د بړاس ماشين

د بړاس ماشين انگليسي جېمز واټ په 1815م کال کې وپنځوه.

د بخار ماشین هغه حرارتي ماشین دی چې د خپل میخانیکي کار په موخه له بخار څخه د عامل سیال/مایع په توګه ګټنه اخلي. د بخار په ماشین کې د یو سلنډر د ننه د پیسټون د شاته او مخته وړلو لپاره د بخار له فشار ګټنه کېږي. دغه فشار ورکوونکې قوه د یو شاتون او میل په واسطه د کار لپاره په څرخېدونکي ځواک اوړي. د «بخار ماشین» اصطلاح په عموم ډول د یو پیسټوني ماشین د توصیف لپاره کارول کېږي نه د بخاري توربین لپاره. د بخار ماشینونه، خارجي احتراق لرونکي هغه ماشینونه دي چې په کې کاري سیال/مایع د احتراق له محصولاتو جلا کېږي. د دغه بهیر د تحلیل لپاره ایډیال ترموډینامیکي څرخ د رانکین څرخ په نوم یادېږي. په عمومي توګه د بخار ماشین اصطلاح په بشپړه توګه بخار لرونکو کارخونو (د بخار خانو په ګډون) لکه د بخار ریل ګاډو او نورو لېږدونکو ماشینونو ته اشاره کوي، یا هم کېدای شي پیسټوني ماشینونو او یا په یوازې توګه توربین ته اشاره وکړي.^[۱]

په داسې حال کې چې د بخار چلیدونکي ماشینونه له میلاد څخه په وروسته لومړۍ پېړۍ کې په آیولیپایل وسیلې او په شپاړلسمه پېړۍ کې د یو شمېر نورو ثبت شوو مواردو له مخې وپېژندل شول، خو په ۱۶۰۶ زکال کې جرونیمو د آیانز وای بومونټ د کانونو د تخلیې په موخه د بخار د لومړي واټرپمپ اختراع ثبت کړه. توماس ساوري د لومړي ځل لپاره په سوداګریز ډګر کې د بخار د ماشین د کارونې مخترع ګڼل کېږي، ده داسې بخاري پمپ جوړ کړ چې په مستقیم ډول یې د بخار له فشار څخه د اوبو په ویستلو کې ګټنه کوله. لومړنی بریالی سوداګریز ماشین چې کولای یې شو په پرله پسې ډول انرژي ماشین ته انتقال کړي په ۱۷۱۲ زکال کې د توماس نیوکامن له خوا جوړ شو. جیمز واټ په ۱۷۶۴ زکال کې د تراکم په موخه یو جلا مخزن ته د مصرف شوي بخار په انتقال سره پام وړ پرمختګ رامنځته کړ او د هر سوزېدونکي واحد په بدل کې یې د ترلاسه کېدوني موثریت کچه لوړه کړه. په ۱۹ مه پېړۍ کې د بخار ثابت ماشینونو د صنعتي انقلاب د کارخونو لپاره کاري انرژي رامنځته کړه. د بخار ماشینونو د بېړیو د بادبانونو ځای ونیو او په بېړیو کې د بخار پر بنسټ پاروګان وکارول شو، همدارنګه د بخار ماشینونو څخه په ریل ګاډو کې کار واخیستل شو. ^[۲]

پیسټوني د بخار ماشینونو د شلمې پېړۍ تر لومړیو پورې هغه مهال چې د سوداګریزو چارو په موخه الکتریکي موتورونو او داخلي احتراقي ماشینونو د بخار پر بنسټ د ګرځېدونو ماشینونو ځای ونیو؛ د انرژۍ د تولید اصلي سرچینه برابروله. د بخار توربینونه د برېښنا د تولید په برخه کې د پیسټوني ماشینونو ځای ونیو ځکه لږ لګښت یې درلود، عملیاتي چټکتیا یې زیاته او زیات موثریت یې رامنځته کوه. ^[۳]

تاریخچه

لومړني تجارب

د بخار په انرژۍ سره لومړنی ثبت شوی ماشین آیولیپایل و چې په رومي مصر کې د لومړۍ میلادي پېړۍ پر مهال د یوناني ریاضي پوه هرون اسکندراني له خوا توضیح شو. په راتلونکو پېړیو کې د آیولیپایل په څېر په ډېر کم شمېر د بخار په فشار چلېدونکي ماشینونه وپېژندل شول، چې اساسا هغه ازمایښتي دستګاوې وې چې د مخترعینو له خوا د بخار د خواصو د تشریح په موخه کارول کېدلې. د بخار د توربین یوه ابتدايي دستګاه په ۱۵۵۱ زکال کې د تقي الدین له خوا په عثماني مصر کې او په ۱۶۲۹ په ایټالیا کې د جیووانی برانکا له خوا توضیح شوې. هسپانوي مخترع جرونیمو د آیانز وای بومونټ په ۱۶۶۰ زکال کې د بخار انرژۍ په برخو کې د ۵۰ اختراعاتو د ثبت حق ترلاسه کړ چې د ژورو کانونو د وچولو په موخه په کې د اوبو پمپ هم شامل و. ^[۴]^[۵]^[۶]^[۷]^[۸]^[۹]^[۱۰]

د پمپ کولو ماشینونه

د بخار په انرژي باندې چلېدونکې لومړنۍ سوداګریزه وسیله واټرپمپ و چې په ۱۶۹۸ زکال کې د توماس ساوري له خوا وده ورکړل شوه. په دغه وسیله کې له متراکم بخار څخه د خلا جوړولو په موخه ګټنه کېدله چې اوبه یې له لاندې څخه پورته کولې او بیا د بخار فشار د هغو د لا زیات پورته وړو په موخه کارول کېده. هغو په ډېره لږ کچه پورته وړونکې اندازه لرله او د بایلر د چاودلو لامل هم ګرځېد. د ساوري له خوا له جوړ شوي ماشین څخه په کانونو، پمپ سټیشنونو او همدارنګه د نساجي د ماشین آلاتو څرخونو ته د انرژي ورکولو په موخه کار اخیستل کېده. د ساوري ماشین کم لګښته و. Bento de Moura Portugal د ساوري په جوړښت کې نوی پرمختګ ترسره کړ چې «هغه په خپله سره د کار کولو وړتیا ترلاسه کړه» هماغه ډول چې د جان سمیټون له خوا په ۱۷۵۱ زکال کې د هغو د فلسفي معاملاتو په مقالاتو کې توضیح شوی. د دغه ماشین جوړولو تر ۱۸ مې پېړۍ دوام وکړ. آن په ۱۸۲۰ زکال کې یو له دغو ماشینونو څخه په کاري ډګر کې فعال و.^[۱۱]^[۱۲]^[۱۳]^[۱۴]^[۱۵]

پیسټوني د بخار ماشینونه

لومړنی بریالی سوداګریز ماشین چې کولای یې شو په دوامداره توګه انرژي تولید کړي هغه اتومسفیري ماشین و چې شاوخوا په ۱۷۱۲ زکال کې د توماس نیوکامن له خوا اختراع شو. دغه ماشین د ساوري د بخار په پمپ کې له یو پیسټون څخه په ګټنې چې د پاپین له خوا یې ورته وړاندیز شوی و وده وکړه. دغه ماشین په یو سلنډ کې له پیسټون لاندې د بخار په متراکم کولو سره کار کوه. په ۱۷۸۰ زکال کې جیمز پیکار، د لنګر له څرخ او همدارنګه له کږې میلې څخه په ګټنې د نیوکامن په پرمختللي ماشین کې د څرخي حرکت په رامنځته کولو سره هغو ته وده ورکړه. ^[۱۶]^[۱۷]^[۱۸]

په ۱۷۲۰ زکال کې ژاکوب لئوپولډ دوه سلنډر لرونکی د بخار ماشین تشریح کړ. دغه اختراع د هغه په مهم اثر « Theatri Machinarum Hydraulicarum» کې خپره شوه. د دغې اختراع له مخې ماشین له دوه درنو پیسټونونو څخه د واټرپمپ د حرکت په موخه ګټنه کوله. هر پیسټون به د بخار په فشار پورته راتله او بېرته به د جاذبې قوې له امله خپل لومړني موقعیت ته ګرځېد. ^[۱۹]^[۲۰]

بل مهم ګام هغه مهال واخیستل شو چې جیمز واټ (۱۷۶۳-۱۷۷۵ زکال) د یو جلا کندنسر څخه په ګټنې د نیوکامن د ماشین نوې پرمختللې نسخه راوویسته. د بولټون او واټ لومړنیو ماشینونو د جان سمیټون له خوا د نیوکامن د ماشین د پرمختللې بڼې په نیمايي اندازه د ډبرو سکاره مصرفول. د نیوکامن او واټ لومړني ماشینونه اتومسفیری و. ^[۲۱]^[۱۷]^[۲۲]

سرچينې

↑ American Heritage Dictionary of the English Language (الطبعة 4th). Houghton Mifflin Company. 2000. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ "Who Invented the Steam Engine?". Live Science. 19 March 2014. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Wiser, Wendell H. (2000). Energy resources: occurrence, production, conversion, use. Birkhäuser. د کتاب پاڼې 190. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-387-98744-6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ "turbine". Encyclopædia Britannica Online. (18 July 2007).
↑ "De Architectura": Chapter VI (paragraph 2) from "Ten Books on Architecture" by Vitruvius (1st century BC), published 17, June, 08 [۱] accessed 2009-07-07
↑ Ahmad Y Hassan (1976). Taqi al-Din and Arabic Mechanical Engineering, pp. 34–35. Institute for the History of Arabic Science, University of Aleppo.
↑ "University of Rochester, NY, The growth of the steam engine online history resource, chapter one". History.rochester.edu. د اصلي آرشيف څخه پر ۲۴ جولای ۲۰۱۱ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۰۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Garcia, Nicholas (2007). Mas alla de la Leyenda Negra. Valencia: Universidad de Valencia. د کتاب پاڼي 443–54. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-84-370-6791-9. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Hills 1989، صص. 15, 16, 33.
↑ Nag 2002، ص. 432–.
↑ Lira, Carl T. (21 May 2013). "The Savery Pump". Introductory Chemical Engineering Thermodynamics. Michigan State University. د لاسرسي‌نېټه ۱۱ اپرېل ۲۰۱۴. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Hills 1989, pp. 16–20
↑ [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "LXXII. An engine for raising water by fire; being on improvement of saver'y construction, to render it capable of working itself, invented by Mr. De Moura of Portugal, F. R. S. Described by Mr. J. Smeaton"]. Philosophical Transactions of the Royal Society of London 47: 436–438. 1752. doi:10.1098/rstl.1751.0073.
↑ Jenkins, Ryhs (1971) [First published 1936]. Links in the History of Engineering and Technology from Tudor Times. Cambridge: The Newcomen Society at the Cambridge University Press. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-8369-2167-0. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة). Collected Papers of Rhys Jenkins, Former Senior Examiner in the British Patent Office.
↑ Landes 1969.
↑ کينډۍ:Cite document (Paper to be presented at 50th Annual North American Meetings of the Regional Science Association International 20–22 November 2003)
↑ ^۱۷٫۰ ^۱۷٫۱ Hunter 1985.
↑ Nuvolari، Verspagen او Tunzelmann 2003، ص. 4.
↑ Galloway, Elajah (1828). History of the Steam Engine. London: B. Steill, Paternoster-Row. د کتاب پاڼي 23–24. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Leupold, Jacob (1725). Theatri Machinarum Hydraulicarum. Leipzig: Christoph Zunkel. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
↑ Hunter & Bryant 1991 Duty comparison was based on a carefully conducted trial in 1778.
↑ Rosen, William (2012). The Most Powerful Idea in the World: A Story of Steam, Industry and Invention. University of Chicago Press. د کتاب پاڼې 185. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-226-72634-2. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[miffin-1] American Heritage Dictionary of the English Language (الطبعة 4th). Houghton Mifflin Company. 2000. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[2] "Who Invented the Steam Engine?". Live Science. 19 March 2014. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[Wiser-3] Wiser, Wendell H. (2000). Energy resources: occurrence, production, conversion, use. Birkhäuser. د کتاب پاڼې 190. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-387-98744-6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[4] "turbine". Encyclopædia Britannica Online. (18 July 2007).

[Vitruvius-5] "De Architectura": Chapter VI (paragraph 2) from "Ten Books on Architecture" by Vitruvius (1st century BC), published 17, June, 08 [۱] accessed 2009-07-07

[Hassan-6] Ahmad Y Hassan (1976). Taqi al-Din and Arabic Mechanical Engineering, pp. 34–35. Institute for the History of Arabic Science, University of Aleppo.

[Giovanni-7] "University of Rochester, NY, The growth of the steam engine online history resource, chapter one". History.rochester.edu. د اصلي آرشيف څخه پر ۲۴ جولای ۲۰۱۱ باندې. د لاسرسي‌نېټه ۰۳ فبروري ۲۰۱۰. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[8] Garcia, Nicholas (2007). Mas alla de la Leyenda Negra. Valencia: Universidad de Valencia. د کتاب پاڼي 443–54. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-84-370-6791-9. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[FOOTNOTEHills198915,_16,_33-9] Hills 1989، صص. 15, 16, 33.

[FOOTNOTENag2002432–-10] Nag 2002، ص. 432–.

[Lira-11] Lira, Carl T. (21 May 2013). "The Savery Pump". Introductory Chemical Engineering Thermodynamics. Michigan State University. د لاسرسي‌نېټه ۱۱ اپرېل ۲۰۱۴. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[Hills16-20-12] Hills 1989, pp. 16–20

[13] [اصطلاحي تېروتنه: د ناپېژندلې ليکنښې لوښه "۱". "LXXII. An engine for raising water by fire; being on improvement of saver'y construction, to render it capable of working itself, invented by Mr. De Moura of Portugal, F. R. S. Described by Mr. J. Smeaton"]. Philosophical Transactions of the Royal Society of London 47: 436–438. 1752. doi:10.1098/rstl.1751.0073.

[14] Jenkins, Ryhs (1971) [First published 1936]. Links in the History of Engineering and Technology from Tudor Times. Cambridge: The Newcomen Society at the Cambridge University Press. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-8369-2167-0. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة). Collected Papers of Rhys Jenkins, Former Senior Examiner in the British Patent Office.

[FOOTNOTELandes1969-15] Landes 1969.

[16] کينډۍ:Cite document (Paper to be presented at 50th Annual North American Meetings of the Regional Science Association International 20–22 November 2003)

[FOOTNOTEHunter1985-17] ۱۷٫۰ ^۱۷٫۱ Hunter 1985.

[FOOTNOTENuvolariVerspagenTunzelmann20034-18] Nuvolari، Verspagen او Tunzelmann 2003، ص. 4.

[19] Galloway, Elajah (1828). History of the Steam Engine. London: B. Steill, Paternoster-Row. د کتاب پاڼي 23–24. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[20] Leupold, Jacob (1725). Theatri Machinarum Hydraulicarum. Leipzig: Christoph Zunkel. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[HB-21] Hunter & Bryant 1991 Duty comparison was based on a carefully conducted trial in 1778.

[Rosen-22] Rosen, William (2012). The Most Powerful Idea in the World: A Story of Steam, Industry and Invention. University of Chicago Press. د کتاب پاڼې 185. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-226-72634-2. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]