د معلوماتو نظریه
د معلوماتو نظریه د ډیجیتلي معلوماتو د مقدار کولو، ذخیره کولو او د ارتباط له علمي زده کړې څخه بحث کوي. دا رشته اساساً په ۱۹۲۰ ز کلونو کې د هري نایکویسټ او رالف هارتلي او په ۱۹۴۰ ز کلونو کې د کلوډ شانون د آثارو پرمټ رامنځته شوه. دا څانګه د احتمالاتو تیوري، احصایه، کمپیوټر ساینس، احصایوي میخانیک، معلوماتي انجنیرۍ او د برېښنا انجینرۍ ګډه څانګه ده. [۱][۲]
د معلوماتو په نظریه کې مهم مقیاس انتروپي ده. انټروپي د تصادفي متحول د قیمت یا د تصادفي پروسې په پایله کې د موجود احتمال مقدار اندازه کوي. مثلا د صافې سکې (چې دوې مساوي احتمالي پایلې لري) د اچولو د پایلو تشخیص، د کمسایي (چې شپږ مساوي احتمالي پایلې لري) د اچولو د پایلېو د تشخیص په پرتله لږ معلومات (ټيټه انټروپی) چمتو. د معلوماتو په تیوري کې ځینې نور مهم مقیاسونه، متقابل معلومات، د کانال ظرفیت، د خطا توانونه او نسبي انتروپي دي. د معلوماتو تیورۍ مهمې فرعي برخې عبارت دي له د سرچینې کوډینګ، د پېچلتیا الګورتمي تیوري، د معلوماتو الګورتمي تیوري او د معلوماتو تیوریک امنیت.
د معلوماتو نظریې د اساسي موضوعاتو کارونې د سرچینې کوډینګ / د ډېټا تراکم (مثلا د زېپ فایلونو لپاره) او د کانال کوډینک/ د خطا تشخیص او سمون (مثلا د DSL لپاره) دي. ژورې فضا ته د وویجر د ماموریتونو په بریالیتوب، د سي ډي په کشف، د ګرځنده تلیفونونو په امکان کېدل او د انټرنټ په پراختیا باندې يې ډېرې مهمې اغېزې درلودې. دې تیوري په نورو برخو کې لکه په احصایوي استنباط، کریپټوګرافي، عصبي بیولوژي، ادراک، ژبپوهنه، د مالیکولي کوډونو تکامل او کارکرد (بایو انفورماتیک)، حرارتي فزیک، مالیکولي ډینامیک، کوانتمي محاسبې، تور سوري، د معلوماتو ترلاسه کول، د معلوماتو راټولول، د ادبي غلا تشخیص، د نمونې پېژندنه، د بې نظمۍ تشخیص او حتی د هنر په خلقت کې کارونې لري. [۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱]
کتنه
[سمول]د معلوماتو نظریه د معلوماتو لېږد، پروسس، استخراج، او کارونه تر بحث لاندې نیسي. په فرضي ډول، معلومات د احتمال د حل لارې په توګه ګڼل کېدای شي. له شور نه په ډک کانال کې د معلوماتو د ارتباط په صورت کې، دا فرضي مفهوم په ۱۹۴۸ کال کې د کلوډ شانون له لوري د ارتباط د ریاضیکي نظریې په نوم په یوه مقاله کې رسمي شو، چې په دې مقاله کې معلومات د ممکنه پیغامونو یوه ټولګه فرض کېږي، او موخه داده چې پیغامونه له شور نه د ډک چینل له لارې واستول شي او پیغام اخیستونکی د چینل د شورماشور ترڅنګ د خطا لږ احتمال سره پیغام بېرته ترلاسه کړي. د شانون اصلي پایلې، د شورماشوري-چینل کوډینګ تیورې وښودله چې د چینل د ډېرې کارونې د محدودیت په صورت کې، د معلوماتو کچه چې په جانبي ډول لاسته راتلای شي، د چینل له ظرفیت سره مساوي ده، هغه کمیت چې یوازې د چینل په احصایه پورې چې پیغامونه په کې استول کېږي، تړاو لري. [۱۲]
د کوډینګ تیوري د روښانه مېتودونو، چې کوډونه بلل کېږي، د موندلو سره تړاو لري، چې په شورماشوري چینلونو کې موثریت زیات کړي او د ډېټا د ارتباط د خطا کچې کمې کړي ترڅو د چینل ظرفیت ته نږدې شي. دا کوډونه تقریباً د ډېټا د تراکم (د سرچینې کوډینګ) او د خطا د اصلاح (د چینل کوډینګ) په تخنیکونو وېشل کېږي. په دوهم حالت کې، د هغو مېتودونو موندولو ډېر کلونه ونیول چې د شانون د کار په پر مټ ثابت او ممکن شول.
د معلوماتو نظریې د کوډونو دریمه طبقه کریپټوګرافیک الګوریتمونه (دواړه کوډونه او رمزي پيغامونه یا شیفرونه) دي. د کوډینګ نظریې او د معلوماتو نظریې مفهومونه، مېتودونه او پایلې په کریپټوګرافي او کریپټوانالیز کې کارول کېږي. د تاریخي کارونو لپاره د بان (واحد) مقاله وګورئ.
سرچينې
[سمول]- ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ Burnham, K. P. and Anderson D. R. (2002) Model Selection and Multimodel Inference: A Practical Information-Theoretic Approach, Second Edition (Springer Science, New York) ISBN 978-0-387-95364-9.
- ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).
- ↑ Lua error in Module:Citation/CS1/Utilities at line 38: bad argument #1 to 'ipairs' (table expected, got nil).