د اوزبين درې کمين

د 2008ز کال د اګست په اتلسمه نېټه، د افغانستان په ختيځ د کابل ولایت د سروبي ولسوالۍ د اوزبين درې د سپير کونډۍ په کلي کې د نړيوالو امنيتي مرستندويه ځواکونو (ISAF) فرانسوي سرتيري د افغان طالب باغيانو له خوا په يو کمين کې تر بريد لاندې ونيول شول، چې درنده مرګ ژوبله ورته ورسېده.

په دې کمين او له هغې وروسته د برید په متقابلو عملياتو کې چې مرستندويه ځواکونه هم پکې وو، لس فرانسوي سرتيري او يو افغان ژباړن ووژل شول، يوويشت فرانسوي سرتيري او دوه افغان سرتيري ټپيان شول، او له شلو څخه تر څلوېښتو پورې ملکيانو هم ژوند وبايله. په 1983ز کال کې د بيروت د پوځي تاسيساتو د بمي چاودنو څخه وروسته، چې اته پنځوس فرانسوي سرتيري پکې وژل شوي وو، په يوه ورځ کې دا د فرانسوي پوځ تر ټولو لوړ ځاني زيان و.

د دې پېښې په اړه د فرانسې او د ناټو د راپورونو لنډيز دا دی چې د ابتدايي ايتلافي ځواکونو غړي نېکمرغه وو چې وژغورل شول، دليل يې دا وايي چې هغوی ته د کمين لپاره مناسب اکمال او تجهيزات نه و ورکړل شوي او د کمين لپاره يې سم چمتوالی نه درلود، په داسې حال کې چې د پوره چمتو دوښمن له خوا د يو پلان شوي بريد سره مخ شول. په هر حال، د فرانسې د حکومت له خوا دا روايت رد شو او د ناټو له خوا د ناټو راپور يوازې د سيمې د راپور په توګه رد کړای شو، په کوم راپور کې چې په ګزمه د شامل يو پوځي له خوا بدلون راوستل شوی و او تېروتنې يې درلودې.

د برتانوي ورځپاڼې «دي ټايمز» له خوا په وروستيو راپورونو کې ادعا وشوه چې کله فرانسوي ډلې له ايټالويانو څخه دندې تر لاسه کړې؛ نو تر هغه وخته د سيمې ارامي يوازې د رشوت په مټ تر لاسه کړای شوې وه، دا هغه څه و چې فرانسويان ورڅخه ناخبره وو، او د کوم له امله چې دا اټکل شوی و چې دا سيمه له پخوا راهيسې ډېره خوندي وه. خو دا ادعاوې کله هم تايید نه شوې، د ايټاليې لومړي وزير دا ادعاوې په بشپړ ډول بې بنسټه تورونه وبلل. فرانسوي پوځ هم همدا راز پر ايټالويانو لګول شوي تورونه رد کړل.

د سروبي وضعيت

د سروبي سيمه د 2006 او 2007ز کلونو تر منځ د ايټالويانو تر واک لاندې وه. هغه مهال، ايټالوي پوځيان له پنځه دېرشم موازي (35م موازي د ځمکې د عرض البلد يوه دايره ده چې د ځمکې استوايي صحې په 35 درجو شمال کې موقعيت لري) څخه يوازې يو ځل واوښتل، ځکه له هغې ورهاخوا سيمه خطرناکه بلل کېده. له هغې وروسته او د 2008ز کال د اګست تر مياشتې پورې، د سروبي ولسوالۍ مسئوليت 140 ايټالوي سرتېرو ته وسپارل شو، چا چې د سيمې د خلکو لپاره د ايساف د پراخه ليدلوري د ستراتژۍ د برخې په توګه پرمختيايي پروژې پيل کړې وې. دا ولسوالۍ د امنيت د تامين يوه بريالۍ بېلګه وه، او په لېرې پرتو سيمو کې ګلبدين حکمتيار ته د وفادارو وسله والو د شتون سره سره يوه ارامه سيمه بلل کېده. ايټالوي حکومت د وسله والو عملياتو څخه پرته خپل ماموريت د امنيت ماموريت بولي.

د اګست په مياشت کې، د فرانسې د ولسمشر «نکولاس سارکوزي» له خوا افغانستان کې د جګړې لپاره د فرانسې د ژمنتيا زياتولو د اقدام د يوې برخې په توګه، فرانسوي سرتېرو له ايټالويانو څخه واک واخيست. په دې سيمه کې په فعالو درې اوبو بندونو (ډيمونو) د وسله والو د بريدونو وېره وه. د 2009ز کال د اکتوبر په مياشت کې، «دي ټايمز» يوه لیکنه خپره کړه، په کومه کې چې ويل شوي و چې د پخواني اټيالوي نېواک پر مهال او له هغې وروسته د دې سيمې پرتليزه چوپتيا د ايټاليې د څارګرې ادارې له خوا د طالبانو ډلو ته د رشوت په ورکولو سره تر لاسه شوې وه. له دې وروسته فرانسويانو د ګواښ په اړوند له حد څخه زياتې خوش باورۍ او کمو وسايلو سره په دې سيمه کې پښه کېښوده. د محمد اسماعيل په نوم د طالبانو يو قوماندان له ايټالويانو سره د يوې معاملې شتون تايید کړ، خو د کوم ډول مالي معاملې شتون يې تاييد نه کړ، او په تشریح يې کې وويل چې د فرانسوي سرتېرو ډېره سخته رويه (تېري کونکی چلند) د دې لامل شوه چې چريکان پر هغوی بريد وکړي. «سلويو برلسکوني» کله هم د کوم ډول رشوت تاديه کولو څخه انکار وکړ، او دا ادعاوې يې په ټوله معنا د بې بنسټه تورونو په توګه رد کړې. فرانسوي پوځ په څرګند ډول ادعاوې رد کړې. په هر حال، دا ډول فعالیتونه کله هم د ناټو، فرانسوي او ايټالوي چارواکو له خوا تايید نه شول.

د ايټالويانو له خوا تر سره کېدونکو سوچه بشرپالو فعاليتونو په خلاف، فرانسويان په دې هڅه کې په وسله والو ګزمو کې ښکېل شول، تر څو په پاکستان کې له خپلو شاتنيو مرکزونو سره د چريکي ډلو اړيکې پرې کړي. د اګست په پنځلسمه نېټه، يوه فرانسوي ګزمه د شا او خوا سيمو له ژورې څېړنې پرته، سپير کونډۍ ته واستول شوه. سيمه ييزو کليوالو هغوی ته خبرداری ورکړ چې د طالبانو د شتون له امله دې هلته نه پاتې کېږي، خو فرانسويانو د بيا راتګ اعلان وکړ. په همدې بنسټ چريکيان له دې خبر شول چې فرانسويان د سيمې د بيا نيولو پلانونه لري.

کمین

د جګړې امر

د اګست په اتلسمه نېټه، د اوزبين په دره کې د چريکي فعاليتونو د ارزونې لپاره د ايساف يو ټولي په سروبي کې د «تورا» په نوم له عملياتي مرکز څخه ووت. دا ډله په شلو موترو کې له سلو سرتېرو جوړه وه چې ډيری يې فرانسويان وو، له دوی سره د افغانستان د ملي اردو يو شمېر غړي او د متحده ايالاتو ځانګړي ځواکونه هم ملګري وو چې هغوی د هوايي ملاتړ همغږي کولو مسئولیت درلود. دا ګزمه په لاندې ډول ترتيب شوې وه

• کارمين 2، د اتم سمندري پلي پراشوتي کنډک يوه ډلګۍ (څلور VAB د سرتېرو لېږدونکی زغروال موټر، 31 کسه)
• روج 4، د Régiment de marche du Tchad يوه ډلګۍ
• د افغان ملي اردو يوه ډلګۍ (15 کسه په دوه پيک اپ موټرو کې)، د 201 قول اردو، د درېيم غونډ، لومړی کنډک
• د افغان ملي ګارد يوه ډلګۍ (15 کسه په دوه پيک اپ موټرو کې)
• د متحده ايالاتو د ځانګړو ځواکونو يو ODA (12 کسه)، چې د نږدې هوايي ملاتړ ټیم او د هغې له ملګرتيا څخه برخمن و (3 هاموي موټر)

د چټک غبرګون ځواک

• USMC ځای پر ځای شوی روزنې ټيم 6-3 (18 امريکايي پلي سمندري او 2 امريکايي سمندري ځواکونه) چې له دوی سره د افغان ملي اردو د 201 قول اردو د درېیم لومړي کنډک سرتيري هم ملګري وو

د دوی ماموريت دا و چې سيمه ولټوي او له سيمه ييزو خلکو سره اړيکې جوړې کړې، دا د دې هڅې برخه وه چې په سيمه خپل واک پیاوړی کړي. اوزبين دره د دې سیمې تر ټولو زيان نفوس لرونکې دره ده، چې 30000 اوسېدونکي لري. ګزمه په دې دره کې د دوښمن د جنګياليو له شتون څخه خبره وه.

غره ييزې درې ته د ګزمې له رسېدو دوه ساعته مخکې، عمر خطاب خبر کړای شوی و او هغه سيمه ييزو وسله والو قوماندانانو هر يو ذبيح الله مجاهد او خالد فاروقي ته د مرستې لپاره تليفون کړی و، ځکه چې هغه د بريد لپاره په طرحه جوړولو پيل وکړ. دې مخکينۍ خبرتيا شکونه پيدا کړل ځکه هغو افغان ژباړونکو په خپله خوښه يا د زور له امله معلومات افشا کړي و، چې له کمپ «تورا» څخه تښتېدلي وو. دا تورونه وروسته د فرانسوي پوځ او چريکانو دواړو له خوا رد کړای شول، چا چې ادعا وکړه چې هغوی په دې سيمه کې څارونکي (ترصدچيان) درلودل او د وسلو زېرمې يې ساتلې وې.

140 جنګيالیو د دې تنګي په شا اوخوا کې سنګرونه ونيول. د فرانسوي رسمي اعلاميو پر بنسټ، دا ډله په عمده ډول له غېر افغاني عناصرو جوړه وه. دا خبره د باغيانو د مشرانو له خوا رد شوه، څوک چې له دې سره سره مني، چې وسله او پانګه له هېواده بهر ورکړل شوې و.

دا کمين تر ډېره بريده د ګلبدين په مشرۍ د حزب اسلامي د سيمه ييزو مشرانو له خوا چمتو کړای شوی و، وروسته د عملياتو اندازې ته په کتنې سره د طالبانو ځواکونو د هغوی زيات ملاتړ وکړ، همدا راز له دوی څخه د کومې ډلې کلیوالو ملاتړو هم بريد کې برخه درلوده. دا کمين د يوې سترې طرحې برخه وه تر څو کابل محاصره کړي، ځکه چې دې بريد د جلال اباد پر لور په غزېدلي سرک صورت وموند، په کومه لاره چې د ناټو اويا سلنه اکمالات لېږدول کېږي. په پاکستان کې د ګلبدين د حزب اسلامي له مرکز څخه د طالبانو سره د رابطې په مټ اوامر ورکړل شول.

د طالبانو هغه مشران چې بريد يې پر لار اچولی و، په دې بريد کې د ګلبدين د حزب اسلامي ښکېلتيا ردوي، او ادعا کوي چې دا کمين د افغان طالبانو د درې واحدونو له خوا يوازې په دوه ساعتونو کې چمتو شوی و.