Jump to content

د مینسک هوکړې

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

د مینسک هوکړې د هغو نړیوالو هوکړو ټولګه وه چې د اوکراین په دونباس سیمه کې د جګړې د پای ته رسولو په موخه لاسلیک شوې. لومړی دغه هوکړه چې د مینسک د پروتوکول په نوم پېژندل کېږي مسوده یې په ۲۰۱۴ زکال کې د اوکراین، روسیې او د اروپا د امنیت او همکارۍ د سازمان په ګډون د درې اړخیزې تماس ډلې له خوا د فرانسې او جرمني د رهبرانو په منځګړیتوب چې د نورماندي ټولګې په نوم یادېده؛ جوړه شوه. د بلاروس په مینسک کې له پراخو خبرو اترو وروسته دغه هوکړه د ۲۰۱۴ زکال د سپټمبر په ۵ مه نېټه د درې اړخیزې تماس ډلې د استازو او د دونتسک او لوهانسک د خپل سرو جمهوریتونو له خوا پرته له دې چې د هغوی وضعیت په رسمیت وپېژندل شي؛ لاسلیک شوه. دغه هوکړه په سیمه کې د جګړې درولو او چټک اوربند کولو اړوند له پخوانیو یو شمېر هڅو وروسته رامنځته شوه.[۱][۲][۳]

دغې هوکړې ونه شو کولای، جګړه ودروي، له همدې امله د دویم مینسک په نامه نوې اپډېټ شوې هوکړه د ۲۰۱۵ زکال د فبروري په ۱۲ مه نېټه لاسلیک شوه. په دغه هوکړه کې یو شمېر اقدامات له دې ډلې اوربند، د جګړې له لومړۍ کرښې د درنو وسلو لرې کول، د جنګي بندیانو خوشي کول، د اوکراین په اساسي قانون کې سمونونه، د دونباس ځانګړو سیمو ته د خپلواکۍ ورکول او د اوکراین دولت ته د هېواد د پولو د کنټرول بېرته سپارل شامل و. په داسې حال کې چې له دغې هوکړې وروسته جګړه ختمه نه شوه خو کمه شوه او همدارنګه د هوکړې مفادات هم په بشپړ ډول پلي نه شول. د نورماندي جوړښت اړخونو هوکړه وکړه چې مینسک ۲ باید په راتلونکي کې د شخړو د هواري په موخه د بنسټ په توګه پاتې شي. [۴][۵][۶]

د ۲۰۲۲ زکال په لومړیو کې د روسیې او اوکراین ترمنځ د اندېښو په زیاتوالي، روسیې د ۲۰۲۲ زکال د فبروري په ۲۱ مه نېټه د لوهانسک او دونتسک د وګړو جمهوریتونه په رسمیت وپېژندل. له دغې پرېکړې وروسته د فبروري په ۲۲ مې د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین اعلان وکړ چې نور د مینسک هوکړې شتون نه لري او اوکراین، نه روسیه د هغو په له منځه تلو کې ملامت دی. له دې وروسته روسیې د فبروري په ۲۴ مه په اوکراین برید وکړ.[۷][۸][۹]

مینسک پروتوکول

[سمول]

د مینسک پروتوکول د اوکراین په اړه د درې اړخیزې تماس ډلې له خوا چې په کې د روسیې، اوکراین او د اروپا د امنیت او همکاریو د سازمان استازو ګډون درلود؛ ترتیب شو. دغه ډله د ۲۰۱۴ زکال په جون میاشت کې د اوکراین په ختیځ او سویل کې د شخړو د هواري او خبرو اترو ته د لارې برابرولو په موخه رامنځته شوه. د دونتسک او لوهانسک د خلکو د غیر رسمي جمهوریتونو له استازو سره د دغې ډلې ناستې د ۲۰۱۴ زکال د جولای په ۳۱مه، د اګست په ۲۶ مه، د سپټمبر په لومړۍ او پنځمه ترسره شوې. د دغې هوکړې جزیات چې د ۲۰۱۴ زکال د سپټمبر په ۵ مه نېټه لاسلیک شول، په پراخه کچه د اوکراین د ولسمشر پترو پروشنکو د جون د شلمې «د سولې ۱۵ ماده یي پلان» ته ورته وو. [۱۰]

لاسلیکونه

[سمول]

دغو استازو د مینسک د پروتوکول سند لاسلیک کړ:[۱۱]

  • د اروپا د امنیت او همکاریو د سازمان استازې او سویسي دیپلماتې هایدي تاجلیاویني
  • د اوکراین پخواني ولسمشر (د ۱۹۹۴ زکال څخه د ۲۰۰۵ زکال تر جنوري میاشتې پورې) او د اوکراین استازي لئوند کوچما
  • د اوکراین لپاره د روسیې سفیر او د روسیې استازي میخایل زورابوف
  • د یاغیانو مشرانو الکساندر زاخارچنکو او ایګور پلوتنسکی[۱۲]

له منځه تلل

[سمول]

د ۲۰۱۵ زکال په جنوري میاشت کې د مینسک پروتوکول له مخې اوربند په بشپړ ډول له منځه لاړ. له دغه پروتوکول څخه په سرغړونې وروسته له هغه چې جلاغوښتونکو د دونتسک په نړیوال هوايي ډګر کې بریا ته ورسېدل د دونتسک د خلکو د جمهوریت ویاند ادوارد باسورین وویل چې «د منسک یادداشت هغه ډول چې په تصویب رسېدلی تر څارنې لاندې نه دې نیول شوی». راتلونکې ورځ د دونتسک د خلکو د جمهوریت رهبر الکساندار زاخارچنکو وویل چې د دونتسک د خلکو جمهوریت به «داوربند د خبرو اړوند هېڅ هڅه ترسره نه کړي» او همدارنګه په پام کې لري چې «ځواکونه یې د دونتسک سیمې تر پولو پورې مخکې ولاړ شي». نیویارک ټایمز ولیکل چې اوربند «په بشپړ ډول له منځه تللی».[۱۳][۱۴][۱۵]

د جګړې په ډګر کې د تاوتریخوالي په زیاتوالي سره د جنوري په ۳۱ مه د مینسک د مذاکراتو بل پړاو په پام کې ونیول شو. د تماس د درې اړخیزې ډلې غړو د دونتسک او لوهانسک د جمهوریتونو له استازو سره د خبرو په موخه مینسک ته سفر وکړ. د دونتسک او لوهانسک د جمهوریتونو هغو استازو چې دغه پروتوکول یې لاسلیک کړی و په دغه خبرو کې ونډه وا نه خیسته. استازو په پروتوکول یا یاددښت باندې د بیاکتنې وړاندیز وکړ. د دوی ناسته پایلې ته له رسېدو پرته وځنډول شوه. [۱۶]

مینسک II

[سمول]

د اوکراین په دونباس سیمه کې د روانې جګړې د درولو په موخه پرله پسې هڅو د ۲۰۱۵ زکال تر فبروري میاشتې پورې کومه پایله نه لرله. په داسې حال کې چې د ۲۰۱۴ زکال د سپټمبر د ۵ مې نېټې پروتوکول د څو میاشتو لپاره په سیمه کې شخړې کمې کړې خو کوچنیو نښتو دوام درلود. د ۲۰۱۵ زکال په جنوري میاشت کې د دونستک د خلکو د جمهوریت او د لوهانسک د خلکو د جمهوریت جلاغوښتونکو ځواکونو د اوکراین تر کنټرول لاندې سیمو باندې تازه بریدونه پیل کړل چې له امله یې د مینسک د پروتوکول له مخې اوربند په بشپړ ډول له منځه لاړ. [۱۷]

له یو شمېر شدیدو جګړو وروسته، د دونتسک د جمهوریت ځواکونو په سمبولیک ډول د جنوري په ۲۱ مه نېټه د اوکراین تر کنټرول لاندې د دونتسک نړیوال هوايي ډګرهم ونیو. له دغې بریا وروسته جلاغوښتونکو ځواکونو د جنوري په وروستیو کې په مهمې اوسپنې پټلې او د دبالتسفه سړک د نښلېدو په برخو برید وکړ. د دوی دغه شدیده جګړه د نړیوالې ټولنې د شدیدو اندېښنو لامل وګرځېده. د فرانسې ولسمشر فرانسوا اولاند او د آلمان لومړۍ وزیر انګلا مرکل د فبروري په ۷ مه د سولې نوې طرح وړاندې کړه.[۱۸][۱۹]

د فرانسې – جرمني طرحه چې وروسته یې په اړه د اوکراین له ولسمشر پترو پروشنکو او د روسیې له ولسمشر ولادمیر پوتین سره خبرې شوې د مینسک پروتوکول د احیا کوونکې په توګه وبلل شوه. ولسمشر اولاند وویل چې دغه طرحه د شخړو د حل په موخه «وروستی چانس» دی. دغه طرحه د اوکراین دولت ته د امریکا د وسلو لېږلو د وړاندیز په غبرګون کې وړاندې شوه، هغه چاره چې لومړۍ وزیرې مرکل به ویل چې یوازې د کړکېچ له زیاتوالي سره مرسته کوي. [۲۰][۲۱]

د فرانسې او جرمني د دغې دیپلماتیکې طرحې د اجرا کولو په موخه ناسته د فبروري په ۱۱ مه د بلاروس د پلازمینې مینسک د خپلواکۍ په ماڼۍ کې پلان شوې وه. په دغه ناسته کې د روسیې ولسمشر ولادمیر پوتین، د اوکراین ولسمشر پترو پروشنکو، جرمنۍ لومړۍ وزیرې انګلا مرکل، فرانسوي ولسمشر فرانسوا اولاند، د دونتسک د خلکو د جمهوریت رهبر الکساندر زاخارچنکو او د لوهانسک د خلکو د جمهوریت رهبر ایګور پلوتنسکي ونډه واخیسته. خبرو اترو د ۱۶ ساعتونو لپاره د شپې تر ناوخته دوام وکړ. د آلمان د بهرنیو چارو وزیر وویل چې «ډېره ستونزمنه» ناسته وه.[۲۲][۲۳]

له خبرو اترو وروسته د فبروري په ۱۲ مه نېټه اعلان وشو چې ښکېلو غاړو د سولې لپاره د نوو ګامونو په اړه چې په دویم مینسک پېژندل کېږي هوکړه کړې. په دغه هوکړه کې د اروپا د امنیت او همکاریو د سازمان تر څار لاندې له قید او شرط پرته د فبروري له ۱۵ مې نېټې وروسته اوربند، د جګړې له لومړۍ کرښې د درنو وسلو لرې کول، د جنګي بندیانو خوشي کول او د اوکراین په اساسي قانون کې اصلاحات و. [۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸]

سرچينې

[سمول]
  1. "Ukraine ceasefire agreement signed in Minsk". CCTV America. 30 November 2001. نه اخيستل شوی 1 October 2014.
  2. "Chairperson-in-Office welcomes Minsk agreement, assures President Poroshenko of OSCE support" (Press release). Bern: Organization for Security and Co-operation in Europe. 5 September 2014. نه اخيستل شوی 1 October 2014.
  3. "OSCE Chief Monitor in Ukraine urges all sides to allow monitors to carry out duties safely" (Press release). Organization for Security and Co-operation in Europe. 15 September 2014. نه اخيستل شوی 15 September 2014.
  4. Ukraine rebels vow to take back cities Archived 23 October 2014 at the Wayback Machine., Sky News Australia (23 October 2014)
  5. "Ukraine crisis: Leaders agree peace roadmap". BBC News. 12 February 2015. نه اخيستل شوی 12 February 2015.
  6. "Almost entire 'gray' zone in Donbas liberated by Ukraine without Minsk deal breach – adviser". UNIAN. 27 December 2018. نه اخيستل شوی 22 April 2019.
  7. Roth, Andrew; Borger, Julian (21 February 2022). "Putin orders troops into eastern Ukraine on 'peacekeeping duties'". The Guardian. نه اخيستل شوی 22 February 2022.
  8. "Ukraine conflict: Biden sanctions Russia over 'beginning of invasion'". BBC News (په انګليسي). 23 February 2022. نه اخيستل شوی 23 February 2022.
  9. Sarkar, Alisha Rahaman; Marcus, Josh; Giordano, Chiara (24 February 2022). "Dozens dead and airports bombarded after Putin invades Ukraine - live". The Independent. نه اخيستل شوی 24 February 2022.
  10. "Press statement by the Trilateral Contact Group" (Press release). Organization for Security and Co-operation in Europe. 2 September 2014. نه اخيستل شوی 9 September 2014.
  11. "Minsk Protocol" (Press release) (په روسي). Organization for Security and Co-operation in Europe. 5 September 2014. نه اخيستل شوی 9 September 2014.
  12. Welle (www.dw.com), Deutsche. "Ukraine to 're-examine' strategy for dealing with the rebels | DW | 3 November 2014". DW.COM (په انګليسي). نه اخيستل شوی 29 July 2020.
  13. "Ukraine forces admit loss of Donetsk airport to rebels". The Guardian. 21 January 2015. نه اخيستل شوی 23 January 2015.
  14. "Ukraine rebel Zakharchenko 'rejects truce talks'". BBC News. 23 January 2015. نه اخيستل شوی 23 January 2015.
  15. "War Is Exploding Anew in Ukraine; Rebels Vow More". The New York Times. 23 January 2015. نه اخيستل شوی 24 January 2015.
  16. "Statement by the Chairmanship on the Trilateral Contact Group consultations in Minsk on 31 January 2015" (Press release). Organization for Security and Co-operation in Europe. 1 February 2015. نه اخيستل شوی 1 February 2015.
  17. "EU Stands by Sanctions Against Russia After Ukraine Truce Sealed". Bloomberg News. 12 February 2015. نه اخيستل شوی 12 February 2015.
  18. "Ukraine crisis: 'Last chance' for peace says Hollande". BBC News. 7 February 2015. نه اخيستل شوی 7 February 2015.
  19. "Putin Rejects Attempts to Contain Russia After Peace Talks Fail". Bloomberg News. 7 February 2015. نه اخيستل شوی 7 February 2015.
  20. "Ukraine crisis: 'Last chance' for peace says Hollande". BBC News. 7 February 2015. نه اخيستل شوی 7 February 2015.
  21. "Western Nations Split on Arming Kiev". The New York Times. 7 February 2015. نه اخيستل شوی 7 February 2015.
  22. "'Glimmer of hope' for Ukraine after deal at Minsk peace summit". Reuters. 12 February 2015. نه اخيستل شوی 13 September 2020.
  23. Hudson, Alexandra; Madeline Chambers (12 February 2015). "German foreign minister: Minsk deal not all we would have wished for". Yahoo News. Reuters. نه اخيستل شوی 21 October 2016.
  24. "Ukraine crisis: Leaders agree peace roadmap". BBC News. 12 February 2015. نه اخيستل شوی 12 February 2015.
  25. "Ukraine ceasefire deal agreed at Belarus talks". The Guardian. 12 February 2015. نه اخيستل شوی 12 February 2015.
  26. "Breakthrough in Minsk as leaders agree to ceasefire deal on Ukraine". Euronews. 12 February 2015. نه اخيستل شوی 12 February 2015.
  27. "OSCE Chairperson-in-Office gives full backing to Minsk package" (Press release). Organization for Security and Co-operation in Europe. 12 February 2015. نه اخيستل شوی 12 February 2015.
  28. Ostroukh, Andrey; Gregory L. White; Julian E. Barnes (12 February 2015). "Ukraine Peace Talks Yield Cease-Fire Deal". The Wall Street Journal. نه اخيستل شوی 12 February 2015.