د بالډوین اغیزه

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

په تکاملي بیولوژي کې، د بالډوین اغیزه، د لومړي فېنوټایپ یوه تکاملي نظریه ده چې پر تکامل باندې د زده کړل شوي چلند اغیزه توصیف کوي. جیمز مارک بالډوین او نورو د نولسمې پېړۍ په وروستیو کې د ډاروینیزم کسوف په اوږدو کې سپارښتنه وکړه چې د نویو چلندونو زده کولو لپاره د یوه ژوندي موجود وړتیاوې (لکه د نوي فشاري فکټور سره د تطابق په څېر) د هغوی پر تکثري بریا اغیزه وکړي او له همدې کبله د طبیعي ټاکنې له لارې د همدې ډولونو په جنټیکي جوړښت باندې هم اغیزه پرېږدي. که څه هم دا پروسه لامارکسیزم ته ورته ښکاري، دا لیدلوری سپارښتنه کوي چې ژوندیو موجوداتو د خپلو پلرونو کسب شوې ځانګړتیاوې په میراث وړي دي. د بالډوین اغیزه په خپلواکه توګه څو ځلې سپارښت شوی دی او نن ورځ په ټولیز ډول د مډرن سنټیز یوې برخې په توګه پېژندل کېږي.

«په انقلاب کې یو نوی فکټور»[سمول]

دا اغیزه چې نوم یې ورک شو، په ۱۸۹۶م کال کې د امریکایي ارواپوه جیمز مارک بالډوین په یوه مقاله کې د «په انقلاب کې نوي فکټور» په توګه او په ۱۸۹۷م کال کې په دوهمه مقاله کې مطرح کړ. دې مقالې د عمومي زده کړې وړتیا لپاره د ځانګړې ټاکنې سپارښتنه وکړه. لکه څنګه چې علمي تاریخ پوه روبرټ ریچارډز توضیح ورکوي: [۱][۲]

که حیوانات یوه نوي چاپېریال ته د ننه شوي وای – یا د هغوی پخواني چاپېریال په چټکۍ سره بدل شوی وای – هغه حیوانات چې کولی یې شول په انعطافي ډول سره نوې کړنلارې زده کړي یا په جنیټیکي توګه تطابق وکړي، هغه به په طبیعي ډول ساتل شوي وو. دا ژغورل شوي پاتې حیوانات به، د څو نسلونو په اوږدو کې، دا فرصت پیدا کړي چې په خپل سر اکتسابي صفتونو ته ورته ارثي بدلونونه څرګند کړي او وبه کولی شي چې دا بدلونونه په طبیعي ډول وټاکي. داسې ښکاري چې په ارثي ماده کې د لامارکي چلند له لارې اکتسابي ځانګړتیاوې ځای پرځای شوي دي، خو دا پروسه به په اصل کې نوې – ډارویني وي.[۳]

ټاکل شوي اولادونه د دې پرځای چې په جنیټیکي توګه کوډ شويو او نسبتاً ثابتو وړتیاوو ته محدود شي، د نویو مهارتونو زده کړې لپاره لا ډېر ظرفیت لري. په اصل کې، په دې رښتیا ټینګار لري چې د یوه ډول یا ډلې ثابت چلند کولی شي د هغه ډول تکامل رامنځته کړي. د «بالډوین اغیزه» په تکاملي ودانیزو بیولوژیکي ادبیاتو کې په ښه توګه درک کېدلی شي چې په هغه کې د هغه شخصیت یا ځانګړتیا یو بدلون چې په یوه ژوندي موجود کې چاپېریال سره د تطابق په پایله کې رامنځته کېږي، په تدریجي ډول د هغه په پرمختیایي جنټیکي یا اپي جنیټیکي ټولګه کې جذب کېږي. د علمي فیلسوف ډانیل ډنېټ په وینا:[۴][۵][۶]

د بالډوین اغیزې نه په مننې سره، کولی شو ووایو چې ډولونه د ځانګړو بېلابېلو ډولونو اغیزې په هکله د فضا د فینوټایپي (انفرادي) سپړنې سره د نږدې احتمالاتو وړاندوینه وکړي. که یو ځانګړی بریالی موقعیت له دې لارې کشف شي، دا کشف به یو نوی ټاکنیز فشار رامنځته کړي: هغه موجودات چې د تطابقي منظرې له نظره دې کشف ته نږدې دي د هغو په پرتله به روښانه ګټه ولري چې ترې لري دي.[۷]

د بالډوین اغیزې یوه نوې شوې بڼه د جین پیاګېټ، پاول وایس او کونراډ واډینګټون لخوا د ۱۹۶۰مې او ۱۹۷۰مې لسیزو کې رامنځته شوه. دې نوې نسخې کې د انسانانو وروستي طبیعي شکل جوړونې (څه تکاملي او څه ودانیز) لپاره د ټولنې لپاره یو څرګند رول شامل وو.[۸]

ورپسې څېړنې څرګندوي چې بالډوین لومړنی کس نه وو چې دا پروسه یې پېژندلې وه؛ ډاګلاس سپالډینګ په ۱۸۷۳م کال کې دې ته اشاره کړې وه.[۹]

تناقض او منل[سمول]

په لومړیو کې ارثي اطلاعاتو لېږد میکانیزم په هکله د بالډوین نظرونه له دود شویو خو نامطمینه نظرونو سره همغږې وه او کابو دوه بیولوجیسټانو په ۱۸۹۶م کال کې ورته نظرونه مطرح کړل. په ۱۹۰۱م کال کې، موریس مټرلینګ د مچۍ بېلابېلو ډولونو کې غالبه اقلیمونو سره د هغوی رفتاري تطابق ته اشاره وکړه او وې ویل «له همدې کبله، هغه څه چې یوازې یوه نظریه وه او له فطرت سره په تضاد کې وه، نو ځکه په تدریجي ډول په یوه فطري عادت بدله شوې ده». د بالډوین اغیزې تیوري له دې وروسته لا تر بحث لاندې ونیول شوه او څېړونکي د «بالډوین په ملاتړ کوونکو» او «د بالډوین په هکله شک کوونکو» باندې وویشل شول. دا نظریه په لومړي ځل په ۱۹۵۳م کال کې د جورج ګیلورډ سیمپسون لخوا د «بالډوین اغیزې» په توګه ونومول شوه. سیمپسون «اعتراف وکړ چې دا لیدلوری له نظري اړخه سمون خوري، یانې له مډرن سنټیز سره هم همغږی دی»، خو هغه شک درلود چې دا پدیده به ډېر ژر ژر رامنځته شي، او که داسې وشي نو کولی شو رامنځته کېدل یې ثابت کړو. سیمپسون د بالډوین اغیزې نظریې منلو په هکله خپل بحث کې اشاره کوي چې داسې ښکاري چې دا نظریه د نوې ډارویني او نوې لامارکي لیدلورو ترمنځ سوله رامنځته کوي او دا چې «منډلیزم او وروستۍ جنیټیکي نظریو نوې قطعي لامارکي موقعیت رد کړی دی په کوم کې چې پخلاینه په کې اړینه نه ګڼل کېږي». په ۱۹۵۲م کال کې، تکاملي بیولوژیسټ جولیا هوکسلي د مډرن سنټیز یوې برخې په توګه د بالډوین اغیزې نظریه دود کړه او وې ویل چې دا مفهوم د تکامل ګرایانو لخوا له پامه غورځول شوی دی.[۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

په ۱۹۶۰مه لسیزه کې، تکاملي بیولوژیسټ، ارنسټ مایر ادعا وکړه چې د بالډوین اغیزه د دفاع وړ نده ځکه چې:

  1. استدلال د فردي جینوټایپ په اساس بیان شوی دی، په داسې حال کې چې هغه څه چې په رښتیا د ټاکنې فشار لاندې راځي، د فینوټایپي او جنټيکي اړخه بدلون موندونکې ټولنه ده.
  2. په کافي اندازه ټینګار ندی شوی چې له جنیټیکي پلوه د فینوټایپ بدلون درجه په خپل سر کنټرول کېږي.
  3. داسې انګېرل کېږي چې د فینوټایپ کلک‌والی په ټاکنیز ډول د فینوټایپ له انعطافي توب څخه غوره دی.[۱۶]

په ۱۹۸۷م کال کې جفري هینټون او اسټیون نولان له کمپیوټري سمونې سره څرګنده کړه چې زده کړه کولی شي تکامل ته چټک والی وروبښي او هغوی دا کار د بالډوین اغیزې پورې وتړه.[۱۷][۱۸][۱۹]

پال ګریفیټس د بالډوین اغیزې ته د علاقې دوام لپاره د دوه لاملونو سپارښتنه کوي. لومړی یې د ذهن رول دی چې په دې اغیزه کې یې لوبوي. دوهم یې په دې اغیزه کې د تکامل او پرمختګ ترمنځ اړیکه ده. د بالډوین په تشریح کې چې څنګه نیورفیزیولوژیک او شعوري ذهن فکټورونه کولی شي له دې اغیزې سره مرسته وکړي، د شعور د بقا احتمالي ارزښت باندې تمرکز کوي.[۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴]

لا هم، په ۲۰۰۳م کال کې ډیوېډ ډیپیو مشاهده کړه: «دا د پام وړ ده چې د معاصرو تکاملي ټیوریسټانو ګڼ شمېر چې ډېری یې خپل ځان د مډرن سنټېز ملاتړي ګڼي، په وروستیو کې د

«بالډوین په ملاتړو» بدل شوي دي». دوی په معمول ډول تکاملي ارواپوهان دي چې د هغو سناریوګانو په لټه کې دي چې په هغه کې نفوس وکولی شي ځان له آزمېښت او رفتاري غلطۍ سره د مناسبې منظرې «په سختۍ پیدا کېدونکې» برخې ته ورسوي چې په هغه کې به د انسان ماغزه، ژبه او ذهن په چټکۍ سره د تکامل په حال کې وي. هغوی د هغه څه په لټه کې دي چې ډانیل ډنېټ، چې په خپله هم د بالډوین نظریې ملاتړی دی، یې «تکاملي جرثقیل» نوموي، هغه ابزار چې درانده شیان په چټکۍ سره پورته کوي.[۲۵]

د ډنېټ په وینا، همدارنګه په ۲۰۰۳م کال کې، وروستنیو کارونو د بالډوین اغیزه د «نور په ارټوډوکس ډاروینیزم کې جنجالي کرښو» په توګه ښکاره کړې ده. د بالډوین اغیزې زیربنایي احتمالي جنیټیکي میکانیزمونه د طبیعي انټي باډي ګانو تکامل لپاره (چې له جنیټیکي اړخه تعیینوونکي دي) سپارښت شوي دي. په ۲۰۰۹م کال کې، د بالډوین اغیزې لپاره تجربي شواهد د کورني فېنچ لخوا د شمالي امریکا له استعمار څخه وړاندې شوې.[۲۶][۲۷][۲۸]

سرچينې[سمول]

  1. ↑ Richards, Robert J. (1987). Darwin and the Emergence of Evolutionary Theories of Mind and Behavior. The University of Chicago Press. د کتاب پاڼې 399. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-226-71199-7. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  2. ↑ Baldwin 1897.
  3. ↑
  4. ↑ Dennett, Daniel (2003), "The Baldwin Effect: a Crane, not a Skyhook" in: Weber, Bruce H.; Depew, David J. (2003). Evolution and Learning: The Baldwin Effect Reconsidered. MIT Press. د کتاب پاڼي 69–106. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-262-23229-6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  5. ↑ Newman 2002.
  6. ↑ Simpson 1953.
  7. ↑
  8. ↑ Burman, J. T. (2013). "Updating the Baldwin Effect: The biological levels behind Piaget's new theory". New Ideas in Psychology. 31 (3): 363–373. doi:10.1016/j.newideapsych.2012.07.003. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  9. ↑ Noble, R.; Noble, D. (2017) Was the Watchmaker Blind? Or Was She One-Eyed? Biology 2017, 6(4), 47; doi:10.3390/biology6040047, quoting Bateson, P. The adaptability driver: Links between behaviour and evolution. Biol. Theory 2006, 1, 342–345. See also Stigler's law.
  10. ↑ Materlinck, Maurice (1901). The Life of the Bee. Dodd, Mead and Co. د کتاب پاڼي Chapter VII section 102. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  11. ↑ Morgan, C. L. (1896). "On modification and variation". Science. 4 (99): 733–740. Bibcode:1896Sci.....4..733L. doi:10.1126/science.4.99.733. PMID 17735249. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  12. ↑ Osborne, H. F. (1896). "Ontogenic and phylogenic variation". Science. 4 (100): 786–789. Bibcode:1896Sci.....4..786O. doi:10.1126/science.4.100.786. PMID 17734840. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  13. ↑ Depew, David J. (2003), "Baldwin Boosters, Baldwin Skeptics" in: Weber, Bruce H.; Depew, David J. (2003). Evolution and Learning: The Baldwin Effect Reconsidered. MIT Press. د کتاب پاڼي 3–31. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-262-23229-6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  14. ↑ Scheiner, Samuel M. (2014). "The Baldwin Effect: Neglected and Misunderstood". The American Naturalist. University of Chicago Press. 184 (4): ii–iii. doi:10.1086/677944. ISSN 0003-0147. PMID 25354416. S2CID 9214778. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  15. ↑ Belew, Richard K. (2018). Adaptive Individuals In Evolving Populations: Models And Algorithms. Taylor & Francis. د کتاب پاڼې 100. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-429-97145-7. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  16. ↑ Mayr, Ernst (1963). Animal Species and Evolution. Harvard University Press. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-674-03750-2. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  17. ↑ Hinton, Geoffrey E.; Nowlan, Steven J. (1987). "How learning can guide evolution". Complex Systems. 1: 495–502. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  18. ↑ Maynard Smith, John (1987). "When learning guides evolution". Nature. 329 (6142): 761–762. Bibcode:1987Natur.329..761S. doi:10.1038/329761a0. PMID 3670381. S2CID 5476916. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  19. ↑ Puentedura, Ruben R. (2003). "The Baldwin effect in the age of computation". In Weber, Bruce H.; Depew, David J. (المحررون). Evolution and Learning: The Baldwin Effect Reconsidered. MIT press. د کتاب پاڼي 219–234. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  20. ↑ Griffiths, Paul E. (2003). "Beyond the Baldwin effect: James Mark Baldwin's 'social heredity', epigenetic inheritance, and niche construction". In Weber, Bruce H.; Depew, David J. (المحررون). Evolution and Learning: The Baldwin Effect Reconsidered. MIT Press. د کتاب پاڼي 193–215. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  21. ↑ Baldwin, J. Mark (1896b). "Heredity and instinct". Science. 3 (64): 438–441, 558–561. Bibcode:1896Sci.....3..438B. doi:10.1126/science.3.64.438. PMID 17780356. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  22. ↑ Baldwin, J. Mark (1896c). "Consciousness and evolution". Psychological Review. 3 (3): 300–309. doi:10.1037/h0063996. PMID 17835006. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  23. ↑ Lindahl, B. I. B. (2001). "Consciousness, behavioural patterns and the direction of biological evolution: implications for the mind–brain problem". In Pylkkänen, Paavo; Vadén, Tere (المحررون). Dimensions of Conscious Experience. John Benjamins. د کتاب پاڼي 73–99. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-90-272-5157-2. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  24. ↑ Baldwin 1896a.
  25. ↑ Depew, David J. (2003), "Baldwin Boosters, Baldwin Skeptics" in: Weber, Bruce H.; Depew, David J. (2003). Evolution and Learning: The Baldwin Effect Reconsidered. MIT Press. د کتاب پاڼي 3–31. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-262-23229-6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  26. ↑ Dennett, Daniel (2003), "The Baldwin Effect: a Crane, not a Skyhook" in: Weber, Bruce H.; Depew, David J. (2003). Evolution and Learning: The Baldwin Effect Reconsidered. MIT Press. د کتاب پاڼي 69–106. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-0-262-23229-6. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  27. ↑ Anderson, Russell (1996). "How the adaptive antibodies facilitate the evolution of natural antibodies". Immunology and Cell Biology. 74 (2): 286–291. doi:10.1038/icb.1996.50. PMID 8799730. S2CID 20023879. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
  28. ↑ Badyaev, Alexander V. (March 2009). "Evolutionary significance of phenotypic accommodation in novel environments: an empirical test of the Baldwin effect". Philosophical Transactions of the Royal Society of London B. 364 (1520): 1125–1141. doi:10.1098/rstb.2008.0285. PMC 2666683. PMID 19324617. الوسيط |CitationClass= تم تجاهله (مساعدة)
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_بالډوین_اغیزه&oldid=284737" نه اخيستل شوی