منځپانگې ته ورتلل

د تجدید وړ انرژي

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

د تجدید وړ انرژي هغه انرژي ده چې د تجدید وړ سرچینو څخه چې په طبیعي ډول د وخت په تېرېدو سره بېرته ذخیره کېږي، لاس ته راځي. په دې کې د لمر وړانګې، باد، باران، جذر او مد، څپې او د ځمکې د سطحې د تودوخې سرچینې ګډون لري. د تجدید وړ انرژي د فوسیل سوند موادو چې مصرف یې د بېرته ذخیره کولو په پرتله خورا ګړندي دی، برعکس ده. که څه هم د تجدید وړ انرژی ډېرې سرچینې دوامداره دي خو ځینې لنډ مهاله دي. د بېلګې په توګه، د کتلوي ژوند ځېنې سرچېنې د روانې ګتې اخیستنې د کچې په پرتله د پایښت وړ نه ګڼل کېږي.[۱][۲][۳]

د تجدید وړ انرژي ډېری په څلورو مهمو برخو کې انرژي چمتو کوي: د برېښنا تولید، د هوا او اوبو تودول او یخول، ترانسپورت او کلیوالي (خپلواکه) د انرژي چوپړتیاوې . د انسانانو د انرژي نړیوال مصرف نږدې ۲۰٪  د تجدید وړ انرژی ده چې تقریباٌ ۳۰٪  بریښنا په کې شامله ده. د انرژي د مصرف نږدې ۸٪ دودیزه د کتلوي ژوند انرژي ده، خو دا کچه مخ په کمېدو ده. له ۴٪ څخه زیات د انرژي مصرف د عصري تجدید وړ سرچینو څخه، لکه د سولر په وسیله د اوبو تودول، ترلاسه کېږي او له ۶٪ څخه ډېره برېښنا څخه لاس ته راځي.  [۴][۵][۶]

د نړۍ په کچه له ۱۰ میلیون څخه زیاد کاري فرصوتونه د تجدید وړ انرژۍ په صنعت پورې تړلې دي، چې لمریز فوتوولتایک د دې ترمنځ د تجدید وړ ترټولو لوی د ګمارونکی دی. د د تجدید وړ انرژی سیستمونه په چټکۍ سره ډېر اغېزمن او ارزانه کېږي او د انرژی په ټول مصرف کې یې ونډه مخ په زیاتېدو ده، ځکه د نړۍ په کچه د نوې نصب شوې برېښنا ظرفیت لویه کچه د تجدید وړ د انرژي دی. فوټوولتایک سولر یا د ساحل باد په ډېرو هېوادونو کې تر ټولو ارزانه نوې جوړه شوې برېښنا ده.[۷][۸]

اوس مهال په ټوله نړۍ کې ډېری هېوادونه  د تجدید وړ انرژي لري چې د دوی د انرژي له ۲۰٪ څخه ډېره برخه چمتو کوي. او اوس مهال په ټوله نړۍ کې ډېر هېوادونه د تجدید وړ انرژیو څخه خپله نیمایي برېښنا تولیدوي. داسې اټکل کېږي چې د د تجدید وړ انرژۍ ملي بازارونه به په راتلونکې لسیزه او له هغه وروسته په لویه کچه ودې ته دوام ورکړي. اوس مهال یو څو هېوادونه د تجدید وړ انرژي په کارولو سره خپله ټوله برېښنا تولیدوي او ډېر نور هېوادونه په اند کې لري چې په راتلونکې کې ۱۰۰٪ د تجدید وړ انرژۍ کچې ته ورسېږۍ. د تجدید وړ انرژۍ سرچینې په پراخه جغرافیایي ساحو کې شتون لري، خو برعکس د فوسیلي سوند مواد په محدود شمېر هېوادونو کې غونډ دي. د تجدید وړ انرژي او د انرژۍ د اغېزمنتیا د تکنالوژیو کارول، په پراخه کچه د انرژي د خوندیتوب، د اقلیم د بدلون د کموالي او د اقتصادي ګټو لامل شوی دی، خو د تجدید وړ انرژی د فوسیل سوند د سلګونو بېلیون ډالرو مالي مرستو یا سبسایدي له خوا له خنډ سره مخ شوې ده. د عامه افکارو په نړیوالو سروې ګانو کې د تجدید وړ سرچینو لکه د لمریزې برېښنا او د بادي برېښنا د رواجولو لپاره قوي ملاتړ شتون لري. [۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶]

پداسې حال کې چې د تجدید وړ انرژۍ ډېرې پروژې په لوړه کچه دي، د تجدید وړ تکنالوژي د کلیو او د لرې پرتو سیمو او د مخ پر ودې هېوادونو لپاره هم غوړه ګڼل کېږي چې هلته انرژي د بشري پراختیا لپاره ډېره اړینه ګڼل کېږي. لکه څنګه چې د تجدید وړ انرژۍ ډېری تکنالوژی د برېښنا چوپړتیاوې چمتو کوي، نو له دې امله ډېری د تجدید وړ انرژي له پېچلي برېښنایي سیستم سره مل ده چې ډېرې ګټې لري، لکه: برېښنا په تودوخې بدلېدلای شي، په لوړه اغېزمنتیا په میخانیکي انرژي بدلېدلای شي او د مصرف په وخت کې پاکه ده. سربېره پردې، د تجدید وړ انرژی په واسطه برېښنایې کول ډېر اغېزمن دی او له همدې امله د انرژۍ په لومړنیو اړتیاو کې د پام وړ کمښت راځي. چین په ۲۰۲۱ کال کې د تجدید وړ برېښنا په برخه کې نږدي نیم زیاتوالي درلود. [۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]

کتنه

[سمول]

د تجدید وړ انرژی په جریان کې طبیعي پېښې لکه لمر، باد، جزر او مد، د بوټي وده او د ځمکې د سطحې تودوخه شامل دي، لکه څنګه چې د انرژی نړیوال آژانس داسې وایي:[۲۳]

د تجدید وړ انرژي د طبیعي بهیر څخه لاسته راځي چې په دوامداره توګه بېرته ‌ذخیره کېږي. دا انرژي په مستقیم ډول په مختلفو بڼو کې د لمر یا د ځمکې دننه له تولید شوې تودوخې څخه ترلاسه کېږي. په دې تعریف کې برېښنا او د لمر، باد، سمندر، د اوبو برېښنا، کتلوي ژوند، د ځمکې د تودخې سرچینې، او د ژوندیو موجودات څخه ترلاسه شوي تېل، اوهایدروجن چې د د تجدید وړ سرچینو څخه ترلاسه کېږي، شامل دي.

د انرژۍ د نورو سرچینو په پرتله چې په محدود شمېر هېوادونو کې متمرکزې دي، د تجدید وړ انرژۍ سرچینې او د انرژۍ د اغېزمنتیا لپاره په پراخو جغرافیایي سیمو کې د پام وړ فرصتونه شته دي. د تجدید وړ انرژۍ چټکه کارونه او د انرژۍ اغېزمنتیا او د انرژی د سرچینو تخنیکي تنوع به د انرژی د تامین او اقتصادي ګټو لامل شي. دا به د چاپېریال ککړتیا، لکه د هوا ککړتیا، هم کمه کړي چې د فوسیل سوند موادو د سوځولو له امله رامنځ ته کېږي او عامه روغتیا به ښه کړي، د ککړتیا له امله د وخت څخه مخکې مړینې به کمې کړي او د روغتیا اړوند لګښتونه به ټیټ کړي چې کېدای شي په کال کې ترېلیون ډالرو ته ورسېږي. د کاربن د کمولو (دیکاربنایزشن) ستراتیژیو ډېرو تحلیلونو موندلې چې د روغتیا کمي ګټې کولی شي د دې ستراتیژیو د پلي کولو لګښتونه په براخه کچه جبران کړي. د تجدید وړ انرژۍ سرچینې چې خپله انرژي په مستقیم یا غیر مستقیم ډول له لمر څخه ترلاسه کوي لکه هایدرو او باد، تمه کیږي چې د نږدې نورو ۱ ملیارد کلونو لپاره د بشریت لپاره انرژي چمتو کړي چې ویل کېږي پدې پړاو کې د لمر د تودوخې د زیاتولي وړاندوینه شوی چې د ځمکې سطحه د مایع اوبو د شتون لپاره ډېره ګرموي. [۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱]

د اقلیم بدلون او د نړیوالې تودوخې اندېښنې، د تجدید وړ انرژۍ د ځینو تجهیزاتو لکه د بادي توربینونو او لمریزو تختو په لګښتونو کې دوامداره کمښت د تجدید وړ انرژیو د ډېر استعمال لامل شوی دی. د حکومت نوو لګښتونو، مقرراتو او پالیسيو د صنعت سره مرسته وکړه چې د نورو ډېرو سکتورونو په پرتله د نړیوال مالي بحران څخه په ښه توګه ووزي. د تجدید وړ انرژۍ د نړیوال آژانس په وینا، که څه هم  د ۲۰۱۹ کال راهیسې د انرژۍ په ترکیب کې د تجدید وړ انرژیو ټولیزه ونډه (د برېښنا، تودوخې او ترانسپورت په ګډون) باید شپږ چنده چټکه وده وکړي ترڅو، د صنعتي کېدو څخه د مخکې کچې په پرتله، د اوسنۍ پېړۍ په اوږدو کې د نړیوالې  تودوخې کچه په اوسط کې لوړوالی له ۲،۰ سانتی ګراد یا ۳،۶ فرانهایت څخه "په ښه توګه ټيټ" وساتي.[۳۲][۳۳][۳۴]

کوچني لمریزو فوتو ولتایک سیستمونه د ۲۰۱۱ کال راهیسې څو مېلیونو کورنیو ته برېښنا چمتو کوي او مایکرو-هایدرو (کوچني بندونه) چې په کوچنیو شبکو کې تنظیم شوي ډېرو کورنیو ته چوپړتیاوې وړاندې کوي. له ۴۴ مېلیون څخه زیاتې کورنۍ د کورنيو حیواناتو له موادو څخه له جوړ شوی بایوګاز د رڼا او یا د پخلي لپاره کاروي او له ۱۶۶ مېلیون څخه زیاتې کورنۍ د عضوي مواد د پخلي د نوي نسل له ډېر اغیزمنو منقلونو څخه کار اخلي. بانکي مون د ملګرو ملتونو اتم سرمنشي وویل چې د تجدید وړ انرژي د دې وړتیا لري چې تر ټولو بې وزله هېوادونه د سوکالۍ نوو کچو ته ورسوي. په ملي کچه په ټوله نړۍ کې لږ تر لږه ۳۰ هېوادونه اوس د تجدید وړ انرژي لري چې د ۲۰٪ څخه ډېره انرژي عرضه کوي. اټکل کېږي چې د تجدید وړ انرژي ملي بازارونه به په راتلونکې لسیزه کې او له هغې وروسته قوي ودې ته دوام ورکړي، شاوخوا ۱۲۰ هېوادونه د تجدید وړ انرژۍ د اوږد مهاله ونډې لپاره بېلابېل سیاسي اهداف لري، چې له دې ډلې د اروپایي اتحادیې لپاره تر ۲۰۲۰ کال پورې د ټولې تولید شوې برېښنا یو ۲۰٪ هدف دی. ځینې هېوادونه تر ‍۱۰۰٪  پورې د تجدید وړ انرژیو د پالیسی ډېر لوړ اوږد مهاله اهداف لري. د اروپا څخه بهر، د ۲۰ یا ډېرو نورو هېوادونو مختلفو ډلو د ۲۰۲۰-۲۰۳۰ په موده کې د تجدید وړ انرژي له ۱۰٪ څخه تر ۵۰٪ پورې ونډه په نښه کوي.[۳۵][۱۶][۳۶]

د تجدید وړ انرژي ډېری په څلورو برخو کې د معمولي سوند موادو ځای نیسي: د برېښنا تولید، د ګرمو اوبو یا فضا تودېدل، ترانسپورت، او د(خپلواکې)  کلیوالي انرژۍ چوپړتیاوې: [۶]

سرچینۍ

[سمول]
  1. ↑ Ellabban, Omar; Abu-Rub, Haitham; Blaabjerg, Frede (2014). "Renewable energy resources: Current status, future prospects and their enabling technology". Renewable and Sustainable Energy Reviews. 39: 748–764 [749]. doi:10.1016/j.rser.2014.07.113.
  2. ↑ Timperly, Jocelyn (23 February 2017). "Biomass subsidies 'not fit for purpose', says Chatham House". Carbon Brief Ltd © 2020 - Company No. 07222041. خوندي شوی له اصلي څخه په 6 November 2020. بياځلي په 31 October 2020.
  3. ↑ Harvey, Chelsea; Heikkinen, Niina (23 March 2018). "Congress Says Biomass Is Carbon Neutral but Scientists Disagree - Using wood as fuel source could actually increase CO2 emissions". Scientific American. خوندي شوی له اصلي څخه په 1 November 2020. بياځلي په 31 October 2020.
  4. ↑ "Renewable Power – Analysis". IEA (in بريتانوی انګلیسي). خوندي شوی له اصلي څخه په 22 November 2021. بياځلي په 2021-11-22.
  5. ↑ REN21 Renewables Global Status Report 2021.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ REN21 Renewables Global Status Report 2010.
  7. ↑ IEA (2020). Renewables 2020 Analysis and forecast to 2025 (Report). p. 12. خوندي شوی له اصلي څخه په 26 April 2021. بياځلي په 27 April 2021.
  8. ↑ "Renewable Energy Now Accounts for a Third of Global Power Capacity". irena.org (in انګليسي). خوندي شوی له اصلي څخه په 2 April 2019. بياځلي په 2 December 2020.
  9. ↑ "12 Countries Leading the Way in Renewable Energy". Click Energy. خوندي شوی له اصلي څخه په 29 January 2019. بياځلي په 28 January 2019.
  10. ↑ "Renewable Electricity Capacity And Generation Statistics June 2018". خوندي شوی له the original on 28 November 2018. بياځلي په 27 November 2018.
  11. ↑ "Renewable Electricity Capacity And Generation Statistics June 2018". خوندي شوی له اصلي څخه په 28 June 2019. بياځلي په 3 January 2019.
  12. ↑ Sensiba, Jennifer (2021-10-28). "Some Good News: 10 Countries Generate Almost 100% Renewable Electricity". CleanTechnica (in American English). خوندي شوی له اصلي څخه په 17 November 2021. بياځلي په 2021-11-22.
  13. ↑ International Energy Agency (2012). "Energy Technology Perspectives 2012". خوندي شوی له اصلي څخه په 28 May 2020. بياځلي په 2 December 2020.
  14. ↑ Timperley, Jocelyn (2021-10-20). "Why fossil fuel subsidies are so hard to kill". Nature (in انګليسي). 598 (7881): 403–405. Bibcode:2021Natur.598..403T. doi:10.1038/d41586-021-02847-2. PMID 34671143. S2CID 239052649. خوندي شوی له اصلي څخه په 17 November 2021. بياځلي په 22 November 2021.
  15. ↑ Sütterlin, B.; Siegrist, Michael (2017). "Public acceptance of renewable energy technologies from an abstract versus concrete perspective and the positive imagery of solar power". Energy Policy. 106: 356–366. doi:10.1016/j.enpol.2017.03.061.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ REN21 Renewables Global Futures Report 2017.
  17. ↑ Alazraque-Cherni, Judith (1 April 2008). "Renewable Energy for Rural Sustainability in Developing Countries". Bulletin of Science, Technology & Society (in انګليسي). 28 (2): 105–114. doi:10.1177/0270467607313956. S2CID 67817602. خوندي شوی له اصلي څخه په 19 March 2021. بياځلي په 2 December 2020.
  18. ↑ World Energy Assessment (2001). Renewable energy technologies Archived 9 June 2007 at the Wayback Machine., p. 221.
  19. ↑ Armaroli, Nicola; Balzani, Vincenzo (2011). "Towards an electricity-powered world". Energy and Environmental Science. 4 (9): 3193–3222. doi:10.1039/c1ee01249e.
  20. ↑ Armaroli, Nicola; Balzani, Vincenzo (2016). "Solar Electricity and Solar Fuels: Status and Perspectives in the Context of the Energy Transition". Chemistry – A European Journal. 22 (1): 32–57. doi:10.1002/chem.201503580. PMID 26584653.
  21. ↑ Volker Quaschning, Regenerative Energiesysteme. Technologie – Berechnung – Simulation. 8th. Edition. Hanser (Munich) 2013, p. 49.
  22. ↑ "Renewables – Global Energy Review 2021 – Analysis". IEA (in بريتانوی انګلیسي). خوندي شوی له اصلي څخه په 23 November 2021. بياځلي په 2021-11-22.
  23. ↑ IEA (2002). IEA. Renewable Energy... ... into the Mainstream (PDF). IEA. p. 9. خوندي شوی (PDF) له اصلي څخه په 19 March 2021. بياځلي په 9 December 2020.
  24. ↑ International Energy Agency (2012). "Energy Technology Perspectives 2012". خوندي شوی له اصلي څخه په 28 May 2020. بياځلي په 2 December 2020.
  25. ↑ Jacobson, Mark Z.; et al. (2015). "100% clean and renewable wind, water, and sunlight (WWS) all-sector energy roadmaps for the 50 United States". Energy and Environmental Science. 8 (7): 2093–2117. doi:10.1039/C5EE01283J.
  26. ↑ Scovronick, Noah; Budolfson, Mark; Dennig, Francis; Errickson, Frank; Fleurbaey, Marc; Peng, Wei; Socolow, Robert H.; Spears, Dean; Wagner, Fabian (2019-05-07). "The impact of human health co-benefits on evaluations of global climate policy". Nature Communications (in انګليسي). 10 (1): 2095. Bibcode:2019NatCo..10.2095S. doi:10.1038/s41467-019-09499-x. ISSN 2041-1723. PMC 6504956. PMID 31064982.
  27. ↑ Gallagher CL, Holloway T (2020). "Integrating Air Quality and Public Health Benefits in U.S. Decarbonization Strategies". Front Public Health. 8: 563358. doi:10.3389/fpubh.2020.563358. PMC 7717953. PMID 33330312.
  28. ↑ Luderer, Gunnar; Pehl, Michaja; Arvesen, Anders; Gibon, Thomas; Bodirsky, Benjamin L.; de Boer, Harmen Sytze; Fricko, Oliver; Hejazi, Mohamad; Humpenöder, Florian; Iyer, Gokul; Mima, Silvana (2019-11-19). "Environmental co-benefits and adverse side-effects of alternative power sector decarbonization strategies". Nature Communications (in انګليسي). 10 (1): 5229. Bibcode:2019NatCo..10.5229L. doi:10.1038/s41467-019-13067-8. ISSN 2041-1723. PMC 6864079. PMID 31745077.
  29. ↑ Schröder, K.-P.; Smith, R.C. (2008). "Distant future of the Sun and Earth revisited". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 386 (1): 155–163. arXiv:0801.4031. Bibcode:2008MNRAS.386..155S. doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x. S2CID 10073988.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  30. ↑ Palmer, J. (2008). "Hope dims that Earth will survive Sun's death". New Scientist. خوندي شوی له اصلي څخه په 6 August 2017. بياځلي په 24 March 2008.
  31. ↑ Carrington, D. (21 February 2000). "Date set for desert Earth". BBC News. خوندي شوی له اصلي څخه په 10 July 2012. بياځلي په 31 March 2007.
  32. ↑ "Global Trends in Sustainable Energy Investment 2007: Analysis of Trends and Issues in the Financing of Renewable Energy and Energy Efficiency in OECD and Developing Countries" (PDF). unep.org. United Nations Environment Programme. 2007. p. 3. خوندي شوی (PDF) له اصلي څخه په 4 March 2016. بياځلي په 13 October 2014.
  33. ↑ Clean Edge (2009). Clean Energy Trends 2009 Archived 18 March 2009 at the Wayback Machine. pp. 1–4.
  34. ↑ "Global energy transformation: A roadmap to 2050 (2019 edition)". /publications/2019/Apr/Global-energy-transformation-A-roadmap-to-2050-2019Edition (in انګليسي). خوندي شوی له اصلي څخه په 18 April 2019. بياځلي په 9 December 2020.
  35. ↑ Leone, Steve (25 August 2011). "U.N. Secretary-General: Renewables Can End Energy Poverty". Renewable Energy World. خوندي شوی له اصلي څخه په 28 September 2013. بياځلي په 27 August 2011.
  36. ↑ REN21 Renewables Global Status Report 2011، م. 14.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_تجدید_وړ_انرژي&oldid=274560" نه اخيستل شوی