځایونه، که طبیعي ځانګړنې وي او یا هم که انساني مېشتځایونه وي، له بومي نومونو نه ورته کار اخیستل کېږي. د «کاناډا» نوم هم له سنت لارنس ایروکویي نه، چې د «کلي» یا «مېشتځای» په معنا ده، اخیستل شوی دی. د کاناډا د پلازمېنې نوم اتاوا له «adawe» «Algonquin» نه اخیستل شوی، چې د «سوداګرۍ» په معنا دی. [۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]

ادبیات

[سمول]

د کاناډا ادبیات په ټوله کې پر فرانسوي او انګلیسي ژبو ادبیاتو وېشل شوي دي، چې د فرانسې او بریټانیا په ادبي سنتونو کې ریښه لري. د کاناډا لومړي ادبیات، که په  انګلیسي وي یا په فرانسوي لیکل شوي وي؛ نو دا د طبیعت، سرحدي ژوند او په نړۍ کې د کاناډا د موقعیت په اړه د  کاناډایانو لیدلوری څرګندوي؛ لکه د بلیس کارمن شعر یا د سوزانا مودي او کاترین پار تریل خاطرې. دغه موضوعات او د کاناډا ادبي تاریخ د کاناډایي لیکوالو لیکنې، یعنې له لیونارډ کوهن نه نیولې تر مارګارت اتوود پورې یې په اړه معلومات شریکوي. [۲۰] 

د ۲۰مې پېړۍ په نیمایي کې، د کاناډا لیکوال په دې فکر کې وو، چې کاناډایي سندرغاړو ته ملي مضامین پیدا کړي. لیکوالو نه غوښتل چې له بریټانیايي یا امریکایي لیکوالو نه تقلید وکړي، بلکې غوښتل یې بشپړ کاناډایي غږ پیدا کړي. کاناډایي هویت د دغه هېواد له ادبیاتو سره نږدې اړیکې لري. د ملي هویت مسئله د یوې موضوع په توګه د کاناډا په ادبیاتو کې په کراتو تکرارېږي. د کاناډا ادبیات د سیمو پر اساس ډلبندي کېږي. همدارنګه د لیکوال د کلتوري او ټولنیزو غوښتنو(لکه: اکادیان، بومي وګړي، LGBT او ایرلنډي کاناډایان)، د ادبي دورو؛ لکه کاناډایي پوسټ ماډرن یا د جګړو په مینځ کې د کاناډایي شاعرانو پر اساس هم ډلبندي کېږي. [۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷]

تیاتر

[سمول]

کاناډا د ۱۸۰۰ لسیزې له پایه تر ننه پورې د تیاتر پرمختللې صحنه لري. د اوړي په میاشتو کې د تیاتر جشنوارې زیاتره ګرځندویان راجلبوي په ځانګړې توګه، په استراتفورډ او انټاریو کې د شکسپیر اسټراټفورډ جشنواره او په نیاګارا ان دې لېک، انتاریو کې د شاو جشنواره. The Famous People Players (نامتو لوبغاړي) یوازینی ټوریسټي شرکت دی، چې نړیوال شهرت یې موندلی دی. کاناډا همدارنګه د ادمونتون جشنوارې کوربه توب کړی دی، دا تر ټولو لویه او نړیواله جشنواره بلل کېږي. [۲۸][۲۹][۳۰]

تلوېزیون

[سمول]

کاناډایي تلوېزیون د کاناډا د نشراتي شرکت له خوا ملاتړ کېږي، چې د ځایي خپرونو د تولید کور دی. فرانسوي ژبی تلوېزیون، لکه فرانسوي کاناډایي فلمونه د امریکایانو د ډېر نفوذ مخه نیسی، چې د ژبې له لارې ساتل کېږي او همداسې د کورنیو تولیداتو له ټولګې ملاتړ کوي. په کاناډا کې د فرانسوي ژبي   داخلي تلوېزیون بریاليتوب تر انګلیسي ژبي هغه یې زیات دی. په وروستیو کلونو کې په تلوېزیون کې له ناسیونالېزم نه د محصولاتو په معرفي کولو کې کار اخیستل شوی دی. [۳۱][۳۲][۳۳][۳۴]

سپورټ

[سمول]

په کاناډا کې بېلابېل سپورټونه دي. که څه هم زیاتره لوبې شته، چې کاناډایان ورته درناوی لري، خو تر ټولو نامتو یې؛ د یخ پرمخ هاکي، باکس لاکراس، کاناډایي فوټبال ، باسکېټبال، فوټبال، کرلینګ، بیسبال او رینګټ دي. ټول، خو پرته له کرلینګ او فوټبال نه د کورنیو سپورټونو په توګه په پام کې نیول کېږي؛ ځکه یا د کاناډایانو له خوا اختراع شوي یا کاناډا ته خپلې ریښې غځوي. [۳۵]

د یخ پر مخ هاکي، چې په ساده ډول هاکي نومول کېږي، د کاناډا تر ټولو نامتو ژمنی سپورټ، تر ټولو نامتو ننداره ییز سپورټ او په نړیوالو لوبو کې یې تر ټولو بریالی سپورټ دی. دا  د کاناډا ملي او رسمي ژمنی سپورټ دی. Lacrosse، چې بومي ریښه لري، د کاناډا تر ټولو لرغونی او رسمي اوړنی سپورټ دی. فوټبال یې دویم نامتو سپورټ دی، چې د کاناډا د فوټبال د لوب لړیو کلنۍ اتلولي ګټي، ګرې کپ او دې ته ورته نور هغه لوی سپورټونه دي، چې هر کال په دغه هېواد کې ترسره کېږي. [۳۶][۳۷][۳۸]

خواړه

[سمول]

کاناډایي خواړه په سیمو پورې تړاو لري، چې ډېر جلا دي. د کاناډایي او د شمالي امریکا د پاتې خوړو ترمنځ د پام وړ نږدېوالی شته. انسان ته منحصر زیاتره خواړه (د ځانګړو خوړو نسخې) یوازې په دغه هېواد کې موندل کېږي او لاسرسی ورته شونی دی.  د کاناډا په ملي خوړو کې؛ کوبیک نه جوړ پوټین او د فرانسوي کاناډایي کوچو ټارټونه دي. د کاناډا نور نامتو خواړه؛ لکه: بومي سره شوې ډوډۍ، فرانسوي تورتیه، کرافټ ډينر، سس کچاپ چپس، مربعه ډوله خرما، نانایمو بار، بک بېکنو، کوکټل سیزار او نور دي.[۳۹][۴۰][۴۱][۴۲][۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷]

سرچينې

[سمول]
  1. ↑ Loue, Sana; Sajatovic, Martha (2011). Encyclopedia of Immigrant Health. Springer. p. 337. ISBN 978-1-4419-5655-2.
  2. ↑ Magocsi, Paul R.; Multicultural History Society of Ontario (1999). Encyclopedia of Canada's Peoples. University of Toronto Press. pp. 1186–1187. ISBN 978-0-8020-2938-6.
  3. ↑ Organisation for Economic Co-operation and Development (1999). Economic and cultural transition towards a learning city: the case of Jena. OECD Publishing. p. 48. ISBN 978-92-64-17015-5.
  4. ↑ Ricks, Christopher; Michaels, Leonard (1990). The State of the language. University of California Press. p. 19. ISBN 978-0-520-05906-1.
  5. ↑ Anne-Marie Mooney Cotter (2011). Culture clash: an international legal perspective on ethnic discrimination. Ashgate Publishing, Ltd. p. 176. ISBN 978-1-4094-1936-5.
  6. ↑ Johnson, Azeezat; Joseph-Salisbury, Remi; Kamunge, Beth (2018). The Fire Now: Anti-Racist Scholarship in Times of Explicit Racial Violence. Zed Books. p. 148. ISBN 978-1-78699-382-3.
  7. ↑ Petty, Sheila; Sherbert, Garry; Gérin, Annie (2006). Canadian Cultural Poesis: Essays on Canadian Culture. Wilfrid Laurier Univ. Press. p. 348. ISBN 978-0-88920-486-7.
  8. ↑ The Environics Institute (2010). "Focus Canada (Final Report)" (PDF). Queen's University. p. 4 (PDF page 8). Archived from the original (PDF) on February 4, 2016. نه اخيستل شوی December 12, 2015.
  9. ↑ "Exploring Canadian values" (PDF). Nanos Research. October 2016. Archived from the original (PDF) on April 5, 2017. نه اخيستل شوی February 1, 2017.
  10. ↑ Hollifield, James; Martin, Philip L.; Orrenius, Pia (2014). Controlling Immigration: A Global Perspective, Third Edition. Stanford University Press. p. 103. ISBN 978-0-8047-8735-2.
  11. ↑ Bricker, Darrell; Wright, John; Ipsos-Reid (Firm) (2005). What Canadians think- about almost- everything. Doubleday Canada. pp. 8–20. ISBN 978-0-385-65985-7.
  12. ↑ "Examples of Charter-related cases - Canada's System of Justice". Department of Justice - Government of Canada. 2018.
  13. ↑ National Film Board of Canada (2005). "Mandate of the National Film Board". Archived from the original on April 21, 2006. نه اخيستل شوی March 15, 2006.
  14. ↑ Harrison, Trevor W.; Friesen, John W. (2010). Canadian Society in the Tw.enty-first Century: An Historical Sociological Approach. Canadian Scholars’ Press. p. 186. ISBN 978-1-55130-371-0.
  15. ↑ J.R. Miller (2009). Compact, Contract, Covenant: Aboriginal Treaty-Making in Canada. University of Toronto Press. p. 34. ISBN 978-1-4426-9227-5.
  16. ↑ Preston, David L. (2009). The Texture of Contact: European and Indian Settler Communities on the Frontiers of Iroquoia, 1667–1783. U of Nebraska Press. pp. 43–44. ISBN 978-0-8032-2549-7.
  17. ↑ Macklem, Patrick (2001). Indigenous difference and the Constitution of Canada. University of Toronto Press. p. 136. ISBN 978-0-8020-8049-3.
  18. ↑ Newhouse, David. "Hidden in Plain Sight Aboriginal Contributions to Canada and Canadian Identity Creating a new Indian Problem" (PDF). Centre of Canadian Studies, University of Edinburgh. Archived from the original (PDF) on July 23, 2011. نه اخيستل شوی October 17, 2009.
  19. ↑ "Aboriginal place names contribute to a rich tapestry". Indian and Northern Affairs Canada. Archived from the original on February 10, 2010. نه اخيستل شوی October 17, 2009.
  20. ↑ W. J. Keith (2006). Canadian literature in English. The Porcupine's Quill. p. 19. ISBN 978-0-88984-283-0.
  21. ↑ "Robert Fulford's column about the international success of Canadian literature". Robertfulford.com. June 6, 2001. نه اخيستل شوی February 25, 2011.
  22. ↑ Hengen, Shannon Eileen; Thomson, Ashley (2007). Margaret Atwood: a reference guide, 1988–2005. Scarecrow Press. p. 272. ISBN 978-0-8108-5904-3.
  23. ↑ Brackett, Mary Virginia; Gaydosik, Victoria (2006). The Facts on File Companion to the British Novel: Beginnings through the 19th century. Infobase Publishing. p. 323. ISBN 978-0-8160-5133-5.
  24. ↑ Martel, Yann (2010). Beatrice and Virgil. Random House Digital, Inc. p. 212. ISBN 978-0-8129-8197-1.
  25. ↑ Abby H. P. Werlock (2001). Carol Shields's The stone diaries: a reader's guide. Continuum International Publishing Group. p. 69. ISBN 978-0-8264-5249-8.
  26. ↑ "The Nobel Prize in Literature 2013" (PDF) (Press release). 2013. نه اخيستل شوی October 10, 2013.
  27. ↑ Gaunce, Julia; Mayr, Suzette; LePan, Don; Mather, Marjorie; Miller, Bryanne (July 25, 2012). The Broadview Anthology of Short Fiction, second edition. Broadview Press. p. 236. ISBN 978-1-55481-076-5.
  28. ↑ Osnes, Beth (2001). Acting: an International encyclopedia. ABC-CLIO. p. 57. ISBN 978-0-87436-795-9.
  29. ↑ Guek Cheng Pang (2004). Canada. Marshall Cavendish. pp. 121–. ISBN 978-0-7614-1788-0.
  30. ↑ Guek Cheng Pang (2004). Canada. Marshall Cavendish. pp. 102–. ISBN 978-0-7614-1788-0.
  31. ↑ Petersen, Julie K. (2002). The telecommunications illustrated dictionary. CRC Press. p. 152. ISBN 978-0-8493-1173-4.
  32. ↑ James, Patrick; Kasoff, Mark J. (2008). Canadian Studies in the New Millennium. University of Toronto Press. p. 157. ISBN 978-0-8020-9468-1.
  33. ↑ José Eduardo Igartua (2006). The other quiet revolution: national identities in English Canada, 1945–71. UBC Press. p. 229. ISBN 978-0-7748-1088-3.
  34. ↑ "I. AM. CANADIAN! by Molson - CBC Archives". www.cbc.ca.
  35. ↑ Morrow, Don; Wamsley, Kevin B. (2013). Sport in Canada: A History. Oxford University Press. pp. 1–4. ISBN 978-0-19-544672-2.
  36. ↑ Canadian Press (June 8, 2006). "Survey: Canadian interest in pro football is on the rise". Globe and Mail. Canada. نه اخيستل شوی June 8, 2006.
  37. ↑ Kidd, Bruce (1996). The struggle for Canadian sport. University of Toronto Press. pp. 189–. ISBN 978-0-8020-7664-9.
  38. ↑ Wong, Glenn M. (2009). The comprehensive guide to careers in sports. Jones & Bartlett Learning. p. 105. ISBN 978-0-7637-2884-7.
  39. ↑ Pandi, George (April 5, 2008), "Let's eat Canadian, but is there really a national dish?", The Gazette (Montreal), archived from the original on August 23, 2012, نه اخيستل شوی November 7, 2011 Also published as "Canadian cuisine a smorgasbord of regional flavours"
  40. ↑ Trillin, Calvin (November 23, 2009), "Canadian Journal, 'Funny Food'", The New Yorker, pp. 68–70
  41. ↑ Wong, Grace (October 2, 2010), Canada's national dish: 740 calories—and worth every bite?, CNN
  42. ↑ Sufrin, Jon (April 22, 2010), "Is poutine Canada's national food? Two arguments for, two against", Toronto Life, archived from the original on March 22, 2011
  43. ↑ Baird, Elizabeth (June 30, 2009), "Does Canada Have a National Dish?", Canadian Living
  44. ↑ DeMONTIS, RITA (June 21, 2010), "Canadians butter up to this tart", Toronto Sun, archived from the original on December 26, 2018, نه اخيستل شوی August 20, 2022 {{citation}}: External link in |خونديځ تړی= (help); Unknown parameter |تاريخ الأرشيف= ignored (help); Unknown parameter |تاريخ الوصول= ignored (help); Unknown parameter |خونديځ-تړی= ignored (help); Unknown parameter |مسار الأرشيف= ignored (help)
  45. ↑ Andrews, Jennifer (2015). "34 Uniquely Canadian Foods (Other Than Poutine)". Ricotta & Radishes. نه اخيستل شوی December 1, 2015.
  46. ↑ "Maple Syrup." Archived September 8, 2011, at the Wayback Machine. Ontario Ministry of Agriculture, Food and Rural Affairs. Accessed July 2011.
  47. ↑ Simmons, Gail (2012). Talking with My Mouth Full: My Life as a Professional Eater. Hyperion. p. 45. ISBN 978-1-4013-0415-7.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_کاناډا_کلتور&oldid=335745" نه اخيستل شوی