د مکسیکو بهرنۍ اړیکې

د مکسيکو بهرنۍ اړيکې

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	بهرنۍ اړيکې
هېواد	مکسيکو

د مکسیکو (مکسیکويي متحده ایالات) بهرنۍ اړیکې د مکسیکويي متحده ایالاتو د ولسمشر له خوا رهبري کېږي او د بهرنیو چارو وزارت له خوا مدیریت کېږي. د بهرنۍ سیاست اصول د اساسي قانون د ۸۹ مادې، ۱۰ بند له مخې په رسمیت پېژندل شوي دي چې عبارت دې له: نړیوالو حقونو او د هېوادونو حقوقي تساوي، د هغوی حاکمیت او خپلواکي ته درناوی، د نورو هېوادونو په کورنیو چارو کې نه لاسوهنه، په سوله ییزه توګه د شخړو هواری او په نړیوالو سازمانونو کې د فعال ګډون له لارې د ډله ییز امنیت پیاوړتیا. د ۱۹۳۰مې لسیزې راهیسې، د استراډا دکتورین د همدې اصولو لپاره د یوه مهم بشپړونکي په توګه عمل کړی دی.

د خپلواکۍ له جګړې وروسته، د مکسیکو اړیکې په اصل کې د خپل شمالي ګاونډي یعنې امریکا متحده ایالتونو باندې متمرکزې وي چې د دې هېواد تر ټولو ستر سوداګریز همکار او په نړیواله کچه تر ټولو ځواکمن هېواد دی. کله چې دا نظم رامنځته شو، نو د دې هېواد بهرنۍ پالیسي په را وروستیو لسیزو کې د نیمه کرې د اعتبار له مخې جوړه شوه. مکسیکو د امریکا له متحده ایالاتو څخه د خپلې خپلواکۍ په ښودلو سره په ۱۹۶۰مه لسیزه کې د نوي جوړ شوي هېواد کیوبا، د ۱۹۷۰مې لسیزې په وروستیو کې په نیکاراګوا کې د سانډینیسټا له انقلاب او د ۱۹۸۰یمې لسیزې په اوږدو کې په السلوادور کې د چپي انقلابي ډلو څخه ملاتړ وکړ. په ۲۰۰۰یمې لسیزې کې، پخواني ولسمشر ویسنټه فاکس نوی بهرنۍ سیاست تر لاس لاندې ونیو چې د نړیوالې ټولنې د انتقادونو د منلو او پراختیا او په بهرنیو چارو کې د مکسیکو د لاسوهنې غوښتونکی و او همداشان له خپلو شمالي ګاونډیو سره د لا زیات ادغام په لټه کې و. د فیلیپه کالډرون د جمهوري ریاست په مهال زیاتره لومړیتوب لاتیني امریکا او کارابین سیمې ته ورکړل شو.

مکسیکو د ګڼو نړیوالو سازمانونو بنسټ اېښودونکی غړی هېواد دی، په تېره بیا د ملګرو ملتونو، د امریکايي هېوادونو سازمان، د ایبري- امریکايي هېوادونو سازمان، OPANAL او د ریو ډلې. مکسیکو د اوږد مهال لپاره د ملګرو ملتونو د سازمان د بودیجې یو تر ټولو ستر مرسته کوونکی هېواد و، په ۲۰۰۸ کال کې یې څه باندې ۴۰ میلیون ډالر دې سازمان ته ورکړل. سربېره پر دې، دا هېواد له کله چې په ۱۹۹۴ کال کې د اقتصادي همکارۍ او پراختیا سازمان سره یو ځای شو بیا تر ۲۰۱۰ کال پورې کله چې چیلي هم د دې سازمان غړی شو، په یاد سازمان کې یوازینی د لاتیني امریکا غړی و. مکسیکو د یوه نوي صنعتي شوي هېواد، یو سیمه ییز ځواک او نوي رامنځته شوي بازار په توګه په پام کې نیول کېږي، چې له همدې امله په سترو اقتصادي ډلو لکه G8+5 او G-20 کې شتون لري.

بهرنۍ تګلاره

د مکسیکويي متحده ایالاتو د اساسي قانون ۸۹ ماده، ۱۰ بند د مکسیکو د بهرنۍ تګلارې اصول بیانوي، چې په رسمي بڼه په ۱۹۸۸ کال کې رامنځته شو. د بهرنیو تګلارې ټاکل د دولت د مشر په توګه د ولسمشر پر غاړه ده او د بهرنیو چارو وزارت له خوا تر سره کېږي. چې په اساسي قانون کې په دې اړه داسې بیان راغلی دی:

د ولسمشر واکونه او دندې په لاندې ډول دي:

X. د بهرنۍ تګلارې ټاکل او د نړیوالو تړونونو انعقاد او همداشان د پخوانیو تړونونو پای ته رسول، محکومیت، ځنډول، تعدیل، اصلاح او د هغو په اړه د تفسیري اعلامیو تنظیم او د سنا مجلس ته د تصویب لپاره سپارل. د همدې سیاست په پلي کولو کې به د مجریه ځواک مشر د لاندې معیارونو اصول رعایت کړي: د خلکو د سرنوشت ټاکل، نه لاسوهنه، په سوله ییزه توګه د شخړو هواری، په نړیوالو اړیکو کې د ګواښ یا له زور نه د کار اخیستنې ممنوعیت، د هېوادونو حقوقي برابري، د پراختیا لپاره نړیواله همکاري او د نړیوالې سولې او امنیت لپاره مبارزه.

له دې اصولو پرته کوم چې د اساسي قانون له مخې په رسمیت پېژندل شوي دي، بهرنۍ پالیسي د ځینو ډکتورینو له مخې هم ولاړه ده. د اسټراډا ډکتورین په دغه برخه کې تر ټولو اغېزناکه او استازولي کوونکي وسیله ده، چې د ۱۹۳۰مې لسیزې په لومړیو کې اعلام شوه او تر ۲۰۰۰ کال پورې په کلکه سره پلی شو. دا ډکتورین وايي چې بهرني دولتونه نه باید د دولتونو په اړه یا د نورو دولتونو او هېوادونو په چارو کې مثبت یا منفي قضاوت وکړي. ځکه چې دا ډول کړنه د هغوی د حاکمیت تر پښو لاندې کول دي. ویل کېږي چې دا تګلاره د نه لاسوهنې، د شخړو د سوله ییز هواري او د ټولو ملتونو د سرنوشت د ټاکلو له مخې وه.

د ملي اقدام د ګوند د ولسمشر په لومړۍ دوره کې ویسنټه فاکس، خورخه کاسټانډا د خپل بهرنیو چارو د وزیر په توګه وټاکه. له دې سره سم کاسټانډا د اسټراډا ډکتورین تر پښو لاندې کړ او هغه ډکتورین یې دود کړل چې منتقدان ورته «د کاسټانډا ډکتورین» وايي. نوې بهرۍ تګلاره د پراختیا او د نړیوالې ټولنې د انتقاد منلو او په بهرنیو چارو کې د مکسیکو د لاسوهنې د زیاتوالي غوښتونکې وه.

د ۲۰۰۶ کال د نومبر په ۲۸مه، پخواني ولسمشر فیلیپه کالډرون اعلان وکړ چې د ۲۰۰۶ کال د ډیسمبر له لومړۍ نېټې وروسته به پټریشیا اسپینوزا د هغه د بهرنیو چارو وزیر په توګه خدمت وکړي. هغه یو لړ لومړیتوبونه اعلان کړل چې له هغې ډلې د مکسیکو او متحده ایالاتو تر منځ یو لړ موضوعګانې شاملې وي چې زیاتره تمرکز یې پر کډوالۍ او امنیتي مسایلو او له کیوبا او وینزویلا سره یو ځل بیا د ډیپلوماتیکو اړیکو را ژوندي کول شامل و، کوم چې د فوکس په اداره کې دا اړیکې ډېرې محدودي شوي وي او همداشان د لاتیني امریکا او کارابین سیمې هېوادونو ته زیاتره لومړیتوب ورکړل شوی و. 

ديپلوماتيکي اړیکې

د مکسیکو بهرني خدمات په رسمي بڼه په ۱۸۲۲ کال کې پیل شو دا د کورډوبا د تړون له لاسلیک کولو یو کال وروسته و، چې د دې هېواد خپلواکي ترې پیل شوه. په ۱۸۳۱ کال کې، داسې قانون پاس شو چې په اروپا او امریکا کې له نورو هېوادونو سره ډیپلوماتيکي اړیکې رامنځته شوي.

د یوه سیمه ییز ځواک او نوي رامنځته کېدونکي بازار په توګه، مکسیکو یو مهم نړیوال شتون لري. له ۲۰۰۹ کال راهیسې، د بهرنیو چارو وزارت په ټوله نړۍ کې ۱۵۰ استازولۍ لري چې عبارت دې له:

• ۷۹ سفارتونه
• ۶۸ قونسولۍ
• ۸ دایمي ماموریتونه

په ۱۹۷۰مه لسیزه کې مکسیکو د چین د خلکو جمهوریت د چین د مشروع او یوازیني حکومت په توګه په رسمیت وپېژانده، له همدې امله د چین د جمهوریت (ټایوان) اړوند مسایل په هانګ کانګ او مکاو کې د مکسیکو د قونسولۍ له خوا اداره کېږي. د دې سربېره، مکسیکو تر اوسه پورې د کوزوو هېواد د یوه خپلواک هېواد په توګه په رسمیت نه پیژني.

له تاریخي اړخه، مکسیکو په نړیوالو شخړو کې د یوه خنثی هېواد په توګه پاتې شوی دی. که څه هم، په دې وروستیو کلونو کې ځینو سیاسي ګوندونو د اساسي قانون یوه اصلاحیه وړاندې کړې ده تر څو د مکسیکو پوځ، هوايي ځواک او سمندري ځواک ته اجازه ورکوي تر څو له ملګرو ملتونو سره په سوله ساتونکو ماموریتونو کې برخه واخلي یا هم هغو هېوادونو سره پوځي مرسته وکړي کوم چې په رسمي توګه یې غوښتنه کوي.