د عثماني زوال نظريه

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

د عثماني زوال نظريه يا د عثماني زوالنمونه يو پرېښودل شوی تاریخي روايت دی، کوم چې يو وخت د عثماني سترواکۍ د تاریخ په مطالعه کې واکمنه ونډه درلوده. د زوال د نظريې تر مخې، د عظيم سلطان سليمان (150-1566) له واکمنۍ سره تړلي زرين پړاو څخه وروسته، دا سترواکي سوکه سوکه د هر اړخيز جمود او زوال په پړاو کې داخله شوه، له کوم حالت چې کله هم بېرته ونه رغېده، او په 1923ز کال کې د عثماني سترواکۍ تر منحل کېدو پورې يې دوام پيدا کړ. دا نظريه د شلمې پېړۍ په ډېره موده کې د عثماني تاريخ په اړه د لوېديځ او ترکي دواړو د پوهې د بنسټ په توګه استعمالېده. په هر حال، تر 1987ز کال پورې، تاريخپوهانو د زوال د نظريې د بنسټيزو اټکلونو په بيا ارزولو پيل وکړ. [۱][۲][۳][۴]

په 1980، 1990 او 2000ز لسيزو کې، د ګڼو نويو مطالعاتو له خپريدو، او د مخکې نه استعمال شويو سرچينو او کړنلارو د کارولو په مټ د عثماني تاريخ له بيا ارزونې وروسته، د عثماني سترواکۍ علمي تاريخپوهان په دې متفق شول، چې د عثماني زوال ټول تصور يوه افسانه وه – او په حقيقت کې، د عظيم سليمان له مړينې وروسته هم عثماني سترواکي يو پياوړی او فعال  دولت و. د زوال په نظريه د "تيولوژيکي"، "رجعتي"، "ختيځ پال"، "ساده پلوه"، او "يو بعدي" په توګه نيوکې شوې دي، او "د يو داسې تصور په توګه تشريح شوې ده، کوهم چې په تاريخي شننو کې کوم ځای نه لري". له همدې امله پوهانو "په دې اړوند له بحث څخه ښه زده کړه وکړه".[۵][۶][۷][۸]

د مسلکي تاريخپوهانو تر منځ د دې ډرامايي نمونې له بدلون سره سره،  دزوال نظريې د عام تاریخ تر څنګ په علمي تاريخ کې خپل پياوړی شتون پر ځای ساتلی، چې د هغو پوهانو له خوا ليکل شوی، څوک چې په عثماني سترواکۍ کې تخصص نه لري. په ځينو صورتونو کې د دې لامل د غېر متخصصينو له خوا په پخوانيو او له کاره لويدلو اثارو پرله پسې تکيه ده، او په نورو صورتونو کې، د يو شمېر سياسي ګټو له امله، چې د زوال د روايت د دوام څخه ګټې تر لاسه کوي. [۹][۱۰]

د زوال د نظريې اصليت[سمول]

په عثماني سترواکۍ کې[سمول]

د عثماني سترواکۍ د سقوط لومړی ځانګړتياوې خپله عثماني روښانفکرانو له خوا وشو. ډېر مخ کې پيل شوی و، خو د اولسمې پېړۍ په اوږدو کې ډېر پراخه شو، د نصيحتنامه، يا "پاچايانو ته نصيحت" په نوم يو ادبي صنف و. دې صنف (نوږ) يو اوږد تاریخ درلود، چې په پخوانيو مسلمانو سترواکيو کې څرګند شوی دی، لکه د سلجوقيانو او عباسيانو سترواکۍ. د نصيحتنامې ادبيات په بنسټيز ډول په دولت او ټولنه کې د نظم او بې نظمۍ اړوند وو؛ دې واکمن د مجسم عدالت په توګه تصور کړ، د چا دنده چې دا ډاډمنول و تر څو د هغه رعیت به دا عدالت تر لاسه کړي. د دې څرګندونه عموماً د عدالت د دايرې د تصور په مټ کېده. په دې تصور کې، د واکمن له خوا خپل رعيت ته د عدالت چمتو کول به له دې رعيت سره د هغوی په خوشالۍ کې مرسته وکړي، او په بدل کې به يې هغوی واکمن پياوړی کړي. که دا له منځه ولاړ شي، نو ټولنه به په سم ډول کار کول له لاسه ورکړي.[۱۱][۱۲][۱۳]

له همدې امله، ډېرو عثمانيانو په همدې صنف کې لیکل وکړل، لکه مصطفی علي، نوموړي د سليمان اول د واکمنۍ پړاو د دې سيستم د عدالت تر ټولو بشپړ مظهر وباله، او دا نظريه يې وړاندې کړه چې سترواکي له دې زرين معيار څخه غورځېدلې وه. دې ليکوالانو دا بدلونونه، چې په سترواکۍ کې راغلي وو، د بېلګه ييزې سلیماني ماضي د طبيعي منفي فساد په توګه وبلل. په هر حال، اوس دا منل شوې ده چې يوازې د حقيقي واقعيت د تشريح کولو پر ځای، دوی اکثراً د خپلو شخصي شکايتونو د ښکارولو لپاره د سقوط له دې صنف څخه کار اخيست. د بېلګې په ډول، د مصطفی علي دا باور چې سترواکۍ د سقوط پر لور روانه ده، په پراخه کچه د ترفيع او دربار د سرپرستۍ تر لاسه کولو کې د هغه په ناکامۍ د ناهيلۍ له امله وو. شونې ده چې په ساده ډول هغه مهال د نصيحتنامه د ليکوالانو ابتدايي موخه دا وه چې په چټکۍ سره بدلېدونکې نړۍ کې خپل شخصي يا د خپلې طبقې حيثيت وساتي. [۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]

په لوېديځه اروپا کې[سمول]

په لوېديځه تاريخ ليکنه کې د عثماني زوال لومړۍ حواله په «Incrementa atque decrementa aulae othomanicae»  کې موندل کېږي، کومه چې د Dimitrie Cantemir له خوا په 1717ز کال کې بشپړه شوې وه او په 1734ز کال کې انګليسي ژبې ته ژباړل شوې وه. په نولسمه پېړۍ کې د نورو تر څنګ «Joseph von Hammer-Purgstall» هم د هغه پيروي  وکړه، څوک چې په عثماني ترکي پوهېدو او دا نظريه يې نېغ په نېغه د عثماني نصيحتنامې له ليکوالانو څخه را اخيستې وه. په همدې ډول داخلي سقوط د عثمانيانو د بهرنيو پوځي ماتو د تشريح يوه مناسبه وسيله بلل کېږي، او دې د اروپايي امپرياليزم لپاره د يوې توجيه په توګه هم کار وکړ. په همدې ډول د مخ پر زوال عثماني/اسلامي تمدن تصور د لوېديځ تمدن لپاره د يوې پاڼې په توګه وکارول شو، په کومه کې چې "مخ پر زوال" عثمانيانو د "متحرک" لوېديځ سره توپير درلود. اسلام (د يوې هر اړخيزې مدني کټګورۍ په توګه) عموماً د لوېديځ د مخالف قطب په توګه وړاندې کېږي، چېرته چې لوېديځې ټولنې ازادۍ، عقلانيت، او پرمختګ ته ارزښت ورکوي، په داسې حال کې چې اسلام ټيټوالي، توهماتو او رکود ته د ارزښت په سترګه ګوري. دا ډول انځور کاږنه د شلمې پېړۍ په منځ کې تر ټولو زيات د «H.A.R. Gibb» او «Harold Bowen»، او «Bernard Lewis» په اثارو کې تلپاتې شوه، څوک چې د اسلامي زوال مدني تصور ته پايبند پاتې شول او دا يې د نويتابه د نظريې په نوې ټولنيزې نمونې بدل کړ. دا اندونه د مخ پر زٍياتېدونکو نيوکو سره مخ شول، ځکه چې تاريخپوهانو د عثماني او اسلامي تاريخ په اړه د خپلو اساسي اټکلونو له سره بيا ارزول پيل کړل، په ځانګړي ډول په 1978ز کال کې د «Edward Said» د ختيځ پېژندنې (استشراق) له خپرېدو وروسته.[۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴]

اصول[سمول]

د عثماني سقوط په اړه تر ټولو نوميالی ليکوال تاريخپوه Bernard Lewis و، چا چې دليل وړاندې کړی چې عثماني سترواکي په حکومت، ټولنې او تمدن اغېز کونکي هر اړخيز زوال سره مخ شوه. نوموړي دا اندونه د 1958ز کال په يوه مقاله کې، "د عثماني سترواکۍ د سقوط په اړه یو څه تأملات" کې روښانه کړل، کوم چې د شلمې پېړۍ د نيمايي د ختيځ پېژندونکو پوهانو په مرکزي رايه بدل شول. په هر حال، اوس مهال په دې مقاله ډېرې نيوکې کېږي، او عصري تاريخ پوهان يې اوس کره نه بولي. د Lewis نظريات په لاندې ډول وو:[۲۵][۲۶][۲۷]

د عثماني سترواکۍ لومړي لس سلطانان (له عثمان اول څخه تر عظيم سليمان پورې) د غوره شخصي معيارونو لرونکي وو، په داسې حال کې چې له سليمان څخه وروسته سلاطين له استثناء پرته "نا اهله، منحط او نابرابر وو"، کوم څه چې د ځای ناستي کېدو د «قفص» سيستم پايله وه، د کوم تر مخې به چې کورني شهزاده تخت ته له رسېدو مخکې هيڅ راز ولايتي تجربه نه تر لاسه کوله.  د ټولو په سر کې ناقص مشرتابه د حکومت په ټولو څانګو کې د تنزل لامل وګرځېد: بيوروکراسي په اغېزناک ډول له کار کولو وغورځېده، او د دوی د ريکارډ معيار خرابه شو. عثماني پوځ خپله پياوړتيا له لاسه ورکړه، او د جګړې په ډګر کې يې د ماتو په تجربه کولو پيل وکړ. دوی د اروپا نظامي علومو پرمختګ سره برابرښت څخه پاتې شول، او د پايلې په توګه يې سيمې له لاسه ورکړې. له دې امله چې عثماني دولت او ټولنې په پرله پسې ډول د پراختيا پر لور ګامونه پورته کول، د نويو فتوحاتو په تر لاسه کولو کې د هغوی ناڅاپي ناکامۍ، دا سترواکي د اروپا سره د خپلو نويو اړيکو سره په سمون کې ناکامه کړه.

سرچينې[سمول]

  1. ↑ Hathaway, Jane (2008). The Arab Lands under Ottoman Rule, 1516–1800. Pearson Education Ltd. د کتاب پاڼي 7–8. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-582-41899-8. One of the most momentous changes to have occurred in Ottoman studies since the publication of Egypt and the Fertile Crescent [1966] is the deconstruction of the so-called 'Ottoman decline thesis' – that is, the notion that toward the end of the sixteenth century, following the reign of Sultan Suleyman I (1520–66), the empire entered a lengthy decline from which it never truly recovered, despite heroic attempts at westernizing reforms in the nineteenth century. Over the last twenty years or so, as Chapter 4 will point out, historians of the Ottoman Empire have rejected the narrative of decline in favour of one of crisis and adaptation الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
    • Kunt, Metin (1995). "Introduction to Part I". In Kunt, Metin; Christine Woodhead (المحررون). Süleyman the Magnificent and His Age: the Ottoman Empire in the Early Modern World. London and New York: Longman. د کتاب پاڼي 37–38. students of Ottoman history have learned better than to discuss a "decline" which supposedly began during the reigns of Süleyman's "ineffectual" successors and then continued for centuries. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
    • Tezcan, Baki (2010). The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern Period. Cambridge University Press. د کتاب پاڼې 9. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-107-41144-9. Ottomanist historians have produced several works in the last decades, revising the traditional understanding of this period from various angles, some of which were not even considered as topics of historical inquiry in the mid-twentieth century. Thanks to these works, the conventional narrative of Ottoman history – that in the late sixteenth century the Ottoman Empire entered a prolonged period of decline marked by steadily increasing military decay and institutional corruption – has been discarded. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
    • Woodhead, Christine (2011). "Introduction". In Christine Woodhead (المحرر). The Ottoman World. د کتاب پاڼې 5. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-415-44492-7. Ottomanist historians have largely jettisoned the notion of a post-1600 'decline' الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
    • Ehud Toledano (2011). "The Arabic-speaking world in the Ottoman period: A socio-political analysis". In Woodhead, Christine (المحرر). The Ottoman World. Routledge. د کتاب پاڼې 457. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-415-44492-7. In the scholarly literature produced by Ottomanists since the mid-1970s, the hitherto prevailing view of Ottoman decline has been effectively debunked. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
    • Leslie Peirce, "Changing Perceptions of the Ottoman Empire: the Early Centuries," Mediterranean Historical Review 19/1 (2004): 22.
    • Cemal Kafadar, "The Question of Ottoman Decline," Harvard Middle Eastern and Islamic Review 4/1–2 (1997–98), pp. 30–75.
    • M. Fatih Çalışır, "Decline of a 'Myth': Perspectives on the Ottoman 'Decline'," The History School 9 (2011): 37–60.
    • Donald Quataert, "Ottoman History Writing and Changing Attitudes towards the Notion of 'Decline,'" History Compass 1 (2003)
  2. ↑ Linda Darling, Revenue Raising and Legitimacy: Tax Collection and Finance Administration in the Ottoman Empire, 1560–1660 (Leiden: E.J. Brill, 1996), [1].
    • Günhan Börekçi, "Factions and Favorites at the Courts of Sultan Ahmed I (r. 1603–1617) and His Immediate Predecessors," PhD dissertation (The Ohio State University, 2010), 5.
  3. ↑ Suraiya Faroqhi, The Ottoman Empire and the World Around It (I. B. Tauris, 2004; 2011), pp. 42–43.
    • Virginia Aksan, "Ottoman to Turk: Continuity and Change," International Journal 61 (Winter 2005/6): 19–38.
  4. ↑ Howard, Douglas A. "Genre and myth in the Ottoman advice for kings literature," in Aksan, Virginia H. and Daniel Goffman eds. The Early Modern Ottomans: Remapping the Empire (Cambridge University Press, 2007; 2009), 143.
  5. ↑ Hathaway, Jane (2008). The Arab Lands under Ottoman Rule, 1516–1800. Pearson Education Ltd. د کتاب پاڼي 7–8. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-582-41899-8. One of the most momentous changes to have occurred in Ottoman studies since the publication of Egypt and the Fertile Crescent [1966] is the deconstruction of the so-called 'Ottoman decline thesis' – that is, the notion that toward the end of the sixteenth century, following the reign of Sultan Suleyman I (1520–66), the empire entered a lengthy decline from which it never truly recovered, despite heroic attempts at westernizing reforms in the nineteenth century. Over the last twenty years or so, as Chapter 4 will point out, historians of the Ottoman Empire have rejected the narrative of decline in favour of one of crisis and adaptation الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
    • Kunt, Metin (1995). "Introduction to Part I". In Kunt, Metin; Christine Woodhead (المحررون). Süleyman the Magnificent and His Age: the Ottoman Empire in the Early Modern World. London and New York: Longman. د کتاب پاڼي 37–38. students of Ottoman history have learned better than to discuss a "decline" which supposedly began during the reigns of Süleyman's "ineffectual" successors and then continued for centuries. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
    • Tezcan, Baki (2010). The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern Period. Cambridge University Press. د کتاب پاڼې 9. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-1-107-41144-9. Ottomanist historians have produced several works in the last decades, revising the traditional understanding of this period from various angles, some of which were not even considered as topics of historical inquiry in the mid-twentieth century. Thanks to these works, the conventional narrative of Ottoman history – that in the late sixteenth century the Ottoman Empire entered a prolonged period of decline marked by steadily increasing military decay and institutional corruption – has been discarded. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
    • Woodhead, Christine (2011). "Introduction". In Christine Woodhead (المحرر). The Ottoman World. د کتاب پاڼې 5. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-415-44492-7. Ottomanist historians have largely jettisoned the notion of a post-1600 'decline' الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
    • Ehud Toledano (2011). "The Arabic-speaking world in the Ottoman period: A socio-political analysis". In Woodhead, Christine (المحرر). The Ottoman World. Routledge. د کتاب پاڼې 457. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-415-44492-7. In the scholarly literature produced by Ottomanists since the mid-1970s, the hitherto prevailing view of Ottoman decline has been effectively debunked. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
    • Leslie Peirce, "Changing Perceptions of the Ottoman Empire: the Early Centuries," Mediterranean Historical Review 19/1 (2004): 22.
    • Cemal Kafadar, "The Question of Ottoman Decline," Harvard Middle Eastern and Islamic Review 4/1–2 (1997–98), pp. 30–75.
    • M. Fatih Çalışır, "Decline of a 'Myth': Perspectives on the Ottoman 'Decline'," The History School 9 (2011): 37–60.
    • Donald Quataert, "Ottoman History Writing and Changing Attitudes towards the Notion of 'Decline,'" History Compass 1 (2003)
  6. ↑ Darling, Revenue-Raising and Legitimacy, 4.
    • Abou-El-Haj, Formation of the Modern State, pp. 3–4.
    • Karen Barkey, Bandits and Bureaucrats: The Ottoman Route to State Centralization, (Cornell University Press, 1994), ix.
  7. ↑ Finkel, Caroline (1988). The Administration of Warfare: The Ottoman Military Campaigns in Hungary, 1593–1606. Vienna: VWGÖ. د کتاب پاڼې 143. د کتاب نړيواله کره شمېره 3-85369-708-9. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  8. ↑ Kunt, Metin (1995). "Introduction to Part I". In Kunt, Metin; Christine Woodhead (المحررون). Süleyman the Magnificent and His Age: the Ottoman Empire in the Early Modern World. London and New York: Longman. د کتاب پاڼي 37–38. students of Ottoman history have learned better than to discuss a "decline" which supposedly began during the reigns of Süleyman's "ineffectual" successors and then continued for centuries. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  9. ↑ Dana Sajdi refers on the one hand to nationalists in post-Ottoman regions of the world, and on the other, to the supporters of imperialistic intervention in the Middle East among some politicians in the West. Sajdi, Dana (2007). "Decline, its Discontents, and Ottoman Cultural History: By Way of Introduction". In Sajdi, Dana (المحرر). Ottoman Tulips, Ottoman Coffee: Leisure and Lifestyle in the Eighteenth Century. London: I.B. Taurus. د کتاب پاڼي 38–9. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  10. ↑ Ehud Toledano (2011). "The Arabic-speaking world in the Ottoman period: A socio-political analysis". In Woodhead, Christine (المحرر). The Ottoman World. Routledge. د کتاب پاڼې 457. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-415-44492-7. In the scholarly literature produced by Ottomanists since the mid-1970s, the hitherto prevailing view of Ottoman decline has been effectively debunked. However, only too often, the results of painstaking research and innovative revisions offered in that literature have not yet percolated down to scholars working outside Ottoman studies. Historians in adjacent fields have tended to rely on earlier classics and later uninformed surveys which perpetuate older, now deconstructed, views. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  11. ↑ Darling, Revenue-Raising and Legitimacy, 3.
  12. ↑ Howard, "Genre and Myth," pp. 137–139.
  13. ↑ Darling, Revenue-Raising and Legitimacy, pp. 283–84.
  14. ↑ Cornell Fleischer. Bureaucrat and Intellectual in the Ottoman Empire: The Historian Mustafa Âli, 1541–1600, (Princeton: Princeton University Press, 1986).
  15. ↑ Fleischer, Bureaucrat and Intellectual, 103.
  16. ↑ Douglas Howard, "Ottoman Historiography and the Literature of 'Decline' of the Sixteenth and Seventeenth Century," Journal of Asian History 22 (1988), pp. 52–77.
  17. ↑ Abou-El-Haj, Formation of the Modern State, pp. 20–40.
  18. ↑ "Historians of the Ottoman Empire (Chicago University)". September 2008. د لاسرسي‌نېټه January 17, 2021. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  19. ↑ Cantemir, Dimitrie (1734). The history of the growth and decay of the Othman empire. J. J., and P. Knapton. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  20. ↑ Joseph von Hammer-Purgstall, Geschichte des Osmanisches Reiches, (in German) 10 vols. (Budapest: Ca. H. Hartleben, 1827–35).
  21. ↑ Darling, Revenue-Raising and Legitimacy, pp. 3–4.
  22. ↑ Lockman, Zachary (2010). Contending Visions of the Middle East: The History and Politics of Orientalism (الطبعة 2). Cambridge: Cambridge University Press. د کتاب پاڼي 62–3. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  23. ↑ Howard, "Ottoman Advice for Kings," pp. 143–44; Edward Said, Orientalism, (New York: Pantheon, 1978).
  24. ↑ Lockman, Zachary (2010). Contending Visions of the Middle East: The History and Politics of Orientalism (الطبعة 2). Cambridge: Cambridge University Press. د کتاب پاڼي 104–12, 130–3. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  25. ↑ Darling, Revenue-Raising and Legitimacy, 2.
  26. ↑ Bernard Lewis, "Some Reflections on the Decline of the Ottoman Empire", Studia Islamica 1 (1958) 111–127.
  27. ↑ Tezcan, Second Ottoman Empire, 242n.
    • Hathaway, "Problems of Periodization"
    • Darling, "Another Look at Periodization"
    • Quataert, "Ottoman History Writing"
    • Suraiya Faroqhi, Approaching Ottoman History: An Introduction to the Sources, (Cambridge: Cambridge University Press, 1999) 180.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_عثماني_زوال_نظريه&oldid=309652" نه اخيستل شوی