د تجدید وړ انرژي

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

د تجدید وړ انرژي هغه انرژي ده چې د تجدید وړ سرچینو څخه چې په طبیعي ډول د وخت په تېرېدو سره بېرته ذخیره کېږي، لاس ته راځي. په دې کې د لمر وړانګې، باد، باران، جذر او مد، څپې او د ځمکې د سطحې د تودوخې سرچینې ګډون لري. د تجدید وړ انرژي د فوسیل سوند موادو چې مصرف یې د بېرته ذخیره کولو په پرتله خورا ګړندي دی، برعکس ده. که څه هم د تجدید وړ انرژی ډېرې سرچینې دوامداره دي خو ځینې لنډ مهاله دي. د بېلګې په توګه، د کتلوي ژوند ځېنې سرچېنې د روانې ګتې اخیستنې د کچې په پرتله د پایښت وړ نه ګڼل کېږي.[۱][۲][۳]

د تجدید وړ انرژي ډېری په څلورو مهمو برخو کې انرژي چمتو کوي: د برېښنا تولید، د هوا او اوبو تودول او یخول، ترانسپورت او کلیوالي (خپلواکه) د انرژي چوپړتیاوې . د انسانانو د انرژي نړیوال مصرف نږدې ۲۰٪  د تجدید وړ انرژی ده چې تقریباٌ ۳۰٪  بریښنا په کې شامله ده. د انرژي د مصرف نږدې ۸٪ دودیزه د کتلوي ژوند انرژي ده، خو دا کچه مخ په کمېدو ده. له ۴٪ څخه زیات د انرژي مصرف د عصري تجدید وړ سرچینو څخه، لکه د سولر په وسیله د اوبو تودول، ترلاسه کېږي او له ۶٪ څخه ډېره برېښنا څخه لاس ته راځي.  [۴][۵][۶]

د نړۍ په کچه له ۱۰ میلیون څخه زیاد کاري فرصوتونه د تجدید وړ انرژۍ په صنعت پورې تړلې دي، چې لمریز فوتوولتایک د دې ترمنځ د تجدید وړ ترټولو لوی د ګمارونکی دی. د د تجدید وړ انرژی سیستمونه په چټکۍ سره ډېر اغېزمن او ارزانه کېږي او د انرژی په ټول مصرف کې یې ونډه مخ په زیاتېدو ده، ځکه د نړۍ په کچه د نوې نصب شوې برېښنا ظرفیت لویه کچه د تجدید وړ د انرژي دی. فوټوولتایک سولر یا د ساحل باد په ډېرو هېوادونو کې تر ټولو ارزانه نوې جوړه شوې برېښنا ده.[۷][۸]

اوس مهال په ټوله نړۍ کې ډېری هېوادونه  د تجدید وړ انرژي لري چې د دوی د انرژي له ۲۰٪ څخه ډېره برخه چمتو کوي. او اوس مهال په ټوله نړۍ کې ډېر هېوادونه د تجدید وړ انرژیو څخه خپله نیمایي برېښنا تولیدوي. داسې اټکل کېږي چې د د تجدید وړ انرژۍ ملي بازارونه به په راتلونکې لسیزه او له هغه وروسته په لویه کچه ودې ته دوام ورکړي. اوس مهال یو څو هېوادونه د تجدید وړ انرژي په کارولو سره خپله ټوله برېښنا تولیدوي او ډېر نور هېوادونه په اند کې لري چې په راتلونکې کې ۱۰۰٪ د تجدید وړ انرژۍ کچې ته ورسېږۍ. د تجدید وړ انرژۍ سرچینې په پراخه جغرافیایي ساحو کې شتون لري، خو برعکس د فوسیلي سوند مواد په محدود شمېر هېوادونو کې غونډ دي. د تجدید وړ انرژي او د انرژۍ د اغېزمنتیا د تکنالوژیو کارول، په پراخه کچه د انرژي د خوندیتوب، د اقلیم د بدلون د کموالي او د اقتصادي ګټو لامل شوی دی، خو د تجدید وړ انرژی د فوسیل سوند د سلګونو بېلیون ډالرو مالي مرستو یا سبسایدي له خوا له خنډ سره مخ شوې ده. د عامه افکارو په نړیوالو سروې ګانو کې د تجدید وړ سرچینو لکه د لمریزې برېښنا او د بادي برېښنا د رواجولو لپاره قوي ملاتړ شتون لري. [۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶]

پداسې حال کې چې د تجدید وړ انرژۍ ډېرې پروژې په لوړه کچه دي، د تجدید وړ تکنالوژي د کلیو او د لرې پرتو سیمو او د مخ پر ودې هېوادونو لپاره هم غوړه ګڼل کېږي چې هلته انرژي د بشري پراختیا لپاره ډېره اړینه ګڼل کېږي. لکه څنګه چې د تجدید وړ انرژۍ ډېری تکنالوژی د برېښنا چوپړتیاوې چمتو کوي، نو له دې امله ډېری د تجدید وړ انرژي له پېچلي برېښنایي سیستم سره مل ده چې ډېرې ګټې لري، لکه: برېښنا په تودوخې بدلېدلای شي، په لوړه اغېزمنتیا په میخانیکي انرژي بدلېدلای شي او د مصرف په وخت کې پاکه ده. سربېره پردې، د تجدید وړ انرژی په واسطه برېښنایې کول ډېر اغېزمن دی او له همدې امله د انرژۍ په لومړنیو اړتیاو کې د پام وړ کمښت راځي. چین په ۲۰۲۱ کال کې د تجدید وړ برېښنا په برخه کې نږدي نیم زیاتوالي درلود. [۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]

کتنه[سمول]

د تجدید وړ انرژی په جریان کې طبیعي پېښې لکه لمر، باد، جزر او مد، د بوټي وده او د ځمکې د سطحې تودوخه شامل دي، لکه څنګه چې د انرژی نړیوال آژانس داسې وایي:[۲۳]

د تجدید وړ انرژي د طبیعي بهیر څخه لاسته راځي چې په دوامداره توګه بېرته ‌ذخیره کېږي. دا انرژي په مستقیم ډول په مختلفو بڼو کې د لمر یا د ځمکې دننه له تولید شوې تودوخې څخه ترلاسه کېږي. په دې تعریف کې برېښنا او د لمر، باد، سمندر، د اوبو برېښنا، کتلوي ژوند، د ځمکې د تودخې سرچینې، او د ژوندیو موجودات څخه ترلاسه شوي تېل، اوهایدروجن چې د د تجدید وړ سرچینو څخه ترلاسه کېږي، شامل دي.

د انرژۍ د نورو سرچینو په پرتله چې په محدود شمېر هېوادونو کې متمرکزې دي، د تجدید وړ انرژۍ سرچینې او د انرژۍ د اغېزمنتیا لپاره په پراخو جغرافیایي سیمو کې د پام وړ فرصتونه شته دي. د تجدید وړ انرژۍ چټکه کارونه او د انرژۍ اغېزمنتیا او د انرژی د سرچینو تخنیکي تنوع به د انرژی د تامین او اقتصادي ګټو لامل شي. دا به د چاپېریال ککړتیا، لکه د هوا ککړتیا، هم کمه کړي چې د فوسیل سوند موادو د سوځولو له امله رامنځ ته کېږي او عامه روغتیا به ښه کړي، د ککړتیا له امله د وخت څخه مخکې مړینې به کمې کړي او د روغتیا اړوند لګښتونه به ټیټ کړي چې کېدای شي په کال کې ترېلیون ډالرو ته ورسېږي. د کاربن د کمولو (دیکاربنایزشن) ستراتیژیو ډېرو تحلیلونو موندلې چې د روغتیا کمي ګټې کولی شي د دې ستراتیژیو د پلي کولو لګښتونه په براخه کچه جبران کړي. د تجدید وړ انرژۍ سرچینې چې خپله انرژي په مستقیم یا غیر مستقیم ډول له لمر څخه ترلاسه کوي لکه هایدرو او باد، تمه کیږي چې د نږدې نورو ۱ ملیارد کلونو لپاره د بشریت لپاره انرژي چمتو کړي چې ویل کېږي پدې پړاو کې د لمر د تودوخې د زیاتولي وړاندوینه شوی چې د ځمکې سطحه د مایع اوبو د شتون لپاره ډېره ګرموي. [۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱]

د اقلیم بدلون او د نړیوالې تودوخې اندېښنې، د تجدید وړ انرژۍ د ځینو تجهیزاتو لکه د بادي توربینونو او لمریزو تختو په لګښتونو کې دوامداره کمښت د تجدید وړ انرژیو د ډېر استعمال لامل شوی دی. د حکومت نوو لګښتونو، مقرراتو او پالیسيو د صنعت سره مرسته وکړه چې د نورو ډېرو سکتورونو په پرتله د نړیوال مالي بحران څخه په ښه توګه ووزي. د تجدید وړ انرژۍ د نړیوال آژانس په وینا، که څه هم  د ۲۰۱۹ کال راهیسې د انرژۍ په ترکیب کې د تجدید وړ انرژیو ټولیزه ونډه (د برېښنا، تودوخې او ترانسپورت په ګډون) باید شپږ چنده چټکه وده وکړي ترڅو، د صنعتي کېدو څخه د مخکې کچې په پرتله، د اوسنۍ پېړۍ په اوږدو کې د نړیوالې  تودوخې کچه په اوسط کې لوړوالی له ۲،۰ سانتی ګراد یا ۳،۶ فرانهایت څخه "په ښه توګه ټيټ" وساتي.[۳۲][۳۳][۳۴]

کوچني لمریزو فوتو ولتایک سیستمونه د ۲۰۱۱ کال راهیسې څو مېلیونو کورنیو ته برېښنا چمتو کوي او مایکرو-هایدرو (کوچني بندونه) چې په کوچنیو شبکو کې تنظیم شوي ډېرو کورنیو ته چوپړتیاوې وړاندې کوي. له ۴۴ مېلیون څخه زیاتې کورنۍ د کورنيو حیواناتو له موادو څخه له جوړ شوی بایوګاز د رڼا او یا د پخلي لپاره کاروي او له ۱۶۶ مېلیون څخه زیاتې کورنۍ د عضوي مواد د پخلي د نوي نسل له ډېر اغیزمنو منقلونو څخه کار اخلي. بانکي مون د ملګرو ملتونو اتم سرمنشي وویل چې د تجدید وړ انرژي د دې وړتیا لري چې تر ټولو بې وزله هېوادونه د سوکالۍ نوو کچو ته ورسوي. په ملي کچه په ټوله نړۍ کې لږ تر لږه ۳۰ هېوادونه اوس د تجدید وړ انرژي لري چې د ۲۰٪ څخه ډېره انرژي عرضه کوي. اټکل کېږي چې د تجدید وړ انرژي ملي بازارونه به په راتلونکې لسیزه کې او له هغې وروسته قوي ودې ته دوام ورکړي، شاوخوا ۱۲۰ هېوادونه د تجدید وړ انرژۍ د اوږد مهاله ونډې لپاره بېلابېل سیاسي اهداف لري، چې له دې ډلې د اروپایي اتحادیې لپاره تر ۲۰۲۰ کال پورې د ټولې تولید شوې برېښنا یو ۲۰٪ هدف دی. ځینې هېوادونه تر ‍۱۰۰٪  پورې د تجدید وړ انرژیو د پالیسی ډېر لوړ اوږد مهاله اهداف لري. د اروپا څخه بهر، د ۲۰ یا ډېرو نورو هېوادونو مختلفو ډلو د ۲۰۲۰-۲۰۳۰ په موده کې د تجدید وړ انرژي له ۱۰٪ څخه تر ۵۰٪ پورې ونډه په نښه کوي.[۳۵][۱۶][۳۶]

د تجدید وړ انرژي ډېری په څلورو برخو کې د معمولي سوند موادو ځای نیسي: د برېښنا تولید، د ګرمو اوبو یا فضا تودېدل، ترانسپورت، او د(خپلواکې)  کلیوالي انرژۍ چوپړتیاوې: [۶]

سرچینۍ[سمول]

  1. ↑ Ellabban, Omar; Abu-Rub, Haitham; Blaabjerg, Frede (2014). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Renewable energy resources: Current status, future prospects and their enabling technology"]. Renewable and Sustainable Energy Reviews 39: 748–764 [749]. doi:10.1016/j.rser.2014.07.113. 
  2. ↑ Timperly, Jocelyn (23 February 2017). "Biomass subsidies 'not fit for purpose', says Chatham House". Carbon Brief Ltd © 2020 - Company No. 07222041. مؤرشف من الأصل في ۰۶ نومبر ۲۰۲۰. د لاسرسي‌نېټه ۳۱ اکتوبر ۲۰۲۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  3. ↑ Harvey, Chelsea; Heikkinen, Niina (23 March 2018). "Congress Says Biomass Is Carbon Neutral but Scientists Disagree - Using wood as fuel source could actually increase CO2 emissions". Scientific American. مؤرشف من الأصل في ۰۱ نومبر ۲۰۲۰. د لاسرسي‌نېټه ۳۱ اکتوبر ۲۰۲۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  4. ↑ "Renewable Power – Analysis". IEA (په انګلیسي ژبه کي). مؤرشف من الأصل في ۲۲ نومبر ۲۰۲۱. د لاسرسي‌نېټه ۲۲ نومبر ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  5. ↑ REN21 Renewables Global Status Report 2021.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ REN21 Renewables Global Status Report 2010.
  7. ↑ کينډۍ:Cite report
  8. ↑ "Renewable Energy Now Accounts for a Third of Global Power Capacity". irena.org (په انګلیسي ژبه کي). مؤرشف من الأصل في ۰۲ اپرېل ۲۰۱۹. د لاسرسي‌نېټه ۰۲ ډيسمبر ۲۰۲۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  9. ↑ "12 Countries Leading the Way in Renewable Energy". Click Energy. مؤرشف من الأصل في ۲۹ جنوري ۲۰۱۹. د لاسرسي‌نېټه ۲۸ جنوري ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  10. ↑ "Renewable Electricity Capacity And Generation Statistics June 2018". د اصلي آرشيف څخه پر ۲۸ نومبر ۲۰۱۸ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۲۷ نومبر ۲۰۱۸. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  11. ↑ "Renewable Electricity Capacity And Generation Statistics June 2018". مؤرشف من الأصل في ۲۸ جون ۲۰۱۹. د لاسرسي‌نېټه ۰۳ جنوري ۲۰۱۹. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  12. ↑ Sensiba, Jennifer (2021-10-28). "Some Good News: 10 Countries Generate Almost 100% Renewable Electricity". CleanTechnica (په انګلیسي ژبه کي). مؤرشف من الأصل في ۱۷ نومبر ۲۰۲۱. د لاسرسي‌نېټه ۲۲ نومبر ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  13. ↑ International Energy Agency (2012). "Energy Technology Perspectives 2012". مؤرشف من الأصل في ۲۸ مې ۲۰۲۰. د لاسرسي‌نېټه ۰۲ ډيسمبر ۲۰۲۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  14. ↑ Timperley, Jocelyn (2021-10-20). "Why fossil fuel subsidies are so hard to kill" (in en). Nature 598 (7881): 403–405. doi:10.1038/d41586-021-02847-2. PMID 34671143. Bibcode: 2021Natur.598..403T. https://www.nature.com/articles/d41586-021-02847-2. Retrieved 22 November 2021. 
  15. ↑ Sütterlin, B.; Siegrist, Michael (2017). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Public acceptance of renewable energy technologies from an abstract versus concrete perspective and the positive imagery of solar power"]. Energy Policy 106: 356–366. doi:10.1016/j.enpol.2017.03.061. 
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ REN21 Renewables Global Futures Report 2017.
  17. ↑ Alazraque-Cherni, Judith (1 April 2008). "Renewable Energy for Rural Sustainability in Developing Countries" (in en). Bulletin of Science, Technology & Society 28 (2): 105–114. doi:10.1177/0270467607313956. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0270467607313956. Retrieved 2 December 2020. 
  18. ↑ World Energy Assessment (2001). Renewable energy technologies Archived 9 June 2007 at the Wayback Machine., p. 221.
  19. ↑ Armaroli, Nicola; Balzani, Vincenzo (2011). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Towards an electricity-powered world"]. Energy and Environmental Science 4 (9): 3193–3222. doi:10.1039/c1ee01249e. 
  20. ↑ Armaroli, Nicola; Balzani, Vincenzo (2016). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Solar Electricity and Solar Fuels: Status and Perspectives in the Context of the Energy Transition"]. Chemistry – A European Journal 22 (1): 32–57. doi:10.1002/chem.201503580. PMID 26584653. 
  21. ↑ Volker Quaschning, Regenerative Energiesysteme. Technologie – Berechnung – Simulation. 8th. Edition. Hanser (Munich) 2013, p. 49.
  22. ↑ "Renewables – Global Energy Review 2021 – Analysis". IEA (په انګلیسي ژبه کي). مؤرشف من الأصل في ۲۳ نومبر ۲۰۲۱. د لاسرسي‌نېټه ۲۲ نومبر ۲۰۲۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  23. ↑ IEA (2002). IEA. Renewable Energy... ... into the Mainstream (PDF). IEA. د کتاب پاڼې 9. مؤرشف (PDF) من الأصل في ۱۹ مارچ ۲۰۲۱. د لاسرسي‌نېټه ۰۹ ډيسمبر ۲۰۲۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  24. ↑ International Energy Agency (2012). "Energy Technology Perspectives 2012". مؤرشف من الأصل في ۲۸ مې ۲۰۲۰. د لاسرسي‌نېټه ۰۲ ډيسمبر ۲۰۲۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  25. ↑ Jacobson, Mark Z. (2015). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "100% clean and renewable wind, water, and sunlight (WWS) all-sector energy roadmaps for the 50 United States"]. Energy and Environmental Science 8 (7): 2093–2117. doi:10.1039/C5EE01283J. 
  26. ↑ Scovronick, Noah; Budolfson, Mark; Dennig, Francis; Errickson, Frank; Fleurbaey, Marc; Peng, Wei; Socolow, Robert H.; Spears, Dean et al. (2019-05-07). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "The impact of human health co-benefits on evaluations of global climate policy"] (in en). Nature Communications 10 (1): 2095. doi:10.1038/s41467-019-09499-x. ISSN 2041-1723. PMID 31064982. Bibcode: 2019NatCo..10.2095S. 
  27. ↑ Gallagher CL, Holloway T (2020). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Integrating Air Quality and Public Health Benefits in U.S. Decarbonization Strategies."]. Front Public Health 8: 563358. doi:10.3389/fpubh.2020.563358. PMID 33330312. 
  28. ↑ Luderer, Gunnar; Pehl, Michaja; Arvesen, Anders; Gibon, Thomas; Bodirsky, Benjamin L.; de Boer, Harmen Sytze; Fricko, Oliver; Hejazi, Mohamad et al. (2019-11-19). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Environmental co-benefits and adverse side-effects of alternative power sector decarbonization strategies"] (in en). Nature Communications 10 (1): 5229. doi:10.1038/s41467-019-13067-8. ISSN 2041-1723. PMID 31745077. Bibcode: 2019NatCo..10.5229L. 
  29. ↑ Schröder, K.-P.; Smith, R.C. (2008). [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "Distant future of the Sun and Earth revisited"]. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 386 (1): 155–163. doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x. Bibcode: 2008MNRAS.386..155S. 
  30. ↑ . Hope dims that Earth will survive Sun's death. New Scientist.
  31. ↑ (په 21 February 2000 باندې). Date set for desert Earth. BBC News.
  32. ↑ "Global Trends in Sustainable Energy Investment 2007: Analysis of Trends and Issues in the Financing of Renewable Energy and Energy Efficiency in OECD and Developing Countries" (PDF). unep.org. United Nations Environment Programme. 2007. د کتاب پاڼې 3. مؤرشف (PDF) من الأصل في ۰۴ مارچ ۲۰۱۶. د لاسرسي‌نېټه ۱۳ اکتوبر ۲۰۱۴. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  33. ↑ Clean Edge (2009). Clean Energy Trends 2009 Archived 18 March 2009 at the Wayback Machine. pp. 1–4.
  34. ↑ "Global energy transformation: A roadmap to 2050 (2019 edition)". /publications/2019/Apr/Global-energy-transformation-A-roadmap-to-2050-2019Edition (په انګلیسي ژبه کي). مؤرشف من الأصل في ۱۸ اپرېل ۲۰۱۹. د لاسرسي‌نېټه ۰۹ ډيسمبر ۲۰۲۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  35. ↑ Leone, Steve (25 August 2011). "U.N. Secretary-General: Renewables Can End Energy Poverty". Renewable Energy World. مؤرشف من الأصل في ۲۸ سپټمبر ۲۰۱۳. د لاسرسي‌نېټه ۲۷ اگسټ ۲۰۱۱. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  36. ↑ REN21 Renewables Global Status Report 2011، ص. 14.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_تجدید_وړ_انرژي&oldid=274560" نه اخيستل شوی