د انګلستان تاریخ

ټوليز مالومات
عمومي مالومات	history of a country or state (en)
ځانګړې وېشنيزه	د اروپا تاریخچه
برخې	history of Essex (en)
برخه د	د بریتانیا تاریخ
کورډي‌نېشن	۵۰°شمال ۰°ختیځ / 50°شمال 0°ختيځ

لکه څرنګه چې د نورفولک په هاپیسبرګ کې کشف شوي ډبرین لوازم او د پښو نښې ښیي، هغه سیمه چې نن ورځ د انګلستان په نوم یادیږي څه باندې ۸۰۰۰۰۰ کاله وړاندې انسانان په کې هستوګن شوي. د اروپا په شمال لویدیځ کې د عصري اولیه انسانانو لپاره تر ټولو زاړه شواهد، په ۱۹۲۷ کال کې د ډیوون د کینټس په کاورن کې د زامې هډوکی دی، چې په ۲۰۱۱ کال کې د هغه عمر له ۴۱۰۰۰ او ۴۴۰۰۰ کلونو پورې په ډاګه شو. د یخ دورې په وروستیو کې په انګلستان کې د انسان پر له پسې هستوګنه شاوخوا ۱۳۰۰۰ کاله وړاندې ته رسیږي (کریسویلیان وګورئ). دا سیمه د ډبرو د منځنۍ دورې، د ډبرو د نوې دورې او د برونزو د دورې بې شمېره پاتې شونې لري لکه سټون هینج او اوبري. د اوسپنې په دوره کې، ټوله بریتانیا د فرټ فورټ په سویل کې په بریتانویانو باندې مشهور سلټي خلک او له هغې ډلې ځینې بلجیمي قبایل (لکه اترباتان، کاتوولایونیان، ترینووانتسان او داسې نور) اوسېدل. له میلاد څخه ۴۳ کاله وروسته، رومیانو د بریتانیا پر نیولو پیل وکړ. رومیانو د پنځمې پېړۍ تر لومړیو پورې بریتانیا په خپل کنټرول کې درلود.^[۱]^[۲]

په بریتانیا کې د رومیانو د واکمنۍ په پای ته رسېدو سره په بریتانیا کې د انګلو-ساکسون خلکو هستوګنه اسانه شوه، چې مورخین یې د انګلستان او انګریز خلکو د رامنځته کېدو پیلامه بولي. انګلو ساکسونیان چې د جرمانیک بېلابېلو خلکو یوه ټولګه وه، ګڼې پاچاهۍ یې رامنځته کړې کوم چې په ننني انګلستان او د سکاټلنډ په سویلي برخو کې اصلي ځواکونه وګرځیدل. هغوی پخواني انګریزې ژبه را منځته کړه چې تر ډېره د لرغونې بریتانوۍ ژبې ځای یې ونیو. انګلو ساکسونیانو د بریتانیا له ځایناستي دولتونو سره د بریتانیا په لویدیځ او هن اوګلډ (لرغونی شمال؛ د بریتانیا د شمال بریتانوي برخې) او همداشان له یوه بل سره وجنګیدل. له میلاد څخه ۸۰۰ کاله وروسته د وایکینګانو بردونه تکرار شول او نورسمنیان د اوسني انګلستان په زیاتره سیمو کې هستوګن شول. په دغه دوره کې، ګڼو حاکمانو هڅه وکړه تر څو د انګلو ساکسونیانو بېلابېلې پاچاهۍ سره یو موټي کړي او دا هڅې د دې لامل شوې تر څو په لسمه پېړۍ کې د انګلستان پاچاهي رامنځته شي.^[۳]

په 1066 کال کې، د نارمن یوې لشکرکشي پر انګلستان برید وکړ او فتح یې کړ. د نارمن کورنۍ چې د فاتح ویلیام له خوا تاسیس شوې وه، د ځایناستي د کړکېچ له دورې (۱۱۳۵-۱۱۵۴) وروسته یې د نیمې پېړۍ لپاره پر انګلستان حکومت وکړ. د انارشۍ له دورې وروسته، انګلستان د هاوس آف پلانټاګینیټ تر واکمنۍ لاندې راغی، دا هغه کورنۍ وه چې وروسته یې د فرانسې سلطنت ته میراث پرېښود. په دې موده کې، مګنا کارټا لاسلیک او پارلمان جوړ شو. د صهیونیزم ضد مبارزه خپل اوج ته ورسیده او په 1290 کال کې، انګلستان لومړی هیواد شو چې یهودان یې په دایمي توګه وشړل. په فرانسه کې د ځایناستې لپاره کړکېچ د دې لامل شو چې سل کلنه جګړه (1337-1453) ونښلي، دا د جګړو هغه لړۍ وه چې د دواړو هیوادونو خلک پکې ښکیل دي. د سل کلنې جګړې وروسته، انګلستان په خپلو پرله پسې جګړو کې ښکیل شو. د ګلابو جګړې (War of the Roses) د هاوس آف پلانټاجینټ دوه څانګې د یو بل په وړاندې ودرولې، د یارک ماڼۍ او د لانکاسټر ماڼۍ. د لانکاسټریانو هینري ټوډور د ګلابو جګړې ته د پای ټکی کېښود او په 1485 کې یې د توډر سلسله تاسیس کړه.^[۴]^[۵]^[۶]^[۷]

د تیوډرز او وروسته د سټوارټ سلسلې لاندې، انګلستان یو استعماري ځواک شو. د سټوارټس د واکمنۍ په جریان کې، د انګلستان کورنۍ جګړه د پارلمان د غړو او شاهي کورنۍ تر منځ رامنځته شوه، چې په پایله کې یې پاچا چارلس I (۱۶۴۹) اعدام شو او د یو لړ جمهوري حکومتونو د رامنځته کیدو لامل شو، چې لومړنی یې پارلماني جمهوریت و چې د انګلستان د همګټو په نوم یادیږي (۱۶۴۹-۱۶۵۳)، وروسته د اولیور کروم ویل تر مشرۍ لاندې نظامي دیکتاتورۍ رامنځته شوه چې د محافظت (۱۶۵۳-۱۶۵۹) په نوم یادیږي. سټوارټس په 1660 کې بیرته تر لاسه شوي تخت ته راستون شو، که څه هم د مذهب او واک په اړه پرله پسې پوښتنو د دې لامل شو چې د بل سټوارټ پاچا جیمز II په عالي انقلاب (1688) کې له دندې ګوښه شي. انګلستان چې په 16 پیړۍ کې د هینري VIII په واکمنۍ کې ویلز تابع کړی و، په 1707 کال کې د سکاټلینډ سره یوځای شو ترڅو د لویې بریتانیا په نوم یو نوی خپلواک دولت جوړ کړي. د صنعتي انقلاب وروسته، چې په انګلستان کې پیل شو، لویې بریتانیا استعماري سترواکۍ رامنځته کړه، چې د ثبت شوي تاریخ ترټولو لویه سترواکي ګڼل کېږي. په شلمه پیړۍ کې د استعمارځپلو د یوې برخې په توګه، په عمده توګه په دوو نړیوالو جګړو کې د لویې بریتانیا ځواک کمزوری شو او د امپراتورۍ نږدې ټولې بهرنۍ سیمې خپلواک هیوادونه شول.^[۸]^[۹]^[۱۰]

وړاندې له تاریخ

د ډبرو عصر

د انګلستان د لومړنۍ هستوګنې له وخت څخه تر وروستي ستر یخ دورې پورې د ډبرو زړې دورې په نوم پیژندل کیږي. د لرغون پېژندنې شواهد په ډاګه کوي چې هغه څه چې د انګلستان په توګه رامینځته کیدل د انګلستان د پاتې ټاپوګانو څخه ډیر وخت دمخه د انسانانو له خوا مستعمره شوي و ځکه چې د لرې تیرو وختونو د مختلف یخ دورې ترمینځ او د هغې په اوږدو کې یو ژوند کوونکي اقلیم شتون درلود. په دې لومړنیو شواهدو کې، چې په نورفولک کې د هیپیسبورګ څخه دي، په انګلستان کې موندل شوي تر ټولو پخوانی هومینیډ اثار شامل دي، او د 800,000 RCYBP څخه ډیر تاریخ ته اشاره کوي. دا لومړني اوسیدونکي د ښکار راټولونکي وو. د سمندر د ټیټې کچې معنی دا وه چې انګلستان د تاریخ د دې لومړنۍ دورې لپاره د براعظم سره وصل و، او د لسګونو زرو کلونو په اوږدو کې د تودوخې توپیر پدې معنی دی چې دلته تل خلک هستوګن نه وو. له میلاد څخه ۹۰۰۰ کاله مخکې په انګلستان کې خلک په دوامداره توګه اوسیدلي دي، یعنې د مینځنۍ ډبرې دورې له پیل یا د میسولیتیک دورې پورې. د سمندرونو د کچې لوړیدو برتانیا د وروستي ځل لپاره د 6500 BC په شاوخوا کې له وچې څخه جلا کړه. په هغه وخت کې نفوس، لکه د نورې نړۍ په څیر، په ځانګړې توګه د اناتوميکي پلوه عصري انسانان وو، او شواهد ښیي چې د دوی ټولنې په زیاتیدونکي توګه پیچلې وې او دوی خپل چاپیریال او ښکار په نویو طریقو سمبالول. ^[۱۱]^[۱۲]^[۱۳]

سرچينې

↑ (په 7 July 2010 باندې). First humans arrived in Britain 250,000 years earlier than thought.; (په 7 July 2010 باندې). Clues of Britain's First Humans.; "Earliest footprints outside Africa discovered in Norfolk". (2014). BBC News. Retrieved 7 February 2014.
↑ "Jawbone Is Earliest Evidence Of Modern Humans In NW Europe". 2 November 2011. لاسرسي‌نېټه ۱۷ اگسټ ۲۰۲۱. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
↑ The Anglo-Saxons, BBC – History
↑ Richmond, Colin (1992). "Englishness and Medieval Anglo-Jewry". In Kushner, Tony (سمونګر). The Jewish Heritage in British History. Frank Cass. مخونه 42–59. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-7146-3464-6. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
↑ Skinner, Patricia (2003). "Introduction". In Skinner, Patricia (سمونګر). Jews in Medieval Britain. Woodbridge: Boydell Press. مخونه 1–11. د کتاب نړيواله کره شمېره 0851159311. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)
↑ Huscroft 2006، م. 12.
↑ Roth 1964، م. 90.
↑ Uniting the kingdom? nationalarchives.gov.uk, accessed 2 July 2011
↑ The Union of the Parliaments 1707 Archived 2 January 2012 at the Wayback Machine. Learning and Teaching Scotland, accessed 2 July 2011
↑ Union with England Act 1707, Article II
↑ Francis Pryor, Britain BC, 2003.
↑ (په 7 July 2010 باندې). First humans arrived in Britain 250,000 years earlier than thought.; (په 7 July 2010 باندې). Clues of Britain's First Humans.; "Earliest footprints outside Africa discovered in Norfolk". (2014). BBC News. Retrieved 7 February 2014.
↑ V Gaffney, S Fitch and D Smith 2009, Europe's Lost World: The Rediscovery of Doggerland.

[alexburg-1] (په 7 July 2010 باندې). First humans arrived in Britain 250,000 years earlier than thought.; (په 7 July 2010 باندې). Clues of Britain's First Humans.; "Earliest footprints outside Africa discovered in Norfolk". (2014). BBC News. Retrieved 7 February 2014.

[2] "Jawbone Is Earliest Evidence Of Modern Humans In NW Europe". 2 November 2011. لاسرسي‌نېټه ۱۷ اگسټ ۲۰۲۱. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)

[3] The Anglo-Saxons, BBC – History

[4] Richmond, Colin (1992). "Englishness and Medieval Anglo-Jewry". In Kushner, Tony (سمونګر). The Jewish Heritage in British History. Frank Cass. مخونه 42–59. د کتاب نړيواله کره شمېره 0-7146-3464-6. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)

[5] Skinner, Patricia (2003). "Introduction". In Skinner, Patricia (سمونګر). Jews in Medieval Britain. Woodbridge: Boydell Press. مخونه 1–11. د کتاب نړيواله کره شمېره 0851159311. منځګړی |CitationClass= له پامه غورځول شوی (لارښود)

[FOOTNOTEHuscroft200612-6] Huscroft 2006، م. 12.

[FOOTNOTERoth196490-7] Roth 1964، م. 90.

[8] Uniting the kingdom? nationalarchives.gov.uk, accessed 2 July 2011

[9] The Union of the Parliaments 1707 Archived 2 January 2012 at the Wayback Machine. Learning and Teaching Scotland, accessed 2 July 2011

[10] Union with England Act 1707, Article II

[Francis_Pryor_2003-11] Francis Pryor, Britain BC, 2003.

[alexburg2-12] (په 7 July 2010 باندې). First humans arrived in Britain 250,000 years earlier than thought.; (په 7 July 2010 باندې). Clues of Britain's First Humans.; "Earliest footprints outside Africa discovered in Norfolk". (2014). BBC News. Retrieved 7 February 2014.

[13] V Gaffney, S Fitch and D Smith 2009, Europe's Lost World: The Rediscovery of Doggerland.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]