منځپانگې ته ورتلل

د افغانستان نفوس پوهنه

د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا

تر ۲۰۲۱ کال پورې د افغانستان نفوس شاوخوا ۴۰ میلیونه و. د ولس د څو توکمیزو او څو ژبو له ټولنو جوړ شوی دی، چي د مرکزي آسیا، سویلي آسیا، او لویدېځې آسیا ترمنځ د تاریخي سوداګرۍ او یرغلیزې لارې پر سر موقعیت لري. د دې هېواد توکمونه پښتانه، تاجک، هزاره، ازبک، نورستانیان، ایماق، ترکمن، بلوچ او ځینې نور دي چې لږ پېژندل شهرت لري. دوی په ګډه د معاصر افغان ولس تشکیلوي.  [۱][۲][۳][۴]

نږدې ۴۶٪ نفوس له ۱۵ کلونو کم عمر لري، او د ټول ولس ۷۴٪ په کلیوالي سیمو کې ژوند کوي. ښځې په اوسط ډول د خپل ټول ژوند په اوږدو کې پنځه ماشومان زیږوي، چې له افریقا څخه بهر د زیږون ترټولو لوړه کچه ده. د ماشومانو شاوخوا ۶.۸٪ په زیږون یا ماشومتوب کې مري. په ۲۰۱۹ کال کې د اوسط ژوند تمه شاوخوا ۶۳ کاله ښودل شوې، او یوازې ۰.۰۴ سلنه نفوس HIV لري.[۵][۶][۷][۸]

پښتو او دري د هېواد رسمي ژبې دي، پښتو د افغانستان په جنوب، شرق او غرب کې کارول کېږي او همدا راز د شمال نیم نفوس د دې ژبې ويونکي جوړوي، دري ژبه د افغانستان په پنجشير او بدخشان ولايتونو کې اکثريت ده، ازبکي او ترکمني کوچنۍ ژبې دي چې د شمال په ځینو برخو کې تکلم کېږي. څو-ژبیتوب په ټول هېواد کې، په ځانګړې توګه په لویو ښارونو کې عام دی. [۹][۱۰]

تر ۸۹.۷ سنله نفوس په سني اسلام عمل کوي او د حنفي اسلامي عقیدې پیروان دي، پداسې حال کې چې ۱۰- ۱۵ سلنه د شیعه اسلام پیروان دي؛ چې زیاتره یې د دولس امامه ډلې غړي دي او د لږ شمېر یې اسماعیلیان دي. پاتې ۰.۳ سلنه د نور مذهبونو، لکه سک او هندویزم پیروان دي. د اصلي ښارونو د ښاري نفوس پرته، زیاتره وګړي په قبیلوي او نورو قومي ګروپونو کې تنظیم شوي، چې خپل دودیز دودونه پر مخ وړي. [۱۱][۱۲]

د نفوس احصایه

[سمول]

د قطر د جورج ټاون پوهنتون استاد اناتول لیوین په ۲۰۲۱ کال کې لیکلي وو چې «باید ووایو ده چې د افغانستان په ټول معاصر تاریخ کې هېڅکله داسې سرشمېرنه نه ده شوې چې حتی لږ هم د اعتبار وړ وګڼل شي.»[۱۳]

تاریخچه

[سمول]

د افغانستان لومړنۍ سرشمېرنه یوازې په ۱۹۷۹ کال کې ترسره شوه، خو تر دې مخکې په هر ښار کې د سرشمېرنې لپاره بېلابېلې هڅې شوې وې. د ۱۸۷۶ کال د سرشمېرنې پر بنسټ، کابل ۱۴۰۷۰۰ تنه نفوس درلود. په کندهار کې په ۱۸۹۱ کال کې د نفوسو سرشمېرنه ترسره شوه چې له مخې یې په ښار کې ۳۱۵۱۴ تنو ژوند کاوه چې ۱۶۰۶۴ یې نارینه او ۱۵۴۵۰ یې ښځې وې. [۱۴][۱۵][۱۶]

په ۱۹۷۹ کال کې ټول نفوس نږدې ۱۵.۵ میلیونه وګړي راپور شوی و. له ۱۹۷۹ کال څخه تر ۱۹۸۳ کال پورې، شاوخوا ۵ میلیونه وګړي د پاکسان شمال لویدیځ او د ایران ختیځ ته د پناه لپاره کډوال شول. دا خروج په لویه کچه د کوم حکومت له خوا په اند کې نه دی نیول شوی. په ۱۹۸۳ کال د افغانستان حکومت د ۱۵.۹۶ میلیون وګړو راپور ورکړ، چې په احتمالي توګه وتلي هم په کې شامل وو.[۱۷][۱۸][۱۹]

ویل کېږي چې د ۱۹۷۹ – ۲۰۰۱ کلونو تر منځ په بېلابېلو جګړو کې نږدې له ۶ لکه څخه تر ۲ میلیونو افغانان وژل شوي وي. دا شمېرې کره نه دي او د تایید لپاره یې کومه هڅه نه ده شوې چې چې ایا دوی په ریښتیا وژل شوي او یا هم ګاونډیو هېوادونو ته کډوال شوي.  [۲۰][۲۱]

اوسني او وروستي معلومات

[سمول]

تر ۲۰۲۱ کال پورې، د افغانستان ټول نفوس شاوخوا ۳۷،۴۶۶،۴۱۴ ښودل شوی، چې په دې کې هغه ۳ میلیونه افغانان هم ګډون لري چې په پاکستان او ایران کې ژوند کوي. نږدې ۲۶٪ نفوس ښاري دي او پاتې ۷۴٪ په کلیوالو سیمو کې ژوند کوي. [۲۲][۲۳][۲۴][۲۵]

په ۲۰۱۱ کال د افغانستان د مرکزي احصایې ادارې کې ویلي وو چې په افغانستان کې د مېشتو افغانانو مجموعي شمېر شاوخوا ۲۶ میلیونه و او تر ۲۰۱۷ کال پورې دا شمېر ۲۹.۲ میلیونو ته ورسېد. له دې جملې څخه ۱۵ میلیونه نارینه او ۱۴.۲ میلیونه ښځینه دي. تمه کېږي چې تر ۲۰۵۰ کال پورې د هېواد نفوس ۸۲ میلیونو ته ورسېږي.[۲۶][۲۷][۲۸]

په تېره لسیزه کې د ښاري سیمو نفوس چټکه وده تجربه کړې، چې د ۵ میلیون څخه د زیاتو بهرمېشتو د بېرته راستنیدو له امله ده. په افغانستان کې یوازینی ښار چې له یو میلیون څخه زیات اوسېدونکي لري، پلازمېنه کابل دی.

د سن جوړښت

[سمول]

۰ - ۱۴ کاله: ۴۰.۶۲٪ (نارینه: ۷۵۶۲۷۰۳ / ښځه: ۷۳۲۱۶۴۶)

۱۵ – ۲۴ کاله: ۲۱.۲۶٪ (نارینه: ۳۹۶۰۰۴۴ / ښځینه: ۳۸۲۸۶۷۰)

۲۵ – ۵۴  کاله: ۳۱.۴۴٪ (نارینه: ۵۸۵۸۶۷۵ / ښځینه: ۵۶۶۱۸۸۷)

۵۵ - ۶۴ کاله: ۴.۰۱٪ (نارینه: ۷۲۴۵۹۷ / ښځینه: ۷۴۴۹۱۰)

۶۴ کلن او تر هغه پورته: ۲.۶۸٪ (نارینه: ۴۵۱۸۵۲ / ښځینه: ۵۲۸،۸۳۱ ) (د ۲۰۲۰ اټکل)

د نفوس د ودې کچه

[سمول]

۲.۳۴ سلنه (۲۰۲۱ کال) [۲۹]

د نړۍ په پرتله هېواد ځای: ۳۹

ښاري کېدل

[سمول]

د نفوس ښاري کېدل: د ټول نفوس ۲۶٪  (۲۰۲۰ کال)

د ښاري کېدو کچه: د بدلون کلنۍ کچه ۳.۳۷٪ (۲۰۱۵ نه تر ۲۰۲۰ کال پورې)

جنسي نسبت

[سمول]

د زیږون په سن کې: ۱.۰۵ نارینه \ ښځینه

۰ - ۱۴ کاله: ۱.۰۳ نارینه\ښځینه

۱۵ – ۲۴ کاله: ۱.۰۳ نارینه\ښځینه

۲۵ – ۵۴ کاله: ۱.۰۳ نارینه\ښځینه

۵۵ – ۶۴ کاله: ۰.۹۷ نارینه\ښځینه

۶۴ کاله او له هغه پورته: ۰.۸۵ نارینه\ښځینه

ټول نفوس: ۱.۰۵ نارینه\ښځینه (۲۰۲۰ کال)

سرچينې

[سمول]
  1. ↑ "Afghanistan Population (2021) - Worldometer".
  2. ↑ "Critics: New Categories on Afghan IDs Will Incite Ethnic Tension". TOLOnews. 17 March 2021. بياځلي په 17 March 2021.
  3. ↑ "Afghanistan". The World Factbook. CIA. بياځلي په 1 March 2021.
  4. ↑ Lieven, Anatol (21 April 2016). "What Chance for Afghanistan?". The New York Review of Books. خوندي شوی له اصلي څخه په 22 April 2016.
  5. ↑ "Afghanistan". UNESCO. 27 November 2016. خوندي شوی له اصلي څخه په 10 May 2017.
  6. ↑ "Afghanistan". World Health Organization (WHO). بياځلي په 1 March 2021.
  7. ↑ "Afghanistan". United Nations Development Programme (UNDP). 2020. بياځلي په 1 March 2021.
  8. ↑ "Afghanistan". The World Factbook. CIA. بياځلي په 1 March 2021.
  9. ↑ "Article Sixteen of the Constitution of Afghanistan". 2004. خوندي شوی له اصلي څخه په 28 October 2013. بياځلي په 25 July 2012. From among the languages of Pashto, Dari, Uzbeki, Turkmani, Baluchi, Pashai, Nuristani, Pamiri (alsana), Arab and other languages spoken in the country, Pashto and Dari are the official languages of the state.
  10. ↑ "Afghanistan". The World Factbook. CIA. بياځلي په 1 March 2021.
  11. ↑ "Afghanistan". The World Factbook. CIA. بياځلي په 1 March 2021.
  12. ↑ "Chapter 1: Religious Affiliation". The World's Muslims: Unity and Diversity. Pew Research Center's Religion & Public Life Project. 9 August 2012. خوندي شوی له اصلي څخه په 26 December 2016. بياځلي په 4 September 2013.
  13. ↑ Lieven, Anatol (2021). "An Afghan Tragedy: The Pashtuns, the Taliban and the State". Survival: Global Politics and Strategy. 63 (3): 7–36. doi:10.1080/00396338.2021.1930403.
  14. ↑ Kandahar Newsletter, 10 August 1891, IOR L/P & S/7/63/1295
  15. ↑ CENSUS ii. In Afghanistan Encyclopædia Iranica
  16. ↑ (Gazetteer of Afghanistan VI, p. 333).
  17. ↑ "United Nations and Afghanistan". UN News Centre. Retrieved 29 December 2013. Archived 31 October 2013 at the Wayback Machine.
  18. ↑ "Chapter 2. The Society and Its Environment" (PDF). Afghanistan Country Study. Illinois Institute of Technology. pp. 105–06. خوندي شوی له the original (PDF) on 3 November 2001. بياځلي په 12 October 2010.
  19. ↑ "Population". U.S. Library of Congress. 2008. خوندي شوی له اصلي څخه په 19 July 2011. بياځلي په 12 October 2010.
  20. ↑ "Afghanistan (1979–2001)". خوندي شوی له اصلي څخه په 5 March 2011. بياځلي په 12 October 2010.
  21. ↑ "Population". U.S. Library of Congress. 2008. خوندي شوی له اصلي څخه په 19 July 2011. بياځلي په 12 October 2010.
  22. ↑ "Afghanistan". The World Factbook. CIA. بياځلي په 1 March 2021.
  23. ↑ "Afghanistan". Worldmeters. worldmeters.info. بياځلي په 30 May 2019.
  24. ↑ Mohammad Jawad Sharifzada, ed. (20 November 2011). "Afghanistan's population reaches 26m". Pajhwok Afghan News. خوندي شوی له اصلي څخه په 1 January 2013. بياځلي په 5 December 2011.
  25. ↑ "Afghanistan". The World Factbook. CIA. بياځلي په 1 March 2021.
  26. ↑ Mohammad Jawad Sharifzada, ed. (20 November 2011). "Afghanistan's population reaches 26m". Pajhwok Afghan News. خوندي شوی له اصلي څخه په 1 January 2013. بياځلي په 5 December 2011.
  27. ↑ Hamdard, Azizullah (10 May 2017). "Afghan Population 29.2 Million". pajhwok.com. خوندي شوی له اصلي څخه په 11 October 2017.
  28. ↑ "Afghanistan – Population Reference Bureau". Population Reference Bureau. خوندي شوی له the original on 2 December 2013. بياځلي په 29 December 2009.
  29. ↑ "Afghanistan". The World Factbook. CIA. بياځلي په 1 March 2021.
"https://ps.wikipedia.org/w/index.php?title=د_افغانستان_نفوس_پوهنه&oldid=327410" نه اخيستل شوی